Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "grammatical;" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 177
Tytuł:
Lexicon of grammatical-semantic features: discontinuity
Autorzy:
Vondráček, Miloslav
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2193781.pdf
Data publikacji:
2023-03-24
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
grammatical category
grammeme
grammatical-semantic property
grammatical-semantic feature
gramm
compatibility
Opis:
The contribution represents a fragment of an intended Lexicon of grammatical-semantic features. It presents only very general properties as components of grammatical categories and the results of their presence or non-presence for category value interpretation and for (in)compatibility of language means. Grammatical features of a lexical unit can be described with the help of the tagset, i.e., analytical morphological label. Similarly, it is possible to describe a complete grammeme on the principle of fractals, including inner structure of each grammatical category and their values with the help of sets of grammatical-semantic properties. Grammatical-semantic properties bound on lexical forms are not isolated from lexical-semantic features: the first can be considered as a result of grammaticalization of the latter. From the chosen point of view, the construction of grammar from a semantic basis seems to be as a multi-level phenomenon to such a level in which grammatical-semantic properties are based on similarity and contrast in the area of lexical-semantic properties.
Źródło:
Bohemistyka; 2023, 1; 3-18
1642-9893
Pojawia się w:
Bohemistyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Grammatische Aspektsemantik: Aspektualität im Slavischen (am Beispiel des Polnischen)
Autorzy:
Schwenk, Hans-Jörg
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/605552.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
aspectuality
grammatical semantics
Opis:
The present paper deals with verbal aspect in Polish and its grammatical semantics. It is assumed that aspect in Slavic languages in general and in Polish in particular is a twodimensional category – grammatical and lexical. Moreover, as regards meaning both grammatical and lexical aspectuality can be distinguished. In the grammatical sphere of the semantics of aspect we indicate some terminological deficits in that the grammatical aspectuality is not limited only to imperfectivity and perfectivity but it also encompasses its aoristic nature. Thus, we propose to call the imperfective aspect the procesual aspect, while the perfective aspect – non-procesual aspect. This is because non-procesuality implies both perfectivity and aoristic nature.
Źródło:
Lublin Studies in Modern Languages and Literature; 2011, 35; 68-87
0137-4699
Pojawia się w:
Lublin Studies in Modern Languages and Literature
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lässt sich das grammatische Genus bei Insektenbezeichnungen semantisch begründen?
Autorzy:
Guz, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/444764.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
insect names
grammatical gender
Opis:
The present paper deals with the problem of assigning the grammatical gender in insect neunes, which has not been investigated so far. We decided to apply the semantic criterion taking into account the views and opinions shared by such grammarians as Consentius, Grimm and Wienold. The problems is discussed referring to the criteria of insect classification. The insects, divided into groups, were studied in terms of grammatical gender. The clear and definite advantage of one gender provided the basis for assigning a given grammatical gender to this group. The most explicit and unambiguous result was obtained while applying the criterion of „Way of living”. Following this criterion, it was found that only insects of the feminine gender live in organized communities.
Źródło:
Acta Neophilologica; 2005, VII; 119-129
1509-1619
Pojawia się w:
Acta Neophilologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Тарашкевіца і наркамаўка: ці ёсць граматычнае процістаянне?
Taraszkiewica i narkamaǔka: czy istnieje gramatyczna opozycja?
Taraškevica and narkamaǔka: or, is there a grammatical opposition?
Autorzy:
Рамза, Таццяна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594060.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
taraszkiewica
narkamaǔka
norma gramatyczna
wariant
opozycja gramatyczna
taraškevica
grammatical norm
variant
grammatical opposition
Opis:
W artykule skupiono się na analizie gramatyki Bronisława Taraszkiewicza, jej cech oraz roli jako bodźca do nauki języka białoruskiego dla nowych użytkowników. W tekście rozpatruje się gramatyczne rozbieżności między dwoma wariantami białoruskiego języka literackiego, które mają nieformalne nazwy taraszkiewica i narkamaǔka. Określone i usystematyzowane przez I. Klimowa opozycje gramatyczne są analizowane na tle gramatyk języka białoruskiego publikowanych, poczynając od połowy lat pięćdziesiątych XX wieku. Z jednej strony pozwoliło to zwrócić uwagę na pewną bezpodstawność zaproponowanych opozycji gramatycznych, z drugiej zaś ukazać obecność deskrypcyjnego ujęcia B. Taraszkiewicza w opisie dubletów gramatycznych przez autorów późniejszych gramatyk akademickich.
The article is devoted to B. Tarashkevich’s grammar, its hallmarks and role-stimulus in studying the Belarusian language by “new” speakers of Belarusian. The grammatical norms are considered, under which two versions of Belarusian literary language, that have unofficial names taraškevica and narkamaǔka, are opposed. Grammatical oppositions defined and systematized by I. Klimov are analyzed in the context of the academic grammars of the Belarusian language which have been published since the mid 1950s. This approach has allowed, on the one hand, to indicate a certain inaccuracy in unilaterally opposed grammatical rules; on the other hand, to reveal the succession of B. Tarashkevich’s descriptive approach by the authors of grammars when delivering grammatical variants.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 409-432
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czym jest i dokąd sięga rodzaj (nie)naturalny?
Autorzy:
Wojdak, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/777048.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
linguistics
grammatical gender
natural gender
Opis:
The article presents considerations concerning the essence and the scope of the concept of the natural gender of nouns. The author advocates its grammatical categorisation – instead of the semantic categorisation dominating in the literature. This means that the superior category in natural gender should be grammatical gender (hence the proposed compound term: natural grammatical gender), and not a semantic feature. In a simple (prototypical) categorisation, natural gender pertains to masculine nouns with male meaning and feminine nouns with female meaning. The article identifies five types of possible extension of this concept:1. the isolation of the neuter natural gender;2. the attribution of natural gender to nouns with inconsistent semantics of sex;3. the recognition of the natural gender which is incompatible with grammatical gender (this extension is onlypossible when natural gender is treated as a semantic feature);4. the analysis of all nouns that denote sexual beings with regard to natural gender;5. the isolation of subcategories of natural masculine nouns (natural genders of the second degree).Complimentary to the narrow understanding of natural gender, the author proposes to use an antonymous term – “unnatural gender” to designate such kind of grammatical gender of personal (or animate) nouns that is not in compliance with their semantic feature of sex (e.g., CHŁOPISKO [A CHAP], BABSZTYL [A HAG]).
Źródło:
Slavia Occidentalis; 2016, 73/1; 175-191
0081-0002
Pojawia się w:
Slavia Occidentalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
L’explicitation des relations cohésives dans la traduction littéraire: les outils de jonction interpropositionnelle dans la traduction française du roman Wszystkie języki świata de Zbigniew Mentzel
Autorzy:
Mitura, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/638410.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
literary translation, explicitation, grammatical cohesion
Opis:
The paper discusses the phenomenon of explicitation of interclausal cohesive relations in a translation. The study was devoted to adjustments (pertaining e.g. to conjunctions and ellipsis) introduced by Maryla Laurent to her French translation of the novel Wszystkie języki świata [All languages of the world] by Zbigniew Mentzel. Conducted analyses have shown that additions and modifications of cohesive conjunctions are not determined by linguistic asymmetry of the target language, but they comply with the strategy of adapting the translation to meet expectations of the French audience regarding discourse and style.
Źródło:
Romanica Cracoviensia; 2014, 14, 1
2084-3917
Pojawia się w:
Romanica Cracoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Niektóre „akademickie” pluralia tantum – semantyka, pragmatyka, struktura
Autorzy:
Tambor, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/511194.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
inflexion
grammatical number
pluralia tantum
usus
Opis:
The article presents the issue of nouns with a problematic relation between semantic reference and inflexional indicator of grammatical number, that is, such nouns which have only plural form while referring to a single object. The author analyses changes in adapting inflexional indicators in cases when belonging to the group of nouns with both singular and plural form or to the group of pluralia tantum makes a significant difference in meaning. It is one of the most difficult problems of Polish declination. The grammatical category of number, which accumulates important grammatical and semantic information, is difficult not only for foreigners studying the Polish language, but also for native speakers. The author of the article concentrates on such pluralia tantum that are being used either in singular or plural form at the moment: warsztaty/warsztat (workshop), ćwiczenia/ćwiczenie (seminar), zajęcia/zajęcie (calss), badania/badanie (research). The author tries to explain why pluralia tantum, such as ćwiczenia, zajęcia, warsztaty, badania are being used increasingly often as nouns with both singular and plural forms by the young generation of academics. The explanation is based on dictionary analyses, system considerations, as well as semantic and social analysis.
Źródło:
Postscriptum Polonistyczne; 2017, 1 (19) W kręgu badań językoznawczych; 53-69
1898-1593
2353-9844
Pojawia się w:
Postscriptum Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Exploring random permutations effects on the mapping process for grammatical evolution
Autorzy:
Zúñiga, Blanca Verónica
Carpio, Juan Martín
Sotelo-Figueroa, Marco Aurelio
Espinal, Andrés
Purata-Sifuentes, Omar Jair
Ornelas, Manuel
Soria-Alcaraz, Jorge Alberto
Rojas, Alfonso
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/384716.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów
Tematy:
grammatical evolution
mapping process
symbolic regression
Opis:
Grammatical Evolution (GE) is a form of Genetic Programming (GP) based on Context-Free Grammar (CF Grammar). Due to the use of grammars, GE is capable of creating syntactically correct solutions. GE uses a genotype encoding and is necessary to apply a Mapping Process (MP) to obtain the phenotype representation. There exist some well-known MPs in the state-of-art like Breadth-First (BF), Depth-First (DF), among others. These MPs select the codons from the genotype in a sequential manner to do the mapping. The present work proposes a variation in the selection order for genotype’s codons; to achieve that, it is applied a random permutation for the genotype’s codons order-taking in the mapping. The proposal’s results were compared using a statistical test with the results obtained by the traditional BF and DF using the Symbolic Regression Problem (SRP) as a benchmark.
Źródło:
Journal of Automation Mobile Robotics and Intelligent Systems; 2020, 14, 1; 65-72
1897-8649
2080-2145
Pojawia się w:
Journal of Automation Mobile Robotics and Intelligent Systems
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The grammatical gender of Death: a textual and discourse approach
Rodzaj gramatyczny śmierci z punktu widzenia tekstu i dyskursu
Autorzy:
Stroińska, Magda
Drzazga, Grażyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/473954.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Rzeszowski
Tematy:
text linguistics
grammatical gender
contrastive linguistics
Opis:
The assignment of grammatical gender is among the most intriguing problems in human language. In this paper we discuss the question of semantic versus morphological motivation for gender assignment and agreement by analyzing the grammatical gender of one of the key cultural concepts, i.e. death. In our analysis, we consider how the grammatical category influences conceptualizations of death in cultures and discourses of various nations. We will refer to the images of death in three different languages and cultures: English, German and Polish. Finally, we will illustrate the crosslinguistic problems potentially caused by such differing conceptualizations by analyzing translation challenges connected with the noun death on examples from contemporary popular literature in those three languages. It seems that at the discourse level the semantic cues can influence grammatical gender and override morphological motivation, even in the case of such an important concept as death. The personification of death is a type of hybrid that allows agreement patterns which would be considered incorrect from a purely grammatical point of view.
Klasyfikacja rzeczowników pod względem rodzaju gramatycznego jest jednym z najbardziej interesujących zagadnień dotyczących języka. W poniższym arytkule rozważamy problem rozróżnienia pomiędzy semantyczną a morfologiczno-składniową motywacją rodzaju gramatycznego na podstawie jednego z kluczowych pojęć kulturowych: śmierci. W naszej analizie zastanawiamy się jak kategoria gramatyczna rodzaju wpływa na konceptualizacje śmierci w kulturze i dyskursie. Odwołujemy się do przedstawienia śmierci w trzech kulturach i trzech językach: angielskim, niemieckim i polskim. Na podstawie fragmentów współczesnej literarury popularnej, pokazujemy jakie problemy tłumaczeniowe może sprawiać istnienie tych różnych konceptualizacji. Wydaje się, że na poziomie dyskursu informacje semantyczne mogą wpłynąć na rodzaj gramatyczny nawet w przypadku tak ważnego pojęcia jak śmierć. Personifikacja śmierci jest rodzajem hybrydy, która dopuszcza różne warianty składni zgody, uznawane za niepoprawne na poziome opisu czysto językowego.
Źródło:
tekst i dyskurs - text und diskurs; 2012, 5; 205-221
1899-0983
Pojawia się w:
tekst i dyskurs - text und diskurs
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Граммемная транспозиция как языковое явление
The grammeme transposition as a linguistic phenomenon
Autorzy:
Nakonechna, Larysa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/968269.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
grammeme transposition
grammatical transposition
language transposition
grammatical category
граммемная транспозиция
грамматическая транспозиция
грамматическая категория
грамматическая форма
Opis:
This article deals with the analysis of the grammeme transposition as a manifestation of the grammar transposition and the whole language one generally. The grammeme transposition is one of realisation method of the grammatical transposition and is realised between components of different grammatical categories. The terms of realisation and the ways of identification of the grammeme transposition have been analysed at the work. The author referes to the scientific approach which is focused on a comprehensive study of the linguistic phenomena; the formal grammatical analysis; functional and communicative parameters as well as lexical-semantic parameters of grammatical categories and grammatical units. This approach to the analysis of linguistic facts is the conceptual framework for the researching of the grammeme transposition (as well as the language transposition generally).
Статья посвящена анализу граммемной транспозиции как одного из проявлений переходности в языке, разновидности грамматической транспозиции и языковой транспозиции в общем. Рассмотрен вопрос сути граммемной транспозиции, ее специфические черты и черты, объединяющие ее с иными видами грамматической транспозиции, проанализированы способы определения прямого и переносного, транспонированного, значения грамматической формы, контекстуальные средства транспозиции. Граммемная транспозиция в данной статье рассмотрена на примере грамматической категории времени глагола в украинском языке.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica; 2015, 11; 83-90
1731-8025
2353-9623
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Removing grammar ambiguity of word forms by statistical methods
Autorzy:
Karnaukh, Ganna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/967221.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
grammatical homonyms
linguistic processor
N-gram
trigram
word form
grammatical meaning
capital / small letters
statistical methods
Opis:
Removing grammar ambiguity of word forms by statistical methodsResearch is devoted to the study of behaviour of linguistic processor at simultaneous application of software supporting functions (taking into account the characteristics of the writing word forms (capital / small letters), punctuation marks in trigrams and location of trigrams within a sentence). The article analyses qualitative quantitative characteristics of the results removing grammatical homonyms of word forms using statistical methods in compliance with requirements. The research is based on the texts of normative legal document.
Źródło:
Cognitive Studies; 2014, 14
2392-2397
Pojawia się w:
Cognitive Studies
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Types of grammatical and lexical errors made by students with a mild intellectual disability at the second stage of their education a qualitative analysis
Autorzy:
Marciniak-Firadza, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/941329.pdf
Data publikacji:
2020-08-04
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
grammatical errors
lexical errors
intellectual disabilities
Opis:
The aim of the article is to provide a qualitative description of the errors committed by pupils with mild intellectual disabilities. The discussed issue has not yet been the subject of a scientific description from a linguistic point of view. The analysis of errors was based on Andrzej Markowski's classification with small additions from Zygmunt Saloni’s classification. Due to the volumetric framework, the article is limited to discussing grammatical and lexical errors. The research showed that pupils with mild intellectual disabilities make similar errors as those with typical development. No qualitative differences were noted between the study group and the control group, only quantitative ones.
Źródło:
Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej; 2020, 28; 149-170
2300-391X
Pojawia się w:
Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
О применении теории аргументации при дифференциации грамматических вариантов (на материале русского языка)
Revisiting the application of the argumentation theory in the process of differentiation of grammatical variants (as exemplified in the Russian language)
Autorzy:
Попов, Сергей
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/968143.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
orthology
grammatical variance
differentiation
argumentation theory
Opis:
Differentiation of grammatical variants is an important orthological problem. However, traditionally it is solved without awareness of arguments, which are arbitrarily used as normalizers while identifying differential properties of grammatical variants. The paper shows the possibility and necessity of the orthological application of the argumentation theory. In the context of grammatical variants differentiation, the normalizers use every possible universal and non-universal arguments except those appealed to someone’s intuition and belief. Yet as the most convincing orthological argument should be recognized a combination of direct empiric verification and logical grounding, which, nevertheless, is not always ideal. The quality of this combination is provided by the quality of perception, which has three degrees: syncretic, superficial and alternative perception in its two varieties – imperative and dispositive. The first two degrees determine the relativity of logical grounding whereas the alternative-imperative and alternative-dispositive perception specifies its absoluteness. The direct empiric verification of contextual properties, distinguishing between grammatical variants and absolute logical grounding of the choice of a grammatical variant both based on the evidence of the alternative perception are an orthologically ideal argument.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica; 2014, 10; 125-135
1731-8025
2353-9623
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Grammatical aspect in Polish and the perception of event duration
Autorzy:
Milczarski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28409200.pdf
Data publikacji:
2021-12-01
Wydawca:
Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
Tematy:
Polish grammatical aspect
event duration
semantics
Opis:
Earlier research showed that the progressive aspect in Dutch extends duration estimations for short events and shortens the perception of inherently medium and long events. In the study reported here, we conducted an experiment examining whether the same effect can be observed in Polish, a language with a morphologically realised perfective vs. imperfective distinction. We confronted two views on grammatical aspect. The first one postulates that English simple past tense verbs of telic predicates introduce a silent PERF operator and that the Polish imperfective is equivalent to the English progressive. According to the second view, there is no PERF operator in simple past clauses in Dutch (and by analogy also in English), while perfective eventualities in Polish should be perceived as shorter than imperfective events which view the event from the inside without imposing any boundaries on its runtime. The results of this study show that the second view is more plausible, suggesting that languages vary in the interpretation of event duration depending on whether they have a clear grammatical aspect or whether such distinctions are less articulated.
Źródło:
Beiträge zur allgemeinen und vergleichenden Sprachwissenschaft; 2021, 10; 71-96
2299-4122
2657-4799
Pojawia się w:
Beiträge zur allgemeinen und vergleichenden Sprachwissenschaft
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O gramatycznych i leksykalnych wykładnikach pojęcia liczby w polszczyźnie
Autorzy:
Nowosad-Bakalarczyk, Marta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611301.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
the concept of number
grammatical number
numeral
grammatical categories
pojęcie liczby
liczba gramatyczna
liczebnik
kategorie gramatyczne
Opis:
The study is based on the assumption that human cognition is closely linked with natural language. One can therefore ask what conceptual content has found its way into linguistic expression, in what form it is expressed, and what motivates that expression.The study is concerned with the linguistic manifestation of the concept of number (one of the most important categories of human thinking), through grammatical (morphological, syntactic and lexical), highly conventionalised means. Elementary numerical meanings encoded in Polish include ‘one’ and ‘more than one’ (in former stages of the language also ‘two’), corresponding to first numerical concepts comprehensible to humans (both in the historical and the individual sense). Those meanings are obligatorily expressed by all speakers of Polish and their markers are inflectional morphemes that play a role – in accordance with the norm – in all inflected parts of speech. That numerical opposition is also broadly expressed at the world-formational plane: there exist special morphemes that code the singularity of something (e.g. grosz-ek ‘pea’) or the collectivity of items (e.g. pierz-e ‘feathers; plumage’). Similarly, specific morphemes accentuate the singularity of an event (e.g. kaszl-ną-ć ‘to cough once’) or the multitude (multiplication) of actions (e.g. na-obierać ‘peel a lot of’, po-wynosić ‘take out many/all’ the items). The importance of the concept of number in Polish is also attested by the existence of numerals. The various degrees of precision that they express, e.g. the so-called definite numerals (trzy ‘three’, piętnaście ‘fifteen’) and indefinite (kilka ‘a few’, dużo ‘many’, tyle ‘that many’) correspond to the differences in the number and needs of the persons engaged in communication. The different inflectional paradigms and related syntactic functions of different numeral types stems from the need to link, in sentences, numbers with names of entities and events – that need, in turn, shows that a wide range of phenomena are perceived and conceptualised in numerical terms.
Podstawę opracowania stanowi założenie, że czynności poznawcze człowieka pozostają w ścisłym związku z używanym przez niego językiem naturalnym. Pozwala to stawiać pytania o to, jakie treści pojęciowe zostały ujęzykowione, w jaki sposób, w jakich formach – zakodowane w języku oraz jaka jest tego motywacja.W artykule przedstawiono ujęzykowione treści pojęcia liczby (jednej z ważniejszych kategorii ludzkiego myślenia) wyrażane środkami gramatycznymi (morfologicznymi, składniowymi i leksykalnymi), które cechuje wysoki stopień konwencjonalności i kategorialności. Elementarne znaczenia liczbowe kodowane w polszczyźnie to ‘jeden’ i ‘więcej niż jeden’ (a w dawnej polszczyźnie także ‘dwa’) odpowiadające pierwszym pojęciom numerycznym zrozumiałym dla człowieka (w aspekcie zarówno historycznym, jak też indywidualnym). Sensy te są wyrażane obligatoryjnie przez wszystkich mówiących tym językiem, ich nośnikiem są odpowiednie morfemy fleksyjne przyjmowane – zgodnie z normą – przez wszystkie odmienne części mowy. Wskazane przeciwstawienie jest też szeroko wyrażane na płaszczyźnie słowotwórczej. Istnieją specjalne morfemy, które pozwalają wyrazić znaczenie pojedynczości przedmiotu (np. grosz-ek) oraz znaczenie zbiorowości przedmiotów (np. pierz-e). Podobnie w przypadku liczby zdarzeń – odpowiednie morfemy mogą eksponować pojedynczość (np. kaszl-ną-ć) albo wielość aktów zdarzenia (np. na-obierać, po-wynosić).O randze pojęcia liczby w polszczyźnie świadczy istnienie specjalnej kategorii wyrazów – liczebników. Różny stopień precyzji wskazywania liczby, który ujawniają liczebniki tzw. określone (np. trzy, piętnaście) i nieokreślone (np. kilka, dużo, tyle) odpowiada różnicom wiedzy i potrzeb komunikujących się osób. Z kolei zróżnicowanie właściwości odmiany i związanych z tym funkcji składniowych poszczególnych typów liczebników wynika z potrzeby łączenia w zdaniu nazw liczb z nazwami różnych bytów (zarówno rzeczy, jak i zdarzeń), ta zaś jest znakiem postrzegania w aspekcie liczbowym szerokiego spektrum zjawisk rzeczywistości.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2018, 30
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 177

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies