Temat: Stanisław Roman - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Prejudykaty w Statutach Kazimierza Wielkiego – próba nowego spojrzenia. Szkic o technice ustawodawczej w czasach średniowiecza
Prejudicates in the Statutes of Casimir the Great – an Attempt of a New Look. An Essay on Legislative Technique in the Middle Ages
Autorzy:: Uruszczak, Wacław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/4332030.pdf
Data publikacji:: 2023-04-25
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: Królestwo Polskie w XIV w.
Statuty Kazimierza Wielkiego
technika ustawodawcza
prejudykaty
dekretały papieskie
Stanisław Roman
The Kingdom of Poland in the 14th century
The Statutes of Casimir the Great
Legislative Technique
Prejudicates
Papal decretals
Opis:: Statuty Kazimierza Wielkiego były najważniejszą ustawą, jaka obowiązywała w Królestwie Polskim w epoce Średniowiecza. Oprócz artykułów mających kształt norm generalnych znajduje się w nich 26 artykułów o charakterze indywidualnych kazusów prawnych, tzw. prejudykatów. W artykule została podjęta próba wyjaśnienia ich genezy. Zdaniem autora prejudykaty wykazują istotne podobieństwo do średniowiecznych dekretałów papieskich (litterae decretales), w szczególności do Dekretałów Grzegorza IX z 1234 r. Pomimo że prejudykaty dotyczyły indywidualnych spraw, stanowiły wzór prawidłowego rozstrzygnięcia konkretnych kwestii prawnych. Miały one charakter pouczeń prawnych lub deklaracji prawa (declaratio iuris) ogłaszanych przez króla.
The Statutes of Casimir the Great were the most important law in force in the Kingdom of Poland in the Middle Ages. Apart from the articles in the form of general acts, there are 26 articles that have the character of individual legal cases, the so-called ‘prejudykaty’ (preliminary rulings, prejudicates). The article attempts to explain their genesis. In the author’s opinion, they show a significant resemblance to medieval papal decretals (litterae decretales), in particular the Decretals of Gregory IX from 1234. Although they concerned individual legal cases, they were a model for the correct resolution of a specific legal case. They had the character of legal instructions or declarations of law (declaratio iuris) announced by the king.
Źródło:: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica; 2023, 102; 161-181
0208-6069
2450-2782
Pojawia się w:: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Koncepcja „boga ułomnego” i jej warianty w wybranych utworach Stanisława Lema
Autorzy:: Kochanowski, Marcin Jerzy
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/961527.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Stanisław Lem
Philosophie
Literatur
Roman
Gott
Stanislaw Lem
philosophy
literature
novel
god
Filozofia
Literatura
powieść
bóg
Opis:: Im Artikel beschreibe ich das im Schaffen von Stanislaw Lem auftretende Konzept des „unvollkommenen Gottes“ und seine unterschiedlichen Varianten in ausgewählten Romanen und Erzählungen des Autors. Zufolge des Konzepts ist Gott ein Wesen ohne Attribute der Allmacht und des Allwissens, das keine separate transzendentale Sphäre des Daseins beansprucht, sondern in die Welt und in Materie verwickelt ist. Es bleibt durch jene Welt und durch die von ihm geschaffenen Wesen beschränkt und entdeckt allmählich diese Beschränkungen. Darüber hinaus unterziehe ich die Anschauungen der Interpreten des Schaffens von Lem hinsichtlich des einschlägigen Konzeptes einer kritischen Analyse.
Discussed is the notion of a "defective god" and its variants featured in novels and short stories written by Stanisław Lem. Accordingly, god is a being devoid of such attributes as omnipotence and omniscience, one that does not exist in a separate, transcendent sphere of being, but is entangled in the world and matter, is limited by that world and also by beings which he created , and is gradually discovering all these limitations. The paper also contains a critical analysis of commentators’ views on the writer's idea.
W artykule opisuję występującą w twórczości Stanisława Lema koncepcję „boga ułomnego” oraz różne jej warianty występujące w wybranych jego powieściach i opowiadaniach. Zgodnie z nią, bóg ten jest istotą pozbawioną atrybutów wszechmocy i wszechwiedzy, która nie zajmuje odrębnej, transcendentnej sfery bytu, lecz uwikłany jest w świat i materię, pozostając ograniczony przez ów świat, a także przez stworzone przez siebie byty, odkrywając stopniowo owe ograniczenia. Nadto poddaję krytycznej analizie poglądy komentatorów twórczości pisarza na temat omawianej koncepcji.
Źródło:: Kultura i Wartości; 2020, 29
2299-7806
Pojawia się w:: Kultura i Wartości
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: „POLSKI PAPINIAN” ‘REDIVIVUS’. CZY WARTO DZISIAJ TŁUMACZYĆ I WYDAWAĆ STANISŁAWA WRÓBLEWSKIEGO ZA GRANICą?
Autorzy:: Marzec, Łukasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/664186.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: Roman law
Stanisław Wróblewski
the Polish Papinian
Roman law in Poland.
Prawo rzymskie
Polski Papinian
Prawo rzymskie w Polsce.
Opis:: This paper presents an outline of the life and scholarly achievements of the eminent Polish lawyer Stanisław Wróblewski (1868-1938), professor of Roman and civil law at the Jagiellonian University. He wrote a series of brilliant studies on legal issues, but few of them are known in the international milieu of law scholars, because he published in Polish. In 1899 he published Posiadanie na tle prawa rzymskiego, on ownership and usucaption in the light of Roman law, where he presented the opinion that usucaption deserved the status of a right, just like ownership. In 1916 and 1919 Wróblewski published his unfinished opus magnum, Zarys wykładu prawa rzymskiego (An Outline of Roman Law), which is regarded as a major intellectual achievement in the legal sciences, but remains largely unknown because it was published in Polish. This paper concludes with an appeal for an English edition of Wróblewski’s works as part of the world’s heritage of legal culture.
.
Źródło:: Zeszyty Prawnicze; 2019, 19, 2
2353-8139
Pojawia się w:: Zeszyty Prawnicze
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Rzymski proces cywilny i rzymski proces karny Rzymian w ujęciu ks. prof. Stanisława Płodzienia (uwagi na marginesie maszynopisu BU KUL 1443A)
Roman Civil Trial and Roman Criminal Trial as Seen by Rev. Prof. Stanisław Płodzień (Remarks on the Margin of the Typescript of BU KUL 1443A)
Autorzy:: Jońca, Maciej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/27308721.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:: Stanisław Płodzień
rzymski proces karny
rzymski proces cywilny
Biblioteka Uniwersytecka KUL
Roman criminal trial
Roman civil trial
KUL University Library
Opis:: Oddział Zbiorów Specjalnych Biblioteki Uniwersyteckiej KUL przechowuje spuściznę po urodzonym na Podlasiu romaniście – ks. prof. Stanisławie Płodzieniu. Autor wykładał prawo rzymskie i kanoniczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w latach 50. i na początku lat 60. XX w. Jego świetnie zapowiadającą się karierę przerwała jednak nagła śmierć w 1962 r. Wśród pozostawionych przez niego niepublikowanych materiałów znajduje się skrypt przygotowany dla studentów I roku prawa kanonicznego zatytułowany Rzymski proces cywilny. To znalezisko cenne, ponieważ w XIX i XX w. ogłoszono w języku polskim jedynie dwie monografie poświęcone procedurze cywilnej Rzymian. Analiza skryptu pokazuje, że jego autor w największym stopniu wzorował się na monografii Leopolda Wengera Institutionen des römischen Zivilprozessrechts. Od niego zaczerpnął ideę, by odrębny wywód poświęcić różnicom pomiędzy procesem cywilnym Rzymian a ich postępowaniem karnym i administracyjnym. W tekście znalazł się podpunkt zatytułowany Stosunek procesu cywilnego rzymskiego do procesu karnego i administracyjnego. Autor w rzeczowy sposób przedstawił specyfikę wszystkich trzech rodzajów procedur, a także podkreślił, że pewnymi kategoriami współczesnymi myśleli już Rzymianie. Na szczególną uwagę zasługuje odejście od koncepcji podziału prawa na publiczne i prywatne w oparciu o tzw. kryterium korzyści (utilitas). Ksiądz Płodzień podkreśla, że pojęcie interesu państwa w czasach rzymskich było równie nieostre, jak obecnie. W narracji subtelnie wykorzystano współczesną terminologię cywilistyczną.
The Special Collections Department of the University Library of the Catholic University of Lublin preserves the legacy of the Podlasie-born Romanist Rev. Prof. Stanisław Płodzień. The author taught Roman and Canon Law at the Catholic University of Lublin in the 1950s and early 1960s. However, his promising career was interrupted by his sudden death in 1962. Among the unpublished materials he left behind is a script prepared for first-year students of canon law, entitled „The Roman Civil Trial”. This is a valuable find, since in the 19th and 20th centuries only two monographs on the Roman civil procedure were published in Polish. An analysis of the script shows that its author drew mostly on Leopold Wenger’s monograph „Institutionen des romischen Zivilprozessrechts”. It is from him that he took the idea of devoting a separate discussion to the differences between Roman civil trials and their criminal and administrative proceedings. The text included a subsection entitled “The Relationship between the Roman Civil Trial and Criminal and Administrative proceedings”. The author presented the peculiarities of all three types of proceedings in a factual manner, emphasizing that certain contemporary categories had already been contemplated by the Romans. Particularly noteworthy is the departure from the concept of dividing law into public and private based on the so-called criterion of benefit (utilitas). Rev. Płodzień emphasizes that the concept of state interest in Roman times was as vague as it is today. The narrative makes subtle use of modern civilist terminology.
Źródło:: Miscellanea Historico-Iuridica; 2023, 22, 1; 419-434
1732-9132
2719-9991
Pojawia się w:: Miscellanea Historico-Iuridica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Teatr Miejski we Lwowie u progu niepodległości (1918-1919)
The Municipal Theatre on the threshold of independence (1918-1919)
Autorzy:: Szydłowska, Mariola
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/30022659.pdf
Data publikacji:: 2018-10-01
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: Lwów
Teatr Miejski we Lwowie
Roman Żelazowski
Stanisław Niewiadomski
Andrzej Pronaszko
historia teatru polskiego
Lviv
Municipal Theatre in Lviv
Polish theatre history
Opis:: Przedmiotem artykułu jest działalność Teatru Miejskiego we Lwowie w sezonie 1918/1919 w kontekście epokowych wydarzeń politycznych. Dyrektorem lwowskiej sceny był wówczas Roman Żelazowski, pierwszy antreprener po „umiastowieniu teatru”, czyli objęciu go w zarząd przez Gminę miasta Lwowa. Kierownictwo działu muzycznego sprawował Stanisław Niewiadomski. Nowa dyrekcja przystąpiła do pracy z zamiarem sanacji sceny, a pierwsze inscenizacje spotkały się z życzliwym przyjęciem widzów i krytyków. Ambitne plany artystyczne zniweczył ukraiński zamach stanu. Na czas listopadowych walk w obronie polskiego Lwowa teatr zawiesił działalność, a wielu artystów zgłosiło się do służby wojskowej. Po upragnionym zwycięstwie 1 grudnia wznowiono przedstawienia dramatem patriotycznym Obrona Częstochowy, który liczył bez mała pół wieku, lecz w ówczesnej sytuacji politycznej nabrał niezwykle aktualnej wymowy. Był hołdem dla najmłodszych obrońców Lwowa – dzielnych Orląt. Walki toczące się za rogatkami miasta wciąż dezorganizowały pracę teatru. Tuż przed Nowym Rokiem awaria prądu spowodowała, że zamknięto go prawie na miesiąc. Żelazowski i Niewiadomski z dniem 30 czerwca 1919 ustąpili ze stanowiska. Choć na skutek działań wojennych nie udało im się zrealizować ambitnych planów artystycznych, Teatr Miejski pod ich kierownictwem pełnił ważne funkcje narodowe i społeczne. W tych dramatycznych i przełomowych dniach scena lwowska – tak jak przed wielu laty chciał jej ojciec, Jan Nepomucen Kamiński – rozmawiała z sercem Narodu.
The article discusses the activity of the Municipal Theatre in Lviv in the season of 1918/1919, putting it in the context of momentous political events. The Lviv stage was managed by Roman Żelazowski, the first theatre manager to come after the theatre had been taken over by the municipal administration. Stanisław Niewiadomski assisted Żelazowski as Musical Director. The new theatre management commenced their work with the intention of restoring the stage to its former glory, and their first productions met with favourable response from both the audiences and the critics. The ambitious artistic plans, however, failed due to the Ukrainian coup d’état. For the time of November fights in defence of Polish Lviv, the theatre suspended its operations, and many of the theatre artists volunteered for army duty. Following the final victory on 1 December, the theatre recommenced its operation with a staging of the patriotic play Obrona Częstochowy (‘The Defence of Częstochowa’), which, although almost half a century old, took on new relevance. It became homage to the youngest defenders of Lviv, the brave “Eaglets.” The fighting still going on at the outskirts kept disorganising the theatre’s work. As a result of a power cut just before the New Year, the theatre remained inoperative for almost a month. Żelazowski and Niewiadomski resigned on 30 June 1919. Even though the war had thwarted their ambitious plans, the Municipal Theatre they headed played an important social and patriotic role. In these dramatic and momentous times, the Lviv stage did speak to the heart of the nation, just as its founder, Jan Nepomucen Kamiński, had envisaged.
Źródło:: Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 3; 77-116
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:: Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: „Oryginał został odnaleziony i nie zmienił właściciela”. Losy gnieźnieńskiego starodruku PL 178, zawierającego Officina ferraria
Autorzy:: Sołomieniuk ks., Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2088348.pdf
Data publikacji:: 2022-06-29
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:: ‘Officina Ferraria’
Walenty Roździeński
Rev. Leon Formanowicz
Prof. Roman Pollak
Rev. Stanisław Bross
Archdiocesan Archives in Gniezno
Gniezno Cathedral Library
Gniezno Chapter Library
National Library in Warsaw
Officina ferraria
ks. Leon Formanowicz
prof. Roman Pollak
ks. Stanisław Bross
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie
Biblioteka Katedralna w Gnieźnie
Biblioteka Kapitulna w Gnieźnie
Biblioteka Narodowa w Warszawie
Opis:: Przedmiotem artykułu są losy starodruku z zasobu Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, zawierającego m.in. unikat polskojęzycznego poematu Walentego Roździeńskiego pt. Officina ferraria z 1612 roku. Ten druk współoprawny został podarowany gnieźnieńskiej bibliotece kapitulnej jako dar testamentalny ks. Antoniego Dyamenta w 1885 roku. Wartość naukową i historyczną druku odkrył przed II wojną światową bibliotekarz i archiwista kapitulny ks. kan. Leon Formanowicz, a zbadał go naukowo prof. Roman Pollak, który w 1936 roku przygotował jego edycję. Druk, w czasie wojny zabrany przez Niemców do Poznania, wrócił do prawowitego właściciela po wojnie i został ponownie zinwentaryzowany w 1955 roku. W tym też roku ks. dr Stanisław Bross, wikariusz kapitulny archidiecezji gnieźnieńskiej w czasie uwięzienia prymasa Stefana Wyszyńskiego, wypożyczył go bez powiadomienia kapituły metropolitalnej prof. Kornelowi Wesołowskiemu z Politechniki Warszawskiej. K. Wesołowski przetrzymywał druk do śmierci w 1977 roku, po czym wdowa po nim podarowała go Bibliotece Narodowej. Na przełomie lat 70. i 80. XX wieku kapituła prymasowska w Gnieźnie bezskutecznie starała się o zwrot cennej książki. Ostatnio, w 2017 roku, badał gnieźnieński druk w Warszawie obecny dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie ks. Michał Sołomieniuk. W Bibliotece Katedralnej w Gnieźnie książka wciąż ma sygnaturę BK Pl 178.
The subject of this article is the fate of an early printed book from the resources of the Archdiocesan Archives in Gniezno, which contains a unique Polish-language poem from 1612 by Walenty Roździeński, entitled ‘Officina Ferraria’. This jointly bound book was given to the Gniezno chapter library as a testamentary gift by Rev. Anthony Dyament in 1885. Its scientific and historical value was discovered before World War II by the librarian and chapter archivist, Rev. Canon Leon Formanowicz; it was scientifically analysed by Prof. Roman Pollak in 1936. The book – taken by the Germans to Poznań during the war, then returned to its rightful owner after the war – was reintroduced to the inventory in 1955. That same year, Rev. Stanislaw Bross, PhD, chapter vicar of the Gniezno Archdiocese while Primate Stefan Wyszyński was imprisoned, loaned it without notifying the metropolitan chapter to Prof. Kornel Wesołowski of the Warsaw University of Technology. Wesołowski held the book until his death in 1977, after which his widow donated it to the National Library. In the late 1970s and early 1980s, the Primate’s Chapter in Gniezno tried unsuccessfully to reclaim the valuable book. Most recently, in 2017, the current director of the Archdiocesan Archives in Gniezno, Rev. Michał Sołomieniuk, analysed the Gniezno early printed book in Warsaw. In the Cathedral Library in Gniezno the book retains the reference number BK Pl 178.
Źródło:: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2022, 118; 439-456
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Nowa książka o Pigoniu. Słowo autora
A New Book on Stanisław Pigoń. A Word from the Author
Autorzy:: Kłak, Czesław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/451075.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:: Stanisław Pigoń
Ignacy Chrzanowski
Maria Danilewiczowa
Roman Pollak
Julian Krzyżanowski
Tadeusz Mikulski
Czesław Zgorzelski
Ignacy Świrski
biography
legend
Polish studies
correspondence
Dziady Part II
biografia
legenda
polonistyka
korespondencja
Dziady cz. II
Opis:: In his book on Stanisław Pigoń, the author outlines the legend of an eminent humanist, literary historian, memoirist, editor, teacher and tutor of many generations of scholars of Polish literature. The narrative is based on his own recollections (as his student) and on extensive correspondence between the professor and Ignacy Chrzanowski, Roman Pollak, Julian Krzyżanowski, Tadeusz Mikulski, Czesław Zgorzelski, Maria Danilewiczowa, and Bishop Ignacy Świrski. This correspondence allows us to take a closer look at the complex problems that the emerging academic milieu of scholars of Polish studies was facing in the difficult postwar times. The volume concludes with a recently uncovered source material – letters of Professor Pigoń to Bishop Świrski – which reveals the secrets of his technique as a literary analyst of Part II of Dziady [Forefathers’ Eve] by Adam Mickiewicz.
Źródło:: Tematy i Konteksty; 2016, 6(11); 453-464
2299-8365
Pojawia się w:: Tematy i Konteksty
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Piękna (nie)obecna, czyli Meluzyna w polskim folklorze bajkowym
The Beautiful (Un)Present: The Figure of Melusine in Polish Folk Tales
Autorzy:: Rzepnikowska, Iwona
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1790721.pdf
Data publikacji:: 2020-08-13
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: Historia o Meluzynie
kobieta-wąż
polska baśń ludowa
śląskie baśnie i legendy
Stanisław Wasylewski
Historia o Meluzynie (Le Roman de Mélusine)
snake woman
Polish folk tale
Silesian legends and tales
Opis:: Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie o sposób funkcjonowania w polskim folklorze bajkowym i, szerzej, w rodzimej kulturze ludowej średniowiecznej powieści rycerskiej Historia o Meluzynie. Można mówić jedynie o pośredniej znajomości tej fabuły, o czym świadczy jej przeróbka literacka pt. Meluzyna, czyli panna z śląskiego wiatru (1947), autorstwa Stanisława Wasylewskiego. Pisarz powołuje się na ustalenia polskich badaczy folkloru, a także wskazuje na przekazywane drogą ustną opowiadania o tajemniczej dziewczynie, które były źródłem jego inspiracji twórczej. Utwór Wasylewskiego odzwierciedla jedynie pierwszą część francuskiego romansu, co prawdopodobnie wskazuje na rzeczywistą znajomość owej historii przez nosicieli tradycji ludowej. Istotne jest ponadto, że bohaterka utworu Wasylewskiego zostaje powiązana jedynie z żywiołem wiatru. Dlatego są podstawy, by sądzić, że w ten sposób pisarz odwołuje się do śląskich wierzeń, według których porywy gwałtownego wiatru były eksplikacją jęków nieszczęśliwej Meluzyny. Jak można przypuszczać, obszerna część Historii o Meluzynie, opowiadająca o przygodach synów niezwykłej matki, pozostała poza polem twórczej obserwacji pisarza ze względu na zbytnią złożoność fabularno-kompozycyjną.
This article seeks to answer questions concerning the presence and function of Historia o Meluzynie (the Polish translation of the French Le Roman de Mélusine), a medieval romance, in Polish folk tales and, in more general terms, Polish folk culture. One can speak only of indirect evidence of knowledge of the story, as exemplified by Meluzyna, czyli panna z śląskiego wiatru (1947) [Melusine, or a Maiden of the Silesian Wind], a literary adaptation by Stanisław Wasylewski. The author of this version refers to the studies contributed by native folklore researchers and to oral tales about this mysterious maiden, which, for him, were sources of creative inspiration. Wasylewski’s work relates to only the first part of the French romance, which perhaps indicates the actual state of knowledge of the story displayed by folk storytellers, especially as the heroine of Wasylewski’s text is connected with the element of the wind. This can be interpreted as the author’s reference to the Silesian belief in which gusts of violent wind were treated as the moans let out by the figure of the unhappy Meluzyna. It would appear that the extensive fragment of Le Roman de Mélusine concerning the fate of her sons remained beyond the scope of folklore- and literary-specific observation due to there being too much story- and composition-linked complexity.
Źródło:: Roczniki Humanistyczne; 2020, 68, 7; 7-20
0035-7707
Pojawia się w:: Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Prawo XII Tablic
Law of the Twelve Tables
Autorzy:: Łoś, Jan Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/38695698.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Fundacja im. Aliny i Leszka Allerhandów
Tematy:: prawo rzymskie
prawo XII tablic
Jan Stanisław Łoś
Rzym w V w. p.n.e.
Grecja w V w. p.n.e.
Roman law
Law of the Twelve Tables
John Stanislaw Łoś
Rome in the fifth century BCE
Greece in the fifth century BCE
Opis:: Wśród spuścizny Jana Stanisława Łosia (1890-1974), m.in., znawcy starożytnego Rzymu i stosunków polsko-ukraińskich, przechowywanej w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL znalazły się materiały świadczące o tym, że w latach 40. i 50. XX w. autor ten intensywnie pracował nad przekładem ustawy XII Tablic oraz nad sporządzeniem komentarza do niej. Znajdują się one w odrębnej teczce, na której napisano „Prawo XII tablic. Tekst i tłumaczenie” (BU KUL, Rkps. 2726). Prezentowany tekst opatrzono tam nagłówkiem „Wstęp” (por. BU KUL, Rkps. 2726, k. 3-25). Po nim następuje zestawienie starożytnych źródeł, w których znalazły się cytaty z niezachowanego w całości pierwszego spisanego prawa Rzymian, którym przyporządkowano autorski przekład (por. Rkps. 2726, k. 27-67). Z niewiadomych powodów nie doszło do wydania w odrębnej publikacji dzieła, na którego polski przekład przyszło romanistom polskim czekać jeszcze długo. Jan Stanisław Łoś zdecydował się „uratować” przynajmniej część ze swoich ustaleń przez umieszczenie ich w zbiorze esejów „Sylwetki rzymskie”. Ceną za to była rezygnacja z aparatu naukowego, włożenie między eseje oraz nadanie im tytułu: „Krynica prawa” (por. J.S. Łoś, Sylwetki rzymskie, Warszawa 1958, s. 25-43; praca ta została niedawno wznowiona. Por. J.S. Łoś, Sylwetki rzymskie, wyd. II, Lublin 2007, s. 33-53). Przekład ustawy XII tablic umieszczono w tym samym zbiorze jako apendyks wraz ze spolszczeniem „Czynów ubóstwionego Augusta” (Res gestae vidi Augusti). „Oskrobanie” tego materiału zdegradowało go do poziomu tekstu publicystycznego. Stąd dziecinna reakcja środowiska naukowego polegająca na udawaniu, że nic wielkiego się nie stało. Tymczasem stało się! Wstęp i przekład są znakomite, o czym miał okazję przekonać się każdy. Bo mało było takich, którzy nie mieli wtedy w ręku tekstów Jana Stanisława Łosia. Tym bardziej należy ubolewać, że jego pierwotny plan nie doczekał się realizacji. Uczony ten nie tylko bowiem należał do najwybitniejszych polskich humanistów XX wieku, ale jego doświadczenia jako dziedzica i gospodarza pozwoliły mu doskonale wyczuć „ducha” kodyfikacji przygotowanej przez społeczeństwo rolnicze obdarzone wysoce rozwiniętym zmysłem politycznym i prawnym. Narracji Łosia zarzucano niekiedy niedoskonałość oraz lubowanie się w barokowej ornamentyce. Kto jednak miał kiedykolwiek do czynienia z pracą na roli, temu nie trzeba z Łosia niczego tłumaczyć. O jego doskonałym zrozumieniu społecznego klimatu, który towarzyszył zredagowaniu ustawy, świadczy poniższy tekst. Nadano mu tytuł „teczkowy” oraz pozostawiono przypisy. Proza Łosia, niedościgniona pod względem stylistycznym, bywa ciężkostrawna. Z tego powodu zdecydowałem się na podzielenie wywodu na mniejsze jednostki (zabieg ten został uzgodniony z Markiem Łosiem, synem Autora). Wydawanie po latach pełnego przekładu ustawy XII tablic nie ma obecnie większego sensu, gdyż w obiegu naukowym funkcjonuje znakomicie przyjęte tłumaczenie (zob. M. i J. Zabłoccy, Ustawa XII tablic: tekst, tłumaczenie, objaśnienia, Warszawa 2000). Erudycyjną oprawę doń warto jednak nareszcie odrąbać od „Sylwetek” oraz pokazać ją tak, jak chciał swego czasu zaprezentować ją światu Autor.
Held at the University Library of the Catholic University of Lublin, the legacy of Jan Stanisław Łoś (1890-1974), whose scholarly interests spanned ancient Rome and Polish-Ukrainian relations, includes material which proves that in the 1940s and 1950s the author worked extensively on a translation of the Law of the Twelve Tables and its commentary. The file in question is contained in a separate folder labelled “Prawo XII tablic. Tekst i tłumaczenie [Law of the Twelve Tables. Text and Translation]” (BU KUL, ms. 2726). This particular text bears the heading “Wstęp [Introduction]” (cf. BU KUL, ms. 2726, ff. 3-25). It is followed by a list of ancient sources, inclusive of quotations from the first, partially preserved written law of the Romans, with respective translations by the author (cf. ms. 2726, ff. 27-67). For unknown reasons, the work was not published as a separate volume, and it would be long before its translation would be available to Polish scholars of Roman antiquity. Jan Stanislaw Łoś decided to “salvage” at least some of his findings by including them in the collection of essays entitled Sylwetki rzymskie [Roman Figures]. Still, this came at the expense of the scientific apparatus, as they were worked in between the essays as “Krynica prawa [The Fount of Law]” (cf. J.S. Łoś, Sylwetki rzymskie, Warszawa 1958, pp. 25-43; the volume has recently been reissued. Cf. J.S. Łoś, Sylwetki rzymskie, 2nd edition, Lublin 2007, pp. 33-53). A translation of the Law of the Twelve Tables was placed in the same collection as an appendix, along with a Polish translation of The Deeds of the Divine Augustus (Res Gestae Divi Augusti). Pared down in this fashion, the material was downgraded to a text fit for newspapers. Hence the somewhat childish response of the scientific community, who pretended that nothing much had happened. It did, however! The introduction and the translation are excellent, as everyone had an opportunity to find out, since there were few who did not read Jan Stanisław Łoś at the time. It is therefore even more regrettable that his original plan did not come to fruition. After all, not only was Łoś one of the most outstanding 20th-century Polish scholars within the humanities but, born into a noble family and owning land that he managed, he was able to perfectly grasp the “spirit” of the codification originating with an agricultural society that was endowed with a highly developed political and legal sense. Łoś’s narrative has sometimes been accused of being imperfect and indulging in baroque ornamentation. However, no one familiar with the labour in the land had to have anything of Łoś’s explained. His excellent understanding of the social climate that surrounded drafting of the law is evinced by the following text. It has been titled just as the archival folder, with footnotes retained. Łoś’s prose, unsurpassed in terms of style, tends to be on the heavy side at times. For this reason, I decided to divide the disquisition into smaller units (which was agreed upon with Mark Łoś, the Author’s son). After so many years, publishing a full translation of the Law of the Twelve Tables makes little sense now, since scholars may take advantage of a splendidly received translation (see M. Zabłocka, J. Zabłocki, Ustawa XII tablic: tekst, tłumaczenie, objaśnienia, Warsaw 2000). Even so, it would be worthwhile for its erudite setting to be separated from Sylwetki and offer it to the reader just as the Author once intended to present it to the world.
Źródło:: Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda; 2022, 5, 2 (10); 412-427
2657-7984
2657-800X
Pojawia się w:: Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki