Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "w Prusach" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 18
Tytuł:
Dawny młyn wodny „Patorra” w świetle badań wykopaliskowych przeprowadzonych latem 2012, na stanowisku XXI w Szkotowie, pow. Nidzick
The former water mill “Patorra” in the light of archaeological excavations carried out in the summer of 2012, site XXI in Szkotowo, Nidzica County
Autorzy:
Kaczyński, Bartłomiej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1365922.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
młynarstwo w Prusach
Szkotowo
badania archeologiczne młynów
milling in Prussia
archaeology of mills
Opis:
Archaeological investigations were carried out on the initiative of a local history enthusiast, who discovered the site of the former water mill in Szkotowo in 2011. Their purpose was to verify archival information, as well as to determine the size and date of the structure. The work was carried out in the summer of 2012. In the course of complex archaeological investigations, the wooden remains of the former watermill and nearby house were uncovered. The mill building was erected on a rectangular plan in a frame construction from pine. The remains of the weir were recorded in the northern part of the site. A number of structural elements related to the functioning of the facility were uncovered, i.e. parts of the platform, the reinforcing walls of the structure and the water supply to the weir. On the basis of archaeological and dendrochronological studies, the structure could be dated to modern times (18th – 20th centuries), and an attempt was made to reconstruct how the mill functioned (determining the place of the mill mechanism, the type and location of the wheel). A large collection of metal, stone and ceramic finds representing a chronological range from the 2nd to 20th century was recovered.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2017, 295, 1; 109-156
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zakon Krzyżacki wobec koronacji elektora brandenburskiego Fryderyka III na króla w Prusach
Autorzy:
Kamieński, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/608196.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Zakon Krzyżacki
Hohenzollernowie
Królestwo w Prusach
Cesarstwo
Teutonic Order
Hohenzollerns
Kingdom in Prussia
Empire
Opis:
Protest Zakonu Krzyżackiego wobec koronacji elektora brandenburskiego Fryderyka III na króla w Prusach w 1701 r. przebił się na forum ogólnoniemieckie i europejskie. O jego niepowodzeniu zadecydowała ówczesna sytuacja międzynarodowa. Narastający konflikt habsbursko-burboński o sukcesję hiszpańską zmusił cesarza Leopolda I do opowiedzenia się po stronie Hohenzollerna. 
The protest of the Teutonic Order against the coronation of Frederic III, Elector of Brandenburg, as the king in Prussia in 1701, reached the German and European forum. Its failure was caused by the international situation. The growing conflict between Habsburgs and Bourbons regarding the Spanish succession forced Emperor Leopold I to take Hohenzollern’s side.
Źródło:
Roczniki Historyczne; 2017, 83
0324-8585
Pojawia się w:
Roczniki Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Folwark Neuhof (Biedaszki) w świetle źródeł z XV-XVI wieku
The Neuhof (Biedaszki) Folwark according the 15th-16th century sources
Autorzy:
Szczepański, Seweryn
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2050146.pdf
Data publikacji:
2021-11-05
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
folwark
zakon krzyżacki
prawo magdeburskie
gospodarka w Prusach
inwentarze
Teutonic Order
Magdeburg law
economy in Prussia
inventories
Opis:
Artykuł dotyczy folwarku Neuhof (Biedaszki) w XV-XVI wieku. W 1458 roku folwark został przekazany Wernhardowi Seyfersdorfowi, w XVI wieku stanowił na powrót własność krzyżacką, później należał do starosty z Kętrzyna (Rastemburga). O wyposażeniu folwarku informują inwentarze średniowieczne, które zostały opublikowane w zbiorze Das grosse Ämterbuch des Deutschen Ordens. Znacznie mniej wiadomo na temat folwarku Neuhof w okresie po 1525 roku. Opublikowany niżej inwentarz z 1532 roku wypełnia te braki. This paper concerns the Teutonic Orden Folwark in Neuhof (nowadays Biedaszki, district Kętrzyn). In the 1458 Folwark became a private property of Wernhard Seyfersdorf. In 16th century Neuhof has become the property of the Teutonic Orden and after 1525 Folwark Neuhof belong to the starost of Rastenburg (Kętrzyn). Its appearance and furnishings are documented in medieval inventories, published in the collection of the Das grosse Ämterbuch des Deutschen Ordens. Much less is known about the Folwark Neuhof in the period after 1525. The inventory from the 1532 which is published here aims to fill this gap.
This paper concerns the Teutonic Orden Folwark in Neuhof (nowadays Biedaszki, district Kętrzyn). In the 1458 Folwark became a private property of Wernhard Seyfersdorf. In 16th century Neuhof has become the property of the Teutonic Orden and after 1525 Folwark Neuhof belong to the starost of Rastenburg (Kętrzyn). Its appearance and furnishings are documented in medieval inventories, published in the collection of the Das grosse Ämterbuch des Deutschen Ordens. Much less is known about the Folwark Neuhof in the period after 1525. The inventory from the 1532 which is published here aims to fill this gap. Artykuł dotyczy folwarku Neuhof (Biedaszki) w XV-XVI wieku. W 1458 roku folwark został przekazany Wernhardowi Seyfersdorfowi, w XVI wieku stanowił na powrót własność krzyżacką, później należał do starosty z Kętrzyna (Rastemburga). O wyposażeniu folwarku informują inwentarze średniowieczne, które zostały opublikowane w zbiorze Das grosse Ämterbuch des Deutschen Ordens. Znacznie mniej wiadomo na temat folwarku Neuhof w okresie po 1525 roku. Opublikowany niżej inwentarz z 1532 roku wypełnia te braki.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2021, 313, 3; 404-424
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Między Hilferuf a Lug i Trug – spór o interpretację początków państwa krzyżackiego w Prusach w historiografii XIX i pierwszej połowy XX wieku
Autorzy:
Dorna, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2042765.pdf
Data publikacji:
2020-12-09
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
historiografia polska
historiografia niemiecka
państwo zakonu krzyżackiego w Prusach
Polish historiography
German historiography
Teutonic Order State in Prussia
Opis:
Tematem prezentowanego artykułu jest spór o interpretację mechanizmów powstania na przełomie lat 20. i 30. XIII w. państwa zakonu krzyżackiego w Prusach, jaki toczył się pomiędzy polską i niemiecką historiografią, a także wewnątrz polskiej historiografii, w XIX i w pierwszej połowie XX w.
This article offers an account of a dispute between Polish and German historians (and to a lesser extent among Polish historians themselves) over the process of establishing the Teutonic Order State in Prussia at the turn of 1220s–1230s. The dispute broke out in the nineteenth and continued into the first half of the twentieth century.
Źródło:
Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej; 2020, 12; 97-118
2450-8381
2450-8373
Pojawia się w:
Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kanały Elżbiety i Klebarski (Wiktorii). Historia i pochodzenie nazw – analiza źródłoznawcza
The Elizabeth and Klebarski (Victoria) canals. The history and origin of the names – analysis of the sources
Autorzy:
Laskowski, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1365837.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
Kanały na Warmii
melioracje w Prusach
hydrografia Warmii
hydronimia
Canals in Warmia
melioration in Prussia
hydrology of Warmia
hydronyms
Opis:
In the locality of Silice, there is an intersection of two channels. Such an original hydrotechnical object became a touristic peculiarity and is often mentioned on websites. From this information and data included in the tourist guidebook of the Purda municipality, it is indicated that two channels –Elizabeth and Victoria – cross each other. In relation to the sources mentioned, the channels’ names are derived from the names of daughters of Emperor William II. In relation to the fact that William II had six sons and only one daughter, the real derivation of these names should be explained. The reasons of the appearance of the channels in the region of Kośnia river. The article describes the circumstances of building channels in the years 1843-1846. Furthermore, the origin of the name of “Elizabeth Channel” has been revealed. Maps and source materials have been investigated to introduce the history of channels’ names as far as German and English administration are concerned.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2017, 296, 2; 329-347
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chrystian – biskup Prus i jego dzieło w kontekście cysterskiej misji chrystianizacyjnej
Christian – the Bishop of Prussia and his activities in the context of the Cistercian mission
Autorzy:
Szczepański, Seweryn
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1365856.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
Chrystianizacja Prus
misje cysterskie w Prusach
biskup Chrystian
ewangelizacja
The Christianisation of Prussia
the Cistercian mission in Prussia
Bishop
Christian
Evangelisation
Opis:
This article describes the role of Bishop Christian in the evangelization of the Prussians. Christian – a Cistercian monk continued his mission of converting Prussia to Christianity from Pomezania, Warmia and Lubawa, which began in 1207. Christian as Bishop of Prussia in agreement with the Pomeranian princes and Danish king Valdemar II pursued the policy of a peaceful mission, and it is also possible that he tried to subjugate the lands where he succeeded to the Holy See. Proof of the tribute paid to the Pope by the Prussian lands - terra Lubavia and terra Lansania, is provided by two bulls of 1216, in which the representatives of these lands after a prior agreement give themselves over to the care of the papacy. After 1216 the situation became increasingly difficult. There was a retaliatory action against the pagan regions of Prussia. Christian tried to organize with the Pope a crusade against the Prussians. Despite several military expeditions, they did not achieve much success. It was only after the arrival of the Teutonic Order who used Christian’s abduction and imprisonment by Prussian Sambians that the lands of the pagans were successfully conquered. After being freed, Christian tried to oppose the actions of the knights of the Teutonic Order, siding with the duke of Pomerania Swietopełk who was fighting against them and supporting the Prussian uprising of 1242–1249.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2016, 293, 3; 485-497
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z badań nad polityką zagraniczną księcia wołogoskiego Warcisława IV (1309-1326)
From the Research on the Foreign Policy of Warcisław (Wartislaw) IV, Duke of Pomerania-Wolgast (1309–1326)
Autorzy:
Simiński, Rafał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1591099.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
Wartislaw IV
foreign policy
Teutonic Order in Prussia
Kingdom of Poland
Warcisław IV
polityka zagraniczna
zakon krzyżacki w Prusach
Królestwo Polskie
Opis:
Krótkie panowanie księcia wołogoskiego Warcisława IV w latach 1309–1326 stanowiło ważny okres w dziejach pomorskiej polityki zagranicznej, co dotyczy zarówno jej horyzontów, jak i metod oraz środków. Większość działań księcia podjętych na arenie międzynarodowej zakończyła się sukcesem lub zwiastowała sukces w nieodległej przyszłości. Warcisław IV włączył się w walkę o przejęcie schedy po margrabim brandenburskim Waldemarze. Udało mu się znacząco poszerzyć granice na wschodnich krańcach swojego władztwa. Przyłączył do księstwa ziemię słupską i sławieńską. Ułożył poprawne stosunki z zakonem oraz wynegocjował korzystny dla siebie przebieg granicy z państwem krzyżackim. Wykazał się inicjatywą w walce o przejęcie dziedzictwa księcia rugijskiego Wisława III. Objęcie ziem po władcach rugijskich nastąpiło w okresie późniejszym, to jednak Warcisław IV rozpoczął procesy, które doprowadziły do ich korzystnego zakończenia. Jego panowanie to również pojawienie się nowych metod i środków prowadzenia polityki zagranicznej. Książę zawierał dwu- lub wielostronne traktaty sojusznicze. Swoje stanowisko prezentował podczas zjazdów odbywanych na granicy swojego władztwa oraz za pośrednictwem delegowanych posłów. Z a rządów Warcisława I V można również odnotować udział społeczeństwa pomorskiego w polityce zagranicznej. Nowym produktem jego kancelarii była kredytywa, która w kolejnych dziesięcioleciach stała się standardowym dokumentem dyplomatycznym wykorzystywanym w relacjach międzynarodowych Gryfitów.
The short reign of Warcisław (Wartislaw) IV, Duke of Pomerania-Wolgast in 1309–1326 was an important period in the history of Pomeranian foreign policy, in regard to its horizons as well as its means and methods. Most of the duke’s actions in the international arena were successful or promising for the nearest future. Warcisław (Wartislaw) IV joined the struggle for the legacy of Waldemar, Margrave of Brandenburg. Warcisław (Wartislaw) IV succeeded in expanding the eastern border of his domain. He incorporated the lands of Słupsk and Sławno into his duchy. He established suitable relations with the Order and negotiated a favourable border with the State of the Teutonic Order. He showed initiative in the contest for the legacy of Wisław (Witslaw) III, Prince of Rügen. The Rugian lands have not been claimed until a later date, but it was Warcisław (Warstislaw) IV who initiated the processes which allowed for a favourable outcome. Under his rule, new methods and means of conducting foreign policy emerged. The duke would enter bi- and multilateral alliance treaties. He presented his views during congresses assembled on the borders of his duchy and through his envoys. During Warcisław (Wartislaw) IV’s reign, there was a noticeable degree of participation of the Pomeranian society in foreign policy. A new product of his chancery was the creditive letter, which in the following decades became the standard diplomatic document used in the Griffins’ foreign policy.
Źródło:
Przegląd Zachodniopomorski; 2017, 2; 211-229
0552-4245
2353-3021
Pojawia się w:
Przegląd Zachodniopomorski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Architektura protestancka trzech miast Królewca (Stare Miasto, Knipawa i Lipnik) w okresie nowożytnym
The protestant architecture of three cities of Königsberg (Old Town, Knipau, Löbenicht) in early modern era
Autorzy:
Birecki, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2147889.pdf
Data publikacji:
2019-12
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
Tematy:
sztuka protestancka
Królewiec
kościoły luterańskie
architektura protestancka w Prusach Książęcych
kalwinizm
Protestant art
Königsberg
Lutheran churches
protestant architecture in Ducal Prussia
calvinism
Opis:
Artykuł prezentuje wspólne korzenie sztuki protestanckiej w obu częściach Prus, szkicując proces przejmowania substancji materialnej Kościoła rzymskiego przez parafie katolickie przekształcane w parafie ewangelickie a następnie budowy nowych budynków kościelnych. Proces ten odbywał się w Prusach Królewskich pod kontrolą mieszczaństwa a w Prusach Książęcych pod kontrolą szlachty. Dominujące w pierwszych z wymienionych tu części Prus mieszczaństwo decydowało także o wyposażeniu kościołów miejskich i leżących w domenach oraz dbało o status quo luteranizmu i kalwinizmu, szczególnie podczas zdecydowanych działań kontrreformacyjnych szlachty polskiej. Jednocześnie mieszczaństwo i duchowieństwo protestanckie miało intelektualny wpływ na ikonografię sztuki obrazowej we wnętrzach kościelnych i świeckich. W drugiej części Prus przejęcie władzy nad strukturami kościelnymi przez dwór zluteranizowanego władcy Albrechta Hohenzollerna oraz przez szlachtę wykluczyły konflikty o kościoły z hierarchią katolicką. Jednocześnie pozwoliły na bezpośrednią kontrolę nad parafiami i kościołami, czyniąc z wnętrz kościelnych niemal prywatne rodzinne panteony. Wpływ szlachty ograniczył wpływ mieszczaństwa i duchowieństwa na sztukę obrazową, której przekaz we wnętrzach kościołów wiejskich został niemal ograniczony do treści dydaktycznych. Mimo dominacji treści katechetycznych w obydwu częściach Prus pojawiły się także dekoracje malarskie, emblematyczne, związane z pobożnością pietystyczną.
The article discusses architecture and furnishing of the protestant churches in Królewiec/Königsberg. At the beginning, it introduces terms connected with Reformation and, later, the article familiarizes the reader with the creation of the new approach towards art in church’s interiors. At first, the attitude towards visual arts being present in the places of worship could be characterized with adjectives „prejudiced” and (rarely) „hostile”. The attitude changed abruptly when visual arts became didactic and served that purpose throughout the entire early modern period. Local medieval architecture, which still was used by Lutheran parish as the place of spiritual and parochial life, was also accepted. Furthermore, Königsberg Cathedral became the most important necropolis in Ducal Prussia. The longevity of Gothic architecture forms in Royal Prussia caused future churches in Königsberg to be heavily inspired and borrow from it, and, at the same time, allowed these churches to engage in a dialogue with German countries of Reich. For example, the castle chapel was inspired by castle chapels in Szczecin and Stuttgart. In the seventeenth century, Prussian elites came along with Calvinism and, only after that, in Königsberg and other towns around it many churches inspired by Calvinist Netherlands and (in the eighteenth century) Calvinist church in Charenton (France) were created. However, it did not have much of an impact on churcharchitecture in general – throughout the whole early modern period it remained faithful to the Gothic architecture tradition.
Źródło:
Studia Elbląskie; 2019, 20; 31-48
1507-9058
Pojawia się w:
Studia Elbląskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Źródła do dziejów I wojny światowej w zasobie archiwum państwowego w Olsztynie
Sources for the History of the World War in the State Archives in Olsztyn
Autorzy:
Maksymowicz, Sławomir J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1365974.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
Pierwsza wojna światowa w Prusach Wschodnich
pomnik bitwy pod Tanenbergiem
grobownictwo wojenne po I wojnie światowej w Prusach Wschodnich
The First World War in East Prussia
The fate of the civilian population
The war tombs in East Prussia after first word war
The statue of the Battle of Tannenberg
Opis:
Various archives concerning the issues of daily life in East Prussia during World War II have been preserved in the State Archives in Olsztyn (APO). In the archival units, it is possible to find both information concerning both the German preparations for the war in the province and the course of the war not only in East Prussia, but also on the Western Front – in Belgium or France, the process of reconstruction of the destroyed East Prussian villages and towns and the means of commemorating the fallen soldiers fighting on both sides. The archives of the First World War and its consequences relate to many units. The intention of the author was to present the history of the First World War on the basis of archives assembled in the APO and in the Royal Calendar of Prussian Evangelicals in 1916 and in 1917, stored in the Research Centre in Olsztyn. The files stored in the APO are diverse and allow for a comprehensive understanding of issues relating to the course of this war, ranging from mobilization, military operations, Russian occupation, to the crimes and war crimes committed by the aggressor on the local civilian population. A separate aspect touches on the process of reconstruction of the province from the time of destruction and includes the care of war casualties.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2017, 297, 3; 445-455
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prowno-społeczne aspekty zabójstw dzieci narodzonych i aborcji na Śląsku w latach 1742-1914
Legal and social aspects of the murders of newborn babies and abortions in Silesia between 1742-1914
Autorzy:
Myszor, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1806910.pdf
Data publikacji:
2019-11-16
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
penalizacja aborcji
dzieciobójstwo
akuszerki i lekarze
historia prawa karnego
w Prusach
penalization of abortion
infanticide
midwifes and doctors
history of criminal law in
Prussian
Opis:
Artykuł ma charakter przeglądowy. W pierwszej części Autor prezentuje przegląd poglądów na temat przerywania ciąży od czasów starożytnych aż do nowożytnych, kładąc szczególny akcent na rozwój terminologii i ukryte w niej znaczenia. Dowodzi, że szczegółowa penalizacja czynu, jakim było przerywanie ciąży – utożsamiane do czasów nowożytnych z zabójstwem – uzależnione było od chronologii ciąży. Dokonuje również rozróżnienia między aborcją (przerwaniem ciąży) a zabójstwem dziecka już narodzonego. Obydwa czyny w prawie pruskim były obwarowane wysokimi karami, z karą śmierci włącznie. W drugiej części artykułu omawia praktyczne aspekty ochrony życia nienarodzonych i zjawisko przerywania ciąży oraz zabójstwa dzieci narodzonych dokonywane przez matki, położne i znachorów.
The article is a review study. In the first part the author presents a review of the opinions on the termination of pregnancy from the ancient times until modernity, focusing particularly on the development of terminology and meanings implied in it. The article proves that detailed penalization of the termination of pregnancy – until modern times equated with a murder – depended on the chronology of pregnancy. The author distinguishes an abortion (termination of pregnancy) from the murder of a newborn child. In the Prussian law, severe punishments (including the capital punishment) were administered for both deeds. In the second part of the article, the author discusses practical aspects of the protection of unborn children, the problem of pregnancy termination and murders of newborns committed by mothers, midwifes and folk healers.
Źródło:
Roczniki Nauk Prawnych; 2014, 24, 4; 109-123
1507-7896
2544-5227
Pojawia się w:
Roczniki Nauk Prawnych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wczesnośredniowieczna rzeźba z Dzierzgonia, tzw. „potrimpos”, w kontekście interpretacji oraz staropruskich wierzeń
Autorzy:
Szczepański, Seweryn
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29521053.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
historia muzealnictwa w Prusach
klasztor franciszkanów w Dzierzgoniu
wierzenia pruskie
pruskie posągi kamienne
history of museums in Prussia
Franciscan friary in Dzierzgoń
Old Prussian stone statues
Old Prussian beliefs
Opis:
In der Umgebung von Dzierzgoń (früher Christburg) stieß man im 18. Jahrhundert beim Sammeln von Material für den Bau eines Franziskanerklosters auf ein merkwürdiges Denkmal altprußischer geistlicher Kultur. Die aus einem einzigen Granitblock gemeißelte anthropomorphe Skulptur erfreute sich sicherlich noch vor ihrer Entdeckung und der Einmauerung in die Außenwand der Klostermauer des Interesses der Einwohner. Die gelehrte Tradition gab ihm den Namen Potrimpos – den Namen des prußischen Gottes des fließenden Wassers, der Fruchtbarkeit und der Gesundheit sowie den Patron der Schwörenden. Die älteste Zeichnung der Skulptur stammt aus dem Jahr 1826 oder 1827 und wurde von Oberleutnant Johann Michael Guise angefertigt. Spätere Forscher sahen in dem Denkmal einen Gott in Gestalt eines Fisches oder einer Sirene, mit Krebsscheren anstelle von Händen. Es war sicherlich diese Interpretation, die die Assoziation mit einem Wassergott ermöglichte. Obwohl spätere Forscher bewiesen, dass der scheinbare Fischschwanz nichts anderes ist als die natürliche Form des Steins, und die Hände gar nicht wie Krebsscheren aussehen, hielt sich der traditionelle Name. Das Denkmal weckte das Interesse zahlreicher wissenschaftlicher Kreise, die lokale Presse schrieb viel zu diesem Thema, und die Museen fochten mit den städtischen Behörden regelrechte Schlachten um dieses Stück aus. Letztendlich kam es 1896 ins Westpreußische Provinzial-Museum in Gdańsk (Danzig). Leider verlor sich seine Spur nach 1945. Es ist bekannt, dass sich im Berliner Volksmuseum bereits gegen Ende des 19. Jahrhunderts ein Gipsabguss der Skulptur befand. Der vorliegende Artikel beschreibt die volkstümlichen und die wissenschaftlichen Interpretationen im Zusammenhang mit der Skulptur, hauptsächlich im Kontext ihrer ursprünglichen Bestimmung (der Autor spricht sich für einen Kultgegenstand aus), und die Diskussion über ihre Entstehungszeit (vom Neolithikum bis zum eigentlichen Zeitraum des frühen Mittelalters). Darüber hinaus fand der mythologische Kontext der Religion der alten Prußen Beachtung und welche Stellung der Gott Potrimpos – Trimps darin einnahm. Das Ganze ist gestützt auf die Analyse von Archivquellen aus den einzelnen Museen, von schriftlichen Quellen über die prußische Mythologie und einer umfangreichen Literaturbasis – darunter die Tagebücher von Graf Stanisław Tarnowski, der die zweifellos schönste Beschreibung des uns interessierenden Denkmals verfasst hat.
A peculiar monument of Old Prussian spiritual culture was found in the vicinity of Dzierzgoń (former Christburg) in the 18th c., during gathering of raw materials for the construction of a Franciscan friary. An anthropomorphic statue, carved from one lump of granite, had enjoyed interest of local inhabitants perhaps even before it was discovered and embedded into the external face of the friary’s masonry wall. The learned tradition gave it a name of Potrimpos – the name of the Prussian god of flowing waters, fertility, health and a protector of oath takers. The earliest drawing of the statue comes from 1826 or 1827 and was made by Lieutenant Johann Michael Guise. Later students of the monument considered it as a fish- or siren-shaped god, with crawfish pincers instead of hands. It was perhaps such an interpretation that allowed for an association of the statue with the water deity. Although later scholars demonstrated that the illusion of a fish-tail was nothing else but the natural shape of the stone, and the hands did not have the appearance of crawfish pincers at all, the traditional name of the deity was not forced out. The monument provoked interest of numerous scholarly circles, it was widely discussed in the local press and true campaigns were waged for its acquisition between museums and the town’s authorities. Eventually, the monument found its way to the Westpreussisches Provinzial-Museum in Gdańsk in 1896. Regrettably, any trace of the statue was lost after 1945. It is known that as early as the late 19th c. a plaster cast of the sculpture was kept at the Volksmuseum in Berlin. The present paper discusses popular and scholarly interpretations related to the monument, mainly in the context of its original function (the author favours the interpretation as a cult statue), and to debates on the chronology of the find (from the Neolithic to the proper period of the Early Middle Ages). Additionally, attention was paid to the mythological context of the religion of the Old Prussians and the place of god Potrimpos – Trimps in it. The paper is based on the analysis of archival sources of individual museums, written sources for the Prussian mythology and a broad basis of literature – including memoirs of Count Stanisław Tarnowski. Count Tarnowski is the author of no doubt the most beautiful description of the monument in question.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2015, 289, 3; 387-407
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mobilia ze skasowanych klasztorów dominikanów i karmelitów w inwentarzach zbiorczych akt kasacyjnych pruskiego Ministerstwa Wyznań w Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz w Berlinie
Movable Property from Dissolved Dominican and Carmelite Monasteries in the Collective Inventories of Cassation Files of the Prussian Ministry of Religious Affairs in the Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz in Berlin
Autorzy:
Kościelak, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23050920.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Gdańskie Seminarium Duchowne
Tematy:
furnishing of churches
cult of saints
secularization of clergy goods
Catholicism in Royal/West Prussia
katolicyzm w Prusach Królewskich/Zachodnich
wyposażenie kościołów
kult świętych
sekularyzacja dóbr duchownych
Opis:
Artykuł zawiera omówienie inwentarzy ruchomości w klasztorach dominikanów i karmelitów w Gdańsku, sporządzonych na potrzeby akcji kasacyjnej, wdrożonej po 1817 roku. Chociaż inwentaryzacji dokonano w obu klasztorach w tym samym czasie, posłużono się odmiennymi kategoriami spisywanych przedmiotów. W klasztorze dominikanów było łącznie trzynaście kategorii inwentarzowych, w klasztorze karmelitów czternaście. Tylko obrazy były ewidencjonowane przez obie komisje w zbliżony sposób. W niniejszym artykule dane odnośnie do obu klasztorów wewnątrzmiejskich zestawiono z danymi inwentarzowymi z podmiejskiego kościoła św. Ignacego, należącego do 1780 r. do zakonu jezuitów, poddanego inwentaryzacji w okresie napoleońskim, w 1810 roku. Zwraca uwagę w niektórych grupach przedmiotów (np. pośród tzw. sreber i przedmiotów ozdobnych) znaczne zubożenie wyposażenia kościołów znajdujących się wewnątrz murów miejskich, niewątpliwie efekt dwóch oblężeń, jakie przeszedł w tym czasie Gdańsk. Jednak w niektórych kategoriach, np. pośród ornatów i szat liturgicznych świątynie dominikanów i karmelitów zachowały przewagę w stosunku do pojezuickiego obiektu. Wynikało to zapewne z o wiele dłuższego okresu istnienia tych ośrodków. Treść zachowanych w obu klasztornych kościołach obrazów może natomiast posłużyć do badań nad kultem i religijnością na przełomie XVIII i XIX wieku. W aneksie na końcu artykułu zamieszczono  (w języku oryginału) oba inwentarze.  
The article contains a discussion of inventories of movable property in Dominican and Carmelite monasteries in Gdańsk, prepared for the needs of the cassation action implemented after 1817. Although the inventory was carried out in both monasteries at the same time, different categories of items were used. In the Dominican monastery there were a total of thirteen inventory categories, in the Carmelite monastery there were fourteen. Only paintings were recorded by both commissions in a similar way. In this article, data regarding both inner-city monasteries are compared with inventory data from the suburban church of St. Ignatius, belonging to the Jesuit order until 1780, inventoried during the Napoleonic period in 1810. What is noteworthy in some groups of items (e.g. among the so-called silver and decorative items) is the significant impoverishment of the furnishings of churches located inside the city walls, undoubtedly the effect of two sieges that Gdańsk underwent at that time. However, in some categories, e.g. among chasubles and liturgical vestments, the Dominican and Carmelite temples retained an advantage over the former Jesuit structure. This was probably due to the much longer period of existence of these centers. The content of the paintings preserved in both monastery churches can be used for research on cult and religiosity at the turn of the 18th and 19th centuries. Both inventories are included (in the original language) in the annex at the end of the article.
Źródło:
Studia Gdańskie; 2023, 53; 123-143
0137-4338
2720-7102
Pojawia się w:
Studia Gdańskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nierozpoznany graduał z kościoła świętojańskiego w Toruniu – przyczynek do badań nad księgami muzycznymi diecezji chełmińskiej w średniowieczu
An unresearched Gradual from St Johns’ Church in Toruń – A contribution to the study of music sources in Chełmno Diocese in the Middle Ages
Autorzy:
Jakubek-Raczkowska, Monika
Raczkowski, Juliusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28017469.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
państwo zakonu krzyżackiego w Prusach
liturgiczne księgi muzyczne
graduał
kodeksy iluminowane
diecezja chełmińska
the state of the Teutonic Order in Prussia
liturgical music books
gradual
illuminated manuscripts
diocese of Kulm
Opis:
Artykuł referuje wstępne wyniki badań kodykologicznych, zabytkoznawczych i technologicznych przeprowadzonych przy średniowiecznej księdze muzycznej ze zbiorów Muzeum Diecezjalnego w Toruniu (nr inw. MDT-K-003) w ramach grantu 0122/NPRH6/H11/85/2018, Inwentarz Sztuki Torunia, cz. 1, Dziedzictwo sakralne, zespół staromiejski. W skąpej literaturze przedmiotu kodeks rozpoznany został jako antyfonarz, wykonany dla kościoła parafialnego pw. św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty w Toruniu, (do którego zasobów archiwalnych do niedawna należał), datowano go na przełom XV i XVI wieku.  W prezentowanym artykule księga została rozpoznana jako Graduale de tempore o uzusie krzyżackim: autorzy analizują zawartość kodeksu, omawiają zagadnienia kodykologiczne, związane z jego strukturą materialną i użytkowaniem, prezentują studium zdobień i nowe wnioski proweniencyjne. Księga wykazuje bardzo bliskie analogie – zarówno pod względem oryginalnej struktury, jak i charakteru dopisów – wobec niekompletnego woluminu Graduale de sanctis ze zbiorów Biblioteki Diecezjalnej w Pelplinie (sygn. L2). Oba woluminy pochodzą prawdopodobnie z kręgu kapituły chełmińskiej (co potwierdza także analiza porównawcza zdobień w pelplińskim antyfonarzu L5–L6 wykonanym na zlecenie dziekana kapituły w Chełmży, Iohannes Copetz w 1419 r.) i powstały najpewniej w 2. ćwierci XV wieku. Dokonana tu identyfikacja ważnego, ale mało znanego dzieła rękopiśmiennego, przechowywanego w zbiorach toruńskich, ma duży potencjał i w ujęciu porównawczym może prowadzić do wyłonienia konkretnego skryptorium, czynnego w I poł. XV w. przy katedrze w Chełmży.
This article presents preliminary results of codicological, historical and technological research into a medieval liturgical manuscript from the collection of the Diocesan Museum in Toruń (inv. no. MDT-K-003), carried out thanks to grant no. 0122/NPRH6/H11/85/2018, ‘An Inventory of Toruń’s Art’, part 1, ‘Sacred Art Heritage, Old Town Complex’. In the scant subject literature, this codex is identified as an antiphonary compiled for the parish church of SS John the Baptist and John the Evangelist in Toruń (in the archive of which it remained until recently) and dated to the turn of the sixteenth century. In the present article, this book is identified as a Graduale de tempore used by the Teutonic Knights. The authors analyse the contents of the codex, discuss codicological issues related to its material structure and use, present a study of its decoration and draw new conclusions concerning its provenance. The book demonstrates very close analogies, with respect to both its original structure and the character of the later entries, to an incomplete Graduale de sanctis held in the Diocesan Museum in Pelplin (shelf mark L2). Both these manuscripts probably originated in the environment of Chełmża (Kulmsee) Cathedral Chapter (as is confirmed by comparative analysis with the decoration in the Pelplin Antiphonary L5–L6, compiled in 1419 at the request of Iohannes Copetz, dean of the chapter, in Chełmża (Kulmsee)). The two volumes can probably be dated to the second quarter of the fifteenth century. Our reinterpretation of an important but little-known handwritten source from the Toruń collection shows considerable potential. Comparative studies may lead to the identification of a scriptorium operating in the first half of the fifteenth century at Chełmża (Kulmsee) Cathedral.
Źródło:
Muzyka; 2020, 65, 1; 95-111
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Handel morski i porty Brandenburgii-Prus w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku
Maritime Trade and Ports of Brandenburg-Prussia in the Second Half of the 17th Century and the 18th Century
Autorzy:
Szultka, Zygmunt
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1601970.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
the mercantile policy in Brandenburg and Prussia
maritime trade in the State of Brandenburg and Prussia
seaports
polityka merkantylna w Brandenburgii-Prusach
handel morski w państwie brandenbursko-pruskim
porty morskie
Opis:
W latach 1648–1653 Hohenzollernowie brandenburscy osiągnęli wielowiekowy cel swej polityki zagranicznej – uzyskali bezpośredni dostęp do morza, ale korzyści handlowe z tego płynące, bez ujścia Odry i Szczecina, były symboliczne. Kontynuowali więc walkę aż do całkowitego opanowania ujścia Odry i Szczecina w 1720 r. Stworzyło to zupełnie nowe możliwości rozwoju handlu morskiego. Selektywny merkantylizm, jego specyficzne pruskie zabarwienie, miał łagodzić rozczłonkowanie państwa, stanowiącego faktycznie trzy organizmy gospodarcze. Priorytety pierwszego sektora gospodarczego i handlu wewnętrznego powodowały, że w tym historycznym momencie Prusy nie były zdolne włączyć się w nurt bałtyckiego handlu morskiego z uwagi na słabość kapitałową kupiectwa i niekonkurencyjność pruskich wyrobów rzemieślniczo-manufakturowych, zbywanych z tego powodu na wschodzie. Do 1740 r. Prusy posiadały ujemny bilans handlu zagranicznego, z eksportem, w którym dominowały nieprzetworzone produkty rolno-leśne. Kupiectwo pruskich ośrodków portowych ograniczało się do pośrednictwa między europejskimi armatorami a zapleczem portowym, poza którym pozostawał Śląsk, ponieważ problemy handlu odrzańskiego były wówczas dalekie od konkurencyjnego względem Łaby rozwiązania. Armia i finanse pozostawały priorytetami politycznymi Fryderyka II – jak za czasów jego ojca. Cele gospodarcze realizował on jednak, wykorzystując szerszy wachlarz metod i środków. Dodatni bilans handlu zagranicznego, w którym wymiana morska odgrywała nieporównywalnie większą niż dotąd rolę, uczynił on naczelną zasadą swojej polityki handlowej, aktualnej aż do 1806 r., chociaż po 1786 r. realizowanej z mniejszą konsekwencją. Z tej doktryny wypływała doktryna handlowego szkodzenia sąsiadom na wszystkie możliwe sposoby, co doprowadziło do handlowo-celnych wojen z Saksonią, Austrią i Polską. Z tą ostatnią, zwłaszcza po 1772 r., kiedy to Fryderyk II uczynił z Rzeczpospolitej kolonialny rynek zbytu. Osiągnięciu dodatniego bilansu handlowego służyły: protekcjonizm, zamorski handel kolonialny, wzrastający udział portów pruskich w handlu bałtyckim i europejskim. Łącznie sprawiło to, że pod koniec panowania Fryderyka II nadwyżka w handlu zagranicznym Prus wynosiła 5 mln talarów. W wymianie coraz większy udział miał handel morski. Na przełomie wieków XVIII i XIX największymi pruskimi portami były: Gdański i Szczecin, a następnie Królewiec, któremu ustępowały Elbląg i Kłajpeda.
In the years 1648–1653 the Brandenburg Hohenzollerns achieved the long-desired goal of their foreign policy: they got a direct access to the sea, but commercial benefits were rather scarce without the Oder estuary and Szczecin (Stettin). So they fought on until they managed to conquer the whole of the missing territory in 1720. It created completely new possibilities for the development of maritime trade. A selective mercantilism, with its specific Prussian tinge, was to assuage the fact that the country was divided into three economic parts. The priorities of the first economic sector and the home trade were the reasons why in that historic moment Prussia was not able to join the mainstream of the Baltic maritime trade because of the weakness in capital of the merchants and the poor quality of the Prussian craft and manufactured goods, which were sold only in the East. Until 1740 Prussia had a negative balance in its foreign trade, and in its exports there was mainly agricultural and forest produce. The merchants from the Prussian ports limited themselves to the agency between European shipowners and their own ports’ surroundings, excluding Silesia as the Oder trade was not competitive at all compared to the Elbe region. The army and the finance were the political priorities for Frederick II (1744–1797), as it had been for his father. Yet, he achieved his economic objectives thorough a variety of methods and means. He wanted to reach a positive balance in foreign trade, in which maritime exchange played a role that was much more important than before, and which became the main priority of his economic policy, at least up to 1806, although after 1786 that policy was being implemented with less and less determination. A logical consequence of such a policy was a doctrine according to which it was advisable to harm your neighbour as much as possible, which led to trade and customs wars against Saxony, Austria and Poland. The conflict with Poland was especially acute, which after 1772 Frederick changed into a colonial receiving market. In order to achieve a positive trade balance Prussia used protectionism, oversea colonial trade, and an increasing participation of the Prussian ports in the Baltic and European trade. Altogether, it caused that at the end of Frederick II’s reign the surplus of Prussia’s foreign trade reached the level of 5 million talers. In the exchange the maritime trade had a more and more weight. At the turn of the 18th and 19th centuries the biggest Prussian ports were: Gdańsk (Danzig) and Szczecin (Stettin), and – to a lesser degree – Królewiec, Elbląg and Kłajpeda.
Źródło:
Studia Maritima; 2015, 28; 185-227
0137-3587
2353-303X
Pojawia się w:
Studia Maritima
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 18

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies