Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Surma, Zbigniew." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-15 z 15
    Tytuł:
    Ballistic Model of Two-Stage Light Gas Gun
    Model balistyczny dwustopniowego układu miotającego
    Autorzy:
    Surma, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2203984.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
    Tematy:
    light gas gun
    propulsion system
    hypervelocity
    interior ballistics
    działo gazowe
    układ miotający
    prędkość hiperdźwiękowa
    balistyka wewnętrzna
    Opis:
    A physical model and specificity of a two-stage light gas gun propulsion system are presented in this paper. For the considered system, a mathematical model of phenomena inside a combustion chamber, a light gas filled chamber, and a barrel was worked out. A numerical solution of the proposed model for the considered propulsion system gives pressures of powder gases, pressure of light gas, and motion parameters of a piston and a projectile. On the basis of the results of the accomplished calculations, influence of system structural parameters on the maximum pressure inside a compression chamber and a muzzle velocity of a projectile has been analysed. The final results of this work were used for development of the first in Poland a laboratory station with two-stage light gas gun intended for experimental investigation in the field of terminal ballistics of objects moving at hypersonic velocities.
    W pracy przedstawiono model fizyczny ilustrujący specyfikę działania dwustopniowego układu miotającego. Dla rozpatrywanego układu sformułowano termodynamiczny model matematyczny zjawisk zachodzących w komorze spalania prochowego ładunku miotającego oraz w komorze sprężania i lufie. W wyniku numerycznego rozwiązania zaproponowanych równań otrzymuje się m.in. ciśnienie gazów prochowych w komorze spalania, ciśnienie gazu lekkiego w komorze sprężania oraz lufie, jak również charakterystyki ruchu tłoka i pocisku dla przyjętego układu konstrukcyjnego. Na podstawie wykonanych obliczeń przeanalizowano wpływ parametrów konstrukcyjnych układu na charakterystyki jego pracy, m.in. napęd pocisku. Wyniki pracy zostały wykorzystane do opracowania pierwszego w Polsce stanowiska badawczego, przeznaczonego do realizacji badań doświadczalnych z zakresu balistyki końcowej obiektów poruszających się z prędkościami hiperdźwiękowymi.
    Źródło:
    Problemy Mechatroniki : uzbrojenie, lotnictwo, inżynieria bezpieczeństwa; 2023, 14, 1 (51); 73--88
    2081-5891
    Pojawia się w:
    Problemy Mechatroniki : uzbrojenie, lotnictwo, inżynieria bezpieczeństwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ballistic Analysis of Missile Propulsion in a Perforated Barrel Launcher
    Autorzy:
    Surma, Zbigniew
    Leciejewski, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1062726.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Przemysłu Organicznego
    Tematy:
    mechanics
    internal ballistics
    rocket propulsion system
    perforated barrel
    Opis:
    This study presents a ballistic analysis of the propulsion of a smart counter-projectile in an active protection system. In order to reduce the pressure of the propellant gases inside the semi-closed barrel of the launcher and to mitigate the effects of the recoil of the launcher, a perforated barrel was chosen. For the system considered, a physical model and a mathematical model of the propulsion of a rocket projectile in a perforated barrel, as well as a computer program, were developed. The gas pressures inside the combustion chamber of the rocket engine and the barrel, as well as the velocity and travel of the missile are the main results from the solution of the presented mathematical model. Based on the resulting calculations, the influence of the holes in the perforated barrel on the operating conditions of the rocket engine, as well as the pressure of propellant gases and the missile velocity inside the barrel were analysed. The use of a perforated barrel caused a significant reduction in the total impulse of the propellant pressure inside the barrel. Based on experimental tests of the barrel launcher-missile assembly, a decrease (about 50%) in the muzzle velocity of the missile was observed. The mathematical model of the interior ballistics presented here allows the missile propulsion, both in a monolithic- as well as a perforated barrel-launcher, to be investigated.
    Źródło:
    Central European Journal of Energetic Materials; 2020, 17, 4; 475-491
    1733-7178
    Pojawia się w:
    Central European Journal of Energetic Materials
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    On a Certain Method of Determining the Burning Rate of Gun Propellant
    Autorzy:
    Leciejewski, Zbigniew
    Surma, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/358624.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Przemysłu Organicznego
    Tematy:
    ballistics
    closed vessel test
    gun propellant
    burning rate
    Opis:
    The relation between the burning rate, r, of a solid propellant and the pressure, p, of gases surrounding the burning propellant surface is the basic component of the gas inflow equation. The applicability of a linear form of the burning rate law is limited only to those propellants for which the same pressure impulses, Ip, were obtained during closed vessel tests at different loading densities. To determine the values of the power form of the burning rate law it is necessary to know the values of the energetic and ballistic characteristics of the propellant. In this paper, a method is presented for determining the relation r(p) for which the only input data are the pressure, p(t), of the propellant gases recorded during closed vessel tests (only for a single specific loading density) and information on the shape and geometric dimensions of the propellant grains. An analysis of the possibility of applying the proposed method, through examples of single-base, double-base and multi-base propellants with neutral and progressive characteristics of burning surface changes, was carried out for the purposes of the present study. The qualitative and quantitative results of burning rate analyses prove the validity of the assumptions made.
    Źródło:
    Central European Journal of Energetic Materials; 2019, 16, 3; 433-448
    1733-7178
    Pojawia się w:
    Central European Journal of Energetic Materials
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Investigations of the Influence of Ignition on the Dynamic Vivacity of Propellants
    Badania wpływu zapłonu na krzywe dynamicznej żywości prochów
    Autorzy:
    Trębiński, Radosław
    Leciejewski, Zbigniew
    Surma, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/403546.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
    Tematy:
    internal ballistics
    dynamic vivacity
    ignition
    balistyka wewnętrzna
    dynamiczna żywość
    zapłon
    Opis:
    The paper presents an attempt to determine the dynamic vivacity functions of propellants with taking into account a parallel burning of the black powder igniter and the tested propellant. The approach is based on presented results of closed vessel tests, proving that the burning of the tested propellant starts before complete burning of the black powder igniter. Basing on closed vessel tests results for black powder, its dynamic vivacity function was determined. It was used for a prediction of the partial pressure of black powder combustion products in the case when black powder was used as an igniter. Dynamic vivacity curves are compared with the dynamic vivacity curves calculated at the assumption that the combustion of the main charge starts after the complete burning of the igniter. Obtained results show that the considered approach fails due to a very complex interaction between the igniter and the tested propellant.
    W pracy opisano próbę określania funkcji dynamicznej żywości prochów przy uwzględnieniu równoległego spalania zapłonnika z prochu czarnego i badanego prochu. Podejście jest oparte na prezentowanych wynikach prób pirostatycznych, dowodzących, że spalanie badanego prochu zaczyna się przed całkowitym spaleniem prochu czarnego. Opierając się na wynikach testów pirostatycznych dla prochu czarnego, określono jego funkcję dynamicznej żywości. Została ona wykorzystana do predykcji cząstkowego ciśnienia produktów spalania prochu czarnego w przypadku, gdy proch czarny został użyty jako zapłonnik. Krzywe dynamicznej żywości porównano z krzywymi dynamicznej żywości obliczonymi przy założeniu, że spalanie głównego ładunku zaczyna się po pełnym spaleniu prochu czarnego. Otrzymane rezultaty pokazały, że rozpatrywany sposób podejścia zawodzi ze względu na skomplikowany charakter oddziaływania pomiędzy zapłonnikiem i badanym prochem.
    Źródło:
    Problemy Mechatroniki : uzbrojenie, lotnictwo, inżynieria bezpieczeństwa; 2019, 10, 2 (36); 55-68
    2081-5891
    Pojawia się w:
    Problemy Mechatroniki : uzbrojenie, lotnictwo, inżynieria bezpieczeństwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Experimental Assessment of Primer Pressure in 9 mm Pistol Ammunition
    Eksperymentalna ocena wartości ciśnienia zapłonu 9 mm amunicji pistoletowej
    Autorzy:
    Fikus, Bartosz
    Surma, Zbigniew
    Trębiński, Radosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/403304.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
    Tematy:
    closed vessel test
    ignition pressure
    ignition charge mass
    badania pirostatyczne
    zapłon
    ciśnienie zapłonu
    masa materiału inicjującego
    Opis:
    n theoretical simulations of internal ballistics phenomena, the value of pressure generated by the ignition system is required. Typically, the ignition pressure value is assumed to be 3 - 5 MPa. The work presents a measurement stand using a “micro closed vessel”, designed to determine the ignition pressure for 9 mm pistol ammunition. Pressure measurements were made for two types of ammunition, differing in the construction of the ignition system. The results of measurements indicate that the value of the ignition pressure is twice as high as usually assumed. In addition, the mass of the ignition charge was determined, which is used in selected models of internal ballistics. The mass value was at the level of 0.02 g.
    W symulacjach zjawisk balistyki wewnętrznej układów miotających wymagana jest znajomość wartości ciśnienia wytwarzanego przez układ zapłonowy. Wartość ta jest istotna z punktu widzenia opisu procesu spalania materiału miotającego w początkowej fazie strzału, co wynika z znaczącego wpływu ciśnienia gazów prochowych na szybkość spalania materiału miotającego. Ten fakt z kolei przekłada się na maksymalną wartość ciśnienia w przestrzeni zapociskowej. Zazwyczaj przyjmowaną wartością ciśnienia zapłonu jest wartość na poziomie 3 – 5 MPa. Niestety w dostępnej literaturze uwidacznia się brak oszacowań wartości ciśnienia generowanego przez spłonkę amunicji strzeleckiej. Biorąc pod uwagę ten fakt, w pracy przedstawiono stanowisko pomiarowe, wykorzystujące mikrokomorę manometryczną, przeznaczone do pomiaru ciśnienia zapłonu dla 9 mm amunicji pistoletowej. Dokonano pomiarów ciśnienia dla dwóch rodzajów amunicji, różniących się budową układu zapłonowego. Otrzymane rezultaty wskazują, że wartość ciśnienia zapłonu jest dwukrotnie wyższa niż zazwyczaj przyjmowana. Ponadto określono masę ładunku inicjującego, która wykorzystywana jest w wybranych modelach balistyki wewnętrznej. Wartość masy kształtowała się na poziomie 0,02 g.
    Źródło:
    Problemy Mechatroniki : uzbrojenie, lotnictwo, inżynieria bezpieczeństwa; 2020, 11, 2 (40); 25-30
    2081-5891
    Pojawia się w:
    Problemy Mechatroniki : uzbrojenie, lotnictwo, inżynieria bezpieczeństwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Theoretical and experimental investigations on a rocket propulsion system of projectiles intended for vehicle active protection system
    Teoretyczno-doświadczalne badania rakietowego układu napędowego antypocisku systemu ochrony aktywnej pojazdów
    Autorzy:
    Surma, Zbigniew
    Leciejewski, Zbigniew
    Dzik, Arkadiusz
    Białek, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1065644.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Przemysłu Organicznego
    Tematy:
    propulsion system
    counter-projectile
    solid rocket propellant
    active protection system
    układ napędowy
    antypocisk
    stałe paliwo rakietowe
    system ochrony aktywnej
    Opis:
    W artykule zaprezentowano wybrane wyniki realizowanego w Wojskowej Akademii Technicznej projektu badawczego, którego celem jest wykonanie demonstratora technologii systemu ochrony aktywnej pojazdów oraz jego elementu w postaci inteligentnego antypocisku służącego do zwalczania pocisków przeciwpancernych w ustalonej odległości od ochranianego obiektu. Ze względu na specyfikę konstrukcji głowicy antypocisku zawierającej elementy elektroniczne, wrażliwe na duże przeciążenia, zdecydowano się zastosować jako układ napędowy antypocisku silnik rakietowy na paliwo stałe. Na podstawie określonych wymagań (założeń) w stosunku do układu napędowego antypocisku wyznaczono wymiary ładunku napędowego oraz bloku dyszowego, a następnie przeprowadzono obliczenia charakterystyk pracy projektowanego układu (ciśnienie gazów w komorze spalania i ciąg silnika w funkcji czasu, impuls całkowity ciągu). Analizy i badania przeprowadzono przyjmując znane właściwości homogenicznych stałych paliw NX rakietowych produkcji krajowej. W celu weryfikacji wyników analizy teoretycznej zrealizowano we współpracy z ZPS „GAMRAT” Sp. z o.o. w Jaśle doświadczalne badania na hamowni, które potwierdziły prawidłowość doboru paliwa oraz postawione na wstępie założenia dotyczące działania układu napędowego projektowanego antypocisku.
    Źródło:
    Materiały Wysokoenergetyczne; 2020, 12, 1; 133-143
    2083-0165
    Pojawia się w:
    Materiały Wysokoenergetyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Preliminary analysis of ballistic requirements for LOVA propellants for new generation tank ammunition
    Wstępne analizy wymagań balistycznych prochów LOVA do amunicji czołgowej nowej generacji
    Autorzy:
    Fikus, Bartosz
    Leciejewski, Zbigniew
    Michalski, Jakub
    Surma, Zbigniew
    Trębiński, Radosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1065328.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Przemysłu Organicznego
    Tematy:
    insensitive propellant
    closed vessel tests
    małowrażliwy materiał miotający
    badania pirostatyczne
    Opis:
    Pod koniec 2016 r. Konsorcjum Naukowo-Przemysłowe (Mesko S.A., Polska Grupa Zbrojeniowa S.A., Politechnika Warszawska, Wojskowa Akademia Techniczna, Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia) rozpoczęło realizację projektu badawczo-rozwojowego, którego celem jest opracowanie i wykonanie demonstratorów technologii krytycznych elementów do nowej generacji, polskiej amunicji czołgowej 120 mm. Do elementów krytycznych w tym projekcie zaliczono samospalającą się łuskę, małowrażliwy materiał miotający oraz pręty wolframowe do pocisku podkalibrowego. Zadaniem Wojskowej Akademii Technicznej jest opracowanie podstaw technologii i wykonanie w skali laboratoryjnej małowrażliwego materiału miotającego typu LOVA (zespół badawczy Wydziału Nowych Technologii i Chemii) oraz przeprowadzenia badań balistycznych i badań symulacyjnych zjawiska strzału w 120 mm czołgowym układzie miotającym z wykorzystaniem amunicji elaborowanej opracowanym prochem LOVA (zespół badawczy Wydziału Mechatroniki, Uzbrojenia i Lotnictwa). W niniejszym artykule zawarto analizy literaturowe dotyczące właściwości energetyczno-balistycznych prochów typu LOVA oraz prochu JA-2. Ponadto przeprowadzono własne badania pirostatyczne prochu JA-2 (produkcji Nitrochemie AG) oznaczonego jako LO5460. Badania te przeprowadzono w komorze manometrycznej o pojemności 200 cm3. Na podstawie zarejestrowanego (w czasie) ciśnienia gazów prochowych określono siłę prochu, kowolumen gazów prochowych oraz krzywe żywości dynamicznej. Wykorzystując wyniki pomiarów geometrii ziaren prochu określono współczynnik liniowej szybkości spalania. Wyniki badań własnych pozwoliły na przeprowadzenie wstępnych badań symulacyjnych zjawiska strzału w 120 mm układzie miotającym.
    Źródło:
    Materiały Wysokoenergetyczne; 2020, 12, 1; 144-157
    2083-0165
    Pojawia się w:
    Materiały Wysokoenergetyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Selected Aspects of Heat Transfer Study in a Gun Barrel of an Anti-Aircraft Cannon
    Wybrane aspekty badania wymiany ciepła w lufie działa przeciwlotniczego
    Autorzy:
    Zieliński, Mateusz
    Koniorczyk, Piotr
    Surma, Zbigniew
    Preiskorn, Marek
    Sienkiewicz, Judyta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27314957.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
    Tematy:
    mechanical engineering
    anti-aircraft cannon barrel
    heat transfer
    numerical simulation
    temperature field
    inżynieria mechaniczna
    lufa działa przeciwlotniczego
    wymiana ciepła
    symulacje numeryczne
    pole temperatury
    Opis:
    The paper presents the results of computer simulations of the transient heat flow in the barrel wall of a 35 mm caliber cannon for a single shot and a sequence of seven shots for a selected 30HN2MFA barrel steel. It was assumed that the inner surface of the barrel does not have a protective layer of chromium or nitride. When calculating heat transfer in a barrel, constant and temperature variable values of thermal conductivity, specific heat and density (in the range from RT (Room Temperature) up to 1000℃) in the 30HN2MFA steel were assumed. The test results were compared for both cases. A barrel with a total length of 3150 mm was divided into 6 zones (i = 1,…, 6) and in each of them, the heat flux density was calculated as a function of the time ̇() on the inner surface of the barrel. In each zone, the heat transfer coefficient, as a function of the time hi(t) and bore gas temperature as a function of the time Tg(t) to the cannon barrel for given ammunition parameters, was developed. A calculating time equaling 100 ms per single shot was assumed. The results of the calculations were obtained using FEM implemented in COMSOL Multiphysics ver. 5.6 software.
    W pracy przedstawiono wyniki symulacji komputerowych nieustalonego przepływu ciepła w ścianie lufy armaty kalibru 35 mm dla pojedynczego strzału i sekwencji siedmiu strzałów dla wybranej stali lufowej 30HN2MFA. Założono, że wewnętrzna powierzchnia lufy nie posiada ochronnej warstwy chromu lub azotku. Przy obliczaniu wymiany ciepła w lufie przyjęto stałe oraz temperaturowo zmienne wartości przewodności cieplnej, ciepła właściwego i gęstości (w zakresie od temperatury pokojowej (Room Temperature) do 1000℃) dla stali 30HN2MFA. Wyniki badań porównano dla obu przypadków. Lufa o łącznej długości 3150 mm została podzielona na 6 stref (i=1,…,6) i w każdej z nich obliczono gęstość strumienia ciepła w funkcji czasu ̇() na wewnętrznej powierzchni lufy. W każdej strefie obliczono współczynnik przejmowania ciepła w funkcji czasu ℎ () oraz temperatury gazów prochowych w funkcji czasu () w lufie armaty dla zadanych parametrów amunicji. Dla pojedynczego strzału do obliczeń przyjęto czas równy 100 ms. Wyniki obliczeń uzyskano za pomocą MES zaimplementowanego w oprogramowaniu COMSOL Multiphysics ver. 5.6.
    Źródło:
    Problemy Mechatroniki : uzbrojenie, lotnictwo, inżynieria bezpieczeństwa; 2023, 14, 2(52); 73--86
    2081-5891
    Pojawia się w:
    Problemy Mechatroniki : uzbrojenie, lotnictwo, inżynieria bezpieczeństwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badania pirostatyczne prochu typu JA-2 = Pyrostatic tests of JA-2 type powder
    Pyrostatic tests of JA-2 type powder.
    Powiązania:
    Problemy Techniki Uzbrojenia 2017, nr 2, s. 7-23
    Współwytwórcy:
    Trębiński, Radosław. Autor
    Leciejewski, Zbigniew Kazimierz. Autor
    Surma, Zbigniew. Autor
    Fikus, Bartosz. Autor
    Data publikacji:
    2017
    Tematy:
    Materiały wybuchowe
    Proch
    Balistyka wewnętrzna
    Artykuł z czasopisma naukowego
    Artykuł z czasopisma wojskowego
    Opis:
    Rysunki, tabele.
    Bibliografia na stronach 22-23.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Optimized multiparameter characterization of stem cell-derived extracellular vesicles using classical and imaging flow cytometry platforms
    Autorzy:
    Karnas, Elżbieta
    Kmiotek-Wasylewska, Katarzyna
    Madeja, Zbigniew
    Zuba-Surma, Ewa K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/284442.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Polskie Towarzystwo Biominerałów
    Źródło:
    Engineering of Biomaterials; 2019, 22, no.153; 24
    1429-7248
    Pojawia się w:
    Engineering of Biomaterials
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Utilization of graphenebased materials and mesenchymal stem cells in regenerative medicine
    Autorzy:
    Sekuła-Stryjewska, Małgorzata
    Noga, Sylwia
    Byrska, Aleksandra
    Pabis, Marta
    Lelek, Joanna
    Jagiełło, Joanna
    Madeja, Zbigniew
    Lipińska, Ludwika
    Zuba-Surma, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/284357.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Polskie Towarzystwo Biominerałów
    Źródło:
    Engineering of Biomaterials; 2019, 22, no.153; 55
    1429-7248
    Pojawia się w:
    Engineering of Biomaterials
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polyurethane composites as a potential 3D scaffold for Mesenchymal Stem Cells in cartilage regeneration
    Autorzy:
    Noga, Sylwia
    Sekula-Stryjewska, Małgorzeta
    Byrska, Aleksandra
    Lelek, Joanna
    Domalik-Pyzik, Patrycja
    Pielichowska, Kinga
    Madeja, Zbigniew
    Chlopek, Jan
    Zuba-Surma, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/285864.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Polskie Towarzystwo Biominerałów
    Źródło:
    Engineering of Biomaterials; 2019, 22, no.153; 58
    1429-7248
    Pojawia się w:
    Engineering of Biomaterials
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-15 z 15

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies