- Tytuł:
-
Выданні і рукапісы Гутаркі старога Дзеда
Wydania i rękopisy GAWĘDY STAREGO DZIADA
Editions and Manuscripts of CONVERSATIONS OF THE OLD GRANDFATHER - Autorzy:
- Хаўстовіч, Мікола
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/960117.pdf
- Data publikacji:
- 2020
- Wydawca:
- Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
- Tematy:
-
паўстанне 1863 г.
гутарка старога дзеда
пратограф
спісы
рэдакцыі
атрыбуцыя
powstanie styczniowe
gawęda starego dziada
protograf
spisy
wydania
atrybucja
uprising of 1863
old grandfather's conversation
protograph
lists
editions
attribution - Opis:
-
Да нашага часу дайшлі блізу трыццаці беларускамоўных тэкстаў Паў¬стання 1863 г. У артыкуле нас у першую чаргу цікавілі пытанні гісторыі гэтых твораў, праблемы тэксталогіі, а таксама атрыбуцыі. Дык мы пільна прыглядаліся да ўсіх вядомых і даступных іхніх спісаў-рэдакцый. У першую чаргу сказанае датычыць Гутаркі старога дзеда, дваццаць два спісы якое (дзевятнаццаць беларускіх, два літоўскія і расейскі) нядаўна ў адмысловай кнізе выдаў Томаш Настульчык. Мы, выкарыстоўваючы як фотакопіі Т. Настульчыка, так і арыгіналы (ці мікрафільмы) з архіўных спраў, паспра-бавалі “дашукацца” пратографа Гутаркі…, аўтарскага варыянта твора. У вы-ніку прыйшлі да думкі, што захаваныя спісы магчыма падзяліць на пяць груп (асобныя з якіх маюць дзве, тры ці чатыры рэдакцыі). Гэта можа азначаць, што на падставе аўтарскага варыянта ўзнікла не менш за пяць спісаў, перапісвальнікі якіх з’яўляліся па сутнасці рэдактарамі ці нават сааўтарамі нашага паэта. Мы лічым, што адным з найбольш ранніх, а г. зн. і найбольш набліжаным да пратографа, з’яўляецца варыянт г. зв. “літа-графаванае” групы. Пытанне пра аўтарства ў дадзенай працы мы не ставім, але мяркуем, што наяўнасць у спісах “літаграфаванае”, а таксама “пазнанска-львоўскае” групаў значнае колькасці дзеясловаў з інфінітыўным суфіксам -ci скіроўвае нашыя намаганні на пошук аўтара сярод носьбітаў ваўкавыска-беластоцкага дыялекту беларускае мовы. Вядома, К. Каліноўскі гэтым аўтарам можа і не быць, аднак значнае падабенства Гутаркі… да “Мужыцкае праўды” ў шмат якіх аспектах ідэйна-мастацкага зместу дазваляе шукаць паэта ў коле ягоных найбліжэйшых аднадумцаў як сярод студэнцкае пецярбургска-маскоўскае моладзі, так і Гродзенскае паўстанцкае арганізацыі.
Zachowało się około trzydziestu białoruskich tekstów z okresu Powstania 1863 r. W artykule główną uwagę zwrócono przede wszystkim na historię tych utworów, problemy tekstologii i atrybucji. Przeanalizowano uważnie dobrze znane i dostępne redakcje. Przede wszystkim dotyczy to Gawędy Starego Dziada, której dwadzieścia dwie wersje (dziewiętnaście białoruskich, dwie litewskie i rosyjska) zostały niedawno opublikowane w książce Tomasza Nastulczyka. Korzystając zarówno z fotokopii T. Nastulczyka, jak i oryginałów (lub mikrofilmów), spróbowano „odnaleźć” protograf Gawędy…, autorską wersję dzieła. W rezultacie zasugerowano, że znane wersje można podzielić na pięć grup (niektóre z nich mają dwie, trzy lub cztery edycje). Może to oznaczać, że z wersji autora wyłoniło się co najmniej pięć redakcji, których kopistami byli w rze¬czywistości redaktorzy, a nawet współautorzy naszego poety. W wyniku analizy stwerdzono, że najbliżej protografu jest wariant tzw. grupy „litograficznej”. W tym artykule nie podnoszono kwestii autorstwa, ale obecność w wersjach grup „litografowanych” i „poznańsko-lwowskich” znacznej liczby czasowników z bez¬okolicznikiem na -ci kieruje nasze starania w poszukiwaniu autora na nosicieli dialektu wołkowysko-białostockiego. Oczywiście K. Kalinouski może nie być tym autorem, ale znaczące podobieństwo Gawędy… do „Mużyckiej Praudy” w wielu aspektach treści ideologicznych i artystycznych pozwala na poszukiwanie poety wśród jego najbliższych współpracowników, zarówno wśród młodzieży studenckiej w Petersburgu i Moskwie, jak i organizacji powstańczej na Grodzieńszczyźnie.
About thirty Belarusian-language texts of the Uprising of 1863 have survived up to this day. Our interest lay, first of all, in the history of these works, the problems of their textual analysis, as well as their attribution. We closely looked at all known and available lists of their publishers. This concerns the Conversation (Hutarka) of an old man, twenty-two lists of which (nineteen Belarusian, one Lithuanian and one Russian) have recently been published in a specialised book by Tomas Nastulchik. We used photocopies from T. Nastulchik’s book as well as originals (or microfilms) from archival files, tried to identify the protograph of the Conversation..., or rather, the author's version of the work. As a result, we came to the conclusion that the preserved lists can be divided into five groups (some of which include two, three or four edited versions of the text). This may mean that, on the basis of the author's version, no less than five lists appeared, the scribes of which were in fact editors or even co-authors of our poet. We believe that some of the earliest, and thus the closest to the protograph, are the lists of the so-called “lithographed” groups. We did not raise the question of authorship due to the lack of necessary material, but we believe that the presence of a significant number of verbs with an infinitive postfix- “ci” in the lists of the “lithographed” and “Poznań-Lviv” groups directs our efforts to find the author among speakers of the Volkovysk-Bialystok dialect of the Belarusian language. Of course, K. Kalinouski may not be the author, but the significant similarity of the Conversation (Hutarka)... and the “Muzhytskaya Prauda” in many aspects of its ideological and artistic content allows us to look for the poet in the circle of his closest associates, both among the students of the St. Petersburg-Moscow youth and the Grodno insurgent organization. We considered it necessary to include Lithuanian-language versions of the Conversation (Hutarka) in our publication since we believe that the problem of attribution of the Belarusian work is closely connected to the Lithuanian text. - Źródło:
-
Acta Albaruthenica; 2020, 20; 25-66
1898-8091 - Pojawia się w:
- Acta Albaruthenica
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł