- Tytuł:
-
Религиозные мотивы в лирике лагерников ГУЛАГ-а
Religious Motifs in the Lyrics of the Inmates of the Gulag
Motywy religijne w liryce łagierników Gułagu - Autorzy:
- Kološuk, Nadežda Georgievna (Nadežda Kološuk)
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/440987.pdf
- Data publikacji:
- 2013
- Wydawca:
- Fundacja Naukowa Katolików Eschaton
- Tematy:
-
poezja obozowa (poezja łagrowa) podziemie
motywy religijne
ustna forma przekazu
obrazysymbole
trzy generacje ‘sześćdziesiątników’ ukraińskich
poeci-dysydenci - Opis:
-
Camp poetry, which belongs to the underground branch of Soviet culture,
indicates spiritual resistance to the totalitarian regime and underlines the fact that the
regime didn’t manage to uproot the spiritual and godlike qualities in human beings.
The topicality of the research consists in investigating the social and cultural meanings
of Gulag poetry, and the novelty of the research lies in the choice of the material
which has not been analyzed and critically commented upon before. Methodologically,
the study makes use of the classical methods of literary criticism ( drawing
on elements of literary history, historical comparative studies, typology and biography)
and modern approaches of receptive aesthetics, hermeneutics, structuralist
and semiotical analysis. The purpose of the research is a presentation and examination
of religious motifs in the Ukrainian and Russian camp lyrics included in a few
anthologies which are valuable for the researcher because they contain poetic material
so far rarely dealt with critically.
Main results. Camp poetry spread in the camp itself, then passed out of the
camp, was revived from oblivion outside the camp and had been kept secret, passed
on verbally for many years by many people. The evidence of the unique peculiarities
of its existence shows that it had particular functions and meaning which refer
only to the sphere of the sacred, being linked to prayer, amulet, ritual, myth. Prayer,
psalm, lamentation and song became the most useful generic forms. Poetry was,
179
literally, a miracle of salvation – many authors who survived the camp can testify to
that (e.g. Ivan Hnatyuk).
Camp poetry is saturated with religious motifs expressed in the images that
are symbolic of Christianity: the Cross, the Crucifix, Christ’s sorrows, the chalice of
suffering, Calvary. The motifs also include martyr’s death, unbroken spirit, God’s
miracle, prayer about salvation, Christmas, absolution of sins and Resurrection. In
comparison with the literature published officially i.e. ‘continental’ literature, the
lyrics of “the Gulag Archipelago” demonstrate a greatly increased amount of such
religious symbols and images. This list of religious motifs which have been used by
poets-inmates is incomplete: there are a number of religious motifs which have not
been included in the present research. There is no doubt that a further study of the
camp heritage is called for.
The opinions of aesthetically low poetic value of camp lyrics are insubstantial.
The lyrics’ distinctive features are simplicity, naivety of the style, prevalence of
classical means of versification as poems were destined for verbal perception and
remembering. But simplicity is inseparable from terse clearness and boldness of
statement, which gives many poems an aphoristic character. Many camp poets
didn’t need formal and stylistic experiments to express their meaning and the works
of the Ukrainian poets of the postwar generation of the 1960s provides evidence in
this respect. Their works are not well known to the readers and have not been studied
in depth in modern Ukraine (H. Kochur, M. Sarma-Sokolovskyi, M. Vasilenko,
I. Hnatyuk).
Poezja łagrowa stanowiła podziemie kultury sowieckiej. Świadczyła o sprzeciwie wobec totalitarnego reżimu oraz o tym, że duchowność i uczciwość nie mogły być przez reżim komunistyczny wykorzenione w człowieku. Aktualność zagadnienia jest uwarunkowana ważnością społeczną i kulturalną poezji łagrowej, a nowość ujęcia tematu polega na wyborze oryginalnego materiału i wynika z faktu dotychczasowej nieobecności komentarzy naukowych i analiz tekstowych w tym zakresie (na Ukrainie). Metodologicznie badanie opiera się o klasyczne metody literaturoznawstwa (historyczno-literacką i opisową) oraz o współczesne pozycje estetyki receptywnej. Celem artykułu było opanowanie (zbadanie) motywów religijnych w ukraińskiej i rosyjskiej liryce łagrowej, przedstawianej przede wszystkim przez nieliczne antologie, które są cenne dla badacza przez to, że dają dość szeroki przegląd mało znanego materiału. Główne wyniki analizy. Poezja łagrowa rozpowszechniała się w łagrach, przedostawała się na wolność, odradzała się z odrętwie180 nia poza granicami obozu, długie lata żyła w ukryciu dzięki wysiłkom wielu osób, przeważnie w formie ustnej. Wszystkie świadectwa o unikatowości i osobliwości jej istnienia mówią o tym, że owa poezja pełniła istotne funkcje, które mogą być porównywalne tylko ze znaczeniem sakralnego Słowa-modlitwy, strażnika pamięci, rytuału, mitu. Wymagalnymi gatunkowymi (stylistycznymi) formami liryki obozowej stały się: modlitwa, psalm, lament (lamentacja), pieśń. Poezja była cudem zbawienia w dosłownym znaczeniu tego słowa, o czym świadczą liczni autorzy łagrowi, którzy przeżyli łagier, na przykład Iwan Hnatiuk. W podziemnej liryce „archipelagu GUŁAG”, w porównaniu z tzw. „literaturą kontynentalną” (czyli legalną), wzrastało nasycenie motywami religijnymi, pojawiały się obrazy-symbole drogi krzyżowej, ukrzyżowania, mąk Chrystusowych, kielicha cierpień, Golgoty, śmierci męczeńskiej, Ducha niezłomnego, cudu Bożego, modlitwy o zbawienie, Bożego Narodzenia, Bożego przebaczenia, Zmartwychwstania. To zaledwie niepełny, przykładowy spis motywów najczęściej używanych przez poetów-łagierników. Jednak istnieje cały szereg wątków religijnych, które wykraczają poza zakres badawczy niniejszego artykułu. Postuluje się systematyczne przebadanie poetyckiego dziedzictwa łagrowego. Opinie o niskiej (pod względem estetyczno-poetyckim) wartości liryki łagrowej są nieuzasadnione. Dla tejże liryki charakterystyczne są następujące cechy: widoczna łatwość, naturalność stylu, dominacja klasycznych środków poetyki wierszowej (rymowanej, rytmicznej), ponieważ była przeznaczona dla percepcji słuchowej i łatwego zapamiętywania w ustnym przekazie. Jednak prostota jest nieodłączna od ‘twardości’, wyrazistości ekspresji, śmiałości wyrażeń i aforystyczności. Wielu poetów-łagierników nie stroniło od formalnych i stylistycznych eksperymentów, o czym można się przekonać na przykładzie twórczości tzw. ‘sześćdziesiątników’ ukraińskich z generacji powojennej (I. Hnatiuk, H. Koczur, M. Sarma- Sokołowski, M. Wasyłenko oraz inni). Owa twórczość współcześnie na Ukrainie jest mało znana czytelnikom i niezbadana przez literaturoznawców. - Źródło:
-
Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education; 2013, 4(4); 155-186
2299-9922 - Pojawia się w:
- Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł