- Tytuł:
-
Brides for the afterlife? Some considerations on female burials from West Lithuania in the third century AD
Narzeczone na wieczność? Uwagi na temat pochówków kobiecych z Litwy Zachodniej z III wieku n.e. - Autorzy:
- Banytė-Rowell, Rasa
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/28328278.pdf
- Data publikacji:
- 2022
- Wydawca:
- Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
- Tematy:
-
West Lithuania
3 rd cent. CE
female burials
female outfit
rites of passage
zachodnia Litwa
III wiek n.e
pochówki kobiet
strój kobiecy
rytuały przejścia - Opis:
-
The article is devoted to the female costume of graves in West Lithuania (area of cemeteries with stone-enclosures, the northern part of so called Memelkultur acc. C. Engel), which belongs to the third cent. AD (interregional phases C1b-C2, ca 220-300AD)(Fig. 1). Particular attention is drawn to two burials from Šernai (DE – Schernen) cemetery in Klaipėda rajonas which was excavated by A. Bezzenberger in 1891 (published by him in 1892). The skeletal remains of Šernai graves 10 and 22 were described by Bezzenberger as belonging to individuals of child age which may be connected with category of infans II (7-14,9 years) (see footnote 90). These two burials are widely known foremost because of the splendid headdress decorated with tiny bronze details – studs with two legs (Group III D of Bronzebuckelchen acc. Blumbergs 1982) and bronze flat spirals-pendants (Fig. 2). Both Šernai graves contained a rich set of ornaments – neckrings, crossbow brooches, rosette tutulus pins or tutulus brooch, strings of beads with iron bell-shaped pendants, spiral bracelets of Klaipėda type acc. Michelbertas and sash-like bracelets, finger rings (Figs 3-7). The similar female burials were unearthed in the neighbourhood to Šernai Cemetery on the same left bank of Minija river, some four kilometres to the North-East – in Baitai Cemetery (now Baičiai, Klaipėda rajonas, DE – Baiten). The part of a female‘s outfit from Baitai Grave 18 also was a headdress (headband or front part of the hood) decorated with the same type elements like in Šernai graves 10 and 22 (Fig. 8). The set of jewellry was similar despite being less numerous: a silver neckring, a pair of rosette tutulus pins linked with a chain, glass and amber beads, spiral bracelet of Klaipėda type, bronze finger rings (Figs 9-12). The remains of teeth belonging to the deceased from Baitai Grave 18 were examined by Associate Professor Ž. Miliauskienė and it was concluded that they belong to an individual of adolescent age between 15 and 19 years of category juvenis (15-19,9 years). The female from Baitai Grave 8 contained no remains of splendid headdress but she was provided with a set of ornaments similar to the burials discussed above: two rosette tutulus pins linked with string of glass and amber beads and iron bell-shaped pendants, two bronze bracelets with slightly thickened terminals, three bronze finger rings (one with blue glass inlay) (Fig. 13). The anthropological investigation of finger bones preserved in Baitai Grave 8 allowed us to conclude that the burial belonged to a child under the age of 16 (this investigation was performed by Dr J. Kozakaitė). The deceased belongs to the age category of infans II (7-14,9 years) or to the transitional age towards category of juvenis (15-19,9 years). </br> <br>It seems that a headdress with bronze decoration, tutulus-shaped ornaments, strings of beads and iron bell-shaped pendants, spiral bracelets of Klaipėda type and sash-like bracelets with a concave cross-section were elements of a ‘uniform’ for the burials of girls and young females. The grave-set from Lazdininkai Grave 23 (1996) has such components and according to anthropological investigations this burial belonged to to an adultus individual of 20-30 years. Another female burial from Lazdininkai Grave 63 (2000) contained the remains of a headdress decorated with bronze details. The deceased belonged to the category of age juvenis/adultus (age of 15-25 years) (Bliujienė, Bračiulienė 2018, Table 25). It is noticeable that the remains of a headdress or other dress decorated with bronze details of Group III D of Bronzebuckelchen acc. Blumbergs and flat spiral pendants were also found in other burials in Šernai (graves 54, 67) and Baitai (graves 2, 24) cemeteries. Šernai Grave 54 was attributed to a ‘grown up child’ and recent anthropological investigations of teeth from Baitai Grave 2 proved that they belonged to the individual of age ca 18-25 years old. Thus, it seems that age of females provided with headdress vary between category of infans II and early adultus. All the burials discussed here were richly equipped with jewellery. Nevertheless, they were not exeptional in the context of the mid-third century – second half of third century in West Lithuania. Similar headdresses occured in other cemeteries of Memelkultur (such like Kurmaičiai, Dauglaukis, Tilsit). Tutulus pins also occured almost in every cemetery containing burials of this chronological period. The same may be stated on the occurrence of strings with iron-bell shaped pendants. Thus such richness may be caused not only by higher status of families of deceased. It is argued in the article that this may have been caused by the status of females based on their young age. The elements of outfit discussed in the article should be associated with ceremonial dress which could be used during wedding ceremonies. The preparation of young female deceased as a bride might be caused by the need to ensure her special status for the entering the Other World. The wedding motif is also represented in the male graves of that period containing containers/boxes with female types of jewellry. These grave-goods were interpreted by C. Reich (2013) as ‘gifts for brides‘ in the Afterlife. The set of jewellery and ceremonial costume prepared for the wedding rites were closely personally tied to the particular girl and in the case of premature death these items could not be inherited by other family members. The burial of a girl or young female with an outfit such as those discussed here was a custom related to giving back her property for the Afterlife that could not be used during her lifetime. Such rites ensured that the girl would be initiated into the status of married woman to ensure her position among her ancestors in the Other World. The elements of burials customs and wedding ceremonies have many common features in various cultures and a motif of farewell and parting with the beloved one is strongly intertwinned in them. Such archaic traditions are not specifically related to ethnic inheritance but most probably represent archetypes of human thinking.
Artykuł poświęcony jest kobiecemu strojowi grobowemu z fazy C1b–C2, tj. ok. 220–300 n.e., z cmentarzysk z obudowami kamiennymi (północna część tzw. Memelkultur w ujęciu C. Engla) z dzisiejszej Litwy Zachodniej (Ryc. 1). Szczególną uwagę zwracają dwa inhumacyjne pochówki – groby 10 i 22 – z cmentarzyska w Šernai (dawn. Schernen) w rej. kłajpedzkim, rozkopanego przez A. Bezzenbergera w 1891 roku i opublikowanego przezeń rok później. Szczątki szkieletów z obu grobów Bezzenberge opisał jako należące do dzieci w wieku infans II (7–15 lat). Groby te są dobrze znane przede wszystkim z uwagi na wspaniałe nakrycia głowy zdobione drobnymi aplikacjami z brązu – guzkami z dwoma zaczepami (tzw. Bronzebuckelchen grupy IIID (wg Z. Blumbergs 1982) oraz płaskimi brązowymi zawieszkami binoklowatymi (Ryc. 2). Oba groby z Šernai zawierały też bogate zestawy ozdób i części stroju – naszyjniki, zapinki kuszowate, rozetowe szpile tutulusowe i zapinkęi tutulusową, sznury paciorków z żelaznymi zawieszkami dzwoneczkowatymi, spiralne bransolety typ kłajpedzkiego (wg M. Michelbertasa 1986) oraz bransolety mankietowe i pierścienie (Ryc. 3, 4). Podobne pochówki kobiece odkryto na cmentarzysku w Baitai (dziś. Baičiai, dawn. Baiten) położonym na tym samym lewym brzegu rzeki Miniji, ok. czterech kilometrów na północny wschód od Šernai. Do kobiecego stroju z grobu 18 z Baitai również należało nakrycie głowy (opaska lub kaptur) zdobione tak samo, jak czepki z grobów 10 i 22 z Šernai (Ryc. 5:1, 6:1.2). Podobny, choć mniej liczny był też zestaw biżuterii: srebrny naszyjnik, para rozetowych szpil tutulusowych połączonych łańcuszkiem, paciorki szklane i bursztynowe, spiralna bransoleta typu kłajpedzkiego i brązowe pierścienie (Ryc. 5:2–4, 6:3–13.14–18). Badania pozostałości zębów odkrytych w grobie 18 w Baitai wykazały, że należały one do osoby młodocianej w wieku iuvenis. Dziewczyna pochowana w grobie 8 w Baitai nie miała okazałego nakrycia głowy, ale była wyposażona w podobny zestaw ozdób jak omówione wyżej: dwie rozetowe szpile tutulusowe połączone sznurem szklanych i bursztynowych paciorków z żelaznymi zawieszkami dzwoneczkowatymi, dwie brązowe bransolety z lekko pogrubionymi zakończeniami, trzy brązowe pierścionki (jeden z oczkiem z niebieskiego szkła) (Ryc. 7:1.4–45). Analiza antropologiczna kości palców zachowanych w tym grobie pozwoliła stwierdzić, że należały one do osoby poniżej 16 roku życia – a więc dziecka w wieku infans II lub przejściowym do wieku iuvenis. Wszystkie omawiane tu pochówki były bogato wyposażone w biżuterię, niemniej, na tle innych pochówków z połowy i drugiej połowy III wieku n.e. z Litwy Zachodniej nie są wyjątkami. Podobne nakrycia głowy znamy z innych nekropoli Memelkultur (m.in. z Kurmaičiai, Dauglaukis i Tylży). Niemal na każdym cmentarzysku z tego okresu występowały też szpile tutulusowe czy sznury paciorków z żelaznymi zawieszkami dzwoneczkowatymi. Bogactwo wyposażeń omawianych pochówków nie musi więc być wyłącznie skutkiem wyższego statusu rodzin zmarłych. Możliwe, że odzwierciedlało ono status kobiet wynikający z ich młodego wieku. Omawiane tu elementy stroju należy łączyć z ceremonialnym strojem, który mógł być stosowany podczas ceremonii ślubnych. Prezentacja zmarłej młodej kobiety jako panny młodej mogła wynikać z konieczności zapewnienia jej odpowiedniego statusu podczas przejścia w zaświaty. Motyw zaślubin czytelny jest również w męskich grobach z tego okresu, zawierających pojemniki/pudełka z typowo kobiecą biżuterią – Ch. Reich (2013) zinterpretowała ją jako „dary dla narzeczonych” z zaświatów. Zestaw biżuterii i strój ceremonialny przygotowany do obrzędów ślubnych był osobistą własnością konkretnej dziewczyny i w wypadku jej przedwczesnej śmierci nie mógł być dziedziczone przez innych członków rodziny. Pochówek dziewczyny lub młodej kobiety w stroju takim, jak tutaj omawiane, byłby zatem formą przekazania jej na życie pozagrobowe własności, której nie mogła wykorzystać za życia. Obrzędy takie zapewniały dziewczynie status kobiety zamężnej, a tym samym uzyskanie stosownej pozycji wśród przodków w zaświatach. W różnych kulturach elementy zwyczajów pogrzebowych i ceremonii ślubnych splatają się ze sobą, a motyw pożegnania i rozstania z ukochaną osobą jest w nich szczególnie wyraźny. Te archaiczne tradycje nie są związane z konkretnymi etnosami, ale najprawdopodobniej odzwierciedlają pewne ogólnoludzkie archetypy kulturowe. - Źródło:
-
Wiadomości Archeologiczne; 2022, LXXIII, 73; 109-130
0043-5082 - Pojawia się w:
- Wiadomości Archeologiczne
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł