Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "xviii wiek" wg kryterium: Temat


Tytuł:
From the history of mixed marriages. Marriages with Gypsies in the Romanian land in the 18th and first half of the 19th century
Autorzy:
Felea, Alina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/640245.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
rodzina, małżeństwa mieszane, Cyganie, Rumunii, Mołdawia, Besarabia, XVIII wiek, pierwsza połowa wieku XIX
Opis:
In the given article we will analyze marriages between Romanians (Moldovans) and Gypsies, and present the legal juridical framework regulating the issue of such marriages as well as the actual situation recorded in Ţara Moldova in the eighteenth century, and in the territory between the Prut and Dniester rivers in the fi rst half of the nineteenth century. The documents presented will include the descriptions of research sources including the code of laws issued in Ţara Moldova, charters issued by the Prince of Ţara Moldova, Ukases (decrees) issued in the Russian Empire, permission requests for marriages, consult requests of the priests offi ciating mixed marriages, as well as documents of the National Archive of Moldova. The marriages of Gypsies with Romanians can be examined simultaneously from two points of view: as mixed marriages from the ethnic point of view and mixed marriages from the social point of view. According to religious criteria, which were the basis for the legitimate family formation, the representatives of both ethnicities were to be Orthodox, so that there were no impediments to the marriage from the canonical point of view. Problems arised in connection with the social status of the Gypsies, who were considered to be subservient people.
Źródło:
Zarządzanie w Kulturze; 2013, 14, 3
2084-3976
Pojawia się w:
Zarządzanie w Kulturze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kristijonas Donelaitis – a Lithuanian Homer?
Christian Donelaitis – litewski Homer?
Autorzy:
Sidabraitė, Žavinta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1365584.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
Lithuanian literature
Lithuanian language
XVIII th Century
Prussian
Lithuania
creator
Literatura litewska
język litewski
XVIII wiek
Mała Litwa
twórca
Opis:
Decyzja Donelaitisa o tym by pisać w języku litewskim była dobrze przemyślana. Dojrzewająca już od XVIII wieku idea, jakoby język litewski miał swoje źródła w starożytnej Grecji, mogła ośmielić go do zadania sobie trudu podjęcia eksperymentu tworzenia poezji w języku litewskim, dorównującej szlachetnym, antycznym dziełom Hellenów i biorąc za wzór twórczość Homera inspirowała ku temu, by spisać pierwsze, litewskie narodowe poematy. Podejmując się tworzenia literackiego języka litewskiego, Donelaitis zwracał uwagę nie tylko na jego konstrukcję, ale także na sposób wypowiedzi – w taki sposób, by narracja odzwierciedlała język litewskich chłopów, potoczny i niewyszukany. Decyzja ta, oryginalna w kontekście literatury europejskiej, mogła być podyktowana specyfiką ówczesnego języka litewskiego. Podział na język pisany i mówiony jeszcze nie był zbyt wyraźny, co implikowało konieczność tworzenia literatury w oparciu o dobrany odpowiednio materiał leksykalny bazujący na mowie litewskich wieśniaków. Stawiało to Donelaitisa, jako twórcę, w ekskluzywnej sytuacji. Nie miał on równego sobie w owym czasie, który sam byłby w stanie poświęcić życie dla twórczości w języku litewskim. Podążając za przykładem najznamienitszych autorów starożytności, Donelaitis podjął się zadania utrwalenia prostego języka litewskich chłopów poprzez sprowadzenie go do formy klasycznej literatury. Jak się okazuje – z sukcesem.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2017, 298, 4; 693-706
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Catholic Church Towards Palace Chapels in Early Modern Poland
Kościół katolicki wobec zjawiska kaplic pałacowych w nowożytnej Polsce
Autorzy:
Cierpisz, Szymon
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2038278.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
kaplica pałacowa
kaplica
rezydencja
pałac
XVIII wiek
Polska
palace chapel
chapel
residence
18th century
Polska
Opis:
Kaplice pałacowe, występujące dawniej w większości rezydencji europejskich, pozostają wciąż zagadnieniem na ogół mało znanym i rzadko stanowią temat odrębnej analizy naukowej. W odniesieniu do polskiej sztuki nowożytnej badanie owych specyficznych przestrzeni, stojących na styku sacrum i profanum, jest szczególnie utrudnione z uwagi na niewielką ilość materiału zabytkowego, jaki dotrwał do naszych czasów. Jak pisał Mariusz Karpowicz, nie posiadamy dziś ani jednej w pełni zachowanej XVIII-wiecznej rezydencji. Brak wiedzy o tym ważnym elemencie programu nowożytnego pałacu, jakim była kaplica, musi być uzupełniany w inny sposób. Jedną z metod badawczych, pozwalających na naświetlenie zjawiska kaplic pałacowych, jest analiza stanowiska Kościoła katolickiego, na ogół niechętnego funkcjonowaniu i tworzeniu zamkniętych miejsc kultu w świeckich rezydencjach. W artykule przedstawiono zarówno recepcję ustaleń Tridentinuum w kwestii prywatnych kaplic, jak i ograniczenia tej kwestii, nakładane z inicjatywy polskich hierarchów kościelnych.
Palace Chapels which used to take part in representational program of the most of the aristocratic residences remain still rather unknown. In Poland researches on this issue are particularly difficult because of the tragic historical events that led to the situation in which there is no original, untouched 18th century palace as Mariusz Karpowicz has stated. The lack of information on palace chapels in Poland should be then completed in other way. The attitude of the Catholic Church in Poland towards private places of worship, which is a subject of this article, can be regarded as one of the ways to broaden our knowledge about them. The text shows some efforts of the Polish hierarchs since the 17th till end of the 18th centuries to limit creating and existing of the chapels which has been presented with the comparison to similar actions of the French bishops.
Źródło:
Roczniki Teologiczne; 2016, 63, 4; 75-90
2353-7272
Pojawia się w:
Roczniki Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Trompe l’œil in the Decoration of Alba Amicorum from circa 1750 to circa 1815 from the Collection of the Wrocław University Library
Trompe l’œil w dekoracjach alba amicorum z około 1750–1815 ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu
Autorzy:
Michalska, Anna Maja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16000840.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
sztambuchy
alba amicorum
trompe-l'œil
quodlibet
XVIII wiek
Śląsk
Books of friendship
18th century
Silesia
Opis:
The article is an attempt at systemizing and interpreting trompe l'œil motifs and devices – from single objects shown as if resting on a page, through those altering the appearance of the page, such as folded page corners, up to still lifes – that constitute elements of book-of-friendship entries in one particular collection. Examples are used to show their relations with the entry text: illusionistic elements could illustrate, but also extend or complement it. It was particularly the quodlibet-type compositions that could allude to the book’s owner and the shared memories, forming as if a visual counterpart of ‘memorabilia’. The researched motifs do not always comply with all the criteria of trompe l’œil; they do, however, aspire to being illusionistic, additionally fulfilling well the tasks that are associated with books of friendship.
Artykuł jest próbą systematyzacji oraz interpretacji motywów o charakterze iluzjonistycznym - od pojedynczych obiektów ukazanych jako leżące na stronie, poprzez zabiegi zmieniające wygląd strony, jak np. zagięte rogi kart, aż po martwe natury - stanowiących elementy wpisów sztambuchowych w jednej kolekcji. Na przykładach wskazany został ich związek z częścią tekstową. Mogły one ilustrować treść wpisu, ale też rozwijać ją i uzupełniać. Zwłaszcza kompozycje typu quodlibet kryć mogły aluzje do osoby właściciela albumu i wspólnych wspomnień, stanowiąc wizualny odpowiednik „memorabiliów”. Badane motywy ukazane zostały jako nie zawsze spełniające wszystkie kryteria trompe l’œil, ale niewątpliwie aspirujące do iluzjonizmu, a dodatkowo dobrze wypełniające łączone z twórczością sztambuchową zadania.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2020, 82, 2; 301-324
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Language Contact Between Lithuanian and Polish in the Historical Anthroponymy of Kėdainiai Town of the Seventeenth and Eighteenth Centuries
Litewsko-polskie kontakty językowe w historycznej antroponimii siedemnasto- i osiemnastowiecznych Kiejdan
Autorzy:
Ragauskaitė, Alma
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38453057.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Kiejdany
XVII–XVIII wiek
mieszkańcy Kiejdan
nazwiska
polonizacja
Kėdainiai
17th–18th centuries
Kėdainiai residents
surnames
Polonisation
Opis:
This article presents Lithuanian naming trends specific to residents of Kėdainiai in the seventeenth and eighteenth centuries, underlining characteristic cases of Polonisation of their personal names and the most significant factors that affected the recording of anthroponyms in town books. Historical records from the seventeenth and eighteenth centuries (24 Kėdainiai register books from 1623–1799) were used to extract 505 cases of names of Kėdainiai residents. For comparison, the study also considers examples from the 1752–1799 register of christenings kept by St George’s Church of Kėdainiai Parish. The sources under consideration mostly relied on the binary nomination model (using a name and a surname or a personal name that performed the function of the latter), where the first component was a Christian name written in Polish or Latin. In seventeenth-century records, surnames were Polonised: obvious cases of phonetic alterations were noted, some surnames had no endings, some Lithuanian patronymic and diminutive suffixes were replaced with Slavic suffixes, and Slavic patronymic suffixes -evič, -ovič were added to names without suffixes. However, the Slavicisation of anthroponyms particular to Kėdainiai residents in the seventeenth century was not very intense due to extralinguistic and historical circumstances. In the Grand Duchy of Lithuania, the town of Kėdainiai was a Reformist centre of Lithuanianness, and the Lithuanian language was used in the public life of the town. This element of Lithuanianness can also be noticed in the analysed historical sources. Anthroponyms were mostly Polonised in Kėdainiai register books from the eighteenth century. Slavic patronymic suffixes -evič, -ovič were predominant in this period.
Niniejszy artykuł omawia litewskie tendencje antroponimiczne charakterystyczne dla mieszkańców Kiejdan w XVII i XVIII wieku, podkreślając charakterystyczne przypadki polonizacji oraz najistotniejsze czynniki, które wpłynęły na zapis antroponimów w księgach miejskich. Z siedemnasto- i osiemnastowiecznych zapisów (24 księgi miejskie z lat 1623–1799) wyekstrahowano 505 przypadków nazwisk mieszkańców Kiejdan. Dla porównania, w opracowaniu uwzględniono również przykłady z księgi chrztów z lat 1752–1799, prowadzonej przez kościół parafialny św. Jerzego w Kiejdanach. W omawianych zapisach źródłowych stosowano głównie antroponimy o modelu dwuczłonowym (użycie imienia i nazwiska lub imienia, które pełniło funkcję nazwiska), gdzie pierwszym elementem było imię chrzestne zapisywane po polsku lub po łacinie. W zapisach siedemnastowiecznych nazwiska polonizowano: odnotowano oczywiste przypadki zmian fonetycznych, niektóre nazwiska nie miały końcówek, niektóre litewskie przyrostki patronimiczne i deminutywne zastępowano przyrostkami słowiańskimi, słowiańskie przyrostki patronimiczne -ewicz, -owicz dodawano do nazwisk, które nie miały przyrostków. Mimo że slawizacja antroponimów była charakterystyczna dla Kiejdan w XVII wieku, nie była jednak szczególnie intensywna ze względu na uwarunkowania pozajęzykowe i historyczne. Kiejdany były ośrodkiem reformacji i litewskości, który posługiwał się językiem litewskim w życiu publicznym miasta. Ten element litewskości można również dostrzec w analizowanych źródłach historycznych. W księgach kiejdańskich z XVIII wieku antroponimy występują przeważnie w formach spolszczonych. W tym okresie dominowały słowiańskie przyrostki patronimiczne -ewicz, -owicz.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2021, 45
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Direct supplies of timbers from the southern Baltic region for the Spanish Naval Departments during the second half of the 18th century
Autorzy:
Reichert, Rafał
Atkinson, Mark
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1591516.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
Spanish shipbuilding
South Baltic region
timber supply
wood commerce
XVIII century
Hiszpański przemysł okrętowy
południowy Bałtyk
zaopatrzenie w drewno
handel drewnem
XVIII wiek
Opis:
W XVIII wieku europejska scena polityczna została zdominowana przez imperialistyczną rywalizację między Wielką Brytanią, Francją i Hiszpanią, która wpłynęła na szybki rozwój Królewskich Marynarek Wojennych tych krajów. Walka o panowanie nad światem stymulowała postęp technologiczny, gospodarczy i militarny, jednak z drugiej strony zjawisko to wywołało olbrzymie zapotrzebowanie na surowce naturalne, jak metale szlachetne i inne materiały potrzebne do prowadzenia wojny morskiej, zwłaszcza żelazo, drewno, smołę, żywicę, konopie i płótno lniane. Celem niniejszego artykułu jest pokazanie znaczenia zasobów leśnych pochodzących z hinterlandu południowego Bałtyku (dziś tereny Niemiec, Polski, Rosji i Litwy), których obfite lasy były głównym źródłem budulca w budownictwie okrętowym. Bazę dokumentalną tekstu stanowią rejestry sundzkie, gdzie została przeanalizowana żegluga pomiędzy południowym Bałtykiem i Hiszpanią oraz dane uzyskane podczas kwerend archiwalnych w Polsce i Hiszpanii, które miały za cel przedstawienie dowodów na istnienie bezpośredniego handlu drewnem nie tylko z Holandią, Wielką Brytanią, Francją i Skandynawią lecz również z innymi, odległymi regionami europejskimi jak miało to miejsce w przypadku drewna z południowego Bałtyku (zwłaszcza z obecnych polskich portów w Gdańsku i Szczecinie), które trafiło do hiszpańskich departamentów marynarki wojennej w XVIII wieku.
During the 18th century, the European political scene was dominated by the imperialist com- petition between Great Britain, France and Spain, which took a new course due to the greater development of Royal Navies. This rivalry for the dominion over the world influenced and stimulated the technological, economic and military progress, but, at the same time, this phenomenon provoked a high demand of natural resources (precious metals and raw ma- terials, especially timbers, hemp and canvas) to maintain the operational needs of Royal Navies. The purpose of this paper is to show the importance of forest resources coming from the Southern Baltic (today the territories of Germany, Poland, Russia, and Lithuania) whose abundant forests were the principal source of wood, pitch, hemp and tar, that is, basic prod- ucts used for building vessels and for keeping them in operation. With this, through the toll registers of the Sund Strait (Denmark) and archive information from Poland and Spain, I am intending to analyze and interpret the evidence of wood sup- plies from the South Baltic (especially from actual Polish ports in Gdansk and Szczecin) which were sent to the Spanish naval departments during the 18th century in order to demon- strate the importance of those forest sources for the development of Spanish naval power.
Źródło:
Studia Maritima; 2020, 33; 129-147
0137-3587
2353-303X
Pojawia się w:
Studia Maritima
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Linguistic geography and historical material. An example of inventory ledgers from the second half of the 18th century kept in Wielkopolska
Geografia lingwistyczna a materiał historyczny. Na przykładzie wielkopolskich inwentarzy z drugiej połowy XVIII wieku
Autorzy:
Osowski, Błażej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2007918.pdf
Data publikacji:
2020-12-15
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
linguistic geography
historical dialectology
18th century
inventory ledgers
variability
a linguistic map
geografia lingwistyczna
dialektologia historyczna
XVIII wiek
inwentarze
wariantywność
mapa językowa
Opis:
This work connects with the dialectological aspect of linguistic geography. The analysed material consists of inventory ledgers kept in Wielkopolska in the second half of the 18th century for nobility possessions. It is assumed that the then regional variety of the Polish language spoken in Wielkopolska was geographically diverse and this diversity was anything but accidental. It was affected by the education of the communication actors (including the writers) and their command of the literary Polish language, dialectal influences, impact of foreign languages, presence of archaic and innovative elements. This diversity is reflected in inventory ledgers; an analysis thereof was aimed at excerpting examples of lexical variants. This work contains 4 selected examples: ‘bogaty chłop’ [a wealthy farmer], ‘ziemniaki’ [potatoes], ‘mała izba’[a small room], ‘niebieski’ [blue]. Maps have been created for them. The analytical part is followed by generalisation of the variability in the surveyed sources (types of variability, its sources, levels, types of variants).
Niniejsza praca wpisuje się w nurt dialektologiczny geografii językowej. Analizowany materiał to wielkopolskie inwentarze dóbr szlacheckich z 2. połowy XVIIIwieku. Zakłada się, że ówczesna wielkopolska polszczyzna regionalna była wewnętrznie zróżnicowana w wymiarze geograficznym i zróżnicowanie to nie miało charakteru przypadkowego, lecz wpływały na nie takie czynniki, jak: wykształcenie uczestników aktu komunikacji (w tym pisarzy) i opanowanie przez nich polszczyzny literackiej, wpływy gwarowe, wpływy obcych języków, obecność elementów archaicznych i innowacyjnych. Zróżnicowanie to odbija się w inwentarzach, a ich analiza miała za cel wyekscerpowanie przykładów wariantów leksykalnych. W niniejszej pracy przytoczono 4 wybrane przykłady: ‘bogaty chłop’, ‘ziemniaki’, ‘mała izba’, ‘niebieski’. Stworzono dla nich mapy. Po części analitycznej sformułowano uogólnienie na temat wariantywności w badanych źródłach (typy wariantywności, jej źródła, poziomy, typy wariantów).
Źródło:
Gwary Dziś; 2020, 13; 111-134
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polish popular-science magazines until 1939 — a historical outline and development
Polskie czasopisma popularnonaukowe do 1939 roku: rozwój, ewolucja formy i treści
Autorzy:
Wójcik, Ewa
Wrona, Grażyna
Zając, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2075134.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
History of Polish press
popular science periodicals(18th–20th century)
popular science periodicals in the interwar period (1918–1939)
czasopisma popularnonaukowe
popularyzacja nauki
XVIII wiek
XIX wiek
dwudziestolecie międzywojenne
Opis:
Tematem niniejszego opracowania są dzieje czasopism popularnonaukowych wydawanych na ziemiach polskich od XVIII wieku do 1939 roku. Początkową datę wyznacza rok 1758, kiedy to ukazał się pierwszy polski periodyk popularnonaukowy „Nowe Wiadomości Ekonomiczne i Uczone”. Badany zbiór objął 128 tytułów zróżnicowanych zarówno formalnie, jak i treściowo.
This article outlines the rise and development of popular science periodicals in Poland from the 18th century until 1939. Their history begins in 1758 with the publication of Nowe Wiadomości Ekonomiczne i Uczone [Latest Economic and Learned News]. Our corpus includes 128 periodicals representing a great diversity of formats and content.
Źródło:
Rocznik Historii Prasy Polskiej; 2019, 22, 1; 5-21
1509-1074
Pojawia się w:
Rocznik Historii Prasy Polskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A Top-down Approach to the Historical Demography of 18th-Century Pomerania
Autorzy:
Gehrmann, Rolf
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30145924.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
Pomerania
18th century
Prussian statistics
demography
population growth
mode of reproduction
mortality
age at marriage
Pomorze Zachodnie
XVIII wiek
statystyki pruskie
demografia
wzrost liczby ludności
sposób reprodukcji
umieralność
wiek zawierania małżeństw
Opis:
Taking advantage of relatively well-preserved Prussian statistics, the author examines the dynamics of the Pomeranian population in the 18th century to suggest priorities for further studies at both the individual and local community level. He proposes to take the concept of the mode of reproduction as their common paradigm and also take a functionalist approach, even if detailed research may reveal that it was not external forces, as older theories proclaim, but internal forces of destabilization that finally destroyed the assumed system.
W analizie rozwoju populacji Pomorza w XVIII w. autor korzysta z relatywnie dobrze zachowanych statystyk pruskich, aby określić priorytety dalszych badań na poziomie jednostek, zbiorowości lokalnych czy też wspólnot. Za ich wspólny paradygmat proponuje przyjąć koncepcję sposobu reprodukcji i podejście funkcjonalistyczne, nawet gdyby szczegółowe badania pokazały, że to nie siły zewnętrzne, jak głoszą starsze teorie, lecz wewnętrzne, zdestabilizowały zakładany system.
Źródło:
Przeszłość Demograficzna Polski; 2022, 44; 29-59
0079-7189
2719-4345
Pojawia się w:
Przeszłość Demograficzna Polski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Russo-Turkish war (the campaign of 1789) in the light of reports from „Pamiętnik Historyczno-Polityczno-Ekonomiczny”
Wojna rosyjsko-turecka (kampania 1789 roku) w świetle doniesień „Pamiętnika Historyczno-Polityczno-Ekonomicznego”
Autorzy:
Karkocha, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689165.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
wojna rosyjsko turecka 1787–1792
kampania 1789 roku
„Pamiętnik Historyczno-Polityczno-Ekonomiczny”
Piotr Świtkowski
prasa warszawska
XVIII wiek
Russo-Turkish war 1787–1792
campaign of 1789
Warsaw press
18th century
Opis:
Przedmiotem artykułu jest wojna rosyjsko-turecka z lat 1787–1792, a ściślej rzecz ujmując – kampania roku 1789. Zagadnienie to zostanie omówione na podstawie informacji publikowanych na łamach „Pamiętnika Historyczno-Polityczno-Ekonomicznego”. Pismo to ukazywało się w Warszawie w latach 1782–1792, a jego redaktorem i wydawcą był ksiądz Piotr Świtkowski. Od początku wojny rosyjsko-tureckiej, do której w lutym 1788 r. przyłączyła się Austria jako sojusznik Katarzyny II, „Pamiętnik” zamieszczał periodyczne sprawozdania z działań na froncie tureckim. Opisywał najważniejsze bitwy, ale też mało istotne potyczki, informował o ruchach i stanie walczących armii, drukował etaty wojsk i wiadomości biograficzne o dowódcach. Świtkowski był zwolennikiem polityki protureckiej i jako taki z sympatią wypowiadał się na temat Porty i jej mieszkańców, chwalił waleczność tureckiego żołnierza, pozytywnie odnosił się też do reform wojskowych przeprowadzanych w tym państwie.
The subject of the article is the Russo-Turkish war of 1787–1792, more precisely the campaign of 1789. The issue will be discussed basing on the information published in „Pamiętnik Historyczno-Polityczno-Ekonomiczny”. The journal was coming out in Warsaw in the years 1782–1792, and Piotr Świtkowski was its editor and publisher. Since the beginning of the Russo-Turkish war, which Austria joined as Catherine II’s ally in February 1788, „Pamiętnik” was posting periodic reports on the activities at the Turkish front. It described the most important battles as well as less significant skirmishes, informed on the movements and the status of the fighting armies, printed the war complements and biographical notes of military commanders. As a supporter of pro-Turkish politics, Świtkowski spoke of the Ottoman Porte and inhabitants of Turkey with fondness, praised the bravery of a Turkish soldier, and positively reflected on the military reforms in that country.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2017, 16, 3
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
‘Gazeta Warszawska’ on the Russo-Turkish War (the 1789 campaign)
‘Gazeta Warszawska’ o wielkiej wojnie wschodniej (kampania 1789 roku)
Autorzy:
Karkocha, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689256.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
„Gazeta Warszawska”
polska prasa informacyjna
Stefan Łuskina
wojna rosyjsko-turecka 1789–1792
kampania 1789 roku
XVIII wiek
Polish information press
Russian-Turkish war of 1789–1792
1789 campaign
18th century
Opis:
Artykuł przybliża wybraną kampanię wielkiej wojny wschodniej, która toczyła się w latach 1787–1792 między Turcją a Rosją i sprzymierzoną z nią Austrią. Źródłem informacji wykorzystanych przez Autorkę są doniesienia „Gazety Warszawskiej” – czołowego pisma o charakterze informacyjnym, ukazującego się w latach 1774–1793 pod redakcją eks-jezuity, księdza Stefana Łuskiny. Przez cały okres trwania konfliktu łuskinowska gazeta regularnie (niemal w każdym numerze) relacjonowała działania na froncie wschodnim. Ksiądz redaktor był zwolennikiem orientacji prorosyjskiej, co nie pozostało bez wpływu na treść przekazywanych informacji. Publikowane w „Gazecie Warszawskiej” wiadomości z wojny wschodniej dobierał w taki sposób, aby wykazać wyższość oręża rosyjskiego nad flotą i armią osmańską oraz dowodzić nieuchronności klęski przeciwników carycy.
The article presents a selected campaign of the Russo-Turkish War, which Turkey fought with Russia and its ally, Austria, in 1787–1792. The Author used the reports of „Gazeta Warszawska” – a leading information magazine, published in 1774–1793 under the editorial supervision of an ex-Jesuit, Father Stefan Łuskina, as the principal source of information. Throughout the entire conflict, Łuskin’s newspaper reported regularly (almost in every issue) on activities on the eastern front. The editor-in-chief was an advocate of pro-Russian position, which did affect the information provided by the publication. The news from the Eastern War published in „Gazeta Warszawska” was selected in such a way as to show the superiority of the Russian army over the Ottoman fleet and army and to prove that the opponents of the Tsaritsa opponents would be inevitably defeated.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2018, 17, 3; 157-180
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Digital science in context of book culture history research: Polonica of the 16th-18th centuries in selected databases of written cultural heritage concerning the Kingdom of Hungary
Humanistyka cyfrowa w kontekście badań nad historią kultury książki: polonica od XVI do XVIII wieku w bazach danych piśmiennego dziedzictwa kulturowego związanego z Królestwem Węgierskim
Autorzy:
Špániová, Marta
Lichnerová, Lucia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/472385.pdf
Data publikacji:
2017-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
Tematy:
digital science
Polish book
16th-18th century
historical libraries
Kingdom of Hungary
research of Polonica
humanistyka cyfrowa
książka polska
XVI-XVIII wiek
biblioteki historyczne
Królestwo Węgierskie
badania poloników
Opis:
The authors summarise the main databases of written cultural heritage, used for research of book culture history in Slovakia, Czech Republic and Hungary, particularly databases including data for research of Polish books of the 16th-18th centuries. Potential of digital science and its sources for traditional book culture history research is emphasised. Authors analyse all types of Polonica in certain digitalised collections of various historical libraries in the Kingdom of Hungary from the 16th to the 18th centuries. Mutual cultural relationship of Slovakia and Poland in book culture history is also highlighted, especially for building of aristocratic and bourgeois libraries.
Autorki prezentują główne bazy danych piśmiennego dziedzictwa kulturowego używane do badań nad historią kultury książki na Słowacji, w Republice Czeskiej i na Węgrzech, w szczególności te z nich, które zawierają dane przydatne w badaniach nad polską książką od XVI do XVIII w. Autorki podkreślają potencjał jaki reprezentuje humanistyka cyfrowa i źródła przez nią wykorzystywane dla tradycyjnych badań na historią kultury książki. Analizują wszystkie typy poloników znajdujących się w niektórych zdigitalizowanych kolekcjach bibliotek dawnego Królestwa Węgierskiego istniejących od XVI do XVIII w. Naświetlają również relacje w dziedzinie kultury książki pomiędzy Polską a Słowacją, w szczególności w kontekście powstawania bibliotek mieszczańskich i arystokratycznych oraz rozwoju drukarstwa i księgarstwa w Królestwie Węgierskim.
Źródło:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2017, Polonika w zbiorach obcych, tom specjalny; 371-380
1897-0788
2544-8730
Pojawia się w:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A Discontinuation or a Preservation of the (Old) Belarusian Writing Tradition in the 18th Century? Contributions to the Discussion on the Development of the Literary Belarusian Language as Applied to Publications of the Basilian Printing Oices in Supraśl and Vilnius
Przerwanie czy przetrwanie (staro)białoruskiej tradycji piśmienniczej w XVIII wieku? Przyczynki do dyskusji nad rozwojem literackiego języka białoruskiego na materiale wydań bazyliańskich drukarni z Supraśla i Wilna
Autorzy:
Getka, Joanna Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1837726.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
simple speech
Ruthenian language
Old Belarusian language
the 18th century
break in the writing tradition
prosta mowa
język ruski
język starobiałoruski
XVIII wiek
przerwanie tradycji piśmienniczej
простая мова
руская мова
старабеларуская мова
XVIII стагоддзе
разрыў пісьмовай традыцыі
Opis:
The article presents elements of simple speech, the 18th century Ruthenian language, the testaments to which are the religious texts of that period published by the Basilian printing office in Supraśl (Sobranije pripadkov, 1722, Kratkoje soslovije, 1759, Pouczenije o obrjadach, 1788). The analysis of the Supraśl texts is supplemented by an analysis of a text published by the monastic printing office in Vilnius (Ecphonemata Liturgiey Greckiey 1671) in the Church Slavonic language but using the Latin script. Due to a variety of factors: whether political ones or scholarly stereotypes, religious texts were omitted in language research (on simple speech, Ruthenian language) and the Belarusian writing of the 18th century. The linguistic features recorded therein point to the necessity of revising the axiom, popularised in the 1960s by prominent researchers of the Belarusian language: Arkadz Zhurausky and Ivan Kramko and upheld by other researchers, regarding the disappearance of the Old Belarusian language in the 18th century. Their thesis was constructed on the basis of an analysis of the following factors: graphic, grammatical, orthographical, lexical, and those relating to genre. The crowning argument for the break in the continuity of tradition was an enumeration of specific features of the Old Belarusian writing which are absent in modern literary Belarusian. In accordance with the data obtained from the analysed Basilian publications, one ought to speak of an evolutionary character of the development of the literary Belarusian language.
W niniejszym artykule zaprezentowano elementy prostej mowy, ruskiej mowy XVIII wieku, świadectwem której są teksty o charakterze religijnym z tego okresu wydane w bazyliańskiej drukarni w Supraślu (Sobranije pripadkov, 1722, Kratkoje soslovije, 1759, Pouczenije o obrjadach, 1788). Analiza języka tekstów supraskich została uzupełniona analizą tekstu, wydanego w drukarni zakonnej w Wilnie (Ecphonemata Liturgiey Greckiey 1671), w języku cerkiewnosłowiańskim, jednak z zastosowaniem czcionki łacińskiej. Ze względu na różnego rodzaju czynniki: polityczne czy stereotypy naukowe teksty o charakterze religijnym były pomijane w badaniach nad językiem (prostą mową, ruską mową) i piśmiennictwem białoruskim XVIII wieku. Zarejestrowane w nich cechy językowe świadczą o potrzebie rewizji upowszechnionego w latach 60. XX wieku przez wybitnych badaczy języka białoruskiego: Arkadzia Żurauskiego i Iwana Kramko i podtrzymanego przez innych badaczy, aksjomatu na temat zaniku języka starobiałoruskiego w XVIII wieku. Swoją tezę skonstruowali oni na podstawie analizy czynników: graficznego, gramatycznego, ortograficznego, leksykalnego oraz gatunkowego. Koronnym argumentem za zerwaną ciągłością tradycji było wyliczenie specyficznych cech piśmiennictwa starobiałoruskiego, nieobecnych we współczesnym literackim języku białoruskim. Zgodnie z danymi z analizowanych druków bazyliańskich należy mówić o ewolucyjności procesu rozwoju białoruskiego języka literackiego.
У дадзеным артыкуле прадстаўлены элементы старабеларускай мовы XVIII ст., якія выступаюць у рэлігійных тэкстах гэтага перыяду, выдадзеных у базыльянскіх тыпаграфіях Супрасля (Sobranije pripadkov, 1722, Kratkoje soslovije, 1759, Pouczenije o obrjadach, 1788). Аналіз мовы супрасльскіх тэкстаў быў дапоўнены аналізам тэксту, надрукаванага ў манастырскай друкарні ў Вільні (Ecphonemata Liturgiey Greek 1671) на царкоўнаславянскай мове, аднак з выкарыстаннем лацінскага шрыфта. З-за розных фактараў (палітычных і навуковых стэрэатыпаў) творы рэлігійнага характару ігнараваліся пры вывучэнні беларускай мовы і пісьменнасці XVIII ст. Даследаванне пісьмовай спадчыны гэтага перыяду не былі прадметам актыўнага навуковага зацікаўлення з-за падтрыманага Аркадзем Жураўскім, Іванам Крамко і іншымі мовазнаўцамі тэзіса пра заняпад у XVIII ст. старабеларускай пісьмовай традыцыі. Галоўным аргументам для разрыву пераемнасці традыцыі быў погдяд, што спецыфічныя асаблівасці старабеларускай літаратуры (графічныя, граматычныя, арфаграфічныя, лексічныя і жанравыя) адсутнічаюць у сучаснай беларускай літаратурнай мове. Праведзены аналіз мовы старадрукаў вядзе да змены аксіёмы наконт развіцця беларускай літаратурнай мовы. Тэзіс пра разрыў у моўна-пісьмовай традыцыі прапануецца замяніць тэзісам пра эвалюцыйны характар развіцця беларускай літаратурнай мовы.
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2020, 14; 279-295
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Witchcraft Trial in Doruchów in 1775 Fact or Myth?
Proces o czary w Doruchowie w 1775 roku. Fakt czy mit?
Autorzy:
Wijaczka, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23050676.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
procesy o czary
Doruchów
państwo polsko-litewskie
Wielkopolska
wiek XVIII
historia płci
witch trials
Poland-Lithuania Coommonwealth
Greater Poland
18th century
gender study
Opis:
W tym artykule autor podsumował dyskusję na temat pojawiającego się w literaturze przedmiotu procesu o czary w Doruchowie w 1775 r. Oprócz anonimowej Relacyi naocznego świadka opublikowanej w 1835 r. na łamach „Przyjaciela Ludu” oraz ankiety z 1828 r., brak jest przesłanek, które jednoznacznie pozwoliłyby stwierdzić, że taki proces rzeczywiście przeprowadzono i na mocy wyroku życie straciło aż 14 kobiet. Proces ten jest – zdaniem autora – mitem, a autor Relacyi… z wiadomych tylko sobie powodów umiejscowił go w Doruchowie w tym konkretnym roku. Z całą pewnością jedyny proces o czary, potwierdzony źródłowo, przeprowadzono w Doruchowie w 1762 r.
In this article, the author summarized the discussion on the theme emerging in the subject literature on Doruchów witchcraft trial of 1775. Except for the anonymous eyewitness account [Relacya], published in 1835 in the column of the “Przyjaciel Ludu” [Friend of the People] and a survey of 1828, there is no definite indication that such trial actually took place, and that up to fourteen women lost their lives after having been sentenced to death. The author of this article maintains that the trial is a myth, and the author of Relacya set it in Doruchów in that particular year for the reasons known only to himself. With all certainty, the only witchcraft trial confirmed by sources took place in Doruchów in 1762.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2023, 22, 2; 83-109
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Perception of the Constitution of 3 May 1791 in the Contemporaneous American Press
Konstytucja 3 maja w ówczesnej prasie amerykańskiej
Autorzy:
Wiśniewska, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1931248.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Tematy:
The Governance Act
Constitution of 3 May 1791
the American press
history of Poland
history of law
18th century
Gazette of the United-States
National Gazette
Konstytucja 3 maja
prasa amerykańska
historia Polski
historia prawa
XVIII wiek
„Gazette of the United-States”
„National Gazette”
Opis:
The paper investigates the ways the American press of the times portrayed the Constitution of 3 May 1791. The Governance Act was valid from the date it was issued, May 3, 1791, until June 17, 1793, when the last Sejm, the one which acknowledged the second partition of Poland, was held. Despite the great distance and the limitations imposed by the technological possibilities of the times, the topic was nonetheless widely commented on at the time and positively received. It was much appreciated and enthusiastically welcomed in American press, which understood the Constitution as a natural continuation of the process of democratization. However, the articles depicting the document were rather general and far-fetched in their optimism towards introducing democracy, accusing the Constitution of causing social and political changes in Europe. Analyzing press articles, one may jump into hasty conclusion that the king, Stanislaw August Poniatowski, was a reformer whose main goal was to make all his subjects equal, which was not necessarily true. The Constitution was not thoroughly translated, which simplified and idealized its meaning.
Artykuł omawia sposób przedstawienia Konstytucji 3 maja 1791 r. w amerykańskiej prasie epoki. Ustawa rządowa obowiązywała od dnia wydania do 17 czerwca 1793 r., kiedy odbył się ostatni sejm, uznający drugi rozbiór Polski. Pomimo dystansu terytorialnego i ograniczeń narzucanych możliwościami technicznymi, treść tego aktu prawnego była szeroko komentowana i spotkała się z niezwykle entuzjastyczną oceną autorów rozumiejących Konstytucję jako naturalną kontynuację procesu demokratyzacji. Artykuły prasowe opisujące ten akt prawny były ogólnikowe i zbyt daleko idące w swoim optymizmie. Wynikało z nich, że Konstytucja wprowadzała demokrację oraz przyczyniała się do zmian społecznych i politycznych w Europie. Analizując je, można uznać króla Stanisława Augusta Poniatowskiego za czołowego reformatora, którego głównym celem było zrównanie wszystkich poddanych. Konstytucja nie została dokładnie przetłumaczona, a jej znaczenie zostało uproszczone i wyidealizowane.
Źródło:
Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego; 2021, XXIV, 24; 173-185
1733-0335
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies