Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "ruszenie" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów

Dostawca treści

Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 18
Tytuł:
Rozwój znaczeniowy wyrażenia pospolite ruszenie w polszczyźnie
Semantic development of the expression pospolite ruszenie in Polish language
Autorzy:
Ignatowicz-Skowrońska, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1595780.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
phraseology
semantics
meanings development
frazeologia
semantyka
rozwój znaczeniowy
Opis:
The paper contains an analysis of the linguistic processes that have led to the transformation of the term pospolite ruszenie into an idiom. Research shows that the contemporary semantic content of the expression refers to a large extent to the connotations linked to its historic designatum. Terminological uses of the expression are richly documented with quotations in dictionaries, the earliest from which date back to the 16th century. Whereas its idiomatic uses are not noted by any modern dictionary, although they appear frequently in contemporary Polish texts.
Źródło:
Studia Językoznawcze; 2011, 10; 79-96
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:
Studia Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jeden z dziesięciu. Pomorskie kontyngenty dla Krzywoustego według relacji Herborda
One in Ten. Pomeranian Contingents for Bolesław Iii Krzywousty (Wrymouth) According to Herbord’s Account
Autorzy:
Babij, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1591106.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
early medieval Pomerania
military organization
select levy
expeditionary levy
hagiography
wczesnośredniowieczne Pomorze
organizacja sił zbrojnych
wybranieckie pospolite ruszenie
ekspedycyjne pospolite ruszenie
hagiografia
Opis:
Artykuł traktuje o interpretacji relacji Herborda, w którym autor jednego z żywotów św. Ottona opisał wymiar kontyngentów wojskowych, jakie Pomorzanie mieli dostarczać Bolesławowi III. Istnieją trzy zasadnicze interpretacje tego przekazu. Pierwsza oparta jest na rozumieniu sformułowania patres familias jako warstwy możnych. Zgodnie z drugą byli oni grupą niewolnych wojowników wyspecjalizowanych w wyprawach łupieżczych. Zdaniem autora najwłaściwsze będzie jednak dosłowne rozumienie tekstu Herborda. Wymiar pomorskich kontyngentów najczęściej porównywano z realiami monarchii karolińskiej i ottońskiej. Warto odnieść się też do materiału porównawczego z obszaru Danii i Połabia. Duńska organizacja sił zbrojnych znała ekspedycyjne pospolite ruszenie o charakterze morskim. Słowianie Połabscy również mobilizowali oddziały na zasadzie terytorialnej, jednak nie wiadomo, czy było to wybranieckie pospolite ruszenie tak samo jak na Pomorzu. Liczba 1/10 wydaje się prawdopodobna, jednak należy pamiętać, że Herbord był hagiografem i bardziej zależało mu na symbolicznym znaczeniu liczb niż ich dokładności.
This article covers the interpretation of Herbord’s account, in which the author describes the size of the military contingents which the Pomeranians were supposed to provide to Bolesław III. There are three main interpretations of this source. The first one relies on understanding “patres familias” as the upper class or magnates. The second interprets the same phrase as a group of slave warriors specialised in raids. According to the author of this article, the literary interpretation is the most appropriate one. The size of the Pomeranian contingents was most commonly compared to the reality of Carolingian and Ottonian monarchy. One may also use comparable sources from Denmark and Polabia. The Danish military organisation included maritime expeditionary levy. The Polabian Slavs mobilised their troops based on territorial rules but it is not certain whether they were select levy as in Pomerania. The one in ten ratio seems to be probable but it should be noted that Herbord was a hagiographer and wanted to emphasize the symbolic meaning of the numbers rather than their accuracy.
Źródło:
Przegląd Zachodniopomorski; 2017, 2; 43-66
0552-4245
2353-3021
Pojawia się w:
Przegląd Zachodniopomorski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Szabla i krucyfiks. Działalność wojskowa Jana Zapolskiego - Opata Lędzkiego
Autorzy:
Staręgowski, Bartosz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1205670.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
Tematy:
chorągiew
Koło
krucyfiks
opat
pospolite ruszenie
powstanie chłopskie
szabla
Zapolski
Opis:
Zagadnienie dotyczące służby wojskowej przedstawicieli duchowieństwa jest zjawiskiem dość rzadkim i wydawać by się mogło kontrowersyjnym. Według doktryny pochodzącej jeszcze z czasów średniowiecza, księżom nie wolno było przelewać krwi. Nie zmienia to jednak faktu, że historia zna przypadki duchownych, którzy służyli w wojsku i to nie tylko jako kapelani. Życiorys księdza-opata Jana Zapolskiego wpisywałby się doskonale w to zagadnienie. W 1651 r. podczas gdy gros szlachty wielkopolskiej ruszył na wyprawę pod Beresteczko, Zapolski korzystając z posiłków lokalnych duchownych, rozbił siły chłopskie planujące zorganizowanie powstania ludowego. W czasie potopu szwedzkiego, gdy Szwedzi zagrozili Rzeczpospolitej, Wielkopolsce i Kościołowi katolickiemu, prowadził działania wojskowe przeciwko nim, oblegając i zdobywając Koło, a następnie biorąc udział ze swoją chorągwią w wyprawie na marchię brandenburską w 1656 r. Rejestr popisowy jego chorągwi zachował się do dziś i dzięki niemu możemy zapoznać się z jej dokładną strukturą.
Źródło:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2020, 134; 151-168
0137-3218
2720-0590
Pojawia się w:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rejestr pospolitego ruszenia księstw oświęcimskiego i zatorskiego z 18 października 1621 roku
Autorzy:
Pielas, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631979.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
gentry, general levy, registry, conscription, Duchies of Oświęcim and Zator
szlachta, pospolite ruszenie, rejestr, popis, księstwa oświęcimskie i zatorskie
Opis:
         Przedmiotem edycji źródłowej jest nieznany dotąd rejestr pospolitego ruszenia księstw oświęcimskiego i zatorskiego spisany 18 października 1621 r. pod Lwowem w związku z przeprowadzonym popisem. Jak wiadomo, rejestry z popisów stanowią podstawowy rodzaj źródeł służący, badaniu organizacji, liczebności i funkcjonowania pospolitego ruszenia w dawnej Polsce. Ich wartość polega przede wszystkim na ukazaniu organizacji i liczebności pospolitego ruszenia powiatów, ziem i województw. Publikowany rejestr jest jedynym dotąd rejestrem pospolitego ruszenia z terenu województwa krakowskiego z okresu wojny chocimskiej 1621 r. Według niego obowiązek stawienia się w pospolitym ruszeniu osobiście wypełniło 67 szlachciców, 26 wystawiło poczty, ale nie brało osobistego udziału w wyprawie, 19 pocztów przysłały wdowy w związku z użytkowaniem dóbr mężowskich, z zamieszkanych przez drobną szlachtę dwu wsi wystawiono 2 konie, natomiast 3 miasta położone w obrębie obu księstw, tj. Oświęcim, Kęty i Wadowice dostarczyły łącznie 13 pieszych. 
Źródło:
Res Historica; 2016, 42
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rejestr pospolitego ruszenia księstw oświęcimskiego i zatorskiego z 18 października 1621 roku
Autorzy:
Pielas, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631770.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
gentry, general levy, registry, conscription, Duchies of Oświęcim and Zator
szlachta, pospolite ruszenie, rejestr, popis, księstwa oświęcimskie i zatorskie
Opis:
The edited source is an unknown record of the general levy in the Duchies of Oświęcim and Zator, drawn up on 18 October 1621 near Lviv. Registries of conscription are primary research sources to study organization, size and functioning of pospolite ruszenie (a specific, old-Polish form of general levy). They reveal valuable data according to districts, territories and provinces. So far, it has been the only registry from the province of Kraków from the period of Chocim war in 1621. The source indicates that the obligation to appear in arms was personally fulfilled by 67 nobles, 26 nobles issued detachments (though did not participate in the expedition in person), 19 detachments were sent by widows who supervised husbandly lands, two villages inhabited by a number of minor gentry issued 2 horses, while 3 cities situated within the two duchies, i.e. Oświęcim, Kęty and Wadowice provided a total of 13 infantry soldiers.
         Przedmiotem edycji źródłowej jest nieznany dotąd rejestr pospolitego ruszenia księstw oświęcimskiego i zatorskiego spisany 18 października 1621 r. pod Lwowem w związku z przeprowadzonym popisem. Jak wiadomo, rejestry z popisów stanowią podstawowy rodzaj źródeł służący, badaniu organizacji, liczebności i funkcjonowania pospolitego ruszenia w dawnej Polsce. Ich wartość polega przede wszystkim na ukazaniu organizacji i liczebności pospolitego ruszenia powiatów, ziem i województw. Publikowany rejestr jest jedynym dotąd rejestrem pospolitego ruszenia z terenu województwa krakowskiego z okresu wojny chocimskiej 1621 r. Według niego obowiązek stawienia się w pospolitym ruszeniu osobiście wypełniło 67 szlachciców, 26 wystawiło poczty, ale nie brało osobistego udziału w wyprawie, 19 pocztów przysłały wdowy w związku z użytkowaniem dóbr mężowskich, z zamieszkanych przez drobną szlachtę dwu wsi wystawiono 2 konie, natomiast 3 miasta położone w obrębie obu księstw, tj. Oświęcim, Kęty i Wadowice dostarczyły łącznie 13 pieszych. 
Źródło:
Res Historica; 2016, 42
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rejestr pospolitego ruszenia księstw oświęcimskiego i zatorskiego z 18 października 1621 roku
Autorzy:
Pielas, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/953506.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
gentry, general levy, registry, conscription, Duchies of Oświęcim and Zator
szlachta, pospolite ruszenie, rejestr, popis, księstwa oświęcimskie i zatorskie
Opis:
Przedmiotem edycji źródłowej jest nieznany dotąd rejestr pospolitego ruszenia księstw oświęcimskiego i zatorskiego spisany 18 października 1621 r. pod Lwowem w związku z przeprowadzonym popisem. Jak wiadomo, rejestry z popisów stanowią podstawowy rodzaj źródeł służący, badaniu organizacji, liczebności i funkcjonowania pospolitego ruszenia w dawnej Polsce. Ich wartość polega przede wszystkim na ukazaniu organizacji i liczebności pospolitego ruszenia powiatów, ziem i województw. Publikowany rejestr jest jedynym dotąd rejestrem pospolitego ruszenia z terenu województwa krakowskiego z okresu wojny chocimskiej 1621 r. Według niego obowiązek stawienia się w pospolitym ruszeniu osobiście wypełniło 67 szlachciców, 26 wystawiło poczty, ale nie brało osobistego udziału w wyprawie, 19 pocztów przysłały wdowy w związku z użytkowaniem dóbr mężowskich, z zamieszkanych przez drobną szlachtę dwu wsi wystawiono 2 konie, natomiast 3 miasta położone w obrębie obu księstw, tj. Oświęcim, Kęty i Wadowice dostarczyły łącznie 13 pieszych. 
The edited source is an unknown record of the general levy in the Duchies of Oświęcim and Zator, drawn up on 18 October 1621 near Lviv. Registries of conscription are primary research sources to study organization, size and functioning of pospolite ruszenie (a specific, old-Polish form of general levy). They reveal valuable data according to districts, territories and provinces. So far, it has been the only registry from the province of Kraków from the period of Chocim war in 1621. The source indicates that the obligation to appear in arms was personally fulfilled by 67 nobles, 26 nobles issued detachments (though did not participate in the expedition in person), 19 detachments were sent by widows who supervised husbandly lands, two villages inhabited by a number of minor gentry issued 2 horses, while 3 cities situated within the two duchies, i.e. Oświęcim, Kęty and Wadowice provided a total of 13 infantry soldiers.
Źródło:
Res Historica; 2016, 42
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O małym pospolitym ruszeniu : kilka współczesnych refleksji
"Small" mass levy : a few words of contemporary reflection
Autorzy:
Stankiewicz, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/120206.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Akademia Sztuki Wojennej
Tematy:
pospolite ruszenie
doktryna obronna
Fredro Andrzej Maksymilian
merkantylizm
myśl wojskowa
historia wojska
popular uprising
defence doctrine
mercantilism
military thought
military history
Opis:
Posługując się z konieczności ograniczoną wiedzą i czerpiąc z tradycji i historii, pragnę zasygnalizować wybrane fragmenty doktryny obronnej zawarte w traktatach Andrzeja Maksymiliana Fredry (ok. 1620-1679), wybitnego działacza i uczonego, nawiązując do koncepcji polskiego merkantylizmu, wpływów obcej myśli militarnej i przykładów rozwiązywania problemów obronności w skali makro i mikro, od dyplomacji i polityki po logistykę wojskową sięgającą pojedynczego żołnierza. Zamierzam treść artykułu ująć w krótkich tezach o tradycjach pospolitego ruszenia i omawiając działalność Fredry i treść jego traktatów. Pamiętając o znaczeniu pytania o pożytki płynące z przypominania doświadczeń, ryzykuję kilka ocen.
Examples found in the general and Polish history, concerning the institution of mass levy, point to its basic problem – the necessity to determine the size of citizens mobilization proper for the foreseen threat. Common conscription was used rarely, in extreme situations of total defeat and propaganda was usually at the lost position. In this article I made a short analysis of the set of concepts of the ‘small mass levy’ as it was seen by Andrzej Maksymilian Fredro (circa 1620-1679), statesman and practitioner using his broad knowledge. His presentation of the rules of such a doctrine was based on the elements of mercantilism doctrine, physiocracy and in connection with military science – it developed the method of economy and military logistics. Being forced to use limited knowledge and culling from tradition and history, I would like to put emphasis on the chosen pieces of defence doctrine incorporated in the tractates of Andrzej Maksymilian Fredro (about 1620-1679), a prominent activist and scholar, alluding to the concept of Polish mercantilism, the influence exerted by foreign military thought and the examples of solving defence problems on the macro- and micro-scale, starting from diplomacy and politics and ending at the military logistics pertaining to every single soldier. What I intend to do is to present the content of the article in short theses concerning the tradition of mass levy and deliberating on Fredro’s activity and his tractates. Keeping in mind the question concerning the benefits stemming from the process of recalling experiences, I take the risk of some assessment.
Źródło:
Zeszyty Naukowe AON; 2015, 1(98); 182-204
0867-2245
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe AON
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wojsko Wielkiego Księstwa Litewskiego w epoce bitwy pod Kleckiem
The Grand Duchy of Lithuania Troops in Times of the Battle of Kletsk
Autorzy:
Kazakou, Aliaksandr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2131663.pdf
Data publikacji:
2020-09-19
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
armed forces
mass levy
hospodar courtiers
weaponry
Grand Duchy of Lithuania
wojsko
pospolite ruszenie
dworzanie hospodarscy
uzbrojenie
Wielkie Księstwo Litewskie
Opis:
Artykuł koncentruje się na zagadnieniach organizacji i uzbrojenia oddziałów litewskich, które pokonały Tatarów w bitwie pod Kleckiem w 1506 r., na tle systemu militarnego Wielkiego Księstwa Litewskiego na przełomie XV i XVI stulecia.
The article is devoted to the organisation and armament of the forces that defeated the Tatars in the Battle of Kletsk of 1506, presented against the background of the military system of the Grand Duchy of Lithuania at the end of the fifteenth and in the early sixteenth century.
Źródło:
Rocznik Lituanistyczny; 2020, 6; 55-75
2450-8454
2450-8446
Pojawia się w:
Rocznik Lituanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O ZNACZENIU BADAŃ NAD POSPOLITYM RUSZENIEM W CZASACH I RZECZYPOSPOLITEJ. (Na marginesie książki Karola Łopateckiego „Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku)”, Białystok 2013, s. 660)
Autorzy:
Gawron, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/664382.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
szlacheckie pospolite ruszenie
prawo wojskowe
artykuły wojskowe
sejm walny
sejmiki ziemskie
Źródło:
Zeszyty Prawnicze; 2014, 14, 4
2353-8139
Pojawia się w:
Zeszyty Prawnicze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kompania pospolitego ruszenia Jana Piotra Opalińskiego – rejestr popisowy pod Beresteczkiem z 1651 roku
Jan Piotr Opaliński’s company in the levèe en masse – muster roll at Beresteczko in 1651
Autorzy:
Staręgowski, Bartosz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11364382.pdf
Data publikacji:
2021-12-22
Wydawca:
Archiwum Główne Akt Dawnych
Tematy:
Beresteczko
bitwa
Jan Piotr Opaliński
pospolite ruszenie
rejestr popisowy
Wielkopolska
battle
levèe en masse
muster roll
Opis:
Rejestry popisowe pospolitego ruszenia są jednym z najcenniejszych źródeł dla historyków zajmujących się historią wojskową i społeczną oraz prozopografią i genealogią. Źródła te dostarczają wiedzy o organizacji wypraw pospolitego ruszenia. W 1651 r. na wojnę z Kozakami zaporoskimi zorganizowano jedną z największych tego typu ekspedycji. Brały w niej udział również wojska z województw bezpośrednio niezagrożonych działaniami zbrojnymi. Z Wielkopolski były to województwa poznańskie i kaliskie. Wyprawę z województwa kaliskiego przygotowywał kasztelan kaliski Jakub Rozdrażewski. Jedną z grup, która najwcześniej dotarła pod Beresteczko (26 VI 1651 r.) była kompania podczaszego koronnego Jana Piotra Opalińskiego. Publikowany rejestr jest dowodem na to, że niewielka część wielkopolskich sił pospolitego ruszenia dotarła na miejsce koncentracji wojsk w terminie i wzięła udział w bitwie pod Beresteczkiem.
Levèe en masse muster rolls are one of the most valuable sources for historians dealing with military and social history as well as prosopography and genealogy. These sources provide knowledge about organization of expeditions of the levèe en masse. In 1651 one of the largest expeditions of this kind was organized for the war with Zaporozhian Cossacks. It also included troops from voivodships that were not directly threatened by military action. These included Poznań and Kalisz voivodships from Wielkopolska. The Kalisz voivodship expedition was organized by the castellan of Kalisz, Jakub Rozdrażewski. One of the groups that reached Beresteczko the earliest (26th June 1651) was the company of the Crown Cupbearer Jan Piotr Opaliński. The published muster roll proves that a small part of Wielkopolska's forces reached the place of assembly on time and took part in the Battle of Beresteczko.
Źródło:
Miscellanea Historico-Archivistica; 2021, 28; 165-173
0860-1054
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Archivistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sejmiki ekspedycyjne Zgromadzenia szlacheckie w czasie wypraw pospolitego ruszenia (na przykładzie 1672 roku)
The expeditionary dietines (sejmiks) Noblemen’s assemblies during the mass levy expeditions (based on an example of the year 1672)
Autorzy:
Wierzbicki, Leszek A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/666207.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
sejmiki
ekspedycje
szlachta
pospolite ruszenie
popisy
dietines
expeditionary dietines
noble mass levy
nobility
Opis:
Noblemen’s assemblies that took place during the expeditions of the noble mass levy (Polish pospolite ruszenie) should in fact fall under the category of dietine (sejmik), and not congress or rally. Included in that group ought to be only those dietines that proceeded during the mass levy excursions. As opposed to other dietines, whose participants traditionally gathered in churches, castles, or town halls, the expeditionary dietines took place “in the field,” that is, under the open sky. The expeditionary dietines were carried out at each stage of mass levy expeditions and the noblemen gathered in a camp to partake in them. Especially important for this kind of dietines was the year 1672, when the Crown’s final mass levy expedition of the 17th century was undertaken. From the moment of popisy(a show of levies’ military force), which mostly took place in August, up until the return from themain military camp near Lublin during the first half of November 1672, the noblemen many a timeassembled in expeditionary dietines. Subsequent expeditionary dietines were called over the periodof interregnum of the years 1696-1697, when electoral mass levy gathered.
Zgromadzenia szlacheckie, które odbywały się w trakcie wypraw pospolitego ruszenia, powinno określać się jako sejmiki, nie zaś jako zjazdy. W odróżnieniu od innych sejmików, które zbierały się tradycyjnie w kościele, na zamku czy też w ratuszu, sejmiki ekspedycyjne miały miejsce „w polu”, czyli pod gołym niebem. Odbywały się one na wszystkich etapach wypraw pospolitego ruszenia, gromadziła się na nich szlachta zebrana w obozie. W przypadku tego rodzaju sejmików szczególnie ważną datą jest rok 1672, kiedy miała miejsce ostatnia w XVII wieku wyprawa pospolitego ruszenia koronnego. W późniejszym czasie sejmiki ekspedycyjne zwoływano dopiero podczas bezkrólewia z lat 1696-1697, kiedy to zebrało się pospolite ruszenie elekcyjne.
Źródło:
Wieki Stare i Nowe; 2019, 14, 19; 88-97
1899-1556
2353-9739
Pojawia się w:
Wieki Stare i Nowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wojska obrony terytorialnej w historii Polski (wybrane problemy)
Territorial defence forces in Polish history (selected issues)
Autorzy:
Sokół, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/556872.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Tematy:
armia obywatelska
obrona terytorialna
Obrona Terytorialna Kraju
pospolite ruszenie
system obrony państwa
wojska obrony terytorialnej
civic army
common move
state defence system
territorial defence
territorial defence forces
Territorial Defence of the Country
Opis:
Celem poniższego opracowania jest uzasadnienie tezy, że różne formy obrony terytorialnej istniały przez wiele wieków historii Polski. Obrona terytorialna na ogół skutecznie wzmacniała potencjał obronny państwa polskiego. Na wysoką ocenę zasługuje organizacja i funkcjonowanie obrony terytorialnej w okresie monarchii piastowskiej. Obrona terytorialna sprawdzała się w przeciwdziałaniu zagrożeniom w okresie XVI i XVII wieku. Brak regularnej armii rekompensowany był wojskami organizowanymi terytorialnie w okresie powstań narodowych oraz w czasie okupacji niemieckiej po klęsce wrześniowej. Wojska obrony terytorialnej były częścią sił zbrojnych w okresie Polski Ludowej oraz pierwszych lat III Rzeczypospolitej. Uchwalona 16 listopada 2016 r. ustawa stworzyła ramy prawne dla odbudowy obrony terytorialnej i utworzenia piątego w Siłach Zbrojnych RP rodzaju wojsk – Wojsk Obrony Terytorialnej.
The purpose of this article is to justify the thesis that various forms of territorial defence have existed for many centuries of Polish history. Territorial defence generally effectively strengthened the defence capabilities of the Polish state. The organization and operation of territorial defense in the period of the Piast monarchy deserves a high rating. Territorial defense effectively counteracted the dangers of the 16th and 17th centuries. The lack of a regular army was compensated by troops organized territorially during the Polish national uprising. Similarly during the German occupation during World War II. Territorial defense forces were part of the armed forces during the Polish People’s Republic. They existed during the first years of modern Poland. The law of 16 November 2016 created a legal framework for the reconstruction of territorial defense. A fifth type of troops in the Armed Forces of the Republic of Poland was formed – the Army of Territorial Defense.
Źródło:
Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka; 2017, 3; 317-330
1899-6264
2451-0718
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Weterani Insurekcji Kościuszkowskiej w powstaniu 1806 roku w Wielkopolsce
Veterans of the Kościuszko Uprising in the uprising of 1806 in Greater Poland
Autorzy:
Dudziński, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2027318.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Centralna Biblioteka Wojskowa im Marszałka Józefa Piłsudskiego
Tematy:
Chłapowski
Dąbrowski
dywersja
Fouché
insurekcja
kwestia polska
Kościuszko
Le Publiciste
Napoleon
odezwa
pospolite ruszenie
powstanie
rekrutacja
Wojsko Polskie
Wybicki
Appeal
diversion
Insurrection
mass mobilisation
Polish army
recruitment
the Polish issue
uprising
Opis:
Upadek Rzeczypospolitej po powstaniu z 1794 roku nie przesądził o zaniechaniu dążeń niepodległościowych przez uczestników Insurekcji Kościuszkowskiej. Po zwycięstwach na polach Jeny i Auerstädt 14 października 1806 roku armia francuska była zmęczona i mogła nie sprostać ofensywie prusko-rosyjskiej. Na dawnych ziemiach polskich wciąż znajdowały się resztki armii pruskiej, co wysuwało na pierwszy plan kwestię zaangażowania Polaków przeciwko Prusom oraz wspierającej je Rosji w zamian za niejasną obietnicę przywrócenia Polakom bytu politycznego. Do zorganizowania dywersji na tyłach przeciwnika wybrano pełniącego funkcję generalnego inspektora kawalerii włoskiej generała Jana Henryka Dąbrowskiego, twórcę Legionów Polskich we Włoszech. W Wielkopolsce generał był otaczany szacunkiem, który zdobył podczas Insurekcji Kościuszkowskiej w 1794 roku. Chcąc pozyskać Polaków do realizacji własnych celów politycznych, Napoleon postanowił wykorzystać autorytet Tadeusza Kościuszki, silnie związanego z tradycją francuskiego i amerykańskiego Oświecenia. Kościuszko nie ufał deklaracjom Napoleona, nie stanął na czele Legionów Polskich, choć często występował w roli mentora wobec władz francuskich. Zdecydowanie odmówił także firmowania działań w Wielkopolsce. Jego sceptycyzm wzmacniało stanowisko dyplomacji francuskiej względem insurekcji z 1794 roku. Instrumentalne traktowanie polskich przywódców potwierdzają zarówno nieuczciwe działania dyplomacji francuskiej, jak i zachowana korespondencja Napoleona. Ogłoszenie powstania w Wielkopolsce, entuzjastycznie przyjęte przez mieszkańców miast, spotykało się z nieufnością części społeczeństwa. Reaktywowano instytucję pospolitego ruszenia szlachty, wzorem insurekcji przeprowadzono pobór w systemie kantonalnym. Dowództwo tworzonych formacji często powierzano oficerom z przeszłością insurekcyjną, którzy oprócz autorytetu moralnego reprezentowali ciągłość tradycji. Mimo że w epizodzie z 1806 roku pozostaje dostatecznie wiele niewiadomych, nie tylko w odniesieniu do postawy polskiego społeczeństwa, ale i działań dyplomacji francuskiej, skala zaangażowania weteranów Insurekcji Kościuszkowskiej w kolejną szansę odbudowy Rzeczypospolitej wpisuje się na trwałe do pamięci historycznej.
The fall of the Polish-Lithuanian Commonwealth after the uprising of 1794 did not mean that Poles abandoned their independence efforts. In most political circles, there was a growing awareness that the hopes for regaining sovereignty should be tied to the political actions of France and the victorious Napoleon Bonaparte. After the victories on the fields of Jena and Auerstädt on October 14, 1806, the French army was tired and could not cope with the Prussian-Russian offensive. The remnants of the Prussian army remained on the former Polish territories, which made the French think of the possibility of an armed engagement of the Poles against them, in exchange for a vague promise of restoring Poland’s political existence. General Jan Henryk Dąbrowski, founder of the Polish Legions in Italy, was chosen to organize a diversion in the enemy’s rear. In Greater Poland (Wielkopolska) the general was highly respected as a hero of the Kościuszko insurrection of 1794. Napoleon, wanting to win Poles over to his own political goals, decided to use the authority of Tadeusz Kościuszko, who turned out to be sceptical of French promises. The instrumental attitude towards the Polish leaders was confirmed both by the dishonest actions of French diplomacy and by Napoleon’s preserved correspondence. The announcement of the uprising in Greater Poland, which was enthusiastically welcomed by the urban population, was met with distrust by part of the society. The institution of the nobility’s mass mobilisation and conscription in the cantonal system were reactivated. The command of the created formations was often entrusted to officers with insurrection past, who in addition to moral authority, represented the continuity of tradition. Although there are many unknowns connected with the 1806 uprising, not only with regard to the attitude of the society, but also as far as the actions of French diplomacy are concerned, the scale of involvement of the Kościuszko Insurrection veterans in the next chance to rebuild the Republic of Poland has become a permanent part of historical memory.
Źródło:
Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej; 2021, 1(15); 49-60
2354-0435
2719-8618
Pojawia się w:
Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rejestr pospolitego ruszenia powiatu poznańskiego z 28 sierpnia 1649 r.
Register of the Poznan county’s mass levy of 28 August, 1649
Реестр народного ополчения Познаньского повета с 28 августа 1649 года
Autorzy:
Staręgowski, Bartosz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1921472.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
wyprawa
województwa
popis
rejestr
pospolite ruszenie
powiat
Wielkopolska
expedition
voivodeship
display
register
mass levy
district
Greater Poland
экспедиция
воеводства
смотр
реестр
народное ополчение
округ
Великопольша
Opis:
W 1649 r. w obliczu ataku połączonych sił hetmana kozackiego Bohdana Chmielnickiego i chana Islama Gireja III na fortecę księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, Zbaraż, król za zgodą sejmu postanowił zwołać wyprawę pospolitego ruszenia. Odpowiednie uniwersały zostały rozesłane po wszystkich sejmikach ziemskich, by rozpoczęły przygotowania do wyprawy. W lipcu dokumenty te dotarły do województw wielkopolskich: poznańskiego i kaliskiego. Odpowiedni dokument wystawił też wojewoda poznański Krzysztof Opaliński, który wzywał szlachtę na pospolite ruszenie. Termin popisu generalnego wyznaczył na dni 25–29 sierpnia 1649 r. pod Poznaniem. Na popis przybyły powiaty z województwa. Rejestry dotyczą składu osobowego dwóch grup z powiatu poznańskiego. Niestety, wyprawa nie zdołała opuścić terytorium województw wielkopolskich ze względu na opieszałość organizacji. Podczas gdy w województwach trwały przygotowania do wyprawy, król zawarł rozejm kończący działania zbrojne, co zostało obwieszczone stosownym uniwersałem, który przerywał wyprawę pospolitego ruszenia.
In 1649, facing the attack of the joint forces of the Cossack hetman Bohdan Chmielnicki and the khan İslâm III Giray on Zbarazh, the fortress of prince Jeremi Wiśniowiecki, the king, with the parliament’s consent, decided to organize a mass levy expedition. Appropriate universals were sent out to all land sejmiks to make them begin preparations for the expedition. In July the documents reached the voivodeships of the Greater Poland: the Poznan and Kalisz voivodeships. An appropriate document was also issued by the Poznan voivode Krzysztof Opaliński, who summoned the gentry for the mass levy. He set the date of the general display near Poznań on 25–29 August 1649. Nobles from the voivodeship districts came to the display. Presented registers concern the composition of the two groups from the district of Poznań. Unfortunately, the expedition never managed to leave the territory of the Greater Poland voivodeships due to sluggish organization. While the preparations were in progress in the voivodeships, the king concluded a truce that ended military activities. It was announced by an appropriate universal, which stopped the expedition of mass levy.
В 1649 г. в свете нападения объединённых сил казацкого гетмана Богдана Хмельницкого и хана Исламa Гирея III на крепость Збараж князя Иеремии Вишневецкого, король, с согласия сейма, решил созвать народное ополчение. Соответствующие запросы были разосланы во все земские сеймики, чтобы они начали готовиться к экспедиции. В июле эти документы достигли великопольских воеводств – Познаньского и Калишского. Также соответствующий документ издал Познаньский воевода Кшиштоф Опалинский, который призывал шляхту в народное ополчение. Генеральный смотр он назначил на 25–29 августа 1649 г. под Познанью. На смотр собрались округа воеводства. Реестры касаются личного состава двух групп из Познаньского округа. К сожалению, экспедиции не удалось выйти за пределы великопольских воеводств, в связи с нерасторопностью организации. В то время как в воеводствах велись приготовления к походу, король заключил перемирие с прекращением военных действий, что было объявлено соответствующим указом, который прервал экспедицию народного ополчения.
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2016, XVII (LXVIII), 4 (258); 141-151
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 18

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies