- Tytuł:
-
Molière po nipuańsku, czyli o nieobecności «Mizantropa» na scenach staropolskich
Molière in Nipu, or the Absence of «The Misanthrope» on Old Polish Stages - Autorzy:
- Kencki, Patryk
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/29432227.pdf
- Data publikacji:
- 2023
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
- Tematy:
-
Molière
1600–1800 theater
Jansenism
reception of Molière
Franciszek Zabłocki
Ignacy Krasicki
teatr 1600–1800
jansenizm
recepcja Molière’a - Opis:
-
Artykuł stanowi próbę wyjaśnienia przyczyn późnej recepcji Mizantropa w polskiej literaturze i teatrze. Autor analizuje udostępnione w aneksie dwie pierwsze próby przekładu krótkich ustępów z tej komedii – Franciszka Zabłockiego (1774) i Ignacego Krasickiego (1803), odwołując się do całej twórczości obu poetów. Stawia tezę, że na niewielkim zainteresowaniu Mizantropem w pierwszym okresie polskiej recepcji Molière’a zaważyły wyrafinowana forma i problematyka sztuki. Podejmuje próbę interpretacji dramatu, w której refleksję nad autorskim sposobem powiązania kategorii komizmu i metateatralności łączy z analizą jansenistycznego kontekstu Mizantropa. Rezultatem zestawienia tych perspektyw jest ujęcie tytułowego bohatera jako figury buntownika. Autor wskazuje także XVII i XVIII-wieczne polskie utwory dramatyczne, które w jakiś sposób korespondują z komedią Molière’a. Podkreśla odmienność rozwoju polskiej i francuskiej sfery widowiskowej i twierdzi, że staropolska kultura teatralna nie dawała możliwości przyswojenia komedii wysokiej, a niejednoznaczność charakteru Alcesta czyniła go bohaterem nieprzydatnym z punktu widzenia polskich oświeceniowych dramatopisarzy, którzy stawiali sobie za cel nawoływanie do poprawy obyczajów. W artykule połączono perspektywę historycznoteatralną i historycznoliteracką, wykorzystano również narzędzia z zakresu przekładoznawstwa, dramatologii i historii idei.
This article seeks to explain why the reception of The Misanthrope in Polish literature and theater began so late. The author analyzes the first two translations of short excerpts from this comedy—by Franciszek Zabłocki (1774) and Ignacy Krasicki (1803)—which are included in the appendix. In doing so, he refers to the entire literary output of both poets. He puts forward the argument that the play’s sophisticated form and subject matter were among the reasons why The Misanthrope met with little interest in the first stage of the Polish reception of Molière. His interpretation of the play combines an analysis of the Jansenist context of The Misanthrope with a reflection on Molière’s way of connecting the categories of comicality and metatheatricality. The juxtaposition of these two perspectives leads to the presentation of the title character as a rebel figure. The author also indicates 17th- and 18th-century Polish dramatic texts that correspond in some way with Molière’s comedy. He emphasizes the differences in the development of the Polish and French performance traditions, arguing that the Old Polish theater culture did not leave room for assimilating high comedy, and that the characterological ambiguity of Alceste made him an unsuitable protagonist from the point of view of Polish Enlightenment playwrights, who aimed to exhort the society to moral improvement. The article combines the research perspectives of literary and theater history, also using theoretical and methodological tools from translation studies, drama studies, and the history of ideas. - Źródło:
-
Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 1; 103-138
0031-0522
2658-2899 - Pojawia się w:
- Pamiętnik Teatralny
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł