Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "surnames" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 71
Tytuł:
Derywowane nazwiska odzawodowe w dokumentach poznańskich od XVI do XVIII wieku
Profession-Derived Names in Poznań Documents of the 16th-18th Centuries
Autorzy:
Sieradzki, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/911077.pdf
Data publikacji:
2014-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Poznań surnames
derived surnames
profession-derived surnames
Opis:
The subject of studies of the article is the word-formation structure of the names moti-vated by the designations of professions. The analyses are conducted only at the level of the language system. The collected material does not allow us to conduct such analyses at the text level. The completed studies showed that most often nominal derivatives of the discussed type were formed with the use of word-formative models with formatives -czyk, -ski. Relatively high frequency represent the formatives with a basic -k. This kind of distribution of the form-atives indicates the exceptionality of this category of names, its close relationship with the formation of profession-derived nouns at the appellative level. The models according to which the profession-derived names were formed indicate great synonymity. These names create even five-part series, which never occurs in other nominal types. 
Źródło:
Poznańskie Spotkania Językoznawcze; 2014, 27; 163-171
2082-9825
2450-0259
Pojawia się w:
Poznańskie Spotkania Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Function Words in Surnames — “Alien Bodies” in Anthroponymy (with Particular Reference to Poland)
Autorzy:
Walkowiak, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1928030.pdf
Data publikacji:
2017-11-10
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
Tematy:
multipart surnames
compound surnames
complex surnames
nobiliary particles
function words in surnames
Opis:
This article aims to discuss function words in surnames, such as vel, alias, de, in selected countries with European naming traditions, with particular reference to Poland. Despite the many centuries of surname evolution, such function words are still present in some contemporary surnames in Poland, and quite common in certain other regions (Spanish and Portuguese-speaking areas). In the article, surnames have been divided into two categories: the prepositional type (e.g. de, von, van, du, della), where the relationship between the conjoined name elements (usually the given name and the surname) is that of subordination, and the conjunctional type (e.g. y, e, sive, alias, vel) where the relationship between the conjoined elements (usually two surnames) is one of coordination, with the function word meaning „and” or „or”. From a grammatical perspective, however, not all function words are prepositions or conjunctions, as there are examples of closed or open compounds formed from prepositions and articles (French du, Dutch van der), as well as of participles (Latin dictus, German genannt). The paper addresses the various types of function words in surnames, outlining their genesis in some cases, as well as exploring issues that arise from their everyday use, especially in instances where two different naming cultures come into contact. Statistics on the frequency of Polish surnames (both past and present) containing function words are given. These data are also used to model the decline and eventual exctinction of function words in the Polish anthroponomasticon.
Źródło:
Onomastica; 2017, 61/1; 139-151
0078-4648
Pojawia się w:
Onomastica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kwolek czy Chwałek? O nazwisku rodowym słynnej chemiczki
Kwolek or Chwałek? On the maiden name of a famous chemist
Autorzy:
Duda, Henryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2109290.pdf
Data publikacji:
2020-12-08
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Stephanie Louise Kwolek
Polish surnames
geography of surnames
surnames of Polish immigrants to the US
Opis:
Stefania (in the US: Stephanie Louise) Kwolek is an American chemist of Polish descent. Globally, she is primarily known as a co-inventor of kevlar, material used to manufacture, among other things, bulletproof vests. Numerous works dedicated to the life and achievements of the famous researcher point to doubts with regard to the spelling of her maiden name. According to certain publications, the name Kwolek is either an Americanised or a distorted Polish name Chwałek. The author of this article shows that both surnames have the same origin – Chwałek is a standard, literary form, and Kwolek is a dialectical form, compliant with the pronunciation in the dialects of south-eastern Poland. The form Kwolek started being used by the society in distant past, still before the official codification of surnames on the Polish territory. That was the name used by Stefania’s father at the time he emigrated to America, therefore, there is no reason to refer to him by the name Chwałek, even if the name Kwolek may seem less prestigious.
Źródło:
Białostockie Archiwum Językowe; 2020, 20; 73-85
1641-6961
Pojawia się w:
Białostockie Archiwum Językowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Niemieckie nazwiska urzędników Starego Miasta Braniewa w XV wieku na litery A-L
German surnames of officials in 15th century in Braniewo starting with letters A-L
Autorzy:
Guz, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28762703.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
surnames
etymology of surnames
Warmia
Braniewo
15th century
Opis:
This article presents the origins and structure of German surnames in the Old Town Braniewo in the 15th century. The author verified the presence of the preposition “von”, surname variants, Lower German roots, and evident linguistic phenomena which occurred in them. The discussed surnames are derived from first names, place of origin, nicknames and the names of occupations. Other names are multi-motif surnames, or it was impossible to explain their etymology. As for the structure of the described anthroponyms, non-derivative surnames predominate. Only in the case of one surname were variants recorded. Middle Low German and Lower German provenance is present in about 25% of the examined anthroponyms. In some surnames, manifestations of the East Central German dialect are visible. Several anthroponyms have been Polonised, and one was subject to a contraction.
Źródło:
Heteroglossia- studia kulturoznawczo-filologiczne; 2022, 13; 165-177
2084-1302
Pojawia się w:
Heteroglossia- studia kulturoznawczo-filologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O potrzebie nowego słownika odapelatywnych nazwisk Polaków – perspektywy badawcze
On the Need for a New Dictionary of Polish Surnames Derived from Common Words – Research Perspectives
Autorzy:
Matusiak-Kempa, Iza
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/35136517.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
surname
nickname
surname motivation
dictionary of surnames
surnames created from appellatives
Opis:
The aim of the article is to discuss the issues related to identifying the etymology of Polish surnames derived from appellatives. It also proposes a study containing a more thorough explication of the motivation behind the effects of word-formation that have been used as surnames. It is argued that the use of appropriate methods for analysing personal proper names may significantly contribute to revealing the pragmatic aspects of personal names created in the past. The first part of the text presents the ways of describing the origin of the discussed names in the largest Polish dictionaries of anthroponyms. Its second part is devoted to the presentation of old nicknames (currently functioning as surnames) as messages of everyday communication and elements of the vernacular. This part justifies the idea of compiling a dictionary of Polish surnames based on appellatives which would make use of the tools of ethnolinguistic methodology, especially Ryszard Tokarski’s open definition. The last part of the text presents a proposal for a dictionary entry on the example of surnames derived from the appellative bystry [PL smart].
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2022, 29, 2; 153-168
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polskie nazwiska od nazw ptaków
Polish Surnames Derived from Names of Birds
Autorzy:
Zierhoffer, Karol
Zierhofferowa, Zofia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1045546.pdf
Data publikacji:
2013-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
bird names
nicknames
surnames
Opis:
Based on a dictionary of contemporary Polish surnames, the article collects surnames that are identical as bird names, and includes the number of persons who bear such names. The number is surprisingly high (642 277 persons). The article demonstrates, through examples, how various qualities of birds motivate the metaphorical use of bird names as nicknames, and subsequently as surnames.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2013, 20, 2; 221-228
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Funkcjonowanie nazwisk pochodzenia niemieckiego w siedemnasto- i osiemnastowiecznych rejestrach poznańskich podatników czopowego. Świadectwa polonizacji
On the functioning and development of surnames of German origin in seventeenth and eighteenth century registers of Poznań-based taxpayers registered for the purpose of the tax on production and sale of alcoholic beverages. The evidence of Polonization
Autorzy:
Nowak, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1045666.pdf
Data publikacji:
2012-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
onomastics
anthroponymy
surnames
linguistic adaptability
Opis:
The proposed paper presents the functioning of German-origin names with their root and etymology of German origin borne by Poznań burghers in the seventeenth and the eighteenth centuries. The source material for the study was provided by archival registers of the taxpayer of the tax on production and sale of alcoholic beverages. The work has attempted to determine the motivation behind the names and to track down their development, while the applied research method involves the motivational analysis that results in a pool of particular types of surnames that includes surnames motivated by German proper names and German appellatives. The set of all foreign surnames of the population of Poznań, amounting to nearly 20% of all onomastic material attested in the available archival documents, includes far more German surnames or surnames of German origin than any other surnames. In time, the given names of German people were Polonized both in the phonetic and the morphological plane. A small part of them was incorporated into the Polish language in their original form. In the material under scrutiny the Polonized forms were in preponderance as compared to purely German names. Language adaptation was also responsible for the formation of surnames of women – hybrid feminine forms from German names with Polish feminine suffixes appended onto foreign names. On numerous occasions it was impossible to unequivocally establish the German etymology of some of the surnames, which forced a conclusion leading to a proposition of a multi-motivational character of Poznań anthroponyms that, beside the motivation by a Polish anthroponym or appellative, also referred to German anthroponyms and appellatives. The bulk of surnames of German origin have remained vital and have been testified in the resources of present-day Polish anthroponyms.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2012, 19, 1; 131-139
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The semantic scope of English animal-specific surnames
Autorzy:
Kiełtyka, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2050941.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
metaphor
metonymy
animals
surnames
motivation
Opis:
In this paper an attempt will be made to analyse a number of surnames either directly derived from animal names or variously associated with representatives of the animal world which may be said to embody and provide a variation on the general conceptual metaphor HUMAN BEING IS ANIMAL and/or the ANIMAL NAME FOR PERSON ASSOCIATED WITH THAT NAME metonymy. Animal-related surnames represent a fragment of the English lexicon where morphology and (broadly understood) semantics meet and exert mutual infl uence on each other. It seems that in animal-based nomination language users employ such morphological mechanisms as, for example, affixation or compounding which, in turn, seem to be conceptually motivated by metaphor and metonymy.
Źródło:
Linguistica Silesiana; 2018, 39; 153-170
0208-4228
Pojawia się w:
Linguistica Silesiana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazwiska z formantem -yk/-czyk na Białostocczyźnie. Uwagi interpretacyjne
Surnames with the formative -yk/-czyk in the Białystok region. Interpretational comments
Autorzy:
Mordań, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1680302.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
onomastics
anthroponymy
surnames
Białystok region
Opis:
This paper concerns the interpretation problems accompanying the contemporary surnames with the formative -yk/-czyk (on the example of the Białystok region). Its aim is to present various manners of explaining the origin of anthroponyms with this suffix. As the analysis has shown, the complexity of the problems involved in determining the etymology of the discussed surnames is manifested mainly (Dziemiańczyk, Tomczyk), appellative surnames (Gołowaczyk, Kulawczyk), surnames coined based on expressions indicating a profession or function (Atamańczyk, Tokarczyk), and ones coined based on place names (Majdańczyk, Nurczyk).
Źródło:
Poradnik Językowy; 2020, 779, 10; 61-76
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Współczesne polskie nazwiska patronimiczne (z sufiksami -icz, -owicz/-ewicz) pochodzenia ormiańskiego
Modern Polish Patronymic Surnames (with Suffixes such as -icz, -owicz/-ewicz) of Armenian Origin
Autorzy:
Trzeciak, Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1774202.pdf
Data publikacji:
2021-06-29
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
antroponimia
nazwiska
nazwiska polskie
Ormianie w Polsce
język ormiański
nazwiska ormiańskie
anthroponymy
surnames
Polish surnames
Armenians in Poland
Armenian language
Armenian surnames
Opis:
Przedmiotem artykułu są współczesne polskie nazwiska patronimiczne (z formantami -icz, -owicz/ -ewicz), które zawdzięczają pochodzenie (lub też mogą zawdzięczać) leksemom ormiańskim (zaliczam do nich również zarmenizowane antroponimy genetycznie obce). Pierwsi Ormianie – posługujący się językiem kipczackim – przybyli na ziemie polskie w XIV wieku. W XVIII wieku na Kresach Południowo-Wschodnich pojawiła się kolejna ormiańska fala migracyjna, przybysze posługiwali się dialektem należącym do grupy zachodnioormiańskiej. Otoczenie słowiańskie (polskie i ruskie – ukraińskie) wpływało na stopniową slawizację ormiańskich antroponimów: kipczackie leksemy czy ormiańskie sufiksy patronimiczne zastępowano słowiańskimi sufiksami patronimicznymi. W opracowaniu zawarto 57 antroponimów (ujętych w 25 hasłach słownikowych), które pochodzą (lub mogą pochodzić) od ormiańskich onimów.
The main topic of this article are modern Polish patronymic surnames (with the suffixes -icz, -owicz/-ewicz), whose origins can be pointed to, or are owed to, Armenian lexemes (the author also encompasses Armenianised anthroponyms which are hereditarily foreign). The first Armenians‑who used the Kipchak language‑arrived in Polish lands in the 14th century. During the 18th century, in the South-Eastern Borderlands, a new Armenian wave of migrants arrived; the newcomers used to communicate in a dialect which belonged to the Western Armenian group of dialects. The Slavic surroundings they found themselves in (Polish and Ruthenian-Ukrainian) gradually influenced the Armenian anthroponyms: both Kipchak lexemes and Armenian patronymic suffixes were modified with Slavic patronymic suffixes. In this article, there are presented 57 anthroponyms (contained in 25 dictionary entries) which originate from, or may come from, Armenian proper nouns.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 6; 155-170
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O elementach gwarowych w siedemnastowiecznych nazwiskach z parafii Daleszyce
On dialectal elements in the 17th-century surnames from the Daleszyce parish
Autorzy:
Łojek, Agata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/3543946.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
anthroponymy
surnames
Kielce dialects
Daleszyce
Opis:
This article contains an analysis of 17th-century proto-names from the area of the Daleszyce parish (Świętokrzyskie voivodship, Kielce poviat) for the presence of phonetic dialectal characteristics. The research material was excerpted from the manuscripts of four parish registers (records of birth) written in Latin. The analysis showed that the examined anthroponymic material was a storage of various phonetic characteristics throughout the 17th c. The Daleszyce historical anthroponyms recorded typically Lesser Polish features (the shift from -ch to -k in the fi nal position), Masovian features (fluctuations in the ge : g’e, ke : k’e groups; hardening of l’), Masovian and Greater Polish features (fluctuations in the -ew-/-ow- groups), and general dialectal features (Masurian influences and the presence of prosthetic consonants). The analysed material contained also various manifestations of hypercorrection with respect to dialectal forms, such as e.g. the so-called szadzenie, removal of h- and j- in the initial position heard as forms with prothesis, secondary nasalisation of e in positions other than ones arising from the phonetic assimilation to the neighbouring nasal consonants. This article might fi ll, to an extent, the gap in the anthroponymic research on the Kielce region in the 17th c.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2023, 801, 2; 77-90
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Niemieckie nazwiska urzędników Starego Miasta Braniewa w XIV wieku
German surnames of officials in 14th century Braniewo
Autorzy:
Guz, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2196218.pdf
Data publikacji:
2022-12-31
Wydawca:
Ateneum - Akademia Nauk Stosowanych w Gdańsku
Tematy:
nazwiska
etymologia nazwisk
Warmia
Braniewo
XIV w.
surnames
etymology of surnames
14th century
Opis:
Celem artykułu jest przedstawienie pochodzenia nazwisk genetycznie niemieckich, ustalenie ich struktury, stwierdzenie, czy badane nazwiska notowane są jeszcze w XVIII wieku na Warmii. Odnośnie do pochodzenia nazwisk to klasyfikacja nazwisk jednomotywacyjnych bazuje częściowo na podziale S. Rosponda (1967). Ponadto kierowano się podziałem nazwisk ze względu na etymologię m.in. ze słownika Duden. Familiennamen. Zwrócono też uwagę na zjawiska językowe występujące w niektórych nazwiskach. Baza materiałowa nie była wykorzystana dotąd w badaniach antroponimicznych. Większość opisanych nazwisk jest niederywowana, pozostałe derywowane są sufiksami fleksyjnymi i słowotwórczymi. Przeważająca część mian jest jednomotywacyjna. 65,5 % nazwisk nie dotrwała do XVIII wieku. W omówionych nazwach osobowych mamy do czynienia m.in. z następującymi zjawiskami językowymi: polonizacją, latynizacją za pomocą formantów fleksyjnych, np. -i, -is i słowotwórczego -us, podwajaniem spółgłosek bez uzasadnienia.
This paper presents the origin of genetically German surnames, to determine their structure and to determine whether the surnames under study were still present in Warmia in the 18th century. Regarding the origin of surnames, the classification of surnames with one motivation is partly based on the classification introduced by S. Rospond (1967). Moreover, the classification of surnames by their etymology, e.g. according to the Duden. Familiennamen dictionary, was also taken into account. The linguistic phenomena in certain surnames were also highlighted. The material database has not previously been used in anthroponymic research. Most of the surnames described here are non-derivative, while others are derived with inflectional and word-formation suffixes. The vast majority are names with a single motivation. 65.5% of the surnames had ceased to exist by the 18th century. The personal names under investigation feature, among others, the following linguistic phenomena: Polonisation, Latinisation by means of inflectional formants, e.g. -i, -is and the word-forming -us, and the doubling of consonants without justification.
Źródło:
Forum Filologiczne Ateneum; 2022, 10, 1; 161-173
2353-2912
2719-8537
Pojawia się w:
Forum Filologiczne Ateneum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O niektórych mniej popularnych modelach nazwisk odimiennych na Podlasiu (Bielsk Podlaski , Hajnówka , Siemiatycze )
On some less popular patterns of surnames originating from forenames used in the Podlasie region (Bielsk Podlaski, Hajnówka, Siemiatycze)
Autorzy:
Mordań, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1897132.pdf
Data publikacji:
2018-12-30
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
językoznawstwo
onomastyka
antroponimia
nazwiska
nazwiska odimienne
linguistics
onomastics
anthroponymy
surnames
surnames originating from forenames
Opis:
Celem artykułu jest omówienie najmniej popularnych modeli nazwisk odimiennych współcześnie występujących w Bielsku Podlaskim, Hajnówce i Siemiatyczach. W oparciu o dane statystyczne ustalono, że wśród nazwisk posiadających formalne wykładniki nazwiskotwórcze najniższą frekwencją odznaczają się antroponimy derywowane przyrostkami -ow/-ew (np. Charitonow, Wasiljew), -enko (np. Antonienko, Roszczenko), -in/-yn (np. Danilin, Guryn), -ejko (np. Miczejko), -owiak (np. Waszkowiak), -enia (np. Mojsienia). Zaledwie jednokrotnie odnotowano w badanym źródle nazwiska na -ajło (Kiczkajło), -anis (Walendukanis), -atus (Polikatus), -eńko (Stasieńko), -(l)er (Feszler), -ów (Sobków), -son (Patterson). W podstawach motywacyjnych wystąpiły przede wszystkim imiona pochodzenia chrześcijańskiego (w wariancie wschodniosłowiańskim /cerkiewnym lub polskim), rzadziej pojawiły się imiona słowiańskie nieposiadające motywacji religijnej (np. w nazwiskach Dobrenko, Jaganow, Myślejko, Radzymin).
The article discusses the least popular formative patterns of surnames originating from forenames used today in Bielsk Podlaski, Hajnówka and Siemiatycze. Analysis of statistical data revealed that among surnames with formative elements the least frequent were derivative anthroponyms with the suffixes -ow/-ew (e.g. Charitonow, Wasiljew), -enko (e.g. Antonienko, Roszczenko), -in/-yn (e.g. Danilin, Guryn), -ejko (e.g. Miczejko), -owiak (e.g. Waszkowiak), -enia (e.g. Mojsienia), as well as single cases of surnames ending with -ajło (Kiczkajło), -anis (Walendukanis), -atus (Polikatus), -eńko (Stasieńko), -(l)er (Feszler), -ów (Sobków), -son (Patterson). Considering motivational aspects, most surnames were derived from forenames associated with Christian culture (in the Eastern Slavic/Orthodox Church or Polish variants), and less frequently from forenames not associated with religion (in surnames such as Dobrenko, Jaganow, Myślejko, Radzymin).
Źródło:
Linguodidactica; 2018, 22; 125-142
1731-6332
Pojawia się w:
Linguodidactica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazwiska nieurzędowe mniejszości litewskiej w Polsce – dziedzictwo językowo-kulturowe pogranicza polsko-litewskiego
Autorzy:
Walkowiak, Justyna B.
Niewulis-Grablunas, Jowita
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676825.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
surnames of Lithuanians in Poland
unofficial surnames
Lithuanian minority in Poland
identity
cultural heritage
Opis:
Unofficial surnames used by the Lithuanian minority in Poland: The linguistic and cultural heritage of the Polish-Lithuanian borderlandUnofficial surnames are rare because surnames today are generally official in character. However, in the case of Polish citizens who are Lithuanians, they are a phenomenon that has long been present, although visible mostly – and until the entry into force of the Act on National Minorities (2005) predominantly – in intra-group communication. Considering that until recently it was not possible to register the Lithuanian forms of surnames and use them officially, this anthroponymic cultural heritage has long been transmitted between generations only informally.On the basis of the analysis of approximately 330 pairs of surnames extracted from telephone directories covering the area of compact residence of the Lithuanian minority (two of them in Polish, and one – in Lithuanian), the article discusses from the socioonomastic point of view (cf. Ainiala, 2016) the phenomenon of parallel functioning among the members of the Lithuanian minority in Poland of two surname forms: an official Polish one and an unofficial Lithuanian one. The latter differs from the former graphically and morphonologically, and in almost 30 per cent of cases their match is not unambiguous (i.e. one Polish form corresponds to more than one Lithuanian form, and, conversely, one Lithuanian form – to two or even more forms in Polish). It should be emphasised that the presence of formal exponents of Lithuanianness (Lithuanian diacritics, inflectional endings, feminine suffixes) does not necessarily imply the Lithuanian etymology of the surname. The situation is additionally complicated by the fact that in everyday intra-group communication members of the Lithuanian minority in our country use not literary Lithuanian, in which they write their surnames in minority documents (such as Lithuanian minority periodicals Aušra, Suvalkietis, Šaltinis, Terra Jatwezenorum, or bilingual yearly school reports in the schools with Lithuanian as the language of instruction), but the dialect of the Dzuks, in which their surnames are pronounced.The picture is complemented by interviews conducted in early 2018 with about 40 members of this minority, and by contributions on the Internet forum of Lithuanians in Poland regarding their attitude to the official (re-)Lithuanisation of surnames. The former revealed the opinions of older respondents (over 40 years of age), and the latter – the views of younger people. Nazwiska nieurzędowe mniejszości litewskiej w Polsce – dziedzictwo językowo-kulturowe pogranicza polsko-litewskiegoNazwiska nieurzędowe spotyka się rzadko; nazwiska zwykle mają bowiem obecnie charakter oficjalny. W przypadku obywateli polskich narodowości litewskiej są one jednak zjawiskiem występującym od dawna, choć ujawniającym się głównie – a do czasu wejścia w życie „Ustawy o Mniejszościach Narodowych” (2005) przede wszystkim – w komunikacji wewnątrzgrupowej. Wobec braku (do niedawna) możliwości zalegalizowania formy litewskiej, to antroponimiczne dziedzictwo kulturowe jest zwykle przekazywane międzypokoleniowo jedynie nieformalnie.Na podstawie analizy ok. 330 par nazwisk, wyekscerpowanych z obejmujących obszar zwartego zamieszkania mniejszości litewskiej książek telefonicznych (dwóch polskich i jednej litewskojęzycznej), artykuł omawia pod kątem socjoonomastycznym (por. Ainiala, 2016) zjawisko równoległego funkcjonowania wśród członków mniejszości litewskiej w Polsce nazwisk w dwu postaciach: oficjalnej polskiej i nieoficjalnej litewskiej. Te ostatnie różnią się od oficjalnych graficznie oraz morfonologicznie, a w przypadku blisko 30% wzajemne przyporządkowanie obu grup nie jest jednoznaczne (tzn. jednej formie polskiej odpowiada więcej niż jedna litewska, bądź odwrotnie, jednej litewskiej dwie lub nawet więcej polskich). Należy podkreślić, że obecność formalnych wykładników litewskości (litewskie diakrytyki, końcówki fleksyjne, sufiksy żeńskie) nie musi implikować litewskiej etymologii nazwiska. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że zamieszkujący północno-wschodni kraniec Polski członkowie mniejszości litewskiej w naszym kraju na co dzień posługują się nie literackim językiem litewskim, którym zapisują swe nazwiska w dokumentach mniejszościowych (takimi jak czasopisma mniejszości litewskiej „Aušra”, „Suvalkietis”, „Šaltinis”, „Terra Jatwezenorum”, czy dwujęzyczne świadectwa szkolne w szkołach z litewskim językiem nauczania), a gwarą dzukowską, i z reguły taką też ich nazwiska mają postać mówioną.Obrazu dopełniają przeprowadzone na początku 2018 roku wywiady z około 40 przedstawicielami tej mniejszości oraz wypowiedzi na forum Litwinów w Polsce, dotyczące ich stosunku do oficjalnej (re)lituanizacji nazwisk. Wywiady umożliwiły poznanie zdania respondentów starszych (powyżej 40. roku życia), zaś posty w Internecie – opinii osób młodszych.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2019, 43
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazwiska niemieckie z Reszla z XVI i XVII wieku na litery A i B
German names from Reszel from the 16th and 17th c. starting with letters A and B
Autorzy:
Guz, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2051870.pdf
Data publikacji:
2021-12-15
Wydawca:
Ateneum - Akademia Nauk Stosowanych w Gdańsku
Tematy:
nazwiska
etymologia nazwisk
warianty nazwisk
Warmia
Reszel
XVI i XVII w.
surnames
etymology of surnames
variants of surnames
16th and 17th centuries
Opis:
Celem artykułu jest przedstawienie pochodzenia nazwisk genetycznie niemieckich, wskazanie, czy mają swoje odmianki, co jest ich przyczyną, czy badane nazwiska wystąpiły jeszcze w XVIII na Warmii i w XX wieku w dawnym województwie olsztyńskim. Materiał badawczy pochodzi z Księgi Chrztów z Reszla o numerze E 462 = Rössel, Taufregister: MAI 1579-1653, która znajduje się w Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie. Większość badanych mian stanowią nazwiska o jednej motywacji. Te nazwiska pochodzą głównie od nazw miejscowości, od nazw zawodów oraz imion. Odmianki (warianty) posiada 10 nazwisk. Najwięcej odmianek mają nazwiska Arend (4) i Berndt (5). Przyczynami występowania odmianek badanych nazwisk są m. in.: wymiana d → dt → t, s → ß, polonizacja nazwisk, podwajanie samogłosek i spółgłosek bez uzasadnienia, uproszczenie grupy spółgłoskowej, wymiana dyftongów. Do XVIII wieku nie przetrwało 10 z badanych nazwisk, zaś w XX wieku pojawiło się ich tylko dziewięć.
This paper aims to present the origin of German surnames to indicate whether they have variants, their origin, and whether the surnames under investigation could still be found in Warmia in the 18th century and the 20th century in the former province of Olsztyn. The research material comes from the Reszel Baptismal Register Number E 462 = Rössel, Taufregister: MAI 1579-1653, kept in the Archive of the Warmian Archdiocese in Olsztyn. The majority of the examined appellations are names with a single motivation. These surnames are mainly derived from place names, from names of professions and from first names. Ten surnames have variants (alternatives). The surnames Arend (4) and Berndt (5) have the largest number of alternatives. The reasons for the occurrence of variants of the examined surnames include: d → dt → t, s → ß change, Polonisation of surnames, doubling of vowels and consonants without justification, simplification of the consonant group, and the change of diphthongs. Ten of the examined surnames had ceased to exist by the 18th century, while only nine were found in the 20th century.
Źródło:
Forum Filologiczne Ateneum; 2021, 9, 1; 71-84
2353-2912
2719-8537
Pojawia się w:
Forum Filologiczne Ateneum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 71

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies