Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Polska Akademia Nauk." wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów

Dostawca treści

Podbaza

Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 23
Tytuł:
Исследования о чешской фразеологии и паремиологии
Badania nad czeską frazeologią i paremiologią
Research on Czech Phraseology and Paroemiology
Autorzy:
Мокиенко, Валерий
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38709985.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
phraseology
Czech phraseology
phraseological unit
paroemiology
Czech paroemiology
paroemia
Opis:
This article is a review of a bibliographic reference book on Czech phraseology and paroemiology compiled by Professor of Kyiv University Liudmyla Danylenko. The rich material included in the volume is organised into five main sections: I. Monographs. Thematic collections; II. Dictionaries; III. Articles; IV. Linguodidactic potential of Czech phraseology and paroemiology; V. Reviews. The book also includes an index, which helps the reader to navigate this rich material effectively. The review offers general information about each section.
Artykuł jest recenzją kompendium bibliograficznego dotyczącego czeskiej frazeologii i paremiologii opracowanego przez profesor Uniwersytetu Kijowskiego Ludmiłę Danylenko. Bogaty materiał zawarty w tomie został ujęty w pięciu częściach: I. Monografie. Publikacje tematyczne; II. Słowniki; III. Artykuły; IV. Potencjał lingwodydaktyczny czeskiej frazeologii i paremiologii; V. Recenzje. Książka zawiera również indeks, który pomaga czytelnikowi w sprawnym poruszaniu się po obszernym materiale. Recenzja przedstawia ogólne informacje o poszczególnych częściach omawianego kompendium.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2023, 58
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Языковые особенности «Дневника» Витольда Цивиньского
Linguistic Features of the Diary of Witold Cywiński
Osobliwości językowe „Dziennika” Witolda Cywińskiego
Autorzy:
Гирининкайте, Вероника
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38436807.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Witold Cywiński
dziennik
idiolekt
wielojęzyczność
przełączanie kodów
uczenie się języków obcych
Vytautas Civinskis
diary
idiolect
multilingualism
code-switching
foreign language learning
Opis:
The diary written by student Witold Cywiński (1887–1910) (or Vytautas Civinskis, as he later signed his work with the Lithuanian version of his name) is a unique multilingual egodocument, now held at the Vilnius University Library and the Wróblewski Library of the Lithuanian Academy of Sciences. Written in Polish, Lithuanian and Russian (with additions in other languages) over the period of six years, it shows the evolution of his linguistic repertoire. Along with the attached letters received by the author and drafts of his own letters, it also reflects his sociolinguistic milieu. Borderland Polish used in the diary represents the sociolect of Polish nobility living on the territory of contemporary Lithuania in the early twentieth century, with cases of local lexis and loanwords from Lithuanian and Russian. The passages written in Lithuanian display features of a local variation of the Aukštaitian (High Lithuanian) dialect, and at the same time are a chronicle of the author’s self-study of the new language. Examples of code-switching observed in his diary lead to some interesting psycholinguistic conclusions, including the possibility that the author intentionally used a “montage” of different languages in pursuit of the expressive and poetic functions of the text.
Дневник, написанный студентом Витольдом Цивиньским (1887–1910) (в более поздний период автор пользуется литовским вариантом имени и фамилии – Витаутас Цивинскис [Vytautas Civinskis]), представляет собой уникальный многоязычный эгодокумент, который хранится в фондах Вильнюсского университета и Библиотеки имени Врублевских Литовской академии наук. Дневник, составлявшийся в течение шести лет на польском, литовском и русском, также с использованием лексики других языков, дополненный приложенными к нему письмами, другими документами и фотографиями, отражает развитие и изменения лингвистического репертуара автора и черты его языковой среды. Польский язык Дневника – это язык Кресов, в котором отражается социолект польской шляхты, проживавшей на территории современной Литвы в начале XX в. В исследуемом источнике можно найти примеры региональной лексики, русизмов и литуанизмов. Кроме того, Дневник дает интересный материал для исследований аукштайтского диалекта литовского языка, которым пользовался Цивиньский, а также хроники освоения автором нового языка. Примеры переключения языковых кодов, которые можно наблюдать в Дневнике, приводят к интересным психолингвистическим выводам касательно двуязычия, а также относительно целесообразности использования нескольких языков для построения поэтической и экспрессивной функции текста. Примеры совмещения автором разных языков в исследуемом источнике предложено называть лингвистическим «монтажом».
Pisany przez studenta Witolda Cywińskiego (1887–1910) Dziennik (podpisywany w późniejszym okresie litewską formą imienia i nazwiska diarysty Vytautas Civinskis) jest unikatowym, wielojęzycznym egodokumentem, zachowanym w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego i Biblioteki Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk. Prowadzony przez sześć lat w językach polskim, litewskim i rosyjskim, także z wykorzystaniem leksyki z innych języków, Dziennik razem z dołączonymi do niego listami, innymi drobnymi dokumentami oraz zdjęciami odzwierciedla rozwój i zmiany językowego repertuaru autora oraz cechy jego lingwistycznego otoczenia. Polszczyzna Dziennika to polszczyzna kresowa, reprezentująca socjolekt szlachty litewskiej początku XX stulecia. Badane źródło dostarcza przykładów leksyki regionalnej, rusycyzmów i lituanizmów. Litewski materiał Dziennika może być również interesującym obiektem badań nad auksztajckim dialektem autora, a także kroniką kształcenia się diarysty w nowym dla niego języku. Obserwowane w Dzienniku przełączenia kodów prowadzą do ciekawych wniosków psycholingwistycznych na temat osoby bilingwalnej, jak i ewentualnej celowości używania kilku języków do budowania poetyckiej i ekspresywnej funkcji tekstu. Przykłady łączenia przez autora różnych języków w badanym źródle zaproponowano nazwać „montażem” językowym.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 104-123
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Язык захватнических войн – пример социолингвистического исследования
The Language of Wars of Conquest – An Example of a Sociolinguistic Study
Język wojen zaborczych – przykładowe studium socjolingwistyczne
Autorzy:
Руденка, Алена
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38710620.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
occupation
language policy
metropolitan language
titular nation
national minority
linguistic assimilation
bilingualism
Opis:
This article is a review of the book IAzyk i voĭna: Okkupatsionnaia iazykovaia politika v Slavii vo vremia Vtoroĭ mirovoĭ voĭny [Language and War: Language Policy in the Occupied Slavic Countries during World War II] (2021) by Andrei Zinkevich. The monograph under review is devoted to the reconstruction of the language policy in the occupied Slavic countries during the Second World War. Zinkevich defines the types of language policy in the countries under consideration and classifies their main features. His book is especially relevant today: since the beginning of the war in Ukraine, it has been read differently.
Artykuł jest recenzją książki Andrieja Zinkiewicza Язык и война: Оккупационная языковая политика в Славии во время Второй мировой войны [Język i wojna: Okupacyjna polityka językowa w krajach słowiańskich w czasie II wojny światowej] (2021). Recenzowana monografia została poświęcona rekonstrukcji polityki językowej w okupowanych krajach słowiańskich w czasie II wojny światowej. Zinkiewicz definiuje typy okupacyjnej polityki językowej w omawianych krajach i klasyfikuje ich główne cechy. Recenzowana książka jest dziś szczególnie aktualna: od początku wojny w Ukrainie czyta się ją inaczej.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2023, 58
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Пословицы и поговорки с противительными союзами в русском языке: структурно-семантический аспект
Proverbs and Sayings With Adversative Conjunctions in the Russian Language: Structural and Semantic Aspects
Przysłowia i powiedzenia ze spójnikami przeciwstawnymi w języku rosyjskim. Aspekty strukturalno-semantyczne
Autorzy:
Склярова, Наталья Г.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38695736.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
proverb
saying
conjunction
adversative coordination
Opis:
Proverbs and sayings with adversative conjunctions in the Russian language fall into three categories: mono-, multi- and non-predicative structures. They are built according to various syntactic patterns, which proves that the spontaneity of their appearance in the language is not absolute but relative, as their formation is determined by specific laws of derivation. Russian proverbs and sayings with adversative conjunctions are based on contrast, contradiction and contrary expectation. The stylistic devices used in them, namely rhyme, personification, metaphor, metonymy, simile, gradation, chiasm, serve a number of functions. The structure of proverbs and sayings with adversative conjunctions is stable although their components are subject to morphemic, morphological, syntactic and quantitative variation. There are several synonymous and polysemous units among them, as well.
W języku rosyjskim można wyróżnić trzy kategorie powiedzeń i przysłów ze spójnikami przeciwstawnymi: struktury jedno- i wielopredykatowe oraz konstrukcje bez predykatu; są zbudowane według różnych wzorców składniowych, co dowodzi, że spontaniczność ich pojawiania się w języku nie jest absolutna, lecz względna, ponieważ ich tworzenie podlega określonym zasadom derywacji. Rosyjskie przysłowia i powiedzenia ze spójnikami przeciwstawnymi opierają się na kontraście, sprzeczności i przeciwnych oczekiwaniach. Zastosowane w nich środki stylistyczne – rym, personifikacja, metafora, metonimia, porównanie, gradacja, chiazm – pełnią różne funkcje. Struktura takich powiedzeń i przysłów jest stabilna, pomimo że ich składniki podlegają zmianom morfemicznym, morfologicznym, syntaktycznym i ilościowym. Występują wśród nich również jednostki synonimiczne i polisemiczne.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
«И махнуть из Риги в Краков...»: (не)традиционный Польский текст в цикле стихотворений Сергея Морейно «Краковский трубач»
“And hop from Riga to Krakow…”: (Un)traditional Polish Text in the Cycle of Poems “The Krakow Trumpeter“ by Sergey Moreino
„I przenieść się z Rygi do Krakowa…”: (nie)tradycyjny polski tekst w cyklu wierszy Siergieja Moreino „Krakowski trębacz”
Autorzy:
Воронцова, Кристина
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38456418.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Polska
poezja radziecka
Siergiej Moreino
teksty lokalne
poezja rosyjska
Kraków
Warszawa
Polska
Soviet poetry
Sergey Moreino
local texts
Russian poetry
Krakow
Warsaw
Opis:
This article focuses on the issue of so-called Polish text of Russian culture in the poetic cycle Krakovskiĭ trubach [The Krakow Trumpeter] (1989–1990) by Sergey Moreino, a Russian poet and translator, who currently lives in Latvia. Traditional semiotic patterns and national stereotypes which existed in Soviet culture (Poland as a Big Cemetery, Poland as a Big Border, Romantic Poland, etc.) had a long-term impact on post-Soviet literature. As it turns out, however, in the case of Sergei Moreino, who consciously kept distance from any Polonophilia moods of the 1960s and 70s, there emerged innovative ways of presenting Poland, and especially the urban space of Krakow.
Artykuł koncentruje się na problemie tzw. polskiego tekstu kultury rosyjskiej w cyklu poetyckim Krakowskij trubacz [Krakowski trębacz] (1989–1990) Siergieja Moreino, rosyjskiego poety i tłumacza, mieszkającego obecnie na Łotwie. Tradycyjne wzorce semiotyczne i narodowe stereotypy, które istniały w kulturze radzieckiej (Polska jako Wielki Cmentarz, Polska jako Wielka Granica, Polska romantyczna itd.) miały długofalowy wpływ na literaturę postradziecką, ale okazało się, że w przypadku Siergieja Moreino, który świadomie zdystansował się od wszelkich nastrojów polonofilii lat 60. i 70. XX wieku, pojawiły się nowatorskie sposoby ukazywania Polski, a zwłaszcza przestrzeni miejskiej Krakowa.
Статья посвящена проблеме так называемого Польского текста русской куль-туры в поэтическом цикле Краковский трубач (1989–1990) русского поэта и переводчика Сергея Морейно, проживающего в настоящее время в Латвии. Традиционные семиотические паттерны и национальные стереотипы, суще-ствовавшие в советской культуре (Польша как большое кладбище, Польша как большая граница, романтическая Польша и др.), оказали большое влияние на постсоветскую литературу, однако представляется, что в случае Сергея Морей-но, который сознательно дистанцируется от любых полонофильских настрое-ний 60-х и 70-х годов XX века, в репрезентации Польши, и особенно городско-го пространства Кракова, используются новаторские инструменты
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Этимологическое гнездо *ber- в праславянском языке: Реконструкция, словообразование, семантика
The Etymological Nest *ber- in the Proto-Slavic Language: Reconstruction, Word-Formation, Semantics
Gniazdo etymologiczne *ber- w języku prasłowiańskim. Rekonstrukcja, słowotwórstwo, semantyka
Autorzy:
Пятаева, Наталия Вячеславовна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38695739.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
historical lexicology of the Slavic languages
reconstruction of the etymological nest
word formation and semantics of Proto-Slavic vocabulary
Opis:
The article presents a multidimensional (phonetic, etymological, derivational, morphological and semantic) description of the etymological nest (EN) *ber- ‘take’, reconstructed for the Proto-Slavic period in the history of the Russian and other Slavic languages. The root *ber-, around which the EN was formed, belongs to ancient Slavic roots and has Indo-European origin, which led to the natural phonetic variants reflecting the Proto-Slavic and Indo-European alternations: *ber- // *bor- // *bьr- // *bir-. At the Proto-Slavic level, 137 units with the root *ber- are reconstructed, organized in the EN in accordance with the relations of word-formation productivity and semantic motivation of lexemes as part of word-formation pairs, chains and paradigms: (1) the nucleus of the nest is the etymon *bherəmņ // *bherəmen ‘carry, burden’, reconstructed for the Proto-Indo-European language, which served as the basis for three Proto-Slavic innovations *bermę ‘burden; armful, bundle; fetus; *berdja ‘pregnant; foal (about animals)’; *bьrati *berǫ ‘take, take away, grab, pluck; receive, borrow, accept; enter into a marriage union’; (2) in accordance with a general practice adopted in etymological dictionaries, reconstructed lexemes are marked with an asterisk (*) and are represented in the Roman alphabet for the Proto-Indo-European and Proto- Slavic preliterate periods, and in Cyrillic for the period between the eleventh and the seventeenth centuries; (3) at the first stage of derivation, derivatives are arranged in the following order: verbs, verbal names, participles, prefixed verbs, composites; within these groups, words are arranged alphabetically; (4) the phonetic variants of a lexeme are separated with a double slash (//); (5) meanings are given in single quotation marks. The reconstruction of the EN *ber- and the semantic development of its main lexemes are given in two diagrams at the end of the article. A review of the material indicates that (1) the old Indo-European meaning ‘carry, load’ moved to the periphery of the EN *ber-, continuing to exist exclusively in the formations associated with the stem *bermę, and partly with *berdja; (2) a new meaning ‘take’ (*bьrati) became the most relevant for the semantic development of the EN *ber- in Late Slavic; its connection with the original ‘carry’ is seen in the fact that they correlate with adjacent sequential actions aimed at the attached object: ‘take’ what? – ‘object to be attached’ → ‘carry’ what? – ‘attached object’; (3) the new Proto-Slavic meaning ‘take’ (*bьrati), inherent in EN *ber-, determined the synonymy of this root group with the EN *em- (*jęti, *jьmati ‘take’).
W artykule przedstawiono wielowymiarowy opis gniazda etymologicznego *ber- ‘brać’ (w aspekcie fonetycznym, etymologicznym, derywacyjnym, morfologicznym i semantycznym), zrekonstruowanego dla okresu prasłowiańskiego w historii języka rosyjskiego i innych języków słowiańskich. Rdzeń *ber-, wokół którego powstało gniazdo etymologiczne, należy do pierwotnych rdzeni słowiańskich i ma pochodzenie indoeuropejskie, co oznaczało rozwój naturalnych wariantów fonetycznych, odzwierciedlających oboczności prasłowiańskie i indoeuropejskie: *ber- // *bor- // *bьr- // *bir-. Na poziomie prasłowiańskim zrekonstruowano 137 jednostek z rdzeniem *ber-, które zorganizowano w ramach gniazda zgodnie z relacjami produktywności słowotwórczej i motywacji semantycznej leksemów w ramach par, łańcuchów i paradygmatów słowotwórczych: 1) jądrem gniazda jest zrekonstruowany dla języka praindoeuropejskiego etymon *bherəmņ // *bherəmen ‘nieść, brzemię’, który posłużył za podstawę dla trzech prasłowiańskich innowacji *bermę ‘brzemię; naręcze, tobołek; płód’; *berdja ‘brzemienna (o zwierzętach); źrebię’; *bьrati *berǫ ‘brać, zabrać, chwycić, wyrwać; otrzymać, pożyczyć, przyjąć; zawrzeć małżeństwo’; 2) zgodnie z powszechną praktyką przyjętą w słownikach etymologicznych zrekonstruowane leksemy są oznaczone gwiazdką (*) i zapisane w alfabecie łacińskim dla praindoeuropejskich i prasłowiańskich okresów przedpiśmiennych oraz cyrylicą dla okresu od XI do XVII wieku; 3) na pierwszym etapie derywacji derywaty są ułożone w następującej kolejności: czasowniki, rzeczowniki odczasownikowe, imiesłowy, czasowniki przedrostkowe, złożenia; w tych grupach słowa są ułożone alfabetycznie; 4) warianty fonetyczne leksemu są oddzielone podwójnym ukośnikiem (//); 5) znaczenia podano w pojedynczych cudzysłowach. Rekonstrukcję gniazda etymologicznego *ber- i rozwój semantyczny jego głównych leksemów przedstawiono na dwóch wykresach na końcu artykułu. Przegląd materiału wskazuje, że 1) dawne indoeuropejskie znaczenie ‘nieść, brzemię’ przeszło na obrzeża gniazda etymologicznego *ber- i utrzymało się nadal wyłącznie w formacjach związanych z rdzeniem *bermę i częściowo *berdja; 2) nowe znaczenie: ‘brać’ (*bьrati) stało się najbardziej istotne dla semantycznego rozwoju gniazda *ber- w okresie późnosłowiańskim; związek tego znaczenia z pierwotnym ‘nieść’ przejawia się w fakcie korelacji pomiędzy nimi w sekwencji działań na umocowany obiekt: ‘brać’ co? – ‘obiekt do umocowania’ → ‘nieść’ co? – ‘umocowany obiekt’; 3) nowe prasłowiańskie znaczenie ‘brać’ (*bьrati), nieodłącznie związane z gniazdem *ber-, określiło synonimię tej grupy rdzeniowej z gniazdem *em- (*jęti, *jьmati ‘brać’).
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Некоторые контактнообусловленные явления в словенском диалекте долины Натизоне
Some Contact-related Phenomena in the Slovenian Dialect of the Natisone Valley
Rezultaty kontaktów językowych w słoweńskim dialekcie Doliny Natisone, na wybranych przykładach
Autorzy:
Пилипенко [Pilipenko], Глеб [Gleb]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32388023.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Slovenian language
Italian language
borrowing
language contact
dialect
field research
Natisone Valley
język włoski
zapożyczenia
kontakt językowy
dialekt
badania terenowe
język słoweński
Opis:
The paper discusses some contact-related phenomena in the phonetics, morphology and syntax of the Slovene dialect that is spoken in the Natisone Valley in Italy, a dialect belonging to the Littoral dialect group. The purpose of the study is to establish the origin of these phenomena and clarify the features of their functioning and areal distribution. The data for the analysis (oral speech of informants) was collected during field research in this region. The following phenomena are revealed: voicing of the voiceless dental alveolar s before sonorants; borrowing of prepositions and conjunctions; postposition of adjectives in noun groups; doubling of pronouns and nouns; temporal constructions are used to express dates. It is revealed that the analyzed constructions and items have a high degree of variability: they function along with their Slovenian counterparts. In some cases, we are dealing with contaminated forms (contaminated prepositions, temporal construction for expressing dates). The doubling of pronouns and nouns forms a broken area, and a similar phenomenon is found in the languages of the Balkan Sprachbund.
W artykule omówiono niektóre zjawiska językowe jako rezultat kontaktów językowych z zakresu fonetyki, morfologii i składni, w słoweńskim dialekcie doliny Natisone we Włoszech, należącym do grupy dialektów przybrzeżnych. Celem artykułu jest ustalenie genezy tych zjawisk oraz opis sposobu funkcjonowania i obszarów występowania. Dane do analizy (wypowiedzi informatorów) zostały zebrane podczas badań terenowych w tym regionie. Ujawniają one następujące zjawiska: udźwięcznienie bezdźwięcznych spółgłosek zębowo-dziąsłowych przed sonornymi; zapożyczanie przyimków i spójników; postpozycja przymiotników w grupach rzeczownikowych; podwojenie zaimków i rzeczowników; wyrażanie dat przez określone konstrukcje czasowe. Okazuje się, że analizowane konstrukcje i formy charakteryzują się dużym stopniem zmienności, funkcjonują równolegle ze swoimi słoweńskimi odpowiednikami. W niektórych przypadkach mamy do czynienia z formami mieszanymi (mieszanymi konstrukcjami przyimkowymi, konstrukcjami czasowymi do wyrażania dat). Podwojenie zaimków i rzeczowników występuje na obszarze nierównomiernie, podobne zjawisko występuje w językach ligi bałkańskiej.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2021, 21
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
К изучению названий внебрачного ребенка в старославянском и чешском языках
On Designations for an Illegitimate Child in Old Church Slavonic and in Czech
O nazwach nieślubnego dziecka w języku staro‑cerkiewno‑słowiańskim i czeskim
Autorzy:
Janyšková, Ilona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38695735.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Slavic studies
linguistics
etymology
semantics
Old Church Slavonic language
Czech language
illegitimate child
Opis:
This article is devoted to designations for an illegitimate child in Old Church Slavonic and in Czech. The study presents Czech expressions (especially dialectal), many of which have not as yet been mentioned in works dealing with this topic, and explains their semantic motivation and etymology.
Niniejszy artykuł jest poświęcony nazwom używanym na określenie dziecka z nieprawego łoża w języku staro‑cerkiewno‑słowiańskim i czeskim. Przedstawia nazwy czeskie (zwłaszcza formy dialektalne), z których wiele jak dotąd nie pojawiło się w pracach poświęconych tej tematyce, oraz wyjaśnia ich motywację semantyczną i etymologię.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Языковой ландшафт Закарпатской области как части Украины: понятие, проблемы и новые подходы
The Linguistic Landscape of the Transcarpathian Region as Part of Ukraine: Concept, Problems and New Approaches
Krajobraz językowy Zakarpacia jako części Ukrainy: pojęcie, problemy, nowe podejścia
Autorzy:
Шилов, Володимир
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38711019.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
linguistic landscape
historical linguistics
Slavic studies
Ukraine
Transcarpathia
Opis:
Transcarpathia (Zakarpattia) is one of the most interesting regions of Ukraine. It was part of at least six different states only in the twentieth century, and thus language priorities were subject to frequent changes. As a result, there are inscriptions in Ukrainian, Russian, Hungarian, English, Romanian, Czech and many other languages there today. This makes the linguistic landscape of Transcarpathia worth analysing. The concept of “linguistic landscape” is no longer new for Ukraine and for Transcarpathia in particular, which allows us to highlight the advantages and disadvantages of previous works on the topic. The article is illustrated with photographs taken by the author in the Transcarpathian region of Ukraine.
Zakarpacie to jeden z najbardziej interesujących regionów Ukrainy. Tylko w XX wieku znajdowało się w granicach sześciu różnych państw, co skutkowało częstymi zmianami priorytetów językowych w regionie. W rezultacie na terenie Zakarpacia można znaleźć napisy w języku ukraińskim, rosyjskim, węgierskim, angielskim, rumuńskim, czeskim oraz wielu innych. Dlatego uzasadnione jest przeprowadzenie analizy krajobrazu językowego tego regionu. Pojęcie „krajobrazu językowego” nie jest już nowe dla Ukrainy, a zwłaszcza dla Zakarpacia, co pozwala nam podkreślić zalety i wady wcześniejszych badań. Tekst został zilustrowany fotografiami wykonanymi przez autora artykułu na terenie obwodu zakarpackiego w Ukrainie.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2023, 58
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Отправная точка для исследований русского говора старообрядцев в Польше
The Starting Point for the Research on the Russian Subdialect of the Old Believers in Poland
Punkt wyjścia do badań rosyjskiej gwary staroobrzędowców w Polsce
Autorzy:
Глушковски, Михал
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38437511.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
staroobrzędowcy
dialektologia
dwujęzyczność
interferencja
wyspa językowa
perspektywa diachroniczna
Old Believers
dialectology
bilingualism
interference
language island
diachronic perspective
Opis:
The main aim of this article is to discuss the findings of a monograph published half a century ago in the context of the evolution of the Russian subdialect of the Old Believers in Poland since then. In their diachronic studies, contemporary researchers need to find a starting point for comparison – in the present study it is the first and so far the only comprehensive monographic description of the language of the Old Believers living in Poland: Rosyjska gwara starowierców w województwach olsztyńskim i białostockim (1968) [The Russian Subdialect of the Old Believers in the Olsztyn and the Białystok Provinces]. This article compares characteristic features of the dialect in question in the 1960s and today on the basis of the latest scholarly works and language materials. It also considers the value of the study published fifty years ago.
Главная цель статьи – проверить актуальность изданной полвека назад работы на фоне эволюции русского говора старообрядцев в Польше. Современные исследователи в диахронических исследованиях должны найти отправную точку – в настоящем анализе эту функцию выполняет первое и пока единственное комплексное монографическое описание языка старообрядцев в Польше Rosyjska gwara starowierców w województwach olsztyńskim i białostockim (1968) [Русский говор староверов в ольштынском и белостокском воеводствах]. Автор сопоставляет характерные черты рассматриваемого диалекта в 60-х гг. ХХ в. с его современным состоянием на основе последних исследований и языковых материалов.
Głównym celem artykułu jest zweryfikowanie aktualności klasycznej monografii na tle ewolucji dialektu rosyjskich staroobrzędowców w Polsce. Współcześni naukowcy w swoich badaniach diachronicznych muszą znaleźć punkt wyjścia do porównań – w niniejszej analizie jest nim pierwszy i jak dotąd jedyny kompleksowy opis języka staroobrzędowców w Polsce, zawarty w monografii Rosyjska gwara starowierców w województwach olsztyńskim i białostockim (1968). Artykuł porównuje charakterystyczne cechy omawianego dialektu w latach 60. XX wieku i jego dzisiejszy stan na podstawie najnowszych opracowań i materiałów językowych. W tekście dyskutowana jest również aktualność powstałego przed pół wieku dzieła.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 263-281
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Деривационные механизмы формирования семантики «отсутствия» адъективов в русском языке: лингвокогнитивный аспект
Derivation Mechanisms for the Formation of the Semantics of “Absence” in Russian Adjectives: Linguocognitive Aspect
Mechanizmy derywacyjne tworzenia semantyki „braku” w przymiotnikach w języku rosyjskim: aspekt lingwokognitywny
Autorzy:
Радчук, Ольга Вячеславовна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38697125.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
cognitive aspect
concept of absence
derivational dominants
secondary nomination
prefixes bez-/bes- and ne-
prefixed adjectives
Opis:
Taking into account an immanent meaning of the prefix makes it possible to reveal the linguistic mechanism of formation of abstract adjectives that convey the concept of “absence” in the Russian language from a cognitive standpoint. This study of prefix and confix formation of adjectives with the prefixes bez-/bes-and ne- presents general observations on units which are subject to derivation in focus, identifies typical models of transfer of the concept of “absence” by prefix and prefix-suffix derivation in Russian, and proposes a semantic-derivational classification of the main types of adjectives formed on the basis of apperception from the prototypes net ‘no’ and bez ‘without’. The models selected help to differentiate the representation of the abstract concept of “absence”, testify to the relevance and wide range of use of adjectives with the prefixes under scrutiny, and illuststrate ways to reflect the prototypes net and bez in Russian speakers’ mentality. Component analysis of the material enabled certain theoretical generalisations. The study proposes a classification and description of lexical-semantic and derivational explication of the originality of the representation of the concept of “absence” in the Russian language and identifies universal derivational dominants that form this concept. The semantic-derivational typology of secondary abstract adjectives formed from the prototypes ‘no’ and ‘without’ indicates that prefixal derivatives with the prefixes bez-/bes- and ne- convey the concept of “absence” in different ways: first, through derivatives with identical meaning or different semantics; second, by only one possible derivative; third, by diverse abstract adjectives.
Uwzględnienie immanentnego znaczenia przedrostka umożliwia ukazanie językowego mechanizmu formowania przymiotników abstrakcyjnych wyrażających pojęcie „braku” w języku rosyjskim z kognitywnego punktu widzenia. Niniejszy artykuł jest poświęcony derywacji prefiksalnej i prefiksalno-sufiksalnej przymiotników za pomocą przedrostków bez-/bes- i ne-. Przedstawia ogólną charakterystykę jednostek stanowiących podstawę słowotwórczą w omawianym zakresie, określa typowe modele przenoszenia pojęcia „brak” poprzez derywację prefiksalną i prefiksalno-sufiksalną w języku rosyjskim oraz proponuje semantyczno-derywacyjną klasyfikację głównych typów przymiotników utworzonych na bazie prototypów net ‘nie’ i bez ‘bez’ w wyniku apercepcji. Wybrane modele pomagają zróżnicować reprezentację abstrakcyjnego pojęcia „braku”, świadczą o trafności i szerokim zakresie użycia przymiotników z omawianymi przedrostkami oraz pokazują sposoby odzwierciedlenia prototypów net i bez w mentalności użytkowników języka rosyjskiego. Analiza komponentowa materiału pozwoliła na pewne uogólnienia teoretyczne. W opracowaniu zaproponowano klasyfikację i opis leksykalno-semantycznego i derywacyjnego wyjaśnienia oryginalności reprezentacji pojęcia „braku” w języku rosyjskim oraz zidentyfikowano uniwersalne dominanty derywacyjne tworzące to pojęcie. Semantyczno-derywacyjna typologia abstrakcyjnych przymiotników pochodnych utworzonych od prototypów net i bez wskazuje, że derywaty przedrostkowe z przedrostkami bez-/bes- i ne- wyrażają pojęcie „braku” na różne sposoby: po pierwsze, przez derywaty o tym samym znaczeniu lub różnej semantyce; po drugie, przez jedyny możliwy derywat; po trzecie, przez różne przymiotniki abstrakcyjne.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2022, 57
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Одоризмы как отражение оценочного восприятия в романе Л. Улицкой "Казус Кукоцкого"
Olfactory Vocabulary as a Reflection of Evaluative Perception in Ludmila Ulitskaya’s Novel The Kukotsky Enigma
Słownictwo dotyczące zapachów jako odzwierciedlenie percepcji wartościującej w powieści Ludmiły Ulickiej Przypadek doktora Kukockiego
Autorzy:
Шимула, Роберт
Анхимюк, Ольга
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38711151.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
olfactory vocabulary
seme ‘smell’
literary text
Ludmila Ulitskaya
novel "The Kukotsky Enigma"
Opis:
The aim of this article is to analyse the olfactory vocabulary in the novel Kazus Kukotskogo by Ludmila Ulitskaya (2001; English edition: The Kukotsky Enigma, 2016). The issues addressed in the novel are topical and controversial. The theme of the degeneration of Soviet man is revealed against the background of his contacts with the odours of the natural world and the world of civilisation. The study applies a general classification of olfactory vocabulary developed on the basis of the research by M. Schleidt, P. Newman and H. Morishita, as well as N. S. Pavlova. Explications of smells in the novel include nouns (zapakh, dukh, aromat, dushok), adjectives (pakhuchiĭ, voniuchiĭ, smradnyĭ, smerdiashchiĭ) and verbs (denoting the manifestation of smell: pakhnutʹ, nesti, voniatʹ; denoting the perception of smell: vdykhatʹ, vtianutʹ/vtiagivatʹ, priniukhivatʹsia, chuiatʹ). The evaluative component gradually intensifies as one moves away from nature and approaches the social aspect of human life. The correlation between the concepts of fragrance (good) and stench (evil, sin) is associated with the characteristics of nature and civilisation. The lexemes used to nominate and characterise negatively labelled odours belong to a civilisation that is far from nature and contrary to its values.
Artykuł podejmuje analizę słownictwa dotyczącego zapachów w powieści Казус Кукоцкого Ludmiły Ulickiej (2001; wydanie polskie: Przypadek doktora Kukockiego, 2006). Zagadnienia poruszane w powieści są aktualne i kontrowersyjne. Temat degeneracji człowieka radzieckiego ujawnia się na tle jego kontaktów z zapachami świata natury i świata cywilizacji. W artykule zastosowano ogólną klasyfikację słownictwa dotyczącego zapachów opracowaną na podstawie badań M. Schleidta, P. Newmana i H. Morishity oraz N. S. Pawłowej. Eksplikacje zapachów w omawianej powieści obejmują rzeczowniki (запах, дух, аромат, душок), przymiotniki (пахучий, вонючий, смрадный, смердящий) i czasowniki (oznaczające przejawianie się zapachu: пахнуть, нести, вонять; oznaczające percepcję zapachu: вдыхать, втянуть/втягивать, принюхиваться, чуять). Komponent wartościujący stopniowo nasila się w miarę oddalania się od natury i zbliżania do społecznego aspektu życia człowieka. Korelacja między pojęciami woni (dobro) i odoru (zło, grzech) jest powiązana z cechami natury i cywilizacji. Leksemy używane do nominacji i charakterystyki negatywnie oznaczanych zapachów należą do cywilizacji oddalonej od natury i sprzecznej z jej wartościami.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2023, 58
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Переключение социокоммуникативных регистров как параметр лингвистической креативности: Кинодискурс vs дискурс детской литературы
Socio-Communicative Register Switching as a Parameter of Linguistic Creativity: Cinematic Discourse vs Discourse of Children’s Literature
Przełączanie rejestrów socjokomunikatywnych jako parametr kreatywności lingwistycznej. Dyskurs kinowy vs dyskurs literatury dziecięcej
Autorzy:
Зыкова, Ирина В.
Киосе, Мария И.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38695742.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
linguistic creativity
socio-communicative register
socio-communicative dissonance
cinematic discourse
discourse of children’s literature
parametrisation
Opis:
This study is devoted to the discourse specificity of socio-communicative register switching as a parameter of linguistic creativity. A contrastive analysis of cinematic discourse and discourse of children’s literature helped to define the characteristics of register and the criteria of socio-communicative dissonance, which served to distinguish between creative and non-creative use of register switching. The study identifies three creative techniques of register switching, demonstrating socio-communicative dissonance (as intentional pragmatic distortion) in social roles, communicative situations and socio-communicative discourse format. The results indicate the parametric variance of activity in the discourse types under consideration, with higher values of both creative and non-creative techniques in the discourse of children’s literature, and higher relative values of creative vs non-creative use of socio-communicative register switching in cinematic discourse. The results also demonstrate the efficiency of the parametric method in the study of linguistic creativity.
Przedmiotem artykułu jest dyskursowa specyfika przełączania rejestrów socjokomunikatywnych w roli parametru kreatywności lingwistycznej. Konfrontatywna analiza dyskursu uwzględniająca dyskurs kinowy i dyskurs literatury dziecięcej pomogła określić charakterystykę rejestrów oraz kryteria dysonansu socjokomunikatywnego, co posłużyło do wskazania różnic pomiędzy kreatywnym a niekreatywnym użyciem przełączania rejestrów. Stwierdzono istnienie trzech kreatywnych technik przełączania rejestrów, wprowadzających dysonans socjokomunikatywny (będący celowym zniekształceniem pragmatycznym) w zakresie ról społecznych, sytuacji komunikacyjnych i formatu dyskursu socjokomunikatywnego. Rezultaty pokazują zmienność aktywności parametrowej konfrontowanych typów dyskursu, z wyższymi wartościami zarówno kreatywnych, jak i niekreatywnych technik w dyskursie literatury dziecięcej, a zarazem wyższymi relatywnymi wartościami wykorzystania przełączania kreatywnych rejestrów socjokomunikatywnych w dyskursie kinowym. Jednocześnie rezultaty dowodzą skuteczności metody parametrycznej w badaniach nad kreatywnością lingwistyczną.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Космонимия в cлавянских переводах библейской Книги Иова
Cosmonymy in Slavic Translations of the Biblical Book of Job
Kosmonimia w słowiańskich tłumaczeniach biblijnej Księgi Hioba
Autorzy:
Фомина, Людмила Ф.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38695746.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Book of Job
cosmonyms
translation practice of Cyril and Methodius
Ostrog Bible
Russian Synodal Bible
Russian Bible translations by S. Averintsev and D. Ĭosifon
Jakub Wujek’s Bible
Gdańsk Bible
Millennium Bible
Opis:
This article explores the names of Venus, Pleiades, the Great Bear and Orion’s Belt in Slavic translations of the biblical Book of Job. The author proposes hypotheses about the etymology of Church Slavonic names for the following celestial objects: (1) the name денница for Venus originates from folk cosmonymy and was introduced into religious discourse by Apostle of the Slavs Constantine-Cyril; (2) the name власожелищи is etymologised as a merger of two nominations: South Slavic Власи ‘Pleiads’ and a hapax legomenon from the Book of Job *желищи ‘Great Bear’, from Hebrew Āsh or Aish ‘funeral convoy’; (3) the name кружилия for Orion is also connected with Hebrew cosmonymy and points to the mythical giant Nimrod, who was tied with a belt to the sky for his rebellion against God.
Niniejszy artykuł analizuje nazwy Wenus, Plejad, Wielkiej Niedźwiedzicy i Pasa Oriona w tłumaczeniach biblijnej Księgi Hioba na języki słowiańskie. Autorka przedstawia hipotezy dotyczące etymologii kilku cerkiewnosłowiańskich nazw obiektów kosmicznych: 1) nazwa planety Wenus денница została zapożyczona z kosmonimii ludowej i wprowadzona do dyskursu religijnego przez Apostoła Słowian Konstantyna-Cyryla; 2) nazwa власожелищи jest traktowana jako połączenie dwóch nazw: płd. słow. Власи ‘Plejady’ i hapaks legomenon z biblijnej Księgi Hioba *желищи ‘Wielka Niedźwiedzica’, od hebrajskiego Āsh lub Aish ʽkondukt pogrzebowyʼ; 3) nazwa Oriona кружилия rownież związana jest z kosmonimią hebrajską i wskazuje na mitycznego olbrzyma Nimroda, skazanego przez Boga na przywiązanie pasem do sklepienia niebieskiego.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Пути проникновения лексических богемизмов в старорусский язык в XIV–XVII вв.
The Ways of Penetration of Lexical Bohemisms into the Russian Language from the Fourteenth to the Seventeenth Century
Sposoby przenikania bohemizmów leksykalnych do języka rosyjskiego od XIV do XVII wieku
Autorzy:
Руденка, Алена
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38698964.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Russian language of the 14th–16th centuries (starorusskiĭ iazyk)
prosta mova
borrowing
Bohemism
intermediary language
Opis:
This article is devoted to Bohemisms which came into the Russian language between the fourteenth and seventeenth centuries. The influence of Old Czech on Russian was indirect: it was mediated by prosta mova, the East Slavic written language of the Grand Duchy of Lithuania. From the earliest period, the main source of Bohemisms was translated literature. In most cases, their way into Russian was as follows: classical (Western European) language → Old Czech → Old Polish → prosta mova → 14th–17th-century Russian.    
W artykule omówiono bohemizmy, które weszły do języka rosyjskiego w XIV–XVII wieku. Wpływ języka staroczeskiego na język rosyjski nie był bezpośredni. Obywał się za pośrednictwem tak zwanej „prostej mowy”, czyli wschodniosłowiańskiego języka pisanego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Głównym źródłem bohemizmów od najwcześniejszego okresu była literatura tłumaczona. W większości przypadków droga zapożyczeń wyglądała następująco: (zachodnioeuropejski) język klasyczny → staroczeski → staropolski → „prosta mowa” → język rosyjski XIV–XVII wieku.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2022, 57
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 23

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies