Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Żydzi," wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-10 z 10
    Tytuł:
    Polacy -- Żydzi 1939-1945 : wybór źrodeł
    Współwytwórcy:
    Kunert, Andrzej Krzysztof (1952- ). Opracowanie
    Bartoszewski, Władysław. Przedmowa
    Schmidt, Siegfried. Tłumaczenie
    Piórkowska, Krystyna (historia). Tłumaczenie
    Data publikacji:
    2001
    Wydawca:
    Warszawa : Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa : Instytut Dziedzictwa Narodowego : "Rytm"
    Tematy:
    Żydzi Warszawa 1944 r. źródła
    Cukierman, Icchak "Antek"
    Powstanie warszawskie (1944)
    Żydzi
    Opis:
    Apel o włączenie się do walki.
    S. 442-444, 1944, sierpień, 3, Warszawa. Odezwa komendanta Żydowskiej Organizacji Bojowej, Icchaka Cukiermana "Antka" (Konzentrationslager Warschau przy ul. Gęsiej).
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Książka
    Tytuł:
    Erinnerungsort Lublin – literarische Narrationen über die Stadt und ihre jüdischen Bewohner bei Alfred Döblin und Hanna Krall
    Autorzy:
    Pastuszka, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2083392.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    place of memory
    Lublin
    Alfred Döblin
    Hanna Krall
    Jews of Lublin
    miejsce pamięci
    Żydzi w Lublinie
    Opis:
    The article presents Lublin through the analysis of two literary texts that show the existence of the Jewish population of the city and the destruction and absence of Jews from Lublin. Döblin describes in his travelogue Journey to Poland (1925) the parallel existence of the Jewish and Polish city of Lublin in the 1920’s. Krall documents in her literary reportage Exceptionally long line the extermination of the Jewish community and the suppression of the memory of it in Polish collective memory.
    Artykuł przedstawia Lublin jako miejsce pamięci poprzez analizę dwóch narracji literackich o żydowskich mieszkańcach miasta oraz o zagładzie i nieobecności lubelskich Żydów. Döblin opisuje w swojej relacji podróżnej Podróż po Polsce (1925) istniejące obok siebie światy polskiego i żydowskiego Lublina. Krall dokumentuje w reportażu literackim Niezwykle długa linia (2004) eksterminację społeczności żydowskiej i wyparcie z pamięci polskich mieszkańców miasta wspomnienia o ich żydowskich sąsiadach.
    Źródło:
    Kwartalnik Neofilologiczny; 2019, 1; 60-71
    0023-5911
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Neofilologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Juden, Christen und der Gesalbte
    Żydzi, Chrześcijanie i Mesjasz
    Autorzy:
    Naab, Erich
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2092722.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Jews
    Christians
    Messiah
    Jesus Christ
    olive tree
    Church
    salvation
    Juden
    Christen
    Messias
    Jesus Christus
    Ölbaum
    Kirche
    Heil
    Żydzi
    chrześcijanie
    Mesjasz
    Jezus Chrystus
    drzewo oliwne
    zbawienie
    Kościół
    Opis:
    Das Verhältnis von Juden und Christen wird von der Theologie des Paulus, vor allem aus deinem Bild vom Ölbaum, verstanden. Dort ist von einer gemeinsamen Wurzel und ursprünglichen (jüdischen) und von aufgepfropften (aus dem Heidentum kommenden) Zweigen die Rede, während vom Stamm des Ölbaumes nicht gesprochen wird. Wo ist in diesem Bild für die jüdische Wurzel und die Gläubigen aus Juden und Heiden der Platz für Christus? Um nicht von einer gänzlich unpaulinischen christusfreien Konzeption auszugehen, wird nach dem Stamm des Ölbaumes gefragt. Damit wird die bleibende Zugehörigkeit der Christen zum jüdischen Ursprung betont und eine Anregung zum Verständnis des Messias-Christus gegeben, der einer in Haupt und Gliedern ist.
    The relationship between Jews and Christians is understood in the theology of St. Paul especially through the image of the olive tree. It speaks of the common root and the original (Jewish) and grafted (pagan) branches, but it does not speak of the trunk of the olive tree. Where is the place for Christ in this picture about Jewish roots and believers from Jews and Gentiles? In order not to deviate completely from the sense of Paul’s conception, we ask about the trunk of the olive tree. This emphasizes the permanent belonging of Christians to their Jewish origin and gives an impulse to understand the Christ-Messiah who is one in the Head and in the members.
    Relacja między Żydami i chrześcijanami w teologii św. Pawła pojmowana jest szczególnie poprzez obraz drzewa oliwnego. Jest tam mowa o wspólnym korzeniu i pierwotnych (żydowskich) i zaszczepionych (pochodzących z pogaństwa) odgałęzieniach, podczas gdy nie ma mowy o pniu drzewa oliwnego. Gdzie w tym obrazie o żydowskich korzeniach i wierzących z Żydów i pogan jest miejsce dla Chrystusa? Aby nie odchodzić całkowicie od niepawłowej koncepcji Chrystusa, pytamy o pień drzewa oliwnego. Tym samym zostaje podkreślona trwała przynależność chrześcijan do żydowskiego pochodzenia i do rozumienia pojmowania Mesjasza-Chrystusa, który jest jednym w Głowie i członkach.
    Źródło:
    Teologia w Polsce; 2021, 15, 2; 95-107
    1732-4572
    Pojawia się w:
    Teologia w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „[…] ging ihre Welt doch meiner voraus“: Selbstreflexive Erzählweisen von Nachgeborenen in Susanne Fritz’ Wie kommt der Krieg ins Kind und Monika Sznajdermans Fałszerze pieprzu. Historia rodzinna [Die Pfefferfälscher. Geschichte einer Familie]
    “[…] her world did precede mine”: Self-reflexive narratives of those born afterwards in Susanne Fritz‘s Wie kommt der Krieg ins Kind (How does war enter a child) and Monika Sznajderman’s Fałszerze pieprzu. Historia rodzinna (The Pepper Forgers. A Family History)
    „[…] jej świat był wcześniejszy niż mój”: Autorefleksyjne narracje drugiego pokolenia w Wie kommt der Krieg ins Kind [Jak wojna wkracza w dziecko] Susanne Fritz i Fałszerze pieprzu. Historia rodzinna Moniki Sznajderman
    Autorzy:
    Drosihn, Yvonne
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2035357.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    SUSANNE FRITZ
    MONIKA SZNAJDERMAN
    transmisja transgeneracyjna
    drugie pokolenie
    Polska
    Żydzi
    obozy
    postpamięć
    transgenerational transmission
    second generation
    Polska
    Jews
    camps
    postmemory
    transgenerationale Weitergabe
    zweite Generation
    Polen
    Juden
    Lager
    Postmemory
    Opis:
    Bei den hier untersuchten nacherinnernden Schreibweisen geht es jeweils darum, Lücken, unerzählt Gebliebenes zu füllen. Anhand genannter Werke von SUSANNE FRITZ und MONIKA SZNAJDERMAN wird dem Ansatz nachgegangen, für sich selbst Geschichte, Familienrelationen sowie zum Teil traumatische Hinterlassenschaften zu klären. Das Phänomen der hochreflektierten Suche – selbstreflexiv und unter Rückgriff auf vielerlei Quellen und andere literarische ‚Zeugnisse‘ – sticht bei diesen beiden Beispielen der Literatur der zweiten Generation insbesondere hervor.
    Na podstawie utworów autorek drugiego pokolenia SUSANNE FRITZ i MONIKI SZNAJDERMAN przedstawiono, w jaki sposób można wyjaśniać historię, relacje familijne i częściowo traumatyczne spuścizny rodzinne. W obu postpamięciowych tekstach chodzi o wypełnienie luk, o to, co pozostało niedopowiedziane. Szczególnie uwidacznia się przy tym fenomen silnie refleksyjnych poszukiwań, które są jednocześnie autorefleksyjne i sięgają do wielu różnych dokumentów oraz literackich „świadectw”.
    The post-remembering modes of narration are motivated by a need to fill gaps and to explain that which has remained untold. The works by SUSANNE FRITZ and MONIKA SZNAJDERMAN pursue the approach of the individual pursuit of history – uncovering history, family relations and partially traumatic legacies for oneself. The phenomenon of the highly reflective search visible in the form of the narrative – often self-reflexive and containing references to other literary “witnesses” – stands out in these two examples of second-generation literature.
    Źródło:
    Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen; 2021; 131-152
    2196-8403
    Pojawia się w:
    Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polacy -- Żydzi 1939-1945 : wybór źrodeł
    Współwytwórcy:
    Kunert, Andrzej Krzysztof (1952- ). Opracowanie
    Bartoszewski, Władysław. Przedmowa
    Schmidt, Siegfried. Tłumaczenie
    Piórkowska, Krystyna (historia). Tłumaczenie
    Data publikacji:
    2001
    Wydawca:
    Warszawa : Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa : Instytut Dziedzictwa Narodowego : "Rytm"
    Tematy:
    Armia Krajowa. Zgrupowanie "Radosław". Batalion "Zośka". Pluton "Felek" Warszawa źródła
    Armia Krajowa. Zgrupowanie "Radosław". Batalion "Zośka". Pluton "Alek" Warszawa źródła
    Żydzi pomoc i ratunek Warszawa 1944 r. źródła
    Opis:
    S. 321-325, 1944, sierpień, 18, Warszawa. Audycja Powstańczego Polskiego Radia o uwolnieniu przez Armię Krajową Żydów z Gęsiówki (Konzentrationslager Warschau przy ul. Gęsiej).
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Książka
    Tytuł:
    Literatur als Medium des Gedächtnisses: "Pojln" von Jehiel Isaiah Trunk
    Autorzy:
    Sitarz, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1032673.pdf
    Data publikacji:
    2011-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    siedmiotomowe „Pojln”
    Jehiel Isaiah Trunk
    polscy Żydzi
    pamięć zbiorowa
    Khurbn
    autobiografia
    krytyka literacka
    „Pojln” in seven volumes
    Polish Jews
    collective memory
    autobiography
    literary criticism
    siebenbändiges „Pojln”
    polnische Juden
    kollektives Gedächtnis
    Autobiographie
    Literaturkritik
    Opis:
    Das autobiographisch gefärbte siebenbändige Werk Pojln von Jehiel Isaiah Trunk liefert ein breites Bild des Lebens der polnischen Juden von der zweiten Hälfte des 19. Jhd.s bis zum Zweiten Weltkrieg. Es kann zugleich als Medium des kollektiven Gedächtnisses betrachtet werden, dessen Rolle nach dem Khurbn sehr oft gerade die jüdischen literarischen Werke übernehmen mussten. Trunks Autobiographie gewinnt für den Leser zusätzlich dadurch an Bedeutung, weil der Autor, der nicht nur Schriftsteller, sondern auch Literaturkritiker war, in den Einführungen zum ersten sowie zum letzten Band seine Überlegungen zu Form und Zielen der autobiographischen Literatur darlegt.
    Zabarwione autobiograficznie siedmiotomowe dzieło Jechiela Jeszaje Trunka, Pojln, oferuje szeroki obraz życia polskich Żydów od połowy XIX wieku aż do drugiej wojny światowej. Równocześnie można utwór Trunka traktować jako medium pamięci zbiorowej, którą to rolę w kulturze żydowskiej musiały po Zagładzie często przejąć właśnie dzieła literackie. Dodatkową zaletą utworu Trunka jest fakt, że autor, będący nie tylko pisarzem, lecz również krytykiem literackim, przekazuje we wstępach do pierwszego oraz do ostatniego tomu swoje refleksje na temat formy oraz zadania utworów autobiograficznych.  
    The seven-volume semiautobiographical work by Yekhiel Yeshaye Trunk, Poyln, provides a broad picture of Jewish life in Poland from the second half of the 19th century until the Second World War. It can also be seen as a medium of collective memory, because after the Shoah, it were especially the works of the Jewish literature which had to take over this role. Trunk’s autobiography has got an additional value for the reader, since the author, being not only a writer but also a literary critic, presents, in the introductions to the first and the last volume, his thoughts concerning the form and the goals of the autobiographical literature.
    Źródło:
    Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen; 2011; 99-124
    2196-8403
    Pojawia się w:
    Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Das Verhältnis der Kommunistischen Partei Polens zum Judentum nach 1945
    Stosunek partii komunistycznej w Polsce do Żydów po 1945 roku
    Autorzy:
    Piotrowski, Mirosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1954340.pdf
    Data publikacji:
    2003
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    stosunki polsko-żydowskie
    antysemityzm
    antypolonizm
    władze bezpieczeństwa w PRL
    Żydzi
    komunizm
    historia PRL
    Polish-Jewish Relations
    anti-semitism
    anti-polonism
    security authorities in the Polish People's Republic
    Jews
    communism
    history of the Polish People's Repubic
    Opis:
    Narzucona siłą Polsce w 1944 r. tzw. „władza ludowa”, skupiała w swych szeregach zarówno ludność pochodzenia polskiego jak i w znacznej mierze pochodzenia żydowskiego. Stan taki był pochodną celowej polityki J. Stalina, który podczas tworzenie pierwszych zrębów administracyjnych przyszłej PRL na bazie Zarządu Głównego Związku Patriotów Polskich (ZPP) oraz Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN) zalecał, aby na listach kandydatów zdecydowanie preferowano towarzyszy pochodzenia żydowskiego, dążąc do tego aby wszędzie stanowili większość. Stwierdzano wprost, że ich narodowe pochodzenie gwarantuje większą pewność dyspozycyjności niż komunistów polskich. Koncepcji tej bezskutecznie próbowali się m.in. przeciwstawiać polscy generałowie walczący po stronie Armii Czerwonej, jak Karol Świerczewski i Zygmunt Berling. Współdziałający z Sowietami zarówno Polacy jak i Żydzi, przez społeczeństwo polskie postrzegani byli jako zdrajcy. Wedle zgodnej opinii historyków, pomimo fluktuacji różnych osób na ważnych rządowych stanowiskach, faktycznie w Polsce wlatach 1944-1956 decydowała i rządziła trójka: Bolesław Bierut, Jakub Berman i Hilary Minc. Dwóch ostatnich było pochodzenia żydowskiego i określali się jako Żydzi. Do dziś trwa w Polsce spór na temat procentowego udziału Żydów w strukturach komunistycznej władzy, lecz nie dokonano jeszcze szczegółowych rachunków. Jednakże a priori przyjmowane jest twierdzenie, iż ogólnie biorąc była to „żydo-komuna”. Szczególnie znienawidzonym stał się Resort Bezpieczeństwa Publicznego, później MBP, w którym wszystkie ważniejsze stanowiska obsadzono ludźmi pochodzenia żydowskiego. Wprawdzie na jego czele stał Polak Stanisław Radkiewicz, ale wiceministrami byli Żydzi m.in. Mieczysław Mietkowski i Roman Romkowski, później Antoni Alster (w Komitecie ds. Bezpieczeństwa Publicznego). Najważniejszymi departamentami w tym ministerstwie również zawiadywali ludzie pochodzenia żydowskiego. Departamentem V ds. walki z Kościołem i środowiskiem inteligencji kierowała lwowska żydówka Julia Brystyger. Dyrektorem Departamentu VII ds. cenzury był Józef Czaplicki; Departamentem X, dbającym o „czystość” szeregów partii komunistycznej kierował Anatol Fejgin; wicedyrektorem był zbiegły na Zachód w 1953 r. Józef Światło (Izaak Fleishfarb). Głównym Urzędem Cenzury kierował Marcel Reich (Ranicki), dyrektorem Departamentu Więziennictwa MBP był Jerzy-Dagobert Łańcut; szefem Departamentu Śledczego był osławiony sadysta płk Józef Goldberg-Różański. Wszystko to sprzyjało umacnianiu przeświadczenia, że winę za powojenne zniewolenie narodu polskiego ponoszą Żydzi. Podobnego zdania był także prymas Polski kard. August Hlond. Rosnąca bariera uprzedzeń pomiędzy Polakami a Żydami czyniła z tych ostatnich dogodny instrument polityki prowadzonej przez Stalina. Potrzebował on bowiem zwolenników bezwzględnie zaufanych, po których mógł się spodziewać całkowitej lojalności, a więc ludzi możliwie osamotnionych, bez zaplecza rodzinnego, sąsiedzkiego – którzy partię komunistyczną uczynią swym jedynym kręgiem odniesienia. Logicznie rzecz biorąc Żydzi przebywający po wojnie w Polsce powinni mieć wsparcie i zagwarantowaną opiekę przynajmniej ze strony komunistów i Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Tak jednak nie było, gdyż stali się oni nie podmiotem, a przedmiotem politycznej rozgrywki. Dla współrodaków ze wspomnianych komunistycznych formacji nadrzędnym celem było zwycięstwo idei rewolucji oraz posłuszne wypełnianie dyrektyw Stalina. Na tak zbudowanym ołtarzu całkowicie poświęcono interes jednostki – także „zwykłego” Żyda. Podkreślić należy, iż na nastrojach społeczeństwa polskiego względem tzw. „kwestii żydowskiej” władze komunistyczne „grały” świadomie – nie bacząc na tragiczny finał. Większość historyków w Polsce nie ma wątpliwości, iż antyżydowskie rozruchy i próby ich wzniecenia w Krakowie, Rzeszowie, Lublinie, a przede wszystkim najbardziej znane i tragiczne w skutkach – w Kielcach, były prowokacją. Oznacza to, że ludność polska była celowo prowokowana przez aparat komunistyczny, w którym czynni byli przecież Żydzi, do wystąpień przeciw „zwykłym” Żydom, a nawet do pogromów. W jednym z podziemnych pism Zrzeszenia WiN „Honor i Ojczyzna” znalazło się znamienne zdanie: „Żydzi stali się więc niebezpiecznym narzędziem w ręku tych, którzy są bardziej komunistami niż ... Żydami”. Nie dziwi więc, że pozostający w Polsce Żydzi czuli się zagubieni. Ich los znalazł się pomiędzy przysłowiowym „młotem i kowadłem”. Mieli jednak do wyboru kilka wariantów: albo wyjechać z Polski, albo zmienić nazwisko i „wtopić się” w społeczeństwo polskie, albo też przystąpić do obozu rządzącego, zasilając szeregi „żydo-komuny”. Niezdecydowani skazani byli, w zaistniałych warunkach, na alienację. Żydzi, którym udało się przeżyć niemiecką okupację, obozy koncentracyjne, pałali chęcią rewanżu i zemsty na Niemcach, którzy byli sprawcami zagłady ich całych rodzin. Okazję taką stworzyli koledzy z UB, masowo werbując ich do tej formacji. Kompleksowo zjawisko to opisał amerykański Żyd – John Sack w książce pt. Oko za oko. Przemilczana historia Żydów, którzy w 1945 r. mścili się na Niemcach. W łonie komunistycznej partii trwała ostra walka, w której przełomem stała się śmierć Stalina w 1953 r. oraz odwilż polityczna po październiku 1956r. Od dawna bowiem ścierały się ze sobą, walcząc owpływy i władzę, dwie frakcje komunistów: Żydzi, przybyli wraz z Armią Czerwoną do Polski, i grupa polskich komunistów walczących w czasie II wojny światowej w podziemiu – tzw. „partyzanci” – z ministrem spraw wewnętrznych Mieczysławem Moczarem na czele. Dojście W. Gomułki do władzy w 1956 r. wpłynęło na wzmocnienie tej drugiej grupy. Odpowiedzialność za zbrodnie stalinowskie wygodnie było zrzucić właśnie na funkcjonariuszy żydowskich i pod pretekstem „wypaczeń idei socjalizmu” rozpocząć czystki w aparacie bezpieczeństwa ipartii. Część zwalnianych funkcjonariuszy-Żydów wyjeżdżała na Zachód Europy, do USA i Izraela. Według statystyk międzynarodowych w 1948 r. mniejszość żydowska liczyła w Polsce 88 tys. osób. Znaczna część emigrowała do Izraela już w latach 1949-1951. W zorganizowanych transportach emigrowało tam ok. 28. tys. Żydów. W latach 1956-1957 z Polski odpłynęła kolejna fala Żydów którą oblicza się na ok. 40 tys. osób. Dodać jednak trzeba, że połowę z nich stanowili dopiero co repatriowani Żydzi z terytorium Związku Radzieckiego. Emigracji tej towarzyszyły komentarze, że Żydzi uciekają z Polski, bojąc się odpowiedzialności za swoje zbrodnie popełnione w okresie stalinowskim („błędów i wypaczeń”), a także ze względu na obawę przed polskim antysemityzmem, rozbudzonym przez popełnione zbrodnie. Wśród wyjeżdżających było faktycznie wielu komunistów. W marcu 1957 r. zawarta została polsko-radziecka umowa, na mocy której do 31 marca 1959 r. repatriowano do Polski 224 tys. osób. W grupie tej przyjechało ok. 40 tys. osób pochodzenia żydowskiego, ale większość z nich w Polsce nie pozostała. W latach 1967-1968 liczbę Żydów w Polsce szacowano na 25-30 tys. W partii komunistycznej (PZPR) wyodrębniły się dwie nieformalne grupy: tzw. „puławska” i „natolińska”, nazwane tak od miejsc w których się zbierali. W skład pierwszej z nich bardziej liberalnej – tzn. domagającej się zmian, wchodzili w większości komuniści pochodzenia żydowskiego w skład drugiej tzw. „partyjny beton” – wwiększości zachowawczy „partyzanci”. W polskiej literaturze przedmiotu popularnie ugrupowania te nazywa się też: „Chamy i Żydy” (W. Jedlicki). Na początku lat 60. w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (MSW) dokonano, jak pisał historyk J. Eisler, „aryzacji” lub „dejudeizacji” resortu. Bez zgody Biura Politycznego PZPR zakładano podsłuchy telefoniczne i inwigilowano wpływowe osoby pochodzenia żydowskiego. Kontroli władz koministycznych poddano „Fołks-Sztyme” jedyne w Polsce pismo wydawane w języku jidisz. „Czystka rasowa” objęła także korpus oficerski. Przebywający w Polsce wiceminister obrony narodowej ZSRR marszałek Sergiej Biriuzow, miał oświadczyć gen. M. Spychalskiemu: „armia dowodzona przez Żydów i kontrrewolucjonistów nie może być użyta w walce przeciwko imperializmowi”. Wypowiedź ta związana była z ideologiczną ofensywą podjętą przez ZSRR w krajach arabskich. Ponownie więc kwestia żydowska, za pośrednictwem Związku Radzieckiego, stała się instrumentem wewnętrznej gry politycznej w Polsce. W połowie lat 60. wśród 40-45 tys. oficerów wojska polskiego, ok. 250-300 stanowili Żydzi. Z armii zwalniano nawet osoby „oskarżane” o przyjaźń z żydowskimi oficerami. W partii komunistycznej grupa M. Moczara („partyzantów”) zwalczała „liberalne” zaplecze I sekretarza PZPR W. Gomułki. Do akcji tej dołączyła się grupa tzw. postępowych katolików środowiska PAX, z Bolesławem Piaseckim na czele. Starano się umacniać przekonanie, że pierwsze dziesięciolecie krwawego komunizmu w Polsce było zasługą Żydów-komunistów, akomuniści-„partyzanci” winy za to nie ponoszą. Nową historię Polski utrwalać miały wświadomości społeczeństwa nowo produkowane filmy. W 1968 r. sięgnięto ponownie do instrumentu prowokacji. Jego preludium stanowiła wojna izraelsko-arabska 1967 r., w której ZSRR opowiedział się po stronie Arabów. W Polsce partia komunistyczna, stosując się do dyrektyw Moskwy, rozpoczęła tropienie zwolenników zwycięstwa Izraela. Pierwszymi podejrzanymi były oczywiście osoby pochodzenia żydowskiego. Poważne ataki na nich okazały się być związane z wewnętrzną polityczną prowokacją w łonie PZPR. Na początku marca 1968 r., minister spraw wewnętrznych PRL M. Moczar, wykorzystując nieobecność I sekretarza PZPR W. Gomułki wPolsce, postanowił przejąć pełnię władzy i jednocześnie pozbyć się z aparatu władzy osób pochodzenia żydowskiego. W tym celu posłużył się prowokacją podburzając młodzież studencką do wystąpień. Na czele protestujących stanęli młodzi ludzie – w większości pochodzenia żydowskiego, których rodzice piastowali niegdyś poczesne stanowiska rządowe i partyjne. Byli to m.in.: Adam Michnik – syn Ozjasza Szechtera, przewodniczącego KPZU; Aleksander Smolar – syn Grzegorza, redaktora naczelnego żydowskiego pisma „Fołks-Sztyme”; Henryk Szlajfer – ojciec jego był cenzorem w Głównym Urzędzie Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk; Irena Grudzińska – córka wiceministra rolnictwa, Marian Alster – syn b. wiceministra spraw wewnętrznych; Karol Modzelewski – syn b. ministra spraw zagranicznych itd. Młodzież tę nazywano „bananową” – czyli wolną od kłopotów i trosk materialnych. Gomułka po powrocie do kraju zdołał opanować sytuację, zwolnił Moczara z pełnionej funkcji, ale postanowił skorzystać z drugiej części prowokacyjnego scenariusza i na fali tej „załatwić” problem żydowski. Wsparł ataki na Żydów w partii (choć jego żona Zofia była Żydówką), w rządzie, administracji, w kulturze i w nauce, skutecznie ich stamtąd eliminując. Dokonano wówczas „rasowej czystki” w szeregach tych instytucji i organizacji. Jednym zcelów akcji miało być zbliżenie władzy do społeczeństwa. Nie został on jednak osiągnięty. Antysemityzm rozpętany przez PZPR spotkał się z dezaprobatą wielu środowisk i wybitnych osób. Przede wszystkim zdystansował się od tego Kościół katolicki. Po uśmierzeniu zamieszek władza komunistyczna zaczęła stosować różnorodne środki nacisku na osoby pochodzenia żydowskiego, chcąc wpłynąć na ich decyzję wyjazdu z Polski. Liczono natomiast na efekt propagandowy, stawiając tezę o „obcości Żydów” w Polsce. Mówiono więc: gdyby czuli związek z Polską, to by z niej nie wyjeżdżali. Motywem emigracji osób pochodzenia żydowskiego w tamtym okresie było poczucie zagrożenia, obawa przed wzrostem antysemityzmu, ale także nadzieja na poprawienie swoich warunków bytowych na emigracji. Przypominało to więc niekiedy emigrację zarobkową. Polskę opuszczało wtedy wielu ludzi kultury, pisarzy, poetów, naukowców. Wielu jednak wyjeżdżało nie chcąc ponosić odpowiedzialności za czyny, które dokonali będąc w aparacie władzy. W kraju pozostawili świetne emerytury, legitymacje partyjne itp. Jak podkreśla historyk J. Eisler „ci ludzie często są tymi, którzy o Polsce i Polakach mówią w sposób, na jaki nie zasługujemy”. Według przybliżonych szacunków po marcu 1968r. – w ciągu dwóch lat – wyjechało z Polski 15-20 tys. osób, z czego ok. 25% osiedliło się w Izraelu. Pokłosiem prowokacji marcowych było więc opuszczenie Polski, przez większość przebywających tam po II wojnie światowej Żydów. Komunistyczna nagonka na ludzi pochodzenia żydowskiego w znacznej mierze przyczyniła się nie tylko do ich emigracji z Polski, ale także wpływała na kształt świadomości polskiego społeczeństwa. Komunistyczna władza chciała oficjalnie i bez ogródek rozliczyć się z przeszłością, wskazując także na sprawców stalinowskiego terroru w Polsce. W grudniu 1970 r. usunięty został ze stanowiska I sekretarza partii W. Gomułka. W 1980 r. wybuchła w Polsce „Solidarność”, a w 1989 r. rozpoczęto przekazywanie władzy wybranym ludziom opozycji. Wielu dysydentów miało pochodzenie żydowskie, lecz po latach komunistycznej polityki, wolało tego faktu nie upubliczniać. Trzeba wyraźnie stwierdzić, iż wskutek wojennego holocaustu i polityki komunistów po 1945r. problem Żydów w Polsce jako nacji przestał istnieć. Pozostała jednak „kwestia żydowska”, wypływająca przy różnych okazjach i nagłaśniany szeroko rzekomy antysemityzm Polaków. Publicznie mówi się do dziś o „antysemityźmie bez Żydów”. Przedstawione tu wydarzenia stały się asumptem do formułowania przez wielu historyków, politologów oraz publicystów tezy, iż przemiany następujące w Polsce po 1989 r. to zmodyfikowana kontynuacja walk frakcyjnych „Chamów” i „Żydów” – czyli dawnych aktywistów PZPR pochodzenia żydowskiego z tzw. partyjnym „betonem”.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2003, 51, 2; 191-207
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jiddische Sprache als Kulturträger in Polen nach der Schoah
    Yiddish language as the carrier of culture in Poland after the Shoah
    Autorzy:
    Rozenfeld, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1592356.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    Jiddisch
    Jiddische Kultur
    Jüdische Identität
    Jiddischer Rundfunk
    Nussech Pojln
    Jezijes Pojln
    Nachkriegspolen
    Kommunismus
    polnische Juden
    Yiddish language
    Yiddish radio (broadcasting)
    Yiddish culture
    Jewish identity
    nusekh Poyln
    yetsiyes Poyln
    post-war Poland
    Communism
    Polish Jews
    język jidysz
    radio jidysz
    kultura jidysz
    tożsamość żydowska
    nusech Pojln
    jecijes Pojln
    powojenna Polska
    komunizm
    polscy Żydzi
    Opis:
    Mit der Schoah wurde die Anzahl der Sprecher des Jiddischen brutal reduziert; damit wurde zugleich die jiddische Kultur vernichtet. In der unmittelbaren Nachkriegszeit kam es in Polen zu Initiativen, deren Reste zu bewahren und sie wiederzubeleben. Der Beitrag behandelt verschiedene solcher Erscheinungsformen, insbesondere die jiddischen Programme des Polnischen Rundfunks. Diese sahen sich dann in den 1950er Jahren zunehmend Versuchen politischer Einflussnahme gegenüber, bei denen es darum ging, ideologische Botschaften zu transportieren. Unter diesen Bedingungen spielte die jiddische Sprache eine identitätsstiftende Rolle und wurde zum wichtigen Kulturträger, worin sich die Situation in Polen von der in anderen Staaten unterschied.
    Wraz z Zagładą liczba używających języka jidysz została brutalnie zmniejszona; tym samym została zniszczona kultura jidysz. Bezpośrednio po wojnie podjęto w Polsce inicjatywy mające na celu zachowanie i ożywienie jej pozostałości. Artykuł dotyczy różnych tego typu aktywności, w szczególności programów jidysz Polskiego Radia. W latach pięćdziesiątych działania te coraz częściej były konfrontowane z presją polityczną, ukierunkowaną na przekaz treści ideologicznych. W tych okolicznościach język jidysz odgrywał rolę nośnika kultury, określając równocześnie tożsamość, przy czym sytuacja w Polsce różniła się od warunków w innych państwach.
    With the Shoah, the number of speakers of Yiddish was brutally reduced; thus, Yiddish culture was destroyed. In the immediate post-war period, there were initiatives in Poland to preserve and revive the remnants. The article deals with various such manifestations, in particular with the Yiddish programs of the Polish Radio. In the 1950s they increasingly faced attempts of political influence that involved conveying ideological messages. Under these conditions, the Yiddish language played an identity-determining role and became an important cultural carrier, in which the situation in Poland differed from that in other states.
    Źródło:
    Colloquia Germanica Stetinensia; 2019, 28; 53-67
    2450-8543
    2353-317X
    Pojawia się w:
    Colloquia Germanica Stetinensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Herkunft und Zukunft von Nostra aetate. Fünfzig Jahre nach der Konzilserklärung
    Autorzy:
    Kutschera, Rudolf
    Buckenmaier, Achim
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2041140.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Nostra eatate
    Judentum
    jüdisches Volk
    Antijudaismus
    pluralistische Religionstheologie
    Religionspluralismus
    Volk Gottes
    Zweites Vatikanum
    Katechismus
    jüdische Wurzeln des Christentums
    jüdisch-christliches Erbe
    Nostra aetate
    Judaism
    Jewish people
    antijudaism
    pluralistic theology of religions
    religious pluralism
    people of God
    Second Vatican Council
    Catechism
    Jewish roots of Christianity
    Jewish-Christian heritage
    judaizm
    Żydzi
    antyjudaizm
    pluralistyczna teologia religii
    pluralism religijny
    lud Boży
    Drugi Sobór Watykański
    katechizm
    żydowskie korzenie chrześcijaństwa
    żydowsko-chrześcijańskie dziedzictwo
    Opis:
    Soborowa deklaracja Nostra aetate została wprawdzie oficjalnie zasadniczo wcielona w  życie, jednak potrzebne wydaje się jej docenienie i dalszy rozwój. Jako niezmiennie aktualne należy uznać jej zakorzenienie w Rz 9-11, jak też fakt, że mimo silnych sprzeciwów w trakcie jej przygotowania została w ogóle ogłoszona. Wśród wielu komentarzy na płaszczyźnie Kościoła powszechnego na szczególne docenienie zasługuje nr 528 Katechizmu Kościoła Katolickiego: trzej magowie z opowiadania o Epifanii Jezusa poganom, są przykładowymi przedstawicielami religii pogańskich, które muszą zwrócić się do Żydów, by „przyjąć obietnicę mesjańską”. Zrozumienie tego koryguje romantyzujący pluralizm religijny, który manifestuje się np. w pojęciu trzech „religii abrahamowych”. Niezbędny dzisiaj dalszy rozwój Nostra aetate zawiera dwa dezyderaty. Po pierwsze należy przezwyciężyć zawężenie Judaizmu i Chrześcijaństwa do rangi „religii” bez związku z takimi rzeczywistościami jak „ziemia”. Po drugie należy teologicznie pogłębić obecne w stwierdzeniu „lud Boży” ukierunkowanie chrześcijaństwa na judaizm.
    Although the Council‘s declaration Nostra aetate has been absorbed by the magisterium, there are new challenges suggesting its acknowledgement and further development. The document’s significance resides in its foundation on Romans 9-11 and in the fact that it has been promulgated at all, in spite of enormous resistance in the years ahead. No. 528 from the Catechism of the Catholic Church rises up out of various official statements with respect to this topic: The three wise men from Jesus’ Epiphany are typical representatives of the pagan religions who have to turn to the Jews in order to receive “from them the messianic promise”. This insight corrects a romanticizing pluralism of religions as it becomes manifest in the terminology of the three “Abrahamic religions”. A further development of Nostra aetate should include two aspects: Overcoming the narrowing down of Judaism and Christianity as a “religion” without reference to realities like “the land”, and, secondly, deepening the theological understanding of the referral of Christianity towards Judaism, particularly in connection with the term “People of God”. 
    Die Konzilserklärung Nostra aetate wurde zwar offiziell weitgehend rezipiert, neue Herausforderungen legen aber eine Würdigung und Weiterentwicklung nahe. Bleibend bedeutsam ist die Fundierung dieses Dokuments in Röm 9-11, sowie das Faktum, dass es trotz enormer Widerstände im Vorfeld überhaupt veröffentlicht wurde. Unter den zahlreichen gesamtkirchlichen Stellungnahmen ist Nr. 528 aus dem Katechismus der Katholischen Kirche besonders zu würdigen: Die drei Magier aus der Epiphanieerzählung Jesu sind exemplarische Vertreter der heidnischen Religionen, die sich an die Juden wenden müssen, um „die messianische Verheißung [zu] empfangen“. Diese Erkenntnis korrigiert einen romantisierenden Religionspluralismus wie er sich etwa im Sprechen von drei „abrahamitischen Religionen“ manifestiert. Eine heute notwendige Weiterentwicklung von Nostra aetate enthält zwei Desiderate: Erstens wäre die Engführung von Judentum und Christentum als „Religion“ ohne Bezug zu Realitäten wie dem „Land“ zu überwinden und zweitens gilt es, gerade unter dem Begriff „Volk Gottes“ das Verwiesensein des Christentums auf das Judentum theologisch zu vertiefen.
    Źródło:
    Studia Nauk Teologicznych PAN; 2016, 11; 155-172
    1896-3226
    2719-3101
    Pojawia się w:
    Studia Nauk Teologicznych PAN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-10 z 10

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies