Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Bulgarian" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Чий е този град? Завладяването на Константинопол и проблематичното османско наследство в българската култура
Autorzy:
Аретов [Aretov], Николай [Nikolaĭ]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677826.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Constantinople
Turkish heritage
Bulgarian culture
Opis:
Whose is this city? The conquest of Constantinople and the problematic Ottoman legacy in Bulgarian cultureOttoman legacy is curious topic in Bulgarian cultural studies. Despite the overall quest for prestigious legacies and heritages (Antique, Thracian, even Byzantine, not to mention Slav and Proto-Bulgarian), it is still neglected and even rejected. Mass-consciousness admits some traces and influences in the field of material culture, in cuisine, rarely in traditional costumes and even more rarely in customs. Ottoman legacy is often seen as ‘legacy of shame’ from witch modern Bulgarians should deliberate themselves.The paper deals with one particular Bulgarian image of the key event in the interrelations between Balkan peoples and Ottomans – the conquest of Constantinople (1453). Starting from the problematic differentiations between the “own” and “alien” the paper presents one odd dramatic work on that topic, written in verses by Svetoslav Milarov in 1871–1873 and published in full text in 1883. The analysis puts this work in the context of other mythical plots such as the Fall of Bulgarian Kingdom and different perspectives toward it.   Czyje jest to miasto? Podbój Konstantynopola i problematyczne osmańskie dziedzictwo w kulturze bułgarskiej Dziedzictwo osmańskie stawia interesujące wyzwania przed bułgarskimi badaczami kultury. W nurcie powszechnych dążeń do wskazywania korzeni nobilitujących Bułgarów (antyk, Tracja, Bizancjum, nie wspominając o Słowianach i Protobułgarach) dziedzictwo osmańskie jest systematycznie pomijane czy wręcz kwestionowane. Potoczna świadomość zbiorowa uznaje obecność osmańskich wpływów i śladów w kulturze materialnej, w kuchni, rzadziej w obyczajach. Dziedzictwo osmańskie uznawane jest zwykle za „wstydliwe”, a zatem za takie, od którego Bułgarzy winni się uwolnić.Autor analizuje różne teksty dotyczące kluczowego wydarzenia w stosunkach między Bułgarami i innymi narodami bałkańskimi a Otomanami – zdobycia Konstantynopola (1453). Punktem wyjścia jest refleksja na temat zmienności kategorii „swoje” i „obce”, zwłaszcza w odniesieniu do najważniejszego miasta Półwyspu Bałkańskiego. Podobną dynamikę można dostrzec w greckich pieśniach ludowych na temat wspomnianego wydarzenia, ciekawy jest też sposób jego przedstawienia w bułgarskim folklorze (pieśni i podania ludowe). Szczególną uwagę poświęcono osobliwym, mało znanym dramatom i wierszom Swetosława Miłarowa z lat 1871–1873, w całości opublikowanym w 1883 roku. Autor artykułu sytuuje te utwory w kontekście innych mitologii (zwłaszcza dotyczących upadku pierwszego państwa bułgarskiego) z różnych perspektyw, zestawia je też z analogicznymi konstrukcjami narodowych mitologii Serbów oraz innych bałkańskich narodów chrześcijańskich.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2011, 11
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Някои формообразувателни типове при глаголи от първо спрежение в българския книжовен език
Autorzy:
Александрова [Aleksandrova], Татяна [Tatiana]
Станчева [Stancheva], Руска [Ruska]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677497.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Bulgarian verbs
formal structure
inflection types in Bulgarian verbs
formal features
classification criteria
normative grammar
Opis:
Inflectional types within first conjugation in standard Bulgarian The article presents the modulation models in some first conjugation verbs in the Bulgarian language based on a certain set of classification characteristics and diagnostic forms. The inflection types within one of the nine classes in which the Bulgarian verbal vocabulary are distinguished according to a procedure which comprises three levels of categorization: 1) by a morphological criterion; 2) by types of morphological (regressive) changes encoded in word-forming or grammatical forms, and 3) by a normative criterion (presence of doublets). Also considered is the combinatorics of the grammatical morphs in the set of verb forms. The presentation of formal types is done in terms of normative grammar, taking into account the dynamism of the norm. The model aims to cover the entire verbal vocabulary by uniting different lexical-grammatical classifications of the Bulgarian verbs. Typy fleksyjne w ramach pierwszej koniugacji w literackim języku bułgarskim W artykule przedstawiono propozycję zmodyfikowania klasyfikacji niektórych czasowników pierwszej koniugacji w języku bułgarskim w oparciu o pewien zestaw cech klasyfikacyjnych i form diagnostycznych. Procedura, według której bułgarskie czasowniki jednej z dziewięciu klas formalnych podzielone zostają na typy fleksyjne, składa się z trzech poziomów kategoryzacji: 1) według kryterium morfologicznego, 2) według rodzajów zmian morfologicznych (regresywnych) zakodowanych w formach słowotwórczych lub gramatycznych, 3) według kryterium normatywnego (obecność dubletów). Uwzględniana jest również kombinatoryka morfów w zbiorze form czasownika. Prezentacja cech formalnych odbywa się w gramatyce normatywnej przy uwzględnieniu dynamiki normy. Model ma na celu opracowanie wszystkich czasowników bułgarskich poprzez kombinację różnych kryteriów leksykalno-gramatycznych klasyfikacji.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2018, 18
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Херменевтични бележки за библейските псалми
Autorzy:
Койчева [Koĭcheva], Регина [Regina]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677404.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Psalter
original
translation
Old Bulgarian
Modern Bulgarian
exegesis
Hebraism
phonetic structure of the verse
Opis:
Some hermeneutical notes on the biblical Psalms The article examines two difficult to interpret verses from the Book of Psalms. The analysis compares the Hebrew text, the Septuagint, the Old Bulgarian text (along with its Church Slavonic version) and the Modern Bulgarian synodical translation of the psalms. The proposed reading is based on linguistic, literary and theological observations. In the first analysed verse (Ps. 4:2), semantic illegibility is interpreted as a result of the implicit presence of a specific Hebraism in the translations. In the other case (Ps. 5:9), verbal expression is highly elliptical because of the preference given to the phonetic structure of the verse in the Hebrew original. Hermeneutyczne uwagi o biblijnych PsalmachArtykuł prezentuje dwie różne interpretacje wersów pochodzących z biblijnej Księgi Psalmów. Autorka porównuje przekłady Psalmów, pochodzące z tekstu hebrajskiego, Septuaginty, tekstu starobułgarskiego (wraz z jego cerkiewnosłowiańską wersją) oraz z pierwszego nowobułgarskiego przekładu synodalnego. Zaproponowane odczytanie uwzględnia perspektywę językoznawczą, literaturoznawczą i teologiczną. W pierwszym analizowanym wersie (Ps 4,2) semantyczna nieczytelność jest interpretowana jako wynik bezpośredniej obecności specyficznego hebraizmu w komentowanych przekładach. W innym przypadku (Ps 5,9) ekspresja słowna jest niezwykle eliptyczna z powodu zastosowania obecnej w hebrajskim oryginale fonetycznej struktury wersu.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2016, 16
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Парадоксалната българска рецепция на Библията през епохата на Възраждането
Autorzy:
Аретов [Aretov], Николай [Nikolaĭ]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677398.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Bible
reception
translation
Bulgarian National Revival
Opis:
Paradoxical Bulgarian reception of the Bible during the National RevivalThis paper is focused on the difficulties that Bulgarian reception of the Bible encountered in nineteenth century – the lack of older canonical translations and the opposition of the Ecumenical Patriarchate against new translations, which were associated with Protestantism. Some instances that illustrate the ideas of the Bulgarians from that period are presented. One of them is from Two Brothers (Dvama bratya; 1888–1889) by Iliya Blaskov – a semi-documental novel dealing with the fates of the author’s family. The author concludes that the image of the Holy Scripture that even pious teachers had at that time was vague and closer to folklore than to modern biblical notions. Paradoksalna bułgarska recepcja Biblii w czasie odrodzenia narodowegoArtykuł prezentuje problemy bułgarskiej recepcji Biblii w XIX wieku – brak starszego tłumaczenia kanonicznego, a także opór Patriarchatu Konstantynopola wobec nowego przekładu kojarzonego z protestantyzmem. W pracy omówiono kilka przykładów bułgarskich koncepcji przekładu Pisma Świętego. Jedna z nich pochodzi z utworu Двама братя (1888–1889) Ilii Błyskowa – quasi-dokumentalnej powieści opowiadającej o losach rodziny autora. Okazuje się, że obraz Pisma Świętego, jaki mieli w tamtym czasie działacze bułgarskiego odrodzenia narodowego, był bardzo mglisty i bliższy folklorowi aniżeli nowoczesnym kategoriom.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2016, 16
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Описание на формоизменителните типове при числителните имена в българския език (като част от работата над нормативна граматика)
Autorzy:
Микова [Mikova], Лора [Lora]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677452.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
numerals
inflection types
normative grammar
Bulgarian language
Opis:
Description of inflected numeral types in Bulgarian (as applied in the work on a normative grammar) This article describes the principles of defining the types of inflected numerals in Bulgarian which are used in the work on a normative grammar of the language. The numerals are divided into types according to the form of the article, possibility of shifting the stress to the article and presence of two codified variants. Eight formal types of numerals are thus formed. Opis typów liczebników odmiennych w języku bułgarskim (jako część gramatyki normatywnej)W artykule opisano zasady definiowania typów liczebników odmiennych w języku bułgarskim, które zostały zaproponowane w pracy nad gramatyką normatywną. Liczebniki podzielono na typy według form rodzajnika, możliwości przesunięcia akcentu na rodzajnik i występowania dwóch skodyfikowanych wariantów. W ten sposób uzyskano osiem formalnych typów liczebników.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2018, 18
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Принципи на формалното описание на българските изменяеми лексеми като компонент на нормативната граматика
Autorzy:
Малджиева [Maldjieva], Вяра [Viara]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677853.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
formal description
Bulgarian inflected lexemes
normative grammar
Opis:
Rules of a formal description of Bulgarian inflected lexemes as a component of normative grammar A formal description of the set of grammatical means in Bulgarian as a component of its normative grammar should form the basis for adequate distinction and diagnosis of normative problems. It means that linguistic facts should be described precisely and exhaustively and without any presupposed normative interpretation. Accomplishment of such an objective may befeasible if the description is treated as the task of building the universal classification of forms in the Bulgarian language understood as the classification in which each of the classifying features finds its fulfilment through one of its values in each of the objects classified.The study is an attempt to determine the rules of building the classification of Bulgarian lexical items relevant to their formal morphological description as a transition from dichotomous to universal classification. Zasady formalnego opisu bułgarskich leksemów odmiennych jako komponentu gramatyki normatywnej Formalny opis inwentarza środków gramatycznych języka bułgarskiego jako komponent jego gramatyki normatywnej powinien stanowić podstawę do adekwatnego wyodrębnienia i zdiagnozowania problemów normatywnych. Oznacza to, że fakty językowe powinny być opisane ściśle i wyczerpująco bez jakiejkolwiek z góry założonej interpretacji normatywnej. Osiągnięcie tego celu wydaje się możliwe, jeśli do opisu podejść jak do zadania zbudowania uniwersalnej klasyfikacji form języka bułgarskiego rozumianej jako klasyfikacji, w której każda z cech klasyfikacyjnych realizuje się poprzez którąś ze swoich wartości w każdym klasyfikowanym obiekcie.Praca ta stanowi próbę ustalenia zasad budowania klasyfikacji jednostek leksykalnych języka bułgarskiego relewantnej dla ich formalnego opisu morfologicznego jako przejścia od klasyfikacji dychotomicznej do uniwersalnej.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2018, 18
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Композитите като маркери за святост в „Похвална беседа за софийските мъченици“ от XVI в.
Autorzy:
Цибранска-Костова [TSibranska-Kostova], Марияна [Mariiana]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677888.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
holiness
new martyrs
sixteenth-century Bulgarian literature
Opis:
Composita as marks of holiness in the sixteenth‑century Eulogy for the Sofia MartyrsThe article presents preliminary observations concerning the excerpts from the Book of Jeremiah in the Archival Chronograph (fifteenth century) and Vilno Chronograph (sixteenth century). According to their content, localization and linguistic characteristics, they fall into two main groups. Some of the excerpts are identified as chapters from the Slavic Prophetologion and are connected with the translation made by Cyril and Methodius. Other chapters, which are not included in the Cyrillic and Glagolitic liturgical books, belong to the first, probably untranslated or now lost, part of the Book of Jeremiah. The excerpts that cannot be found in the Prophetologion also have archaic linguistic bases, connected to the translational techniques characteristic of the Cyrillo-Methodian translations, and differ considerably from the translation with commentaries that was made in Preslav. Whether these excerpts belong to an independent earlier translation, made by Methodius and his co-workers, or they are extracts from encyclopaedic miscellany, they provide valuable material for the study of this biblical book and of the Old Bulgarian translation of the Old Testament. Złożenia jako znaki świętości w szesnastowiecznej Eulogii męczenników SofiiArtykuł prezentuje wstępne obserwacje na temat fragmentów Księgi Jeremiasza, znajdujących się w zbiorach Archival Chronograph (XV wiek) i Vilno Chronograph (XVI wiek). Zgodnie z ich zawartością, miejscem powstania i cechami językowymi wchodzą one w skład dwóch głównych grup. Niektóre fragmenty są rozpoznane jako rozdziały słowiańskiego parimejnika i są związane z przekładem autorstwa śś. Cyryla i Metodego. Inne rozdziały, które nie weszły w skład cyrylickich i głagolickich ksiąg liturgicznych, należą do pierwszej, prawdopodobnie nieprzetłumaczonej lub zaginionej, części Księgi Jeremiasza. Fragmenty, które nie znajdują się w parimejniku także mają archaiczną podstawę językową, związaną z technikami translatorskimi, charakterystycznymi dla przekładów cyrylometodejskich i znacznie różnią się od przekładu z komentarzami, powstałego w Presławiu. Bez względu na to, czy fragmenty te są cześcią wcześniejszego, niezależnego tłumaczenia wykonanego przez Metodego i jego współpracowników, czy są fragmentami z encyklopedycznego miscellaneum, stanowią ważny punkt odniesienia do badania tej biblijnej księgi, a także starobułgarskiego przekładu Starego Testamentu.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2016, 16
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
За един нов подход при описанието на прилагателните имена в българския език (с оглед на разработването на нормативна граматика)
Autorzy:
Томов [Tomov], Милен [Milen]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677439.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
adjectives
morphology of inflected morphemes
Bulgarian language
Opis:
On a new approach in describing adjectives in Bulgarian (with the ontext of the development of a normative grammar) The article presents a new approach in the description of adjectives in Bulgarian, one that is based on strict differentiation between form and semantics by applying a purely morphological criterion. The relevant features of the adjectives are grouped in separate inflection types based on the presence of ending or lack thereof, the lexeme’s ending combinations, the presence of morphonological (including stress) changes (alterations) in inflection, as well as on the presence of doublet forms. The formation of inflectional types according to the above specified relevant features is illustrated with examples, followed by a proposal of changes to the traditional classification of the parts of speech. O pewnym nowym podejściu w opisie przymiotników w języku bułgarskim (w kontekście opracowania gramatyki normatywnej) Artykuł przedstawia nowe podejście do opisu przymiotników w języku bułgarskim, oparte na wyraźnym rozróżnieniu formy i znaczenia poprzez zastosowanie wyłącznie kryterium morfologicznego. Relewantne cechy przymiotników są pogrupowane w typy fleksyjne na podstawie obecności lub braku końcówki, kombinatoryki końcówek w leksemie, występowania zmian morfonologicznych (w tym akcentu), alternacji we fleksji, oraz form obocznych. Formowanie typów fleksyjnych zgodnie z wyżej wymienionymi cechami dystynktywnymi zilustrowano przykładami, a następnie zaproponowano zmiany w tradycyjnej klasyfikacji części mowy.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2018, 18
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Славянски съответствия на английския термин sustainability
Autorzy:
Генев-Пухалева [Genew-Puhalewa], Илияна [Iliana]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678714.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
terminology
sustainable development
sustainability
Bulgarian language
semantic progression
Opis:
Slavic equivalents to the English term sustainabilityThe paper examines the issue of how the term sustainable development (sustainability), coined exactly 30 years ago by the United Nations World Commission on Environment and Development, has been reproduced in the Slavic languages. The history of the primary English term’s first use as well as its source have been discussed, with special consideration given to the fact that both English and Slavic terms expressing the concept of sustainability have native components. Using a semasiological approach to the studied terminological units, the author analyzes their outer and inner form of the terms in relation to their meaning (definition). The study emphasizes the semantic progression within the various Slavic words used as terms expressing the contemporary idea of sustainable development. This semantic evolution is observable, among other things, in the component of positive evaluation inherent in the terms’ meanings and definitions. Słowiańskie odpowiedniki terminu sustainabilityArtykuł porusza kwestię sposobów oddawania w językach słowiańskich terminu sustainable development (‘zrównoważony rozwój’), ukutego 30 lat temu przez Światową Komisję ds. Środowiska i Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych. Omówiono historię powstania angielskiego terminu i jego źródło, zwracając uwagę szczególnie na to, że zarówno angielski termin sustainability, jak i jego słowiańskie odpowiedniki wywodzą się z rodzimych elementów. Stosując semazjologiczne podejście do badanych jednostek terminologicznych, autorka analizuje ich zewnętrzną i wewnętrzną formę w odniesieniu do ich znaczenia (definicji). W wynikach analizy na pierwszy plan wysuwa się progresja semantyczna ogólnosłowiańskich wyrazów użytych jako terminy na określenie współczesnej idei zrównoważonego rozwoju. Tę semantyczną ewolucję można zaobserwować m.in. w pozytywnym wartościowaniu, które stanowi wewnętrzny komponent znaczenia i definicji terminów.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2018, 53
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Някои типове съществителни имена в българския език с оглед на формалното им описание
Autorzy:
Кунева [Kuneva], Илияна [Iliiana]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677495.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
nouns
inflection forms
formal description
normative grammar
Bulgarian language
Opis:
Some types of nouns in Bulgarian in view of their formal description This article presents a part of the formal description of nouns in Bulgarian made for the purposes of the Normative grammar of modern Bulgarian. It reviews the descriptive approach that has been adopted and some issues that can be solved through its implementation. In particular, cases of variation of forms within the paradigm of the nouns as well as types of nouns with “defective” paradigm are discussed. Niektóre typy rzeczowników w języku bułgarskim ze względu na ich opis formalny W artykule przedstawiono część formalnego opisu rzeczowników w języku bułgarskim. Opis został sporządzony na potrzeby Gramatyki normatywnej współczesnego języka bułgarskiego. Zaprezentowano przyjęte kryteria opisu oraz ich zastosowanie na wybranych przykładach. W szczególności omówiono przypadki wariancji form wewnątrz paradygmatu rzeczownikowego i przeanalizowano typy rzeczowników o „wadliwym” paradygmacie.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2018, 18
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Биология vs. социология и напредъкът на националното тяло (Един теоретичен дебат в българското общество от междувоенния период)
Autorzy:
Димитрова [Dimitrova], Нина [Nina]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677908.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
interwar period
biology
sociology
Bulgarian philosophical thought
eugenical project
Opis:
Biology vs. sociology and the progress of the national body (a theoretical debate in Bulgarian society in the inter-war period)This text discusses the debate pro and contra the possibilities of biological sociology, the new scientific trend, with respect to its possible benefit for the progress of the nation – a priority issue in the inter-war period. The author presents the arguments of Bulgarian philosophers, sociologists, psychologists, psychiatrists, and other thinkers in the field of the humanities, who commented on the achievements of biology and medicine and their applications for “improving” man and making social life healthier by means of various kinds of negative eugenics. The article focuses on the theoretical controversy between the two approaches to society; their serious consequences are commented on primarily in the context of this debate. The discussion is also viewed as echoing European trends at that time regarding this new role of biology.Two philosophical schools in Bulgaria – Rehmkeanism and Marxism – supported “autonomous sociology,” according to which human society is radically different from the sphere of nature, and the biological factor is not important for changing society. The opponents of this view, more numerous, maintained that heredity was more important than the influence of social environment and upbringing; hence, eugenics – the science of the genetics-based improvement of people and mankind – held many possibilities.The article presents the variety of stances that appeared after the change of the intellectual paradigm of “biologizing” social sciences, as well as the actual attitudes underlying these stances. The author looks for traces of this debate coming down to the present day. Biologia vs socjologia i postęp ciała narodowego (Pewna teoretyczna debata w społeczeństwie bułgarskim w okresie międzywojennym) W artykule została przeanalizowana debata za i przeciw możliwościom socjologii biologicznej, nowego trendu w nauce, w odniesieniu do potencjalnych korzyści dla postępu narodu – kwestii priorytetowej w okresie międzywojennym. Autor przedstawia argumenty bułgarskich filozofów, socjologów, psychologów, psychiatrów oraz innych myślicieli na polu humanistyki, którzy komentują osiągnięcia biologii i medycyny i ich zastosowanie do „polepszenia” człowieka i uzdrowienia życia społecznego na drodze różnego typu eugeniki negatywnej. Uwagę skupiono na sporach teoretycznych między dwoma podejściami do społeczeństwa; ich poważne konsekwencje są komentowane przede wszystkim w kontekście samej debaty. Dyskusja jest ujęta również jako echo ówczesnych trendów europejskich, dotyczących nowej roli biologii.Dwie szkoły filozoficzne w Bułgarii – remkeanizm i marksizm – popierały „socjologię autonomiczną”, wedle której społeczeństwo ludzkie jest radykalnie różne od sfery natury, tak więc czynnik biologiczny nie jest dla zmian społecznych istotny. Zgodnie z przeciwnym punktem widzenia, częściej spotykanym, ważniejsze niż wpływ środowiska i wychowania jest dziedziczenie, toteż eugenika – oparta na genetyce nauka o polepszeniu człowieka i ludzkości – daje wiele możliwości.W artykule ukazano różnorodne stanowiska, pojawiające się w wyniku zmiany intelektualnego paradygmatu „biologizowania” nauk społecznych, jak również autentyczne postawy leżące u ich podstaw. Autor analizuje ślady debaty także w dzisiejszych czasach.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2017, 17
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Семантичен речник на роднинските названия в българския език
Autorzy:
Георгиева [Georgieva], Цветелина [TSvetelina]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678841.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
semantic dictionary of kinship denominations
Bulgarian language
digital code
Opis:
Semantic dictionary of kinship denominations in the Bulgarian languageThe article is a presentation of Semantic dictionary of kinship denominations in the Bulgarian language, which is integral part of my monograph Kinship and kinship denominations in the Bulgarian language (semantics and lexicographic presentation). The dictionary is organized according to digital codes (ideal terms), then a metalanguage in the form of definitions, and finally the particular language signs themselves. 111 particular kinship-related referents are presented (men, women, children and couples), for whom we have at least one denomination. The article provides information about a range of potential theoretical and scientific applications of the dictionary. Semantyczny słownik nazw stopnia pokrewieństwa w języku bułgarskimArtykuł jest prezentacją Semantycznego słownika nazw stopni pokrewieństwa w języku bułgarskim, stanowiącego integralną część mojej monografii Pokrewieństwo i nazwy stopni pokrewieństwa w języku bułgarskim (semantyka i opis leksykograficzny). Słownik zorganizowany jest według kodów cyfrowych (terminy idealne), następnie według tworzących metajęzyk definicji, w końcu zaś według samych poszczególnych znaków językowych. Prezentuję w nim 111 desygnatów-stopni pokrewieństwa, dla których dysponujemy choć jedną nazwą (kobiety, mężczyzny, dziecka czy pary). Artykuł wskazuje także szereg potencjalnych teoretycznych i naukowych zastosowań słownika.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2018, 53
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rec. „Речник на книжовния български език на народна основа от ХVII век (върху текст от Тихонравовия дамаскин). Гл. ред. Е. И. Дьомина. София: Валентин Траянов, 2012. 1143 стр.
Autorzy:
Мирчева [Mircheva], Елка [Elka]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678941.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
review
Bulgarian language
17th century
damaskin
Tikhonravov damaskin
dictionary
Opis:
Review: Речник на книжовния български език на народна основа от ХVII век (върху текст от Тихонравовия дамаскин), гл. ред. Е. И. Дьомина, Валентин Траянов, София 2012, 1143 стр.The article is a review of Речник на книжовния български език на народна основа от ХVII век (върху текст от Тихонравовия дамаскин), edited by E. I. Dyomina (Sofia 2012) – a dictionary of 17th-century Bulgarian language, compiled on the basis of the material of the Tikhonravov damaskin.  Rec.: Речник на книжовния български език на народна основа от ХVII век (върху текст от Тихонравовия дамаскин), гл. ред. Е. И. Дьомина, Валентин Траянов, София 2012, 1143 стр.Artykuł stanowi recenzję słownika XVII-wiecznego języka bułgarskiego opartego na tekście Tichonrawowego damaskinu: Речник на книжовния български език на народна основа от ХVII век (върху текст от Тихонравовия дамаскин), red. E. I. Djomina, Sofia 2012.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2016, 51
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Българската реформация? За хибридизацията на идеите в процеса на модернизацията на културата
Autorzy:
Drzewiecka, Ewelina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677700.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Reformation
Modernity
Bulgarian culture
history of ideas
Protestantism
Todor Ikonomov
Opis:
Bulgarian Reformation? On hybridization of ideas in the process of modernization of cultureThe paper raises the question of the Bulgarian notion of Reformation both as a particular historical event and its local reinterpretations and adaptations. The focus is on the history of the concepts of “Reformation” and “Protestant propaganda” in Bulgarian culture as well as on the cultural influences of the protestant thought in nineteenth-century Bulgaria. Particular interest is given to the Bulgarian scientific discourse, especially the Marxist one, as a dominant in the Bulgarian historiography. The paper studies in depth the case of Todor Ikonomov (1835–1892), a Bulgarian enlightener involved in religious and Church matters during the National Revival, perceived as an example of meaningful hybridization of ideas of Protestant and Enlightenment origins. The main question is about the relation between secular and religious power, and thus between religion and nation, as a sign of the Modern thinking. Bułgarska reformacja? O hybrydyzacji idei w procesie modernizacji kultury W artykule podjęto problem bułgarskiego rozumienia reformacji zarówno w sensie wydarzenia historycznego, jak i jego lokalnych reprezentacji i adaptacji. Przedmiotem uwagi jest historia pojęć „reformacja” i „propaganda protestancka” w kulturze bułgarskiej, jak również wpływy myśli protestanckiej w Bułgarii w XIX wieku. Szczególne miejsce poświęcono bułgarskiemu dyskursowi naukowemu, zwłaszcza marksistowskiemu jako dominującemu w bułgarskiej historiografii. Szczegółowo przeanalizowano przypadek Todora Ikonomowa (1835–1892), bułgarskiego działacza na rzecz oświecenia narodu, który w okresie odrodzenia zaangażowany był w sprawy religijne i kościelne. Jego poglądy zostają uznane za przykład znaczącej hybrydyzacji idei o protestanckiej i oświeceniowej proweniencji. Stawiane w konkluzji pytanie dotyczy relacji między władzą świecką i religijną, a także – między religią a narodem – jako wyrazem myślenia nowoczesnego.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2017, 17
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Предсказанията на Матей Лансберг в български фрагмент от XIX в. (щрихи към гадателните книги и профетичната литература на Балканите)
Autorzy:
Цибранска-Костова [TSibranska-Kostova], Марияна [Mariiana]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677412.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
fortune-telling book
prophetic literature
Bulgarian National Revival
almanac
perpetual calendar
Opis:
Mathieu Laensberg’s Prophecys in a nineteenth-century Bulgarian fragment (a sketch on fortune-telling books and prophetic literature in the Balkans)The article presents comments on and text edition of two folios of the so-called Bulgarian fragment of Mathieu Laensberg’s prophecy, written in the Bulgarian language of the first thirty years of the nineteenth century. The article does not focus on the prophet’s very speculative biography, neither on one of the Enlightenment’s most valued Almanacs, from Belgian Liege, which since its first appearance in 1636 was also associated with Laensberg. Rather, she aims at sketching preliminary observations about some typological features of the prognostic and prophetic literature, both western and eastern, emphasizing the analysed text and its comparison to the horoscopic portion in’s 1838 Perpetual Calendar by Teodor Pirdopski, who was best known as a gifted compiler of damascenes and miscellanies. Przepowiednie Mathieu Laendsberga w dziewiętnastowiecznym „fragmencie bułgarskim” (szkice o księgach wróżbiarskich i literaturze profetycznej na Bałkanach) Artykuł składa się z komentarzy oraz edycji 2 kart tzw. fragmentu bułgarskiego przepowiedni Mathieu Laensberga, spisanej w bułgarszczyźnie pierwszego trzydziestolecia XIX wieku. Badaczka nie koncentruje uwagi ani na opartej na domysłach biografii samego profety, ani też na jednym z najbardziej cenionych w epoce oświecenia almanachu z belgijskiego Liège, od początku swego istnienia (1636 roku) wiązanego z nazwiskiem Laensberga. Odwołując się do tekstów zachodnio- i wschodnioeuropejskich, badaczka formułuje szereg uwag na temat niektórych typologicznych cech piśmiennictwa wróżbiarskiego i prorockiego, kładąc przy tym nacisk na interesujący ją odpis oraz porównując go z wiecznym kalendarzem Teodora Pirdopskiego (1838), znanego jako kopista i kompilator tzw. damaskinów i zbiorów o treści mieszanej.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2017, 17
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies