Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "gwary" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 85
Tytuł:
Jeszcze o potrzebie dokumentowania leksyki gwarowej (na przykładzie wybranych wyrazów południowomałopolskich z okolic Biecza)
Even need for documenting dialectal lexics (on the example of selected words from South Malopolska around Biecz)
Autorzy:
Karaś, Halina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/498454.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
leksykografia gwarowa
leksyka gwarowa
dokumentacja
gwary małopolskie
Opis:
The aim of the article is to draw attention to the need of documenting the dialect lexicon. While Polish dialectology can boast of many publications, field studies continue to confirm that the documentation of dialect vocabulary is incomplete. In this article I have selected a few words from Southern Poland recorded in the villages of Bugaj and Sitnica to show how many dialect variants remain undocumented, not noted in the existing sources, or how their credentials are incomplete, especially in terms of their different meanings.
Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na potrzebę dokumentowania leksyki gwarowej. Mimo iż polska dialektologia może poszczycić się wieloma opracowaniami, to jednak ciągle przekonujemy się podczas badań terenowych, że dokumentacja słownictwa gwarowego jest niepełna. W artykule na przykładzie wybranych wyrazów południowomałopolskich odnotowanych we wsiach Bugaj i Sitnica pokazuję, jak wiele jeszcze dialektyzmów jest nieudokumentowanych, nieodnotowanych w istniejących źródłach, albo też jak ich poświadczenia są niepełne, zwłaszcza w zakresie różnych ich znaczeń.
Źródło:
Gwary Dziś; 2019, 11; 19-27
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazwy metod, narzędzi i urządzeń do połowu ryb w gwarach kujawskich
Names of methods, tools and devices for catching fish in Kuyavia dialects
Autorzy:
Paluszak-Bronka, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26850469.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
Kuyavia dialects
vocabulary
fishing
gwary kujawskie
słownictwo
rybołówstwo
Opis:
Przedmiotem badań są notowane w gwarach kujawskich nazwy metod, narzędzi i urządzeń wraz z ich częściami składowymi służącymi do połowu ryb. Materiał badawczy pochodzi ze Słownika gwary i kultury Kujaw, słowniczka gwary ślesińskiej Witolda Prackiego oraz opracowań etnograficznych. Celem analizy jest opis znaczeń i motywacji słowotwórczych wspomnianych nazw. Ich przegląd pokazuje, że dominują określenia rodzime, charakteryzujące się obecnością wielu form dawnych. Niektóre z nich mają proweniencję gwarową. Wśród nazw dominują nazwy narzędzi czerpakowatych i sieci skrzelowych.
The research revolves around the names of methods, tools and devices recorded in Kuyavia dialects along with their components used for catching fish. The research material comes from the Dictionary of the dialect and culture of Kuyavia [Słownika gwary i kultury Kujaw], Witold Pracki’s glossary of the Ślesin dialect and ethnographic studies. The aim of the analysis is semantic and genetic characterization of the mentioned names. Their review shows that native terms dominate, characterized by the presence of many ancient forms. Some of them have a dialect provenance. Among the names, the words of fishing scoops and drifting netsprevail.
Źródło:
Gwary Dziś; 2023, 16; 131-144
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charaszaj, czyszczacz, kastrun, krasacz, misiak… Kilka uwag o leksykalnym i słowotwórczym zróżnicowaniu nazw człowieka kastrującego zwierzęta (na przykładzie gwar małopolsko-mazowieckiego pogranicza językowego)
Diversity of names for a person who castrated (castrates) animals - a couple of remarks from the fields of lexicology and word formation (on the example of the dialects of the lesser Poland and Masovia linguistic borderland)
Autorzy:
Marciniak-Firadza, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/683860.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
dialektologia
gwary
leksyka
słowotwórstwo
dialectology
dialect
lexis
word formation
Opis:
Social, economic and cultural transformations of the Polish countryside over the last few dozen years have resulted in the disappearance of many professions, such as, i.a. the profession of an animal castrator, who worked mostly in pig farms. The aim of this paper is to indicate the semantic elements in derivational bases (charaszać, charszować, czyścić, kastrować, krasać, miśić, miśkować) and formal exponents constituting derivatives to name a person who castrates animals (‑acz, ‑aj, ‑ak, ‑ek, ‑nik, ‑ajko, ‑ciel, ‑un, ‑ator, ‑arz, ‑ø). Apart from that, the author intends to discuss the geographical range of those derivatives, not only in the borderland region, but in the whole Polish dialect area. Moreover, the paper discusses the issues of lexical, see kras‑ak / mis‑ak, kastrow‑ak / kras‑ak and word-formation variants, see czyszcz‑acz - czyszcz‑ak - czyszcz‑arz - czyśc‑iciel. The analysed material originates in the dialects of the Lesser Poland and Masovia borderland and it was collected in 2008–2011 from 32 villages.
-
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2017, 51, 1; 55-66
0208-6077
2450-0119
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Deadiektywne osobowe nomina subiecti z formantem słowotworczym -ač w gwarach białoruskich okolic Narewki na Białostocczyźnie
Deadiektywne personal nomina subiecti with a formant-ač in Belarusian dialects in Narewka area of the Bialystok region
Отприлагательные личные nomina subiecti со словообразовательным формантом -ач в белорусских говорах окрестностей Наревки в Белостокском регионе
Autorzy:
Sajewicz, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1953563.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
gwary białoruskie
deadiectiva
nomina subiecti
formant-ač
Belarusian dialects
Opis:
В настоящей статье излагаются результаты анализа отприлагательных личных nomina subiecti со словообразовательным формантом -ач в белорусских говорах окрестностей Иаревки в белостокском регионе (Польша). Материальную базу исследования составляют отприлагательные личные названия субъектов признаков с формантом -ач, собранные автором в 10 деревнях, расположенных на территории гмины Наревка. В этих деревнях проживает в подавляющем большинстве население православного вероисповедования, пользующееся в повседневной жизни белорусскими говорами. Воздействие на местные говоры соседних украинских говоров незначительно, гораздо большее влияние оказывает на них польский литературный язык. В настоящее время православное население исследуемой территории свободно владеет польским языком. Этот язык используется ими прежде всего в контактах с местными поляками, служащими и жителями городов. Основной целью проведённого словообразовательного анализа было установление полного инвентаря дериватов (наименований лиц), составляющих в исследованных говорах словообразовательный тип отприлагательных названий носителей признаков. Кроме этого, много внимания уделялось характеристике мотивирующих основ, определению продуктивности исследованного словообразовательного типа, а также семантической и морфонологической характеристике дериватов. До сих пор словообразованию существительных в белорусских говорах на территории белостокского региона диалектологи уделяли мало внимания. Проведённый автором настоящей статьи словообразовательный анализ личных названий субъектов [Sajewicz 2002], функционирующих в периферийных белорусских говорах верхнего течения реки Нарев в белостокском регионе, является по сути дела первым комплексным исследованием одной из словообразовательных категорий и продолжением, в более узком масштабе, тех исследованиий, которые на территории Белоруссии проводились П.В. Стецко и другими белорусскими исследователями.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2005, 53, 7; 161-176
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Niestandardowy rozwój semantyczny tak zwanych rzeczowników ilościowych w gwarach polskich. Zarys problematyki
Non-standard semantic development of nouns so-called “quantitative nouns” in Polish local dialects. An outline of the issues
Autorzy:
Kozioł, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594212.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
dialectology
Polish dialects
quantitive nouns
dialektologia
gwary polskie
rzeczowniki ilościowe
Opis:
The objective of this article is a linguistics description of unconventional development of a group of lexems. They represent the group of nouns so-called “quantitive nouns”. Those lexems being genetically nouns by undergoing a gradual numeralisation process are used to describe quantity or size of a given set. As a result of such slow lexicalisation in the function of numerals, the subject group that contains such noun adopts the form of predicate typical of numeral structures, i.e. third person singular, neuter gender (in case of forms that determine gender), which determines that fact that given lexem is used as a numeral, e.g.: Na jeziorze pływało gwałt kaczek. In the analysis the particulary attention has been paid to features common for both the general language and dialects as well as to these aspects which clearly shows a difference between the diacectical lexis and general Polish. This paper shows that opposed to general language the dialectical lexems – nouns so-called “quantitive nouns” – enter into relations typical not only of numerals but also of adverbs, e.g.: A to płótno było gwałt moncniejsze jak kupne; Buł jedyn chłop kąsek głupkowaty.
W artykule podjęto próbę przedstawienia niestandardowego rozwoju semantycznego pewnej grupy leksemów rzeczownikowych w gwarach polskich. Analizie poddano tak zwane rzeczowniki ilościowe, czyli te, które będąc genetycznie rzeczownikami, pod wpływem zmian semantycznych zaczynają wyrażać w sposób przybliżony wielkość danego zbioru, np.: To macie piniyndzy ćme, wam; Na jeziorze pływało gwołt kaczków. Z dotychczasowych badań wynika, że w gwarach „uliczebnikowieniu rzeczowników” towarzyszą również zmiany semantyczne, wskazujące na użycia przysłówkowe danego leksemu. Znumeralizowane rzeczowniki występujące w gwarach w zanaczeniu ‘nieokreślenie dużo lub mało’ łączą się również z czasownikami, przymiotnikami i przysłówkami, np. Jo gromade zapomniała; Tyn ubrus krzyne krzywo wisi; Buł jedyn chłop kąsek głupkowaty; I nie za gwałt kosztowało. Wydaje się, że zjawisko to stanowi jedną z istotnych cech odróżniających leksykę gwarową od polszczyzny ogólnej.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2017, 64; 123-136
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O nazwach potraw z ziemniaków w gwarach kujawskich
The names of potato dishes in Kuyavia dialects
Autorzy:
Paluszak-Bronka, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26850433.pdf
Data publikacji:
2022-12-22
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
culinary
potato dishes
Kuyavia dialects
kulinaria
potrawy z ziemniaków
gwary kujawskie
Opis:
Celem artykułu jest charakterystyka semantyczna i genetyczna kujawskich nazw potraw ziemniaczanych. Pozwala ona nie tylko objaśnić motywację i pochodzenie analizowanych jednostek, ale także odtworzyć utrwalony w nich obraz dawnej wsi, jej kultury, tradycji, wierzeń, wiedzy i umiejętności kulinarnych oraz historii Kujaw. Nazwy potraw są niewątpliwie kopalnią wiedzy o regionie, nie możnabowiem zrozumieć jego dziedzictwa kulturowego bez odwoływania się do zmagazynowanych w języku, a zwłaszcza w warstwie leksykalnej, doświadczeń i wiedzy o świecie wcześniejszych pokoleń.
The aim of the article is semantic and genetic characterization of Kuyavia names of potato dishes. It allows not only to explain the motivation and origin of the analyzed units but to recreate the image of a former village, its culture, traditions, beliefs, knowledge and culinary skills as well as the history of Kuyavia. The names of the dishes are undoubtedly a mine of information about the region because it is impossible to understand their cultural heritage without referring to the earlier generations’ experiences and knowledge of the world stored in the language, specifically in its lexical layer.
Źródło:
Gwary Dziś; 2022, 15; 149-161
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Mała ojczyzna” Ślązaka we frazeologizmach i przysłowiach... gwarowych. (Śląsk Cieszyński, Górny Śląsk, Śląsk Opolski)
“A Little Motherland” in the Light of Phraseology and Paremiology of Silesian Dialects (Śląsk Cieszyński, Górny Śląsk, Śląsk Opolski)
Autorzy:
Dźwigoł, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/459445.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
Śląsk
gwary śląskie
frazeologia
paremiologia
toponimia
Silesia
Silesian dialects
phraseology
paremiology
Opis:
The article presents an analysis of phrases and proverbs with a toponymic component, which were excerpted from lexicographic sources recording Silesian dialects. The object of description is the image of “a little motherland”, or to be more precise, little Silesian motherlands (Śląsk Cieszyński, Górny Śląsk oraz Śląsk Opolski), which is present in those units (i.e. phrases and proverbs). Thanks to particular toponyms in phraseology and paremiology, the following aspects of old times reality have been preserved: administrative centers, the development of industry and railroading, mental health care, education, prison system, agriculture, craftsmanship, trade, religious life, dialectal differences between residents of neighbouring towns, real estate.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2015, 10; 15-39
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Język Hajnówki jako element stylizacji w powieści kryminalnej Okularnik Katarzyny Bondy
Language of Hajnówka as element of language stylization in crime story Okularnik by Katarzyna Bonda
Autorzy:
Czarnecka, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594031.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
stylizacja językowa
pogranicze
gwary wschodniosłowiańskie
language stylization
borderland
East-Slavic subdialects
Opis:
Katarzyna Bonda jest jedną z bardziej poczytnych autorek kryminałów. Urodziła się w Hajnówce na Podlasiu, w miasteczku o skomplikowanym wizerunku językowym (obecność polszczyzny, języków białoruskiego i ukraińskiego oraz ich odmian gwarowych), tu też umiejscowiła akcję swojej nagradzanej powieści. W Okularniku pojawiają się elementy języka Hajnówki – charakterystyczne antroponimy, zapożyczenia białoruskie i rosyjskie, gwaryzmy; wyrazy związane z tradycjami Cerkwi prawosławnej, ze wschodnią obrzędowością, tradycyjną kuchnią. Jest ich w powieści niewiele i są niekonsekwentnie stosowane, jednak trzeba przyznać, że w tego typu twórczości literackiej ich obecność jest zaskakująca, jako że determinantem tworzywa językowego uprawianej przez Bondę literatury popularnej jest funkcja komunikatywna.
Katarzyna Bonda has recently become one of the most popular authors of crime stories. She was born in Hajnówka, a town in North-eastern Poland, situated near the Belarusian border. A rather complicated and peculiar language situation can be observed here: the inhabitants speak Polish (including its regional variants), East-Slavic languages (Belarusian and Ukrainian) and East-Slavic sub-dialects. The story told by Bonda takes place in this small town. In Okularnik various elements of the town inhabitants’ language can be found: e.g. typical anthroponyms, loanwords from Belarusian or Russian and forms from East-Slavic subdialects. There are words used in the Eastern Orthodox Church, words typical of Eastern rituals and traditional cuisine. Although only a few dialect forms and loanwords are used infrequently by the author, the use of the stylized language is itself very surprising in this literary genre.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 65; 5-17
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„My tu nie mówimy, ino godumy i jesteśmy z tego dumni”. O tym, dlaczego gwary wielkopolskie przetrwały (na przykładzie języka mieszkańców wsi powiatu międzychodzkiego)
On why have the dialects of the Province of Greater Poland survived (an example, the language of Międzychodzki district inhabitants)
Autorzy:
Cemborowski, Bartosz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/968797.pdf
Data publikacji:
2015-12-24
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Greater Poland dialect
history
identification
fashion
gwary wielkopolskie
historia
identyfikacja
moda
Opis:
The aim of this article is to respond to the question: Why have the dialects of the Province of Greater Poland survived while the dialects from other parts of Poland are in decline? The analytical material relates to the statements of the users of this dialect who live in the western parts of Greater Poland (Międzychodzki district). It was collected during fieldwork in the villages of the Międzychodzki district between 2012 and 2015. The research methodology was based on autobiographical interviews, questionnaires and participant observations. Three important factors which contributed to the survival of the dialects of Greater Poland are: the history of this region, the identity of its people and the fashion for dialect use among the younger generation of Greater Poland’s inhabitants.
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, dlaczego gwary wielkopolskie przetrwały, podczas gdy w innych regionach Polski zauważalna jest tendencja do ich zaniku. Materiałem wykorzystanym w analizie są wypowiedzi mieszkańców wsi powiatu międzychodzkiego, którzy posługują się gwarą. Materiał został zebrany podczas badań terenowych w latach 2012–2015 za pomocą takich metod, jak wywiad autobiograficzny, ankiety i obserwacja uczestnicząca. Trzema istotnymi czynnikami, które wpłynęły na to, że gwary przetrwały w języku respondentów, są: historia, identyfikacja i narastająca wśród młodego pokolenia moda na mówienie gwarą.
Źródło:
Adeptus; 2015, 6; 50-61
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z polskich drobiazgów słownikowych Tadeusza Szymańskiego: japa
About some Polish items from the dictionary by Tadeusz Szymanski: japa
Autorzy:
Fałowski, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26731721.pdf
Data publikacji:
2023-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
język polski
gwary
leksyka
etymologia
japa
Polish language
dialects
lexis
etymology
Opis:
The article deals with the Polish dialectal word japa, which was the subject of interest of T. Szymanski. It presents a point in the discussion concerning the etymology of the mentioned dialectal word. The author has come to the following conclusions: 1) it is necessary to consider separately etymologically the Proto‑Slavic *ěpa ‘a growth on a tree, a swollen place on the body’ and the Polish and Belorussian dialectal word japa which means ‘mouth; a large hole’, 2) it is unlikely to be a word derived from a child language, 3) the Serbian and Croatian items should be considered as etymologically identical to the Polish and East Slavic ones, 4) japa ‘mouth, map, etc.’ is close to ziapa with the same meaning, 5) the form with onset ja- (japa) is a result of changing word structure, 6) regional spreading of the Polish dialectal words japa and ziapa could indicate on their Ruthenian roots, 7) it is difficult to establish conclusively whether German word forms japen, jappen which mean ‘to open one’s mouth; to catch, grasp with one’s mouth’ have played any part in this process.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2023, 18; 73-78
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Interferencje językowe na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim a interpretacja materiału gwarowego (na przykładzie wsi Choroszczynka)1
Linguistic interference at the Polish-East Slavic linguistic borderland vs. The interpretation of dialectal data (at the example of Choroszczynka village)
Autorzy:
Rembiszewska, Dorota Krystyna
Siatkowski, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1375729.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Polish-East Slavic language contact
linguistic borderland
Polish dialects
dialects of Ukrainian outside Ukraine
kontakty językowe polsko-wschodniosłowiańskie
pogranicze językowe
gwary polskie
gwary ukraińskie poza Ukrainą
Opis:
Artykuł podejmuje kwestię interferencji w obrębie języków słowiańskich na przykładzie dwujęzycznej wsi Choroszczynka w powiecie bialskim, woj. lubelskie. Przedstawienie całości materiału z dwóch kwestionariuszy do Ogólnosłowiańskiego atlasu językowego – polskiego i ukraińskiego daje możliwość nie tylko uchwycenia osobliwości gramatycznych i leksykalnych obu zestawień przypisanych do poszczególnych gwar, ale także pokazuje nierzetelność eksploratorek prowadzących badania terenowe. W konsekwencji wpłynęło to na niezgodną z rzeczywistością interpretację faktów gwarowych zobrazowanych na mapach OLA.
Źródło:
Rocznik Slawistyczny; 2018, 67; 55-102
0080-3588
Pojawia się w:
Rocznik Slawistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Актуалізація берестейської говірки в романі Наталки Бабіної "Бодай, Будка"
Aktualizacja gwary brzeskiej w powieści Natałki Babiny „Bodaj Budka”
Autorzy:
Hromyk, Юрій
Jaworśkyj, Андрій
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015581.pdf
Data publikacji:
2021-12-13
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Наталка Бабіна
говірка
західнополіський говір
берестейська говірка
діалектизм
Natalka Babina
dialect
Western Polissia dialect
dialects of Berestia
dialectisms
Natałka Babina
gwara
gwary zachodniopoleskie
gwary brzeskie
dialektyzm
Opis:
У романі білоруської письменниці українського походження Наталки Бабіної проаналізовано особливості української берестейської говірки, зокрема прокоментовано специфіку рефлексації давніх голосних, деякі відмінності у вживанні приголосних, простежено специфіку формотворення іменників, прикметників, дієслів, займенників, виявлено лексичні діалектизми. З’ясовано специфіку використання авторкою діалектних елементів, їхнє місце в художній мові письменниці.
W powieści białoruskiej pisarki pochodzenia ukraińskiego Natałki Babiny przeanalizowano charakterystyczne cechy ukraińskiej gwary zachodniopoleskiej, skomentowano specyfikę refleksacji dawnych samogłosek, pewne różnice w użyciu spółgłosek, omówiono szczegóły deklinacji rzeczowników, przymiotników, zaimków, koniugacji czasowników, wyróżniono dialektyzmy leksykalne, zdefiniowano swoiste autorskie podejście do stosowania elementów gwary, określono ich miejsce w języku artystycznym pisarki.
The issue of literary and dialectal language interaction is a topical problem of theoretical and practical importance in modern linguistics. One of its aspects is the use of dialects in the artistic texts that influence the dynamics of style and general literary norms through the aesthetic function of the language. The elucidation of the individual author’s specifics of presenting the communicative elements in the artistic texts contributes to creating a complete picture of the tendencies in dialectal-literary interaction in general and the modern trends in the development of language and Berestia literature in particular. The source of the research is the prose text of Natalka Babina Bodai, Budka. The purpose of the study is to trace multilevel features of the Western Polissia Ukrainian dialect in the work of Natalka Babina. The analyzed text convincingly testified that Natalka Babina, writing his work predominantly in the Ukrainian literary language, reproduces various levels of the Western Polissia dialect peculiarities with varying degrees of frequency and sequence. At the phonetic level, he is disposed to preserve the specificity of reflexion of the ancient and positional variants of modern vowel phonemes, differences in consonant phonemes loading, combinatorial sound changes. At the morphological level, the most prominent dialect phenomena are those connected with the peculiarities of the substitution of the nominal parts of language and verbs. The features of the morphemic composition of adverbs are also in the focus of the study. Natalka Babina also used a lot of dialectal tokens, but explain their meaning, which facilitatesthe perception of the texts by an unprepared reader. The study seeks to reveal the most accurate reproduction of all the features of the dialect and argues that it is hardly possible at all. However, the use of the Western Polissia dialect elements is undoubtedly the stylistic device that allows to reproduce the language specifics of the region.
Źródło:
TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych; 2020, 6, Numer Specjalny; 101-112
1733-2249
Pojawia się w:
TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Świętowanie na Kujawach w świetle słownictwa gwarowego
Celebration of Religious Feasts in Kujawy in the Light of Dialectal Vocabulary
Autorzy:
Moch, Włodzimierz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/497153.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
Tematy:
kultura ludowa
obchodzenie świąt
gwary Kujaw
folk culture
celebrating holidays
Kujawy dialects
Opis:
Celem artykułu jest przyjrzenie się – przez pryzmat słownictwa gwar kujawskich – świętowaniu na Kujawach w ostatnich wiekach, związanemu ze świętami religijnymi oraz z kalendarzem religijnym. Perspektywa językowo‑kulturowa pozwala odkryć przenikanie się w kulturze ludowej Kujaw pierwiastka sakralnego (sacrum) i świeckiego (profanum). W szczególnym stopniu dotyczy ono obchodów najważniejszych świąt w katolicyzmie. Bogate słownictwo gwarowe odnosi się na przykład do okresu Świąt Wielkanocnych. Obok form nazywających fakty religijne, takich jak Wstępna Środa, boże rany, Kwietna/ Wierzbna Niedziela, mamy wiele nazw obyczajów świeckich, jak wybijanie żuru, chodzenie z kozą, podkoziołek, wywożenie mężatek/ żeńców, przywołówki, chodzenie po dyngusie. Nowo wydany, pierwszy w pełni naukowy, Słownik gwary i kultury Kujaw stara się ocalić ten ginący świat ludowej kultury, religijności i obyczajowości. Odnowienie znajomości gwarowej leksyki kujawskiej służy umocnieniu tożsamości lokalnej i pogłębieniu regionalnej wyrazistości Kujaw.
The article aims at describing celebrations in Kujawy, performed in the last centuries, and connected with religious feasts as well as with the liturgical calendar. The topic is analysed through the lens of the lexis of the Kujawy dialect. The linguistic and cultural perspective allows to discover intermingling of the sacred (sacrum) and secular (profane) elements in the folk culture of Kujawy. To a great extent, it concerns celebration of the most important Catholic feasts. For example, the rich dialectal vocabulary is related to the Easter period. In addition to forms that refer to religious rituals, such as Wstępna Środa (Prefatory Wednesday/Ash Wednesday), (boże rany) ‘God’s wounds’, Kwietna/Wierzba Niedziela (Flower/Willow Sunday), many names and expressions describing secular customs can be found, such as wybijanie żuru (breaking a sour rye soup), chodzenie z kozą (walking with a goat), podkoziołek, wywożenie mężatek/ żeńców (taking away of the spouses), przywołówki (hailing), chodzenie po dyngusie (walking on dyngus). The newly published, first fully scientific Dictionary of the Dialect and Culture of Kujawy was edited with an idea of saving this dying world of folk culture, religiosity and customs. Renewing the knowledge of the dialectal lexis of Kujawy is aimed at strengthening the local identity and deepening the regional distinctiveness of Kujawy.
Źródło:
Język. Religia. Tożsamość; 2019, 2(20); 15-33
2083-8964
2544-1701
Pojawia się w:
Język. Religia. Tożsamość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Początki socjolingwistyki na Uniwersytecie Śląskim
Autorzy:
Lubaś, Władysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/475563.pdf
Data publikacji:
2013-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
Tematy:
socjolingwistyka
Uniwersytet Śląski
konferencje metodologiczne
język miejski
dialekty ludowe
gwary
badania terenowe
Źródło:
Socjolingwistyka; 2013, 27; 179-188
0208-6808
Pojawia się w:
Socjolingwistyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 85

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies