Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "18th century literature" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 16
Tytuł:
Serce nie sługa. Refleksja nad kształtowaniem patriotycznych postaw kobiet w Samnitce (1787) Józefa Wybickiego
The heart is not a servant. Reflection on shaping patriotic attitudes of women in “Samnitka” (1787) by Józef Wybicki
Autorzy:
Kusz, Sara Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2078326.pdf
Data publikacji:
2021-03-20
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Badań Literackich PAN
Tematy:
oświecenie
literatura XVIII wieku
obywatelka
patriotyzm
kobiety
Józef Wybicki
Samnitka,
Matka Spartanka
opera
Enlightenment
18th century literature
citizen
patriotism
women
Józef Wybicki,
“The Samnite”
“Spartan mother”
Opis:
The article presents the interpretation of the Józef Wybicki’s opera “Samnitka” (“The Samnite”) (1787), which may be considered as a voice in the debate initiated and extremely lively at the end of the 18th century on the involvement of Polish women in active participation in the national community. One of the many patterns of behavior proposed to women at the time as a way to join the struggle for their homeland, was the model of a citizen-lover who rewards patriots with love and rejects and despises traitors. Such an attitude is presented, for example, by Franciszek Dionizy Kniaźnin’s Leucyppa from “Matka Spartanka” (“Spartan mother”) (1786). In this context, “Samnitka” seems to be an insightful and critical analysis of the pattern described above, undertaken only at the beginning of its popularization. It shows the ethical ambivalence of this pattern and undermines the effectiveness of this type of procedure.
Źródło:
Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura; 2020, 2, 13; 25-37
2449-7339
Pojawia się w:
Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pisarze polskiego kontroświecenia – portret zbiorowy
Autorzy:
Deszczyńska, Martyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28408684.pdf
Data publikacji:
2023-09-28
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
Enlightenment
Counter-Enlightenment
Polish clergy
literature
18th century
19th century
Opis:
The article describes a group of one hundred and twenty Polish authors who were active from about the mid-18th to the mid-19th century and formed part of the Counter-Enlightenment movement. The writers in question came from the gentry but mostly belonged to the clergy, with diocesan priests being the most numerous. The next largest group were the Jesuits, followed by the Piarists and missionaries, and the smallest part was made up of representatives of all the other circles. The authors came from the eastern lands of the former First Polish Republic, i.e., Małopolska and Podlasie. The issues they discussed were influenced by the nature of the vocation pursued by a given order, the unification and standardization of religious education in accordance with the Catholic Enlightenment, and to a lesser extent, by foreign studies (mainly in Rome) and access to libraries. Counter-Enlightenment writers were active in large centers – Warsaw, Vilnius, Krakow, and Lviv, less often in the provinces. As many as eighty-seven of them were authors of more than two original works, and eighteen were translators of foreign works on the subject. Some authors were promoted by representatives of the magnates; others benefited from the support of the clerical hierarchy. Most, however, acted independently.
Źródło:
Wiek Oświecenia; 2023, 39; 73-91
0137-6942
Pojawia się w:
Wiek Oświecenia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Oświecenie w Chorwacji – zmiana paradygmatu? Od zubażającego monomitu do wyzwalającej polimityczności
Autorzy:
Boguska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677550.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Enlightenment
Enlightenment – Dalmatia and Dubrovnik
Croatia – 18th century
Croatian history of literature – 20th century
Opis:
The Enlightenment in Croatia – the change of paradigm?: From impoverished monomyth to liberated polymyth The paper is an attempt at a synthetic presentation of the discourse that took place in twentieth-century literary studies on the idea of the Enlightenment in Croatia. The author recognizes the model of conservative and Catholic Enlightenment centered on the North of the country, which is constructed in these studies, as a variant that impoverishes the reality of the 18th century, and propounds (referring to the Otto Marquard’s idea about the necessity that all communities are rooted in many histories) to extend the reflection on the Enlightenment in Croatia also to its south Dalmatian and Dubrovnik variant. She proposes to study the Enlightenment in non-Western countries to a lesser extent through the prism of socio-political and economic determinants, and more by tracking mental history and cultural flows. Such a mental path allows redefining the Enlightenment in Croatia focusing on its cosmopolitanism and liberalization. Oświecenie w Chorwacji – zmiana paradygmatu? Od zubażającego monomitu do wyzwalającej polimityczności Artykuł jest próbą syntetycznej prezentacji dyskursu, jaki się toczył w dwudziestowiecznych opracowaniach historycznoliterackich nad ideą oświecenia w Chorwacji. Autorka uznaje skonstruowany na ich łamach model konserwatywnego i katolickiego oświecenia, którego centrum stanowiła Północ kraju, za wariant zubażający osiemnastowieczną rzeczywistość i postuluje (powołując się na marquardowską myśl o konieczności trwania społeczeństw w wielu historiach) rozszerzenie refleksji na temat oświecenia w Chorwacji o jego południowy, dalmatyńsko-dubrownicki wariant. Przedkłada również propozycję badania oświecenia w krajach niezachodnich w mniejszym stopniu przez pryzmat uwarunkowań społeczno-politycznych oraz gospodarczych, w większym zaś poprzez śledzenie historii mentalnej oraz przepływów kulturowych, co jej zdaniem pozwala na redefinicję oświecenia w Chorwacji w kierunku jego kosmopolityzacji i liberalizacji.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2017, 17
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
«ЕЗДА В ОСТРОВ ЛЮБВИ» И ЛИТЕРАТУРНАЯ ПОЗИЦИЯ В.К.ТРЕДИАКОВСКОГО В ПЕРВОЙ ПОЛОВИНЕ 1730-Х ГОДОВ
Autorzy:
Bucharkin, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690246.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
18th century Russian literature; baroque; literary position; gallant literature; style; translation; V.K. Trediakovsky; Ezda v Ostrov Ljubvi, cultural synonymy
Русская литература 18-го века, барокко, литературная позиция, галантная литература, стиль, перевод, В. К. Тредиаковский, Езда в остров любви, культурная синонимия
Opis:
The article considers the literary position of V.K. Trediakovsky in 1730–1735, which centered upon the idea of the sufficiency of Westernization gained by Russian literature in the epoch of Peter the Great. Initially, Trediakovsky held that the literary movement should promote the development of existing fundamentals rather than revolutionizing renovation. However, after having successfully incarnated his ideas in concrete artistic texts, namely – Ezda v Ostrov Ljubvi (A Journey to the Island of Love) and Pindaric ode Oda Torzhestvennaya o Sdache goroda Gdanska (Triumphant Ode on the Surrender of the City of Gdansk) – Trediakovsky drastically changed his literary position and started to demand that artistic discourse should be radically changed.
The article considers the literary position of V.K. Trediakovsky in 1730–1735, which centered upon the idea of the sufficiency of Westernization gained by Russian literature in the epoch of Peter the Great. Initially, Trediakovsky held that the literary movement should promote the development of existing fundamentals rather than revolutionizing renovation. However, after having successfully incarnated his ideas in concrete artistic texts, namely – Ezda v Ostrov Ljubvi (A Journey to the Island of Love) and Pindaric ode Oda Torzhestvennaya o Sdache goroda Gdanska (Triumphant Ode on the Surrender of the City of Gdansk) – Trediakovsky drastically changed his literary position and started to demand that artistic discourse should be radically change
Źródło:
Prace Polonistyczne; 2018, 73; 207-220
0079-4791
Pojawia się w:
Prace Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Militaria w wybranych modlitewnikach XVIII wieku – wobec tradycji emblematycznej
Military themes in selected 18th century prayer books - in relation to the emblem tradition
Autorzy:
Słomak, Iwona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/636437.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
Military themes
18th century prayer books
religious literature
emblem tradition
Baroque culture
Opis:
The starting point in the article is an absence of studies which show the realizations of the military-erotic symbols in religious literature that is associated with the emblem tradition. The discussed works – prayer books by Andrzej Gabriel Kasperowicz; anonymous Atak Niebieskiej Twierdzy… [The attack of the Heavens… or The attack into Fortress of Heavens…] and Wojsko serdecznych afektów… [The army of heartfelt affections…] by Hieronim Falęcki – retain high formal and semantic discipline; as a result, they are examples of interesting phenomena of Baroque culture. In the first part of her article Iwona Słomak presents three prayer books in which the concept is based on analogy with the organization of the army of Christ. In the second part she shows the book in which the theme of war connects with the issue of „holy erotica”. In part three she discusses a print whose composition refers to the structure of the military detachments. It is conceived as a collection of „affections” whose task is „to conquer” heaven and the hearts of readers. Characteristically, the formula of the discussed books will be understandable only if we reconstruct their reference to the popular allegorical images (we find them in the collections of emblems, in many treatises on religious themes or in descriptions of the great ceremonies of that era); therefore, it is necessary to take into account the emblematic model that clearly influenced their final shape.
Źródło:
Terminus; 2012, 14, 25; 69-84
2084-3844
Pojawia się w:
Terminus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prosta mowa w tekstach o charakterze religijnym XVIII wieku (Czyn jerejskogo nastawljenija, Poczajów 1776)
„Prosta mova” in texts of religious nature from XVIII ct. (Чинъ Іерейскаго наставленїя, Pochayev 1776)
Autorzy:
Getka, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/973212.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
printing
“prosta mova”
religious literature
the 18th century
drukarstwo
prosta mowa
literatura religijna
XVIII wiek
Opis:
“Prosta mova” – colloquial language of population of the eastern lands of the former Republic of Poland only occasionally appears in the printed texts in the eighteenth century. It is especially rare in texts of religious nature. In this regard, Basilian typography is an exception. “Prosta mova” as the language of printing, can be seen in texts and fragments of prints published by definition in other languages. This type of text is the subject of the analysis set out in this article. Numerous features of a living language that are visible at the level of phonetics and vocabulary are reflected in the analyzed Чинъ Іерейскаго наставленїя. Analysis of these features brings to the conclusion that the dominant element in the text, is the Ukrainian dialect. Of course, due to the different articulation of selected graphemes on the Belarusian and Ukrainian-speaking territories (eg. grapheme ѣ) editors left the pronunciation to the decision of their readers in accordance with the local tradition.
Prosta mowa, czyli potoczny język mieszkańców ziem ruskich dawnej Rzeczypospolitej, jako język o nieuznanym statusie tylko sporadycznie pojawia się w tekstach drukowanych w XVIII wieku jako środek wypowiedzi literackiej, zwłaszcza w tekstach o charakterze religijnym. Pod tym względem drukarstwo bazyliańskie stanowi wyjątek. Bazylianie wydawali teksty w tym języku, prosta mowa pojawiała się również we fragmentach tekstów drukowanych z założenia w innych językach. Tego typu tekst stanowi źródło badań przedstawionych w niniejszym artykule. Proponowana analiza ma wskazać elementy prostej mowy na różnych poziomach języka w wydaniu poczajowskim z 1776 roku: Czyn jerejskogo nastawljenija. Tekst kierowany był do kapłanów w celu ułatwienia sprawowania posługi duchownej również wśród niewykształconych wiernych, co wyjaśnia przyczynę pojawienia się w nim elementów ruskojęzycznych. Prosta mowa wspólna dla przodków dzisiejszych Białorusinów i Ukraińców w postaci opracowanej była oczywiście w pewnym stopniu tworem sztucznym, ale jednak zróżnicowanym ze względu na jej „nasycenie” cechami miejscowej wymowy. W kontekście druków poczajowskich należy stwierdzić, że pierwiastkiem dominującym są tu gwary ukraińskie. Oczywiście, ze względu na różnice w czytaniu wybranych grafemów na białoruskim i ukraińskim obszarze językowym (na przykład grafemu ѣ) redaktorzy pozostawiali swoim czytelnikom furtkę do wymowy zgodnej z ich lokalną tradycją.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2017, 64; 73-85
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Na skrzydłach pokoju, w porannym wietrzyku…”. Tersteegen, Klopstock, młody Hölderlin: poetyckie wizje ciszy
“On Wings of Peace and Morning Air…” Klopstock, Tersteegen and the Young Hölderlin: Poetical Visions of Silence
Autorzy:
Haas, Agnieszka K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/559299.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Gdańskie Seminarium Duchowne
Tematy:
Hölderlin
Klopstock
literatura niemiecka XVIII w.
mistyka
pietyzm
Tersteegen
German Literature of the 18th century
Mysticism
Pietism
Opis:
Teologicznie ważny temat ciszy był podejmowany również w poezji XVIII w. Trzej niemieccy poeci znajdujący się pod wpływem pietyzmu – Gerhard Tersteegen (1697‒1769), Friedrich Gottlieb Klopstock (1724‒1803) oraz Friedrich Hölderlin (1770‒1843) realizują go na trzy różne sposoby. Gerhard Tersteegen, w ujęciu ciszy najbliższy teologii chrześcijańskiej, korzysta z tradycji mistycznej, w której cisza związana jest z kontemplacją oraz stanowi warunek zjednoczenia duszy z Bogiem. Także dla F. G. Klopstocka pojęcia ciszy i pokoju wypływają z doświadczenia religijnego, chociaż poeta używa ich również w utworach o tematyce świeckiej. Młody F. Hölderlin ukazuje ciszę jako alegoryczną postać bóstwa. Łącząc myśl platońską z tradycją chrześcijańską dąży do stworzenia uniwersalnej, duchowej, ale nie religijnej wizji ciszy.
The theologically important theme of silence was undertaken by poets of the 18th century. Three German poets under the influence of Pietism – Friedrich Gottlieb Klopstock (1724‒1803), Gerhard Tersteegen (1697‒1769) and Friedrich Hölderlin (1770‒1843) – realize this theme in three different ways. In his way of showing silence Gerhard Tersteegen has come nearest to the Christian doctrine. He uses the mystical tradition, in which silence is part of contemplation and the condition of the fellowship of the soul with God. The concepts of silence and peace in the poems of F. G. Klopstock are connected with the religious experience, but he also uses them with secular subject matter. The young F. Hölderlin shows silence as an allegorical figure of the pagan god. Hölderlin, uniting the Platonic thought with the Christian tradition, aims to create a universal, spiritual, non-religious concept of silence.
Źródło:
Studia Gdańskie; 2011, 29; 403-430
0137-4338
Pojawia się w:
Studia Gdańskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zlecenia o tematyce religijnej realizowane w lwowskiej tłoczni gubernialnej w latach 1773–1800
Orders of Religious Subject Matter Placed in the Printing Press in Lvov in 1773–1800
Autorzy:
Rusińska-Giertych, Halina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/451065.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
religious literature
printing
Lvov
18th century
the Pillers printing press
literatura religijna
drukarstwo
Lwów
XVIII wiek
drukarnia Pillerów
Opis:
The article focuses on the religious publications that were issued in Lvov in 1773-1800 by the printing press of the Lvov province, which belonged to Antoni Piller and later to his successors. Since the Pillers’ printing press was the only one active in the town between the latter half of the 1780s and the end of the 1790s, it accepted, apart from governmental printing orders, other commissions, including church and monastic ones. About thirty five religious texts were released by them. They were mostly prayer books and sermons, but also textbooks and religious education books, teaching guides for catechists, excerpts facilitating the understanding of the Gospel, as well as summaries of important Western European works that had an impact upon understanding the Christian religion and the debate of the existence of God.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2016, 6(11); 364-384
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Autoidentyfikacja i doświadczenie ciała w Autobiografii mistycznej Marianny Marchockiej
Self-Identification and Experience of the Body in the Mystical Autobiography of Marianna Marchocka
Autorzy:
Bobrowska, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/607299.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Polish literature
mysticism in the 18th century
Marianna Marchocka
autobiography of mystical experience
account ofexperiencing the female body
mystical ecstasy
Opis:
Researchers agree that Mystical Autobiography of Marianna Marchocka, written at the end of the 1640’s and published in 1939 by Karol Górski, is an extraordinary phenomenon in 17th-century Polish literature, especially in Polish mystical literature. The Autobiography, compared with such works as the Autobiography of Teresa of Ávila, testifies to spiritual development of the Carmelite, provides a psychological study and a thorough record of female body experience. Despite the negativistic attitude of the nun to her body, as emphasized by researchers, both spirit and body were engaged in the mystical experiences of Marianna Marchocka – the body was involved in the experience of union with Jesus Christ. This article is an attempt to analyze spiritual and bodily signs of the Carmelite’s experience of a mystical relationship with God. Knowledge of the author’s personality and her attitude to her work, just like the analysis of mystical elation described in the Autobiography (paying special attention to the nun’s psyche and spirituality, and extraordinary bodily experience accompanying ecstasy) would not be possible without examining the genesis of the work, the importance that Marchocka attached to the act of writing itself and the author’s writing skills. What is of interest here is not only the bond between the Carmelite’s physicality and spirituality and her inner experiences and relationship with God, but also the literary expression of her attitude to her psyche and body.
Źródło:
Poznańskie Studia Teologiczne; 2012, 26; 229-257
0209-3472
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charakterystyka głosek [t] i [d] w wydaniach teologii moralnej z XVIII wieku (na materiale tekstów z Supraśla, Uniowa i Poczajowa). Przyczynek do dyskusji na temat prostej mowy xviii wieku
The characteristics of sounds [t] and [d] in editions of moral theology of the 18th century from Suprasl, Uniev and Pochayiv. A contribution to the discussion on the “prosta mova” of the 18th century
Autorzy:
Getka, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594348.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
drukarstwo
prosta mowa
język białoruski
język ukraiński
literatura religijna
XVIII wiek
printing
“prosta mova”
Belarusian language
Ukrainian language
religious literature
the 18th century
Opis:
Artykuł prezentuje analizę graficznych realizacji głosek [t] i [d] w kolejnych edycjach bazyliańskiej, ruskojęzycznej teologii moralnej, które ukazały się w drukarniach bazyliańskich w Supraślu, Uniowie i Poczajowie w XVIII wieku. Wyniki analizy prowadzą do wniosku o występowaniu w XVIII wieku dwóch odrębnych tradycji ortograficznych – białoruskiej i ukraińskiej. W odniesieniu do analizowanych głosek potwierdza je zaznaczenie zjawisk dziekania, ciekania czy ukraińskiego stwardnienia [d] i [t]. Tym samym podważona zostaje teza o przerwaniu tradycji piśmienniczej na ziemiach białoruskich i ukraińskich w XVIII wieku i odrodzenia się białoruskiego i ukraińskiego języka literackiego na nowej – ludowej – bazie. W proponowanym ujęciu tezę tę należy zastąpić tezą o ewolucyjnym rozwoju literackich języków białoruskiego i ukraińskiego.
This article presents an analysis of the implementation of the graphic sounds [t] and [d] in subsequent editions of Ruthenian language moral theology, which were published Basilians printing houses in Suprasl, Uniev and Pochayiv in the 18th century. The results of the analysis lead to the conclusion about the occurrence in the eighteenth century of two separate literary traditions – in Belarusian and Ukrainian languages. In relation to the analyzed sounds, this is confirmed by the marking of the phenomena (for Belarusian language): dzekannya or tsekannya or (for Ukrainian language): the process of hardening [d] and [t]. The thesis on the breaking of the literary tradition on the Belarusian and Ukrainian lands in the eighteenth and the revival of the Belarusian and Ukrainian literary language on the new – folk – base is thus undermined. In the proposed approach, this thesis should be replaced by a thesis about the evolutionary development of Belarusian and Ukrainian literary languages.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2019, 67; 85-103
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tragedia i dwór: Stan faktyczny oraz polemiczne użycie stereotypu w historii polskich przekładów Corneille’a i Racine’a
Tragedy and the Court: The Actual State of Affairs and Polemic Use of the Stereotype in the History of Polish Translations of Corneille’s and Racine’s Work
Autorzy:
Bajer, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30103104.pdf
Data publikacji:
2018-12-18
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
kultura polska XVIIIw.
dramat polski XVIIIw.
literatura polska XVIIIw.
teatr dworski w Polsce
Seweryn Rzewuski
Stanisław Wincenty Jabłonowski
Udalryk Krzysztof Radziwiłł
historia dramatu
Polish culture of the 18th century
18th-century Polish drama
Polish literature of 18th cenury
Polish court theatre
Stanisław Wincenty Jablonowski
Udalryk Krzysztof Radziwill
drama history
Opis:
Począwszy od XVII w., przełomem w historii polskiej tragedii była recepcja utworów Pierre’a Corneille’a i Jeana Racine’a przez przekład. Już w czasach Jana Andrzeja i Stanisława Morsztynów uprzywilejowanym kręgiem odbioru francuskiego modelu dramatu poważnego stał się dwór królewski. Wiek osiemnasty przynosi kontynuację tego zjawiska, przy czym zainteresowanie tłumaczy twórczością dwóch tragików rozlewa się na dwory arystokratyczne, później szlacheckie. W czasach saskich na szczególną uwagę zasługuje pochodzący z 1715 roku fragment przekładu La mort de Pompée Corneille’a obecny w sylwie autorstwa Stanisława Wincentego Jabłonowskiego. Twórczość Racine’a inspiruje w kolei innych tłumaczy magnackich, takich jak Udalryk Krzysztof Radziwiłł czy Seweryn Rzewuski. Związki z teatrem dworski wykazuje także pijarska praktyka przedstawień szkolnych, organizowanych przez Stanisława Konarskiego. Czasy stanisławowskie przynoszą kontynuację wcześniejszych inicjatyw. W tej epoce prężnie rozwija się ponadto tradycja francuskojęzycznych teatrów de société. W sferach dworskich przekład francuskiej tragedii klasycystycznej wciąż pojawia się w obiegu rękopiśmiennym (Stanisław Wodzicki) i w druku (Wojciech Turski). W czasach postanisławowskich tradycja teatru dworskich odciska swoje piętno na recepcji francuskich tragedii w sposób nieco bardziej pośredni a czasem zaskakujący: wobec trudnej sytuacji gatunku w repertuarze sceny komercyjnej, wystawiając Horacjuszy Corneille’a (1802), Osiński posługuje się inscenizacją amatorską jako formą promocji gatunku walczącego o popularność. Nakierowana na propagowanie tragedii działalność Iksów wykazuje związki z dworem za sprawą statusu społecznego członków Towarzystwa oraz zakulisowych działań, do których się uciekają. W ostatnim z omawianych okresów - w pewnej mierze za sprawą Iksów, których postępowanie nieświadomie ilustruje pewne tezy krytyki europejskiej, np. Schlegla - wytwarza się negatywny obraz asocjacji francuskiej tragedii i dworu, jako miejsca zepsucia, nadmiernej rytualizacji zachowań i niewrażliwości na problemy ogółu. Nie wyczerpuje to jednak w całości stereotypu dworskości przypisywanej dziełom Corneille’a i Racine’a. W odróżnieniu od Europy zachodniej w Polsce tego okresu wyróżnić można dwa inne warianty zestawienia tragedii z dworem. W twórczości Kopystyńskiego tłumaczenie Racine’a jawi się jako idealne otium wykształconego szlachcica, spędzającego życie w rodzinnym dworze prowincjonalnym. W okresie porozbiorowym kształtuje się też (oparta na błędnych przesłankach) legenda inscenizacji Cyda na dworze Jana Kazimierza. Tragedia francuska ukazana jest jako jeden z ważnych elementów kształtowania się narodowej tradycji.
The reception of the plays by Pierre Corneille and Jean Racine through translation, which began in the 17th century, was a breakthrough moment in the history of Polish tragedy. By the time of Jan Andrzej and Stanisław Morsztyns, the royal court had become a privileged circle of receiving the French model of serious drama. The trend continued in the 18th century, but the interest of translators in the output of the two tragedians spread into first aristocratic and then nobility courts as well. A notable example from the Saxon times is a fragment of a 1715 translation of Corneille’s Le mort de Pompée that can be found in a silva by Stanisław Wincenty Jabłonowski. Racine’s work, on the other hand, inspired magnate translators, such as Udalryk Krzysztof Radziwiłł or Seweryn Rzewuski. The ties with the court theatre could also be found in the way Piarists, and Stanisław Konarski most notably, put on school theatre spectacles. The trend lived on under the reign of Stanisław August Poniatowski as well. Additionally, there was a surge of interest in French théâtres de société. At courts, the translations of French classical tragedies continued to appear either in manuscript (Stanisław Wodzicki) or in print (Wojciech Turski). After the reign of Stanisław August, the tradition of court theatres still influenced the reception of French tragedies, but in more indirect, and sometimes surprising, ways: confronted with the difficult situation of the genre in the repertories of commercial theatres, for example, Osiński produced Corneille’s Horace (1802) as an amateur play in order to popularise it. Theatre criticism of the Towarzystwo Iksów [the Exes’ Society], intent on promoting tragedy, was connected with the court through the social status of its members and their actions behind the scenes. In the last of the abovementioned periods—to some extent due to the Towarzystwo Iksów whose actions inadvertently exemplified some criticisms levelled by European critics of the time, like Schlegel—negative associations surrounding French tragedy and the court as a place of moral decay, overly ritualistic behaviours and insensitivity towards problems of society as a whole came to the fore. This, however, does not fully define the stereotype of courtliness ascribed to the work of Corneille and Racine. In Kopystyński’s life, translating Racine appears to be a perfect otium for an educated nobleman living in his family mansion in the country. In the post-partitioning period, a legend about the staging of Le Cid at the court of King Jan Kazimierz emerged, although it was based on false premises. French tragedy is presented as an important factor shaping the national tradition.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 4; 55-86
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„O zganianiu zmaz z lica...” - przejawy medycyny estetycznej w osiemnastowiecznych poradnikach medycznych
„About removal of blemishes from the face...” – expressions of aesthetic medicine in eighteenth - century medical handbooks
Autorzy:
Kocela, Weronika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/460358.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Fundacja Pro Scientia Publica
Tematy:
poradniki medyczne
literatura użytkowa
kobieta w XVIII wieku
kultura medyczna
medycyna estetyczna
medical guides
usable literature
woman in 18th century
medical culture
aesthetic medicine
Opis:
Gładka cera, lśniące włosy i zgrabna figura to marzenie nie tylko współczesnej kobiety. W XVIII w. płeć piękna również chciała jak najlepiej zadbać o swoją urodę. Zamiast wyprawy do salonów kosmetycznych panie miały do dyspozycji poradniki medyczne i zawarte w nich liczne wskazówki dotyczące tego, jak samodzielnie w domu przygotować różnego rodzaju medykamenty. Przeanalizowanie zaproponowanych w poradnikach medycznych przepisów pozwoli więc na odkrycie osiemnastowiecznej ,,medycyny estetycznej”.
Smooth complexion, shining hair and a shapely figure it is a dream not only of modern woman. In the 18th century women also wanted to take care of their appearance. Instead of going to cosmetic salons, they could use medical guides and tips concerning preparation of different medicines: ointments, brews, tinctures which help keep the young and healthy look. Analysis of prescriptions from medical guides gives a glimpse of secrets of aesthetic medicine in the 18th century and shows how important a thing it was for every woman - irrespective of her social rank - to be attractive.
Źródło:
Ogrody Nauk i Sztuk; 2014, 4; 315-319
2084-1426
Pojawia się w:
Ogrody Nauk i Sztuk
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teatr, który wychodził na ulice: Przestrzeń miejska w dawnych teatrach szkolnych
Theater Out in the Streets: Urban Space in Historical School Theaters
Autorzy:
Mieszek, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32083647.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
teatr szkolny w XVI–XVIII wieku
nowożytne wydarzenie parateatralne
literatura okolicznościowa
procesje religijne
16th–18th-century school theater
early modern paratheatrical events
occasional literature
religious processions
Opis:
Przedmiotem artykułu jest sposób wykorzystania przestrzeni miejskiej w sztukach i przedsięwzięciach teatralnych i parateatralnych związanych ze środowiskiem staropolskich teatrów szkolnych. Wśród analizowanych tekstów znalazły się utwory dramatyczne, dialogi oraz kronikarskie i okolicznościowe relacje z parateatralnych wydarzeń organizowanych w rożnych miastach z okazji świąt religijnych i świeckich. Interpretacja obejmuje wydobyte z tych tekstów elementy obrazujące przemiany, jakim w widowiskach realizowanych na cmentarzach, ulicach czy rynkach poddawano pejzaż i atmosferę miasta. Zwrócono również uwagę na rozbudowywanie strony widowiskowej i zwielokrotnianie środków wyrazu artystycznego w przestrzeniach miejskich (strojne kostiumy, śpiew, taniec, efekty pirotechniczne, operowanie symbolem, nawiązywanie do wyobrażeń emblematycznych, rekwizyty). Podkreślono społeczny i kulturotwórczy wymiar udziału teatrów szkolnych w wydarzeniach lokalnych i państwowych. Gdy teatr wychodził poza szkolne mury, uczniowie byli włączani w performatywny proces kreowania teatru uczestnictwa, w którym zgromadzeni na ulicach mieli stać się aktywnymi współuczestnikami widowiska. Istotną rolę w ich aktywizacji odgrywało widowiskowo-teatralne przekształcenie dobrze znanej przestrzeni miejskiej.
The article discusses the use of urban space in plays and theatrical and paratheatrical undertakings of school theatres in the Old Poland period (16th to 18th century). The analysed texts include dramas, dialogues, as well as chronicles and occasional accounts of paratheatrical events organized in various cities to celebrate religious and secular holidays. The interpretation focuses on how the cityscape and atmosphere changed during performances staged in cemeteries, streets, or squares. Attention is paid also to the expansion of the visual aspect of the performances and multiplication of means of artistic expression in the urban space (costumes, song and dance, pyrotechnics, the use of symbols, references to emblematic images, props). The article emphasizes the social and culture-making dimension of the participation of school theatres in local and nation-wide events. Leaving the school buildings behind, students got involved in a performative process of creating a theatre of participation; the people in the streets were to become active co-participants in the performance. An important factor in their activation was the theatrical transformation of the familiar urban space.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 1; 51-72
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Księgozbiór Piotra Krausneckera (1763?-1842) w Bibliotece Ossolineum
The Book Collection of Piotr Krausnecker (1763?-1842) in the Ossoliński National Institute
Autorzy:
Sidorowicz-Mulak, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/530547.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Historii Filozofii i Medycyny
Tematy:
Piotr Krausnecker
księgozbiory medyczne
książka naukowa XVIII/XIX w Uniwersytet Lwowski Wydział Medyczny
księgozbiory prywatne
medical book collections
private libraries
scientific literature of 18th and early 19th century Medical Department of Lviv University
Opis:
Piotr Krausnecker, działający na Uniwersytecie Lwowskim anatom, chirurg i ginekolog-położnik, twórca uniwersyteckiego muzeum anatomicznego, był także jednym z założycieli bezpłatnego zakładu szczepienia ospy we Lwowie otwartego w 1802 r. Ten absolwent Uniwersytetu Wiedeńskiego w 1842 r. przekazał do Biblioteki Ossolineum swoją kolekcję fachowych książek lekarskich. Wpłynęło wtedy do zbiorów 456 dzieł w 939 woluminach, wzbogacając zasób książnicy o dzieła z zakresu: interny, diagnostyki, anatomii, chirurgii, chorób zakaźnych, farmakologii, ginekologii i położnictwa, neurologii, fizjologii, patologii, dermatologii, urologii, psychiatrii, leczenia wodami mineralnymi i wielu innych dziedzin. Wszystkie woluminy oprawione były w eleganckie oprawy, w brązowy półskórek i papier marmurkowy ze złoceniami na grzbiecie. W 1946 r. księgozbiór Krausneckera rozdzielono między Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka i Bibliotekę Ossolineum, przeniesioną w tym czasie ze Lwowa do Wrocławia.
Piotr Krausnecker – the anatomist, surgeon and specialist in gynecology at Lviv University, was also the founder of the university museum of anatomy and the smallpox vaccination institute in Lviv in 1802. He graduated at Vienna University. Himself a collector, donated his library of 456 titles of books and periodicals in 939 volumes to The Ossolinski National Institute in 1842. He enriched Ossolineum with professional medical literature on subjects: general medicine, diagnostics, anatomy, surgery, pharmacology, gynecology, neurology, physiology, pathology, dermatology, urology, psychiatry, infectious diseases and many others. All volumes coming from his library have unified bindings. They are covered in smart brown half-leather with gold tooling on spines. In 1946 his collection was divided between Stefanyk National Science Library in Lviv and The Ossolinski National Institute – from then on – in Wroclaw.
Źródło:
Archiwum Historii i Filozofii Medycyny; 2018, 81; 68-84
0860-1844
Pojawia się w:
Archiwum Historii i Filozofii Medycyny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dzieje Rosji w piśmiennictwie doby stanisławowskiej. Część II: „Recherches sur les titres... ” Feliksa Łoyki
History of Russia in the Polish Literature during the Times of King Stanisław August. Part II: „Recherches sur les titres... ” by Feliks Łoyko
Autorzy:
Kurkowski, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/472338.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
Tematy:
Polish literature of the reign of King Stanisław August
Polish historiography of the 18th century
history of Russia
itulature of Russian rulers
Feliks Łoyko
piśmiennictwo epoki stanisławowskiej
historiografia polska XVIII w.
obraz dziejów Rosji
tytulatura władców Rosji
Opis:
The article contains analysis of Feliks Łoyko’s thesis (1717-1779) „Recherches sur les titres portés en différents tems par les souverains de Russie et de Moscovie” (manuscript preserved at the Czartoryski Library in Kraków, No. 1118). Łoyko’s text was mainly an attempt to complete and elaborate Martin Schmeizel’s concept (1679-1747), and also of Karol Wyrwicz (1717-1793), although preliminary research did not enable him to significantly deepen nor formulate anew all the discussed topics. The unfinished writings of Łoyko are probably a working version of the text conceived as a polemic brochure, prepared in stages (from app. 1768 to app. 1772), a brochure which was tightly connected with the situation of the Polish-Lithuanian Republic at that time. Łoyko’s source-based deliberations are an element of a whole sequence of publishing initiatives that began already in the 40s of the 18th century and which referred to a scientific programme announced by Józef Andrzej Załuski in the brochure Programma Literarium... (Warsaw 1732).
Źródło:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2017, 11; 109-134
1897-0788
2544-8730
Pojawia się w:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 16

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies