Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "early iron age" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 36
Tytuł:
Kultowy ryt z wczesnej epoki żelaza z Altmarku
A cult engraving of the Early Iron Age from Altmark
Autorzy:
Müller, Rosemarie
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/941760.pdf
Data publikacji:
1992
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Opis:
Fragment of a vessels with an inside ornament found in a settlement at Arneburg, Kr. Stendal, is described. The engraving represents a stylized „figure of a toad", with mostly Neolithic analogies. Examples of motifs of this kind, occurring on pottery dating from the Bronze Age to the Migration period, are listed. Since the drawing is highly stylized it is not possible to be quite certain whether the archetype was a man or an animal. We do not know, either, if the prototype of these geometrically stylized drawing was identified in the same way by prehistoric man throughout the ages. If this weas the case, a cult lasting through millennia could be surmised. Skeletal remains of toads found in Hallstatt graves may have been linked with a cult. However, it is difficult to solve this problem conclusively.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 1992, 16
0208-6034
2449-8300
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza geologiczno-morfologiczno-glebowa przeprowadzona na stanowiskach archeologicznych w Grabowcu, gmina Radymno, powiat jarosławski, województwo podkarpackie
A geological-morphological-soil analysis conducted on archaeological sites in Grabowiec, commune Radymno, district Jarosław, the Podkarpackie Voivodeship
Autorzy:
Reder, Jan
Stępniewski, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/896806.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:
geomorphology
settlement
Bronze Age
early Iron Age
Opis:
The text includes an analysis and interpretation of the environmental context of prehistoric sites in Grabowiec. Information is given on their location, topography as well as geological characteristics of the area, where human settlements were located. Also the results of analysis of geomorphological situation and soil cover were presented.
Źródło:
Raport; 2014, 9; 169-175
2300-0511
Pojawia się w:
Raport
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pierwsze sprawozdanie z weryfikacyjnych badań na grodzisku z wczesnej epoki żelaza w Chotyńcu
A preliminary report on the verifying research at the fortified settlement from the Early Iron Age in Chotyniec
Autorzy:
Czopek, Sylwester
Trybała-Zawiślak, Katarzyna
Tomasz, Tokarczyk
Ocadryga-Tokarczyk, Ewelina
Burghardt, Marcin
Adamik-Proksa, Joanna
Rajpold, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1205221.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie
Tematy:
Early Iron Age
fortified settlement
Scythian cultural circle
Opis:
The article presents the results of the trial excavations carried out in 2016 at the fortified settlement in Chotyniec, Jarosław district. It is an object which has been known and mentioned in archaeological literature for a long, but without its precise chronological affiliation, due to the lack of excavations. However, it was most often combined with the Middle Ages. The conducted research requires significant adjustments. All the sources and contextual records allow us to link this large fortified settlement in Chotyniec with the Early Iron Age and the forest steppe variant of the Scythian cultural circle. This unique site will be researched in the next excavation seasons.
Źródło:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego; 2017, 38; 291-305
0137-5725
Pojawia się w:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wyniki analizy materiałów archeozoologicznych ze stanowisk 1-5 w Grabowcu, gm. Radymno, woj. podkarpackie
The results of analysis of archaeozoological materials from sites 1-5 in Grabowiec, commune Radymno, the Podkarpackie Voivodeship
Autorzy:
Piskorska, Teresa
Stefaniak, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/896941.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:
archaeozoology
late Bronze Age
early Iron Age
settlement
Opis:
The text presents the analysis results of archaeozoological materials from sites 1-5 in Grabowiec in the district of Jarosław obtained during rescue excavations in 2011.
Źródło:
Raport; 2014, 9; 143-149
2300-0511
Pojawia się w:
Raport
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Osada z późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Grabowcu, pow. jarosławski, woj. podkarpackie
A settlement of late Bronze Age and early Iron Age in Grabowiec, district Jarosław, the Podkarpackie Voivodeship
Autorzy:
Baron, Justyna
Karpow, Jadwiga
Kuźbik, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/896913.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:
settlement
late Bronze Age
early Iron Age
Lusatian culture
Opis:
The article presents the results of research conducted in 2011 on the settlement of late Bronze Age and early Iron Age in Grabowiec in the Podkarpackie Voivodeship. Subsequently group of features were presented according to their probable function, including exceptionally numerous series of wells and relics of fencings and then results of the analysis of artifacts is presented, discovered both in the cultural layer and earth-sheltered features fills. A separate part of the article are the issues of relative and absolute chronology as well as spatial organisation of the settlement. Detailed analyses of archaeological sources allowed to distinguish at least two phases of the settlement use.
Źródło:
Raport; 2014, 9; 53-115
2300-0511
Pojawia się w:
Raport
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koniec "łużyckiego świata"
The end of “the Lusatian world”
Autorzy:
Czopek, Sylwester
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/3141433.pdf
Data publikacji:
2023-08-09
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie
Tematy:
Lusatian culture
early Iron Age
disappearance of culture
migrations
Opis:
The article is devoted to the disappearance of the Lusatian cultural circle, also traditionally called the Lusatian culture or, in more recent literature, the Lusatian urnfields. At the beginning, terminological issues are clarified and views on the disappearance of this cultural unit, which played an important role in Central Europe in the middle of the 2nd and 1st millennium BC, are presented. The main analytical part focuses on four regions within today’s borders of Poland – north-western, north-eastern, south-western and south-eastern. This is due to the sharply outlined foreign cultural features that are particularly sharp in these regions. This applies to the infiltration of the Jastorf culture (and earlier Nordic influences), the Baltic circle, the Hallstatt cultural complex and the Eastern European nomadic world. They are the aftermath of migration movements of varying intensity and chronology, but always within the early Iron Age (9th/8th–5th centuries BC). Signs of the structural crisis of the local Lusatian communities, which are very fragmented and do not constitute a cultural monolith, are also important for the considerations undertaken. The issue of changes in the natural environment on the border of the subboreal and subatlantic periods is also considered.
Źródło:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego; 2022, 43; 159-168
0137-5725
Pojawia się w:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza petrograficzna zabytków kamiennych ze stanowiska Grabowiec 1, gm. Radymno, pow. jarosławski, woj. podkarpackie
Petrographic analysis of stone artifacts from site Grabowiec 1, commune Radymno, district Jarosław, the Podkarpackie Voivodeship
Autorzy:
Wójcik, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/896869.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:
petrography
stone artifacts
early Iron Age
Bronze Age
settlement
Opis:
The text shows the results of the petrographic analysis of stone artifacts from site Grabowiec. Out of set of 87 stones, 19 artifacts made of stones were selected and underwent a petrographic analysis. The main goal of the conducted research was to identify the type of rock raw material used for execution of tools. Petrographic analyses consisted in drawing up an assessment and macroscopic description of a rock material, from which artifacts were made. The macroscopic description was enlarged by a study using binocular magnifying glass, in order to precisely define: overall external features of rocks (colour, degree of vapidity, compactness), structure and texture and the type of rock-forming minerals. On the basis of the petrographic study, the type of the used raw material was determined.
Źródło:
Raport; 2014, 9; 129-141
2300-0511
Pojawia się w:
Raport
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przemiany osadnicze w międzyrzeczu rzek Szkło i Lubaczówki w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza
Settlement transformations in the basins of the Szkło and Lubaczówka rivers in the Bronze Age and the Early Iron Age
Autorzy:
Jabłkowska, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1035349.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie
Tematy:
bronze age
early iron age
settlement archaeology
south-eastern poland
Opis:
The article is a settlement and culture study, in which, after collecting all available sources and their chronological verification, a deep analysis of habitat preferences was carried out in individual cultural units in the area of the Szkło and Lubaczówka rivers in the Bronze Age and the Early Iron Age. The research performed on settlement and culture study aims to show new results and fill the gap existing in the literature within the San basin in terms of understanding the cultural and settlement variability in the Bronze Age and the Early Iron Age (other neighbouring mesoregions already have such studies).
Źródło:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego; 2020, 41; 71-94
0137-5725
Pojawia się w:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rola i pozycja społeczna kobiet we wczesnej epoce żelaza przez pryzmat zmian w rytuałach pogrzebowych – na przykładzie Wielkopolski
Autorzy:
Żychlińska, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1023898.pdf
Data publikacji:
2016-12-15
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
funeral rite
woman
social role
weaving
pottery
Early Iron Age
Opis:
This paper proposes that the beginning of the Early Iron Age saw the change of the social role and status of women. The study was based on the analysis of dozens of graves attributable to the Lusatian Culture, which spanned the Bronze and Early Iron Ages. Included in the analyses were only graves of individuals, whose sex and age could be anthropologically determined. The hypothesis is justified on the basis of the socio-symbolic dimension of weaving and pottery.
Źródło:
Folia Praehistorica Posnaniensia; 2016, 21; 491-503
0239-8524
2450-5846
Pojawia się w:
Folia Praehistorica Posnaniensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Relikty osadnictwa ludności łużyckich pól popielnicowych na stanowisku Krzemieniewo XXVI, gm. Kurzętnik, woj. warmińsko-mazurskie
Relics of the settlement of the people of the Lusatian Urnfield culture at site Krzemieniewo XXVI, Kurzętnik Commune, Warmińsko-Mazurskie Voivodeship
Autorzy:
Affelski, Jakub
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/896839.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:
Lusatian culture
settlement
Bronze Age period V
early Iron Age
Opis:
The article presents part of the results of archaeological excavations carried out in 2017 in connection with the construction of a ring road for Nowe Miasto Lubawskie as part of national road 15, at site Krzemieniewo XXVI, Warmińsko-Mazurskie Voivodeship. The excavations led to the discovery of the remains of a settlement associated with the people of the Lusatian culture from the late Bronze Age and the early Iron Age (approx. 900-700 BC).
Źródło:
Raport; 2019, 14; 21-54
2300-0511
Pojawia się w:
Raport
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Materiały ze skał krzemiennych i pozakrzemiennych ze stanowiska w Grabowcu stan. 1, gm. Radymno, woj. podkarpackie
Materials from flint rocks and non siliceous rocks from the site in Grabowiec, site 1, commune Radymno, the Podkarpackie Voivodeship
Autorzy:
Szyryńska, Maja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/896792.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:
flint artefacts
stone artefacts
Neolithic period
Bronze Age
early Iron Age
Opis:
The article presents the analysis of artifacts made of flint and non siliceous rocks. Altogether, during the survey, 41 pieces were obtained – 27 flint products and 14 stone ones. Artifacts made of silica rocks seem to have “a long” chronology – from the late Neolithic period through the Bronze Age to early Iron Age, and single may reach even significantly older periods (perhaps Mesolithic or early and middle Neolithic period). In the group of products made of non siliceous rocks, the only form possible to be linked to settlement of the Lusatian Culture seems to be fragmentarily maintained regular fragment of a battleaxe.
Źródło:
Raport; 2014, 9; 117-128
2300-0511
Pojawia się w:
Raport
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Osada z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na stanowisku Tarnobrzeg 5
The Bronze Age and Early Iron Age settlement at the site Tarnobrzeg 5
Autorzy:
Rajpold, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/3143473.pdf
Data publikacji:
2023-08-09
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie
Tematy:
Bronze Age
Early Iron Age
Trzciniec culture
Tarnobrzeg Lusatian culture
settlement archeology
Eastern influences
Opis:
Archaeological research at the site Tarnobrzeg 5 site was carried out by Jan Gurba and Marek Florek in 1992, uncovering settlement materials of the Tarnobrzeg Lusatian culture (TLC) and the Trzciniec culture (TC). The latter were not very numerous and representative, so they did not give grounds for a specific determination of the chronology. Undoubtedly, the most interesting artefact was a bronze sickle with a knob, referring to the III and IV period of the Bronze Age. The TLC materials, which almost entirely can be referred to the III phase of its development, turned out to be crucial for determining the chronology of the site. In terms of pottery forms, the most numerous were egg-shaped pots with holes under the edge of the rim, finger hollows and plastic strips. An interesting form was also a bowl on an empty leg. Both egg-shaped pots and a bowl with an empty leg may be evidence of Eastern cultural influences. It is also worth noting two fragmentarily preserved vases, which – as it seems – can be dated to the turn of the II and III phases of the TLC, which would indicate the existence of chronologically older material. Bronze and iron tweezers have also been recorded here, which may document the dissemination of iron.
Źródło:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego; 2022, 43; 95-124
0137-5725
Pojawia się w:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Szpile w tarnobrzeskiej kulturze łużyckiej. Przyczynek do badań nad ich związkiem z wiekiem i płcią oraz rozważania na temat pojawienia się żelaza
Pins in the Tarnobrzeg Lusatian culture. A contribution to the study of their relationship with an age and gender and consideration of the appearance of iron
Autorzy:
Rajpold, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/567533.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie
Tematy:
Bronze Age
Early Iron Age
Tarnobrzeg Lusatian Culture
pins
settlement archaeology
metallurgy
Opis:
The purpose of the text below is an attempt to present changes in the distribution of bronze and iron pins in the area occupied by the population of the Tarnobrzeg Lusatian culture. Based on these changes, an issue of iron will be investigated. Pins are the only objects in the Tarnobrzeg Lusatian culture TLC, which were made on a larger scale from both bronze and iron. Therefore, considering this issue in terms of settlement archaeology, as well as a view at its cultural conditions, it may provide interesting information about the changes introduced by the appearance of iron. In the course of the research the division of pins into individual subgroups was made and the relationship between the type of these pins together with their size in the light of age and gender of the deceased was analyzed. The article will discuss both the issues of changes that were caused by the appearance of iron, and the relationship of the pins with age and the gender of their users.
Źródło:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego; 2017, 38; 73-100
0137-5725
Pojawia się w:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Próba klasyfikacji typologicznej glinianych przęślików tarnobrzeskiej kultury łużyckiej
An attempt at typological classification of clay spindle whorls of the Tarnobrzeg Lusatian culture
Autorzy:
Jabłkowska, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2053539.pdf
Data publikacji:
2022-06-03
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie
Tematy:
spindle whorls
Tarnobrzeg Lusatian culture
Bronze Age
Early Iron Age
south-eastern Poland
Opis:
The aim of the article is to present an attempt at typological classification of clay spindle whorls of the Tarnobrzeg Lusatian culture. It is a closely related category with textiles, but still quite often marginalized by archaeologists in the studies of the excavation materials. It is probably the effect of their commonness and obvious purpose. In opposition to such perception of this category of sources, a much broader aspect of the role of spindle whorls in phenomena of sociocultural and economic importance will be presented. Spindle whorls can be a starting point for research on the recognition and reconstruction of the weaving of the population of the Tarnobrzeg Lusatian culture, research on the chronology and cultural relations of the described taxonomic unit as well as research on its rituals and social structures.
Źródło:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego; 2021, 42; 25-71
0137-5725
Pojawia się w:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Warszawa-Wilanów „Powsin” – cmentarzysko z wczesnej epoki żelaza w świetle danych archiwalnych
Warsaw-Wilanów "Powsin" - cemetery from Early Iron Age in the light of archival sources
Autorzy:
Kaczyński, Bartłomiej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28328250.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tematy:
cmentarzysko
wczesna epoka żelaza
kultura pomorska
kultura grobów kloszowych
szpile z łabędzią szyjką
groby zbiorowe
grób kloszowy
cemetery
early iron age
cloche grave culture
pomeranian culture
swan's-neck pins
mass grave
cloche grave
Opis:
Cmentarzysko w Warszawie-Powsinie odkryte zostało wiosną 1990 roku w trakcie badań powierzchniowych Archeologicznego Zdjęcia Polski. Licznie występująca ceramika na powierzchni i ślady zniszczeń spowodowały, że latem tego samego roku przeprowadzone zostały ratownicze badania wykopaliskowe kierowane przez Marię Kulisiewicz-Kubielas z ramienia Polskich Państwowych Pracowni Konserwacji (Ryc. 1; 2). Pracami wykopaliskowymi objęto obszar 286m2 i odkryto 23 obiekty związane z funkcjonowaniem cmentarzyska z wczesnej epoki żelaza (Ryc. 3). <br></br> Po zakończeniu badań nie powstało opracowanie stanowiska, zaś losy dokumentacji z badań pozostały nieznane. Ponownych i ostatnich odkryć na cmentarzysku dokonano w 2006 roku podczas nadzoru archeologicznego, wykonywanego podczas budowy domów mieszkalnych. Obecnie stanowisko jest całkowicie zabudowane i kontynuacja badań jest niemożliwa, co potwierdziły badania powierzchniowe prowadzone w 2019 roku. <br></br> Niniejsze opracowanie było możliwe dzięki odnalezieniu w zbiorach prywatnych ś. p. Marii Kulisiewicz teczki z materiałem z badań, zawierającej najważniejsze dane, opisujące zawartość obiektów i zabytki oraz ich dokumentację ilustracyjną. Braki danych, wynikające z niekompletności dokumentacji z badań dotyczyły wyłącznie jam i grobów jamowych, dla których nie zachowały się rysunki, zdjęcia i opisy. Pomimo trudności analiza zachowanych dokumentów archiwalnych pozwoliła w 80% na odzyskanie pierwotnej bazy informacji. Materiały z badań, po kilku zmianach miejsc magazynowania, przechowywane są obecnie w zbiorach Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. <br></br> Wśród 23 trzech obiektów, jeden określono jako zbiorowy grób bezpopielnicowy (Ryc. 8; 12), jeden jako podwójny grób popielnicowy (Ryc. 10; 11), cztery jako groby kloszowe (Ryc. 4; 5), dwa jako groby popielnicowe (Ryc. 9) , sześć jako domniemane groby jamowe oraz pozostałe dziewięć jako jamy o nieokreślonej funkcji (Ryc. 6; 7). <br></br> Najciekawszym pod względem obrządku pogrzebowego i zawartości był obiekt 10. W prostokątnej jamie o wymiarach 2,2 x 1,2 m złożono przepalone kości kobiety i mężczyzny na podkładce wykonanej z ceramiki. Szczątkom towarzyszyło sześć przystawek, ułożonych w rzędzie (Ryc. 12). Na wyposażenie obiektu łącznie składało się 9 naczyń, spośród których cztery to cienkościenne, czernione garnki i dzbanki, pozostałe to formy o grubszych ściankach i powierzchniach wygładzonych i lekko chropowaconych (Tabl. II; III). Wyposażenie nieceramiczne zawierało szczypce brązowe, brązowy przedmiot półksiężycowaty oraz żelazną szpilę. W północno-wschodni narożnik obiektu wkopano popielnicę 18 z kośćmi dziecka. Analiza obrządku pogrzebowego wykazała, że obiekt posiadał wiele cech obrządku pogrzebowego typowego dla kultury pomorskiej, m. in. „wielopopielnicowość”; uporządkowany, rzędowy układ naczyń w grobie; prostokątny kształt jamy grobowej; niektóre elementy wyposażenia – cienkościenne, czarne garnki i dzbanki z nisko osadzonymi brzuścami. Nie pasujące do klasycznego modelu tej kultury wymieniono cechy: brak jakiejkolwiek konstrukcji kamiennej; wysypanie kości na wyłożone ceramiką dno jamy; liczne przystawki grobowe; występowanie naczyń o znamionach kultury grobów kloszowych. Najbliższą analogię do omawianego obiektu stanowił grób 80 z cmentarzyska w Brześciu Kujawskim. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że obiekt ma charakter „mieszany” pomorsko-kloszowy, charakterystyczny dla obszarów allochtonicznych i młodszych faz kultury pomorskiej. <br></br> Groby kloszowe oraz popielnicowe składane były w czystym piasku, lub w szarych, słabo rysujących się jamach. Wszystkie z grobów kloszowych złożone były z trzech naczyń – popielnicy, przykrywki oraz klosza. Groby popielnicowe występowały w sąsiedztwie grobów kloszowych i zbiorowych i chowano w nich kości dzieci. Groby jamowe zawierały niewielkie porcje kości. Ich zarysy oraz opisy nie są znane. Wśród materiałów zabytkowych największą grupę stanowi ceramika. Z 34 odkrytych naczyń, 26 ze względu na stan zachowania przyporządkowano do kategorii typologicznych wg klasyfikacji T. Węgrzynowicz. Wyróżniono naczynia następujących typów: A1Ia (Tabl. I/Ob.3:2; II/Ob. 10:1), A1Ib (Tabl. I/Ob. 1:2; II/4; III/4; V/ob. 18/1), A1Ic (Tabl. I/Ob. 2:1), A1IIb (Tabl. III/Ob. 10:6; IV/Ob. 15:3), A1IVc (Tabl. I/Ob.1:1; I/Ob. 3:1; IV/Ob./19:1); A1Vb (Tabl. III/Ob. 10:5; IV/Ob. 19:2; V/Ob. 20:1), A2Ia (Tabl. II/Ob. 10:2,3), A2IIa (Tabl. IV/Ob. 15:5), B1Id (Tabl. I/Ob. 1:3; I/Ob. 3:3; IV/Ob. 15:4), B1IId (Tabl. III/Ob. 10:7; IV/Ob. 15:2; V/Ob. 18:2; V/Ob. 20:2). Naczynia należą do form powszechnie występujących na cmentarzyskach z wczesnej epoki żelaza z Mazowsza i Podlasia. Pod względem zastosowanych technik zdobniczych wyróżniają się dwa naczynia z dość rzadkimi elementami, mającymi odniesienia w mazowieckich i tarnobrzeskich łużyckich polach popielnicowych. Są to przykrawędne dziurki zaobserwowane na kloszu z ob. 1 oraz listwa naklejona w górnej partii brzuśca na naczyniu odkrytym w trakcie nadzoru archeologicznego w 2006 roku. <br></br> Zabytki metalowe odnotowano w grobach 1, 2, 10 i 18. W 1 i 2 były to grudki brązu i fragment żelaza, pierwotnie stanowiące zapewne drobne ozdoby. W grobie 10 pośród skupiska przepalonych kości pary dorosłych osób znaleziono ich osobiste wyposażenie: żelazną szpilę z łabędzią szyjką i główką zwiniętą w uszko, brązową blaszkę półksiężycowatą oraz szczypce brązowe (Tabl. III:1-3). W grobie 18 wśród szczątek kostnych dziecka znaleziono analogiczną szpilę żelazną – zapewne dar grobowy (Tabl. V/ob. 18:1). Szpile żelazne należą do bardzo powszechnie rejestrowanego typu w pomorsko-kloszowym kręgu kulturowym. Specyficznie uformowanie szyjek (łagodne zagięcia, główka skierowana ku dołowi) reprezentuje najmłodszy typologicznie rodzaj szpil z łabędzimi szyjkami i główkami zwiniętymi w uszko, rozpowszechniony w młodszych omawianej jednostki kulturowej. Tak ukształtowane zabytki rejestruje się na Mazowszu i w Polsce środkowej (Ryc. 13). Obok szpil z haczykowatymi szyjkami, oraz z wolem należą do najmłodszych odmian szpil z główkami rozklepanymi i zwiniętymi w uszko, typowych dla starszego okresu przedrzymskiego (Ryc. 14). Półksiężycowata blaszka żelazna odnajduje jedyne analogie w grobach kultury pomorskiej na terenie Dolnego Śląska. Ich występowanie w grobach kobiecych sugeruje, że były to ozdoby ciała (kolczyki) lub odzieży. Szczypce brązowe cechują się trójkątnymi, wąskimi łopatkami niewyodrębnionymi od kabłąka, wykonanego z sztabki o półkolistym przekroju, uformowanego pętlowato na zgięciu. Formalnie należą do wyróżnionego przez Marka Gedla typu wschodniopomorskiego z wąskimi łopatkami. Okaz z Powsina najwięcej analogii odnajduje na terenie Wielkopolski, zaś na terenie Mazowsza i Podlasia znajduje jedynie kilka analogii. Wszystkie analizowane zabytki metalowe nie były czułymi wyznacznikami chronologicznymi. Analiza ich poszczególnych elementów, rozprzestrzenienie, wskazały, że datowane były raczej na starszy okres przedrzymski. <br></br> Cmentarzysko w Warszawie-Powsinie należało do trzeciej kategorii „mieszanych” obiektów pomorsko-kloszowych. Z analizy rozplanowania cmentarzyska wynika, że jednym pierwszych obiektem na nekropolii był oznaczony nr 10, wokół którego dołożone zostały dalsze groby. Inwentarz obiektu, zwłaszcza żelazne szpile z łabędzimi szyjkami oraz półksiężycowata blaszka brązowa, mające analogie na innych cmentarzyskach młodszych faz pomorsko-kloszowego kręgu kulturowego, dowodzą, że obiekt założony został zapewne już w starszym okresie przedrzymskim. Najmłodszą pozycję mógł mieć obiekt 15, które inwentarz tworzyły formy ceramiczne, typowe dla najmłodszej fazy cmentarzysk kloszowych Mazowsza i Podlasia. <br></br> Nekropola w Warszawie-Powsinie użytkowana było przez niewielką grupę ludności, wykazującej w materiale i obrządku tradycje typowe dla trzech stref kulturowych: „miejscowej” mazowiecko-podlaskiej kultury grobów kloszowych, kultury pomorskiej oraz odniesień ze wschodnich terytoriów łużyckich pól popielnicowych. Cmentarzysko posiadało najwięcej wspólnych cech z „mieszanymi” cmentarzyskami w Dziecinowie oraz Warszawie-Grochowie „ul. Górników”, może być świadectwem, że funkcjonowała w tym samym czasie, co wyżej wymienione cmentarzyska. <br></br> Analiza materiałów i obrządku pogrzebowego wykazała, że cmentarzysko w Warszawie-Powsinie użytkowane było w fazie LTA i początku LTB. Datowanie względne materiałów zweryfikowano datą 14C (544-397 BC), wykonaną dla próbki kości ciałopalnej z obiektu 10, która potwierdziła, że stanowisko funkcjonowało w V w. p. n. e (Ryc. 15). <br></br>
The Warszawa-Wilanów “Powsin” cemetery was discovered in the spring of 1990 during a field survey conducted as part of the Archaeological Record of Poland. The abundant pottery found on the surface and the devastation of the site area with hollows and rubbish dumps led to a rescue excavation in the summer of the same year, carried out under the supervision of Maria Kulisiewicz-Kubielas on behalf of The Polish Studios for Conservation of Cultural Property (Fig. 1, 2). During the excavations, which covered an area of 286 m2, twenty-three features related to the functioning of an early Iron Age cemetery were discovered (Fig. 3). <br></br> It was not until 2006 when the next discovery was made at the cemetery during archaeological monitoring ahead of a construction work. The site is now completely built over, as confirmed by surface surveys in 2019. <br></br> The results of the exploration of the site were not published after the end of the excavations in 1990, and the fate of the documentation taken was unknown. The present study was made possible by the discovery of a folder in the legacy of Maria Kulisiewicz-Kubielas, which contained a report manuscript, field photographs, a description of the artefacts with their inventory numbers, a sketch of the are grid with excavation trenches, a list of features and their contents, scientific notes and illustrations of the artefacts. The documentation did not include drawings, photographs or descriptions of pits and graves. Despite the absence of some of the data, an analysis of the surviving archival documents made it possible to restore 80% of the original information base. The material from the excavations, after several changes in storage locations, is now kept in the collection of the Faculty of Archaeology of the University of Warsaw. <br></br> Of the discovered features, one was identified as a quasi-cist grave (Fig. 8, 12), four as cloche graves (Fig. 4, 5), three as urned graves (Fig. 9−11) and six as presumed pit graves. The remaining nine features were deemed to be pits of undetermined function (Fig. 6, 7). The most interesting in terms of funeral rites and grave goods was the quasi-cist feature no. 10. In a rectangular pit measuring 2.2×1.2 m, it contained burnt bones of a man and a woman deposited on a lining of pottery sherds. The remains were accompanied by six accessory vessels, arranged in a row (Fig. 12). Of the nine vessels identified in the feature, four were thin-walled, blackened pots and jars (Pl. II), and the rest were forms with thicker walls, smoothed surface and, exceptionally, with a roughened body (Pl. III). Non-ceramic grave goods consisted of bronze tongs, a bronze crescent-shaped object and an iron pin. An urned grave of a child (feature 18) was dug into the north-eastern corner of the feature under discussion (Fig. 9). Feature 10 exhibits characteristics of funerary rites typical of the Pomeranian culture, including the rectangular shape of the burial pit and the orderly, linear arrangement of the vessels in the grave. Some of the grave goods – thin-walled black pots and jars with low-set bodies – are also characteristic of the culture in question. The elements that deviate from “Pomeranian” patterns include the absence of a stone structure, the deposition of the bones on the pottery-lined bottom of the pit, numerous accessory vessels and the presence of earthenware with traits typical of the Cloche Grave Culture pottery. Therefore, feature 10 displays a “mixed” Pomeranian-Cloche Grave culture character, specific to areas settled by people of the Pomeranian culture in the later phases of its development. The closest analogy to the feature in question is grave 80 from the Brześć Kujawski cemetery, Włocławek County. The cloche and urned burials were deposited in pure sand or in faintly outlined, grey pits. The vessels in the cloche graves were found in a classic arrangement – a cinerary urn filled with bones was covered with a bowl and shielded with a cloche. The urned burials, mostly child graves, were found in the vicinity of the cloche graves and the quasi-cist feature. The pit graves, about which no detailed information is available, contained small numbers of bones. <br></br> The archaeological material from the site is dominated by pottery. Of the 34 vessels recovered, 26 were preserved to the extent that allowed them to be classified as per the typology developed by Teresa Węgrzynowicz in 1988. 16 vessels were attributed to the pot subgroup (A1), three were identified as jars (subgroup A2) and seven as bowls (subgroup B1). They were further divided into types (according to the presence or absence of a neck and the finish of the outer surface) and variants (according to the location of the maximum body circumference). <br></br> The vessels from Warszawa-Wilanów “Powsin” are counted among forms commonly found at early Iron Age cemeteries in Mazovia and Podlachia. The decorations on two cloches reference ornamentation found on pottery of the Mazovian and Tarnobrzeg-Lusatian Urnfield Culture. Namely, the adornments in question are four holes (three only partially pierced through) under the edge of a pot from feature 1 and a short, notched strip of clay applied on the upper body part of a pot from a grave discovered in 2006. <br></br> Metal artefacts were recorded in graves 1, 2, 10 and 18. In features 1 and 2, these were fragments of a bronze wire and an iron wire respectively, probably parts of small decorations. In grave 10, found among the burnt bones of the pair of adults, there were their daily-use objects: an iron pin with a swan neck and looped head, a bronze crescent-shaped object and a pair of bronze tongs (Pl. III/10:1−3). An analogous iron pin found in the urned child burial 18 was probably a special grave gift (Pl. V/18:1). Pin specimens shaped similarly to those uncovered at Powsin (gently bent neck, head facing downward) represent the latest type of pins with swan necks and looped heads, found in the later phases of the Pomeranian-Cloche Grave cultural circle in Mazovia and central Poland (Fig. 13). Like pins with hooked necks and so-called “gullets”, they are dated to the early pre-Roman period (Fig. 14). The only analogies to the bronze crescent-shaped strip are found in graves of the Pomeranian Culture in Lower Silesia. The presence of such objects in women's graves suggests that they were either used to adorn the body (earrings) or were sewn onto clothing to reinforce it at the insertion point of a pin or brooch needle. The bronze tongs have narrow, triangular paddles not separated from the body, which was made from a rod of a semi-circular cross-section and looped at the bend. Formally, they belong to the East Pomeranian type with narrow paddles, distinguished by Marek Gedl. Artefacts analogous to the Powsin specimen are found in large numbers in Greater Poland and rarely in Mazovia and Podlachia. None of the analysed metal artefacts are sensitive chronological markers, but their particular traits and indicated analogies likely attribute them to the Early Pre-Roman Period. The Warszawa-Wilanów “Powsin” cemetery belongs to the third category of “mixed” Pomeranian-Cloche Grave sites distinguished by Mirosława Andrzejowska, where quasi-cist features occur alongside graves characteristic of the Cloche Grave culture. Quasi-cist feature 10 from Powsin was most likely the oldest grave at the cemetery. Its furnishings, especially the iron pins with swan necks and the bronze crescent-shaped strip, which find analogies at other cemeteries from the later phases of the Pomeranian-Cloche Grave cultural circle, prove that the burial in question was probably deposited already in the Early Pre-Roman Period. Feature 15, with grave goods consisting of vessels typical of the latest phase of Cloche Grave Culture cemeteries in Mazovia and Podlachia, is the youngest. <br></br> The Powsin cemetery was used by a community whose funeral rite and grave goods exhibit characteristics of three cultural zones, i.e., the “local” Mazovian-Podlachian Cloche Grave culture, the Pomeranian Culture and the Tarnobrzeg-Lusatian Urnfield Culture, which acted as an intermediary to the spread of so-called “eastern elements” in the Polish lands. Similar “mixed” traits are found at the cemeteries at Dziecinów and Warszawa-Grochów “ul. Górników”; thus, they may have functioned at the same time as the Powsin site. <br></br> In order to verify the relative chronology of the cemetery, 14C dating of a fragment of a cremated bone from feature 10 was obtained. The 14C date – 2400±30 BP – was within the range of 544−397 BCE after calibration at the 95.4% probability level and within the range of 494−405 BCE at the 68.3% probability level (Fig. 15). The result falls within the boundaries of the LTA and early LTB phases according to Michael Trachsel’s dating corrections. Therefore, the cemetery was in operation in the 5th century BCE.
Źródło:
Wiadomości Archeologiczne; 2022, LXXIII, 73; 157-191
0043-5082
Pojawia się w:
Wiadomości Archeologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 36

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies