- Tytuł:
- Jakich rządów Polacy potrzebują? Polska w świetle idei politycznych Leibniza
- Autorzy:
- Okołowski, Paweł
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/2103654.pdf
- Data publikacji:
- 2016
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
- Tematy:
-
G.W. Leibniz
metafizyka modalna
potencje ludzkie
Polacy
charakter narodowy
naród - Opis:
- Leibniz napisał w 1669 r. traktat polityczny dla Polaków wybierających wówczas króla. Przedstawił w nim polski charakter narodowy, który zasadniczo nie zmienił się do dziś, choć opisany został, patrząc z naszej perspektywy, w momencie 2/3 naszego narodowego życia. „Cechy narodowe” (tworzące taki charakter) to u Leibniza ukształtowane i przekazywane historycznie dyspozycje do zachowań osób składających się na naród. (Politologia, jak cała myśl Leibniza, opiera się na jego metafizyce modalnej). U Polaków – mówi Niemiec – dyspozycje gospodarcze są bez zarzutu, żołnierskie (męstwo, waleczność) są nadzwyczajne; najniebezpieczniejsze jest umiłowanie przez Polaków wolności w połączeniu z ich pragnieniem równości. Dlatego Leibniz mówi: „Niezgody są dla Polaków bardziej niebezpieczne niż dla innych narodów. (...) Inne narody nie szafują tak hojnie prawem weta”. Czym jest w istocie ta typowo polska „równa wolność”? Jest przerośniętym familiocentryzmem, który pociąga za sobą partyjniactwo, warcholstwo, uleganie zagranicznym modom i (podkreślaną przez Leibniza) obelżywość – włącznie z lżeniem największych rodaków. Wszystko to w imię własnej familii. Ponieważ Polskę zamieszkują trzy grupy obywateli: „katolicy”, „schizmatycy” i „heretycy”, Leibniz zaleca Polakom rząd katolicki (wówczas króla), który „nie będzie stosował siły wobec DYSYDENTÓW. A to dlatego, iż Polacy najbardziej powinni unikać WOJNY DOMOWEJ NA TLE RELIGIJNYM”. Rząd taki sprawiłby wzrost iloczynu potencji owych trzech grup, z których możliwości rzymskich katolików są największe i najlepsze; wzmocniłby tym samym wspólnotę narodową. Iloczynem zbiorów – sytuacji, będących w Polsce w mocy katolików, w mocy schizmatyków i w mocy heretyków – wyznaczane jest, w świetle wywodów Leibniza, pojęcie narodu. Naród (w tym przypadku polski) byłby to zbiór osób (ta część obywateli kraju plus część obywateli innych państw) złączonych przez ich specyficzne kolektywne możliwości: kulturę – czyli dzieła i wzorce. Polak, w sensie narodowym, to ktoś jakkolwiek twórczy (byle niezerowo), kto jest związany z kulturą polską mocniej niż z kulturą innego narodu. Polacy natomiast to ci katolicy, ci schizmatycy i ci heretycy, którzy przejawiają jakiekolwiek dążenia będące wyrazem narodowych potencji. Biorąc wszak pod uwagę dzisiejsze swary polskie – głównie katolików ze świeckimi humanistami, ale także jednych i drugich w swoim gronie – trudno oczekiwać, żeby „terapia Leibniza”, jakkolwiek głęboka od strony logicznej, miała szansę się ziścić.
- Źródło:
-
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 4; 305-316
1230-1493 - Pojawia się w:
- Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki