Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "XIX century" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 16
Tytuł:
Вобраз селянiна ў паэмах Вiнцэся Каратынскага i Янкi Лучыны (Тамiла i Паляўнiчыя акварэлькi з Палесся)
The image ofpeasant in poems of Wincenty Korotyński and Janka Łuczyna („Tomiło” i „Akwarelki myśliwskie z Polesia”)
Autorzy:
Wasiluk, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/481198.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
Byelarussian literature of XIX century
realizm
picture of the Byelarussian people
byelorussian peasant
poems of XIX century
Opis:
The main heroes of Wincenty Korotyński and Janka Łuczyna’s works were simple people, peasants - authors and bearers of main national elements. Just these people spoke Belorussian, they cultivated customs and rituals of their ancestors. They used folk-wisdom in their everyday life. W. Korotyński in Tomiło aspired to show mentality of working people, who also deserved for better lot. J. Łuczyna in Akwarelki myśliwskie z Polesia showed positive image of Byelorussian people of decline of XIX century, determined national features of their character. Delving in a simple man’s soul, his internal world, saying about his experience, feelings and troubles the poet showed social and national problems in his works. Both writers were close to realistic showing the reality, but they showed different faces of byelorussian peasant in their works of the middle and end of XIX century.
Źródło:
Acta Polono-Ruthenica; 2016, 1, XXI; 281-292
1427-549X
Pojawia się w:
Acta Polono-Ruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Да праблемы станаўлення нацыянальнай iдэi ў беларускай лiтаратyры XIX стагоддзя
Forming of the national idea in the byelorussian literature in XIX century
Autorzy:
Wasiluk, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/481673.pdf
Data publikacji:
2012-12-01
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
the new Byelorussian literature (XIX century)
of the Byelorussian national idea
Opis:
The article is about shaping of the national idea in the period of forming the new Byelorus- sian literature (XIX century). Mainly the role of folklore in this process is taken into consideration. Studying the literary legacy of the member of Filomaci and Filareci association Jan Czeczot there is analysis of Lithuanian contribution of the Byelorussian literature into Byelorussian renaissance (W. Konan). The most important book of the representative of Byelorussian trend Jan Barszczew- ski called Szlachcic Zawalnia albo Białoruś w opowiadaniach fantastycznych is examined.The contribution into the development of the Byelorussian national idea of Franciszk Bahuszewicz, the author of preface to Dudka białoruska manifesto of Byelorussian renaissance is emphasized. His composition becomes the impulse to the further development of Byelorussian literature and to the forming of the Byelorussian national idea.
Źródło:
Acta Polono-Ruthenica; 2012, 1, XVII; 51-67
1427-549X
Pojawia się w:
Acta Polono-Ruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Адлюстраванне беларуска-польскіх моўна-культурных сувязей у беларускіх антрапанімічных тэкстах ХІХ ст.
Odbicie białorusko-polskich związków językowych i kulturowych w białoruskich tekstach antroponimicznych XIX wieku
Reflection of Belarusian-Polish linguistic and cultural ties in anthroponymic texts of the XIX century
Autorzy:
Гапоненка, Ірына
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/962122.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
антрапанімічны тэкст
антрапанімічныя намінацыі
прэды¬катыўная тэкставая частка
нацыянальная і саслоўная форма антрапо¬німаў
поль¬скі антрапанімічны ўплыў
tekst antroponimiczny
nominacje antroponimiczne
predyka¬tywna część tekstu
narodowa i społeczna forma antroponimów
polskie wpływy antroponimiczne.
anthroponymic text
anthroponymic nominations
predicative text part
national and class form of anthroponyms
polish anthroponymic influence
Opis:
У артыкуле акрэслены змест паняцця антрапанімічны тэкст, абазначана кампанентная і функцыянальная спецыфіка гэтай тэкставай раз-навіднасці, а таксама класіфікацыйныя тыпы пісьмовых спісаў з рэгулярным уключэннем уласных асабовых найменняў. Праведзены комплексны аналіз антрапанімічнай і апелятыўнай тэкставых частак прэзентатыўнага аўтэнтычнага дакументальнага спіса ХІХ ст. (Алфавитный список землевладѣльцамъ у выданні Опытъ описанія Могилевской губерніи, 1884). Выяўлены факты, якія даюць магчымасць прасачыць асаблівасці беларуска-польскага міжмоўнага ўзаемадзеяння ў сферы антрапаніміі. На падставе аналітычных даных сфармуляваны высновы адносна інфармацыйнай напоўненасці намінатыўнай і прэдыкатыўнай частак антрапанімічнага тэксту, вызначаны спосабы выкарыстання падобнай лінгвагістарычнай інфармацыі.
W artykule scharakteryzowano pojęcie tekstu antroponimicznego, określono jego części składowe i specyfikę funkcjonalną, a także typologię tekstów pisanych charakteryzujących się regularną obecnością nazw osobowych. Przeprowadzono kompleksową analizę części antroponimicznej i apelatywnej reprezentatywnego autentycznego dokumentu z XIX wieku (Алфавитный список землевладѣльцамъ w publikacji Опытъ описанія Могилевской губерніи, 1884 r.). Ujawnione zostały fakty, które pozwalają prześledzić specyfikę polsko-białoruskiej międzyjęzykowej interakcji w dziedzinie antroponimii. Na podstawie danych analitycznych sformułowano wnioski dotyczące treści informacyjnej zawartej w nominatywnych i predykatywnych częściach tekstu antroponimicznego, określono sposoby wykorzystania tego typu informacji językowo-historycznej.
In the article, the content of the concept of anthroponymic text is outlined, whereas the component and functional specifics of this textual variety and the classification types of written lists with the regular inclusion of proper personal names are indicated. A complex analysis of the anthroponymic and appellative text parts of the presentative authentic documentary list of the XIX century (Алфавитный список землевладѣльцамъ in the edition Опытъ описанія Могилевской губерніи, 1884) is conducted. The facts that make it possible to trace the peculiarities of Belarusian-Polish interlingual cooperation in the field of anthroponymy are revealed. Based on the analytical data, conclusions regarding the information content of the nominative and predicative parts of the anthroponymic text are formulated, the ways of using such linguistic and historical information are determined.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2020, 20; 145-157
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Шляхі фарміравання нацыянальнай ідэі ў беларускай літаратуры ХІХ стагоддзя
Drogi tworzenia idei narodowej w literaturze białoruskiej XIX wieku
The ways of forming national idea in Belarusian literature of the 20th century
Autorzy:
Васілюк, Іаанна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2106252.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
idea narodowa
świadomość narodowa
tradycja literacka
literatura białoruska XIX wieku
odrodzenie narodowe
białoruski kanon kulturowy
język białoruski
folklor
national idea
national consciousness
literary tradition
Belarusian literature in 20th century
national rebirth
Belarusian cultural canon
folklore
Belarusian language
Opis:
Artykuł jest poświęcony kształtowaniu się idei narodowej w okresie formowania nowej literatury białoruskiej (XIX w.). Konsolidacja etniczno-kulturalna ludu białoruskiego, kształtowanie się zrębów nacji białoruskiej, charakteryzujące się powrotem do historycznych korzeni narodowych, kultury i języka ojczystego przebiegało w trudnych warunkach społecznych i politycznych. Przywrócenie pamięci historycznej i duchowej spuścizny narodu białoruskiego było wyraźnym impulsem dla pisarzy, a ich twórczość z kolei kształtowała ideę narodową, świadome dążenie do „stania się narodem”. Poszerzone o dotychczas jakby „niczyje” teksty badania literaturoznawcze otwierały nowe możliwości wyznaczania kierunku kształtowania się idei narodowej.
The article is devoted to the forming process of national idea in Belarusian literature (20th century). Ethnic-cultural consolidation of Belarusian people, shaping of Belarusian nation proceeded in rough conditions. The restoration of historical memory and spiritual heritage of the Belarusian nation was a clear impulse to writers whose literary works shaped national idea, conscious striving for becoming a nation. Literary studies extended by so called nobody’s texts opened new possibilities to set new directions in the field of national idea.
Źródło:
Białorutenistyka Białostocka; 2014; 183-195
2081-2515
Pojawia się w:
Białorutenistyka Białostocka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Шляхі фарміравання нацыянальнай ідэі ў беларускай літаратуры ХІХ стагоддзя
Drogi tworzenia idei narodowej w literaturze białoruskiej XIX wieku
The ways of forming national idea in Belarusian literature of the 20th century
Autorzy:
Васілюк, Іаанна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/945117.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
national idea
national consciousness
literary tradition
Belarusian literature in 20th century
national rebirth
Belarusian cultural canon
the Belarusian language
folklore
idea narodowa
świadomość narodowa
tradycja literacka
literatura białoruska xix wieku
odrodzenie narodowe
białoruski kanon kulturowy
język białoruski
folklor
Opis:
Artykuł jest poświęcony kształtowaniu się idei narodowej w okresie formowania nowej literatury białoruskiej (XIX w.). Konsolidacja etniczno-kulturalna ludu białoruskiego, kształtowanie się zrębów nacji białoruskiej, charakteryzujące się powrotem do historycznych korzeni narodowych, kultury i języka ojczystego przebiegało w trudnych warunkach społecznych i politycznych. Przywrócenie pamięci historycznej i duchowej spuścizny narodu białoruskiego było wyraźnym impulsem dla pisarzy, a ich twórczość z kolei kształtowała ideę narodową, świadome dążenie do „stania się narodem”. Poszerzone o dotychczas jakby „niczyje” teksty badania literaturoznawcze otwierały nowe możliwości wyznaczania kierunku kształtowania się idei narodowej.
The article is devoted to the forming process of national idea in Belarusian literature (20th century). Ethnic-cultural consolidation of Belarusian people, shaping of Belarusian nation proceeded in rough conditions. The restoration of historical memory and spiritual heritage of the Belarusian nation was a clear impulse to writers whose literary works shaped national idea, conscious striving for becoming a nation. Literary studies extended by so called nobody’s texts opened new possibilities to set new directions in the field of national idea.
Źródło:
Białorutenistyka Białostocka; 2014, 6
2081-2515
Pojawia się w:
Białorutenistyka Białostocka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Каталіцкі фактар у развіцці й фармаванні беларускай культуры ў XIX ст
The influence of the Catholic religion on the development and formation of the Belarusian culture in nineteenth century
Wpływ religii katolickiej na rozwój i formowanie się kultury białoruskiej XIX wieku
Autorzy:
Tratsyak, Yanka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1953549.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Kościół katolicki
katechizm
kultura narodowa
religia
Catholic Church
catechism
national culture
religion
Opis:
W niniejszym artykule ukazany został wpływ religii katolickiej na rozwój kultury XIX wieku na Białorusi. Ważną rolę w tym procesie odegrali księża katoliccy, a także ukazujące się w tym czasie publikacje katolickie, zwłaszcza katechizmy, pisane w całości bądź częściowo w języku białoruskim. Najwięcej miejsca autor poświęca jednakże działalności literackiej pisarzy polsko-białoruskich wyznania katolickiego, którzy - jak twierdzi - mieli największy wpływ na kształtowanie się i rozwój kultury narodowej w wieku XIX i na początku wieku XX, a także w dużej mierze wyznaczyli drogę nowym pokoleniom pisarzy i poetów białoruskich.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2005, 53, 7; 43-61
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Этнiчная iдэнтыфiкацыя i катэгарызацыя беларусаў i лiтоўцаў у ХIХ стагоддзi
Etniczna identyfikacja i kategoryzacja Białorusinów i Litwinów w XIX wieku
Ethnic identification and categorization of Belarusians and Lithuanians in the 19th century
Autorzy:
Wnukowicz, Juryj
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2131288.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
этнiчнасць
этнiчныя катэгорыi
iдэнтыфiкацыя
беларусы
лiтоўцы
памежжа
этнаграфiя
статыстыка
навуковы дыскурс ХIХ ст.
etniczność
kategorie etniczne
identyfikacja
Białorusini
Litwini
granice
etnografia
statystyka
dyskurs naukowy w XIX wieku
ethnicity
ethnic categories
identification
Belarusians
Lithuanians
borderlands
ethnography
statistics
scientific discourse of the 19th century
Opis:
У артыкуле аналiзуюцца асноўныя прынцыпы i iнструменты этнiчнай iдэнтыфiкацыi i катэгарызацыi беларусаў i лiтоўцаў у ХIХ стагоддзi. Метадалагiчным падмуркам даследавання сталi палажэннi тэарэтыкаў канструктывiсцкага напрамку вывучэння феномена этнiчнасцi, якiя разглядалi этнiчныя групы ў кантэксце сацыяльнага канструявання iх iдэнтычнасцей. Асаблiвая ўвага ў артыкуле звернута на тое, якiм чынам у навуковым дыскурсе ХIХ стагоддзя адбывалася знешняя катэгарызацыя беларусаў i лiтоўцаў i, адпаведна, як канструявалiся сiмвалiчныя межы памiж iмi, iнтэрпрэтаваныя даследчыкамi як этнiчныя.
W artykule omówiono podstawowe zasady i narzędzia etnicznej identyfikacji i kategoryzacji Białorusinów i Litwinów w XIX wieku. Metodologiczną podstawę badania stanowią założenia teoretyków konstruktywistów eksplorujących zjawisko etniczności z analizą grup etnicznych w kontekście społecznego tworzenia ich tożsamości. Szczególną uwagę w artykule zwrócono na sposób, w jaki w dziewiętnastowiecznym dyskursie naukowym prowadzono zewnętrzną kategoryzację Białorusinów i Litwinów i, co za tym idzie, jak tworzyły się symboliczne granice między nimi, interpretowane przez badaczy jako etniczne
The article analyzes the basic principles and instruments of ethnic identification and categorization of Belarusians and Lithuanians in the 19th century. The methodological basis of the study is the position of constructivist theory of studying the phenomenon of ethnicity, which considers ethnic groups in the context of the social construction of their identities. The article focuses on how the categorization of Belarusians and Lithuanians took place in the scientific discourse of the 19th century and, accordingly, how the symbolic boundaries between them were constructed and interpreted as ethnic by researchers.
Źródło:
Białorutenistyka Białostocka; 2020; 377-398
2081-2515
Pojawia się w:
Białorutenistyka Białostocka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Каляндарныя памiнальныя абрады беларусаў Падзвiння (па матэрыялах ХIХ – пачатку ХХI стст.)
Tradycyjne obrzędy żałobne Białorusinów (od XIX do początków XXI wieku)
Traditional calendar funeral rituals of Belarusian people (the period from the 19th century to the beginning of the 21st century)
Autorzy:
Аўсейчык, Уладзiмiр
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/944340.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
kultura tradycyjna
kalendarz narodowy
obrzędowość żałobna
Dzień Zmarłych
Zielone Świątki
„Radanica”
traditional culture
national calendar
funeral rituals
all souls’ day
pentecost
“radanitsa”
Opis:
Na podstawie materiału badawczego obejmującego okres od XIX do początków XXI wieku omówiono tradycyjne żałobne obrzędy Białorusinów. Przeanalizowano żałobną tradycję na Dzień Zmarłych, Zielone Świątki, „Radanica” i Wielkanoc. Scharakteryzowano warianty nazw obrzędów, wskazano na ich cechy regionalne oraz lokalne różnice, opisano chronologię obrzędów i ich stan współczesny. Wyniki badań mogą zostać wykorzystane przy analizie światopoglądu i wierzeń Białorusinów, jak również przy rozwiązywaniu problemów natury etycznej związanych z historią regionu.
The article discusses traditional calendar funeral rituals of Belarusian people based on ethnographic material of the period from the 19th century to the beginning of the 21st century. Such traditions as All Souls’ Day, Pentecost, “Radanitsa” and Easter have been described. The author describes varieties of ritual names their regional and distinctive features, an order of ritual activities, and their modern form. The results of the analysis are useful not only to show ideals and beliefs of Belarusians, but also to solve ethical problems connected with the history of the region.
Źródło:
Białorutenistyka Białostocka; 2015, 7; 313-331
2081-2515
Pojawia się w:
Białorutenistyka Białostocka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Каляндарныя памiнальныя абрады беларусаў Падзвiння (па матэрыялах ХIХ – пачатку ХХI стст.)
Tradycyjne obrzędy żałobne Białorusinów (od XIX do początków XXI wieku)
Traditional calendar funeral rituals of Belarusian people (the period from the 19th century to the beginning of the 21st century)
Autorzy:
Аўсейчык, Уладзiмiр
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2109160.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
kultura tradycyjna
kalendarz narodowy
obrzędowość żałobna
Dzień Zmarłych
Zielone Świątki
„Radanica”
traditional culture
national calendar
funeral rituals
All Souls’ Day
Pentecost
“Radanitsa”
Opis:
Na podstawie materiału badawczego obejmującego okres od XIX do początków XXI wieku omówiono tradycyjne żałobne obrzędy Białorusinów. Przeanalizowano żałobną tradycję na Dzień Zmarłych, Zielone Świątki, „Radanica” i Wielkanoc. Scharakteryzowano warianty nazw obrzędów, wskazano na ich cechy regionalne oraz lokalne różnice, opisano chronologię obrzędów i ich stan współczesny. Wyniki badań mogą zostać wykorzystane przy analizie światopoglądu i wierzeń Białorusinów, jak również przy rozwiązywaniu problemów natury etycznej związanych z historią regionu.
The article discusses traditional calendar funeral rituals of Belarusian people based on ethnographic material of the period from the 19th century to the beginning of the 21st century. Such traditions as All Souls’ Day, Pentecost, “Radanitsa” and Easter have been described. The author describes varieties of ritual names their regional and distinctive features, an order of ritual activities, and their modern form. The results of the analysis are useful not only to show ideals and beliefs of Belarusians, but also to solve ethical problems connected with the history of the region.
Źródło:
Białorutenistyka Białostocka; 2015; 313-331
2081-2515
Pojawia się w:
Białorutenistyka Białostocka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Канкарданс беларускай мовы ХІХ стагоддзя як крыніца даследавання лексікі. Ужыванне слоў дом і хата ў ХІХ ст.
Konkordancja języka białoruskiego ХІХ wieku jako źródło badań nad słownictwem. Użycie białoruskich leksemów dom i chata w ХІХ wieku
The Concordance of Belarusian of the Nineteenth Century as a source of research into vocabulary. The use of Belarusian home and cottage lexemes in the 19th century
Autorzy:
Kozłowska-Doda, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594047.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
język białoruski XIX w.
konkordancja
białoruskie leksemy dom/chata
kształtowanie się współczesnego języka białoruskiego
Belarusian in the 19th century
concordance
Belarusian lexemes dom/chata ‘home/house’
the formation of modern Belarusian language
Opis:
Współczesny język białoruski powstał w oparciu o zróżnicowaną dialektalnie mowę chłopów, zubożałej szlachty i najbiedniejszych miejskich warstw społecznych. Nie stanowi on kontynuacji piśmiennictwa starobiałoruskiego. Białoruskie piśmiennictwo współczesne ukształtowało się w pierwszej połowie XIX wieku. W ciągu całego XIX stulecia prezentują je wyłącznie teksty wierszowane i prozatorskie o dość zróżnicowanym poziomie artystycznym. Zebrane w różnych antologiach (nadal trwa poszukiwanie tego typu tekstów w archiwach) stały się fundamentem tworzenia konkordancji, wydrukowanej najpierw w wersji papierowej, a ostatnio w uzupełnionej i poprawionej wersji cyfrowej. Mimo drobnych braków technicznych Konkordancja języka białoruskiego XIX wieku pozwala usprawnić pracę językoznawcy: zestawić poszczególne leksemy i ich formy, zinterpretować ich częstotliwość (w poezji, prozie, u konkretnych autorów), poddać analizie semantykę wyrazów itd. W artykule skupiono uwagę na użyciu leksemów dom i chata w białoruskojęzycznych utworach XIX wieku.
Contemporary Belarusian language is based on diversified dialectal speech of peasants, impoverished nobles and the poorest urban social strata. It does not constitute a continuation of old Belarusian writings. Belarusian modern writing developed in the first half of the 19th century. Throughout the 19th century, it is represented only by verse and prose texts with a fairly diverse artistic level. Collected in various types of anthologies (search for this type of texts in archives cotinues), the foundations for creating a concordance, first printed in a paper version, recently also in a supplemented and corrected electronic version. Despite the small technical deficiencies Concordance of Belarusian of the Nineteenth Century enables effective improvement of the work of the linguist: to compare individual lexemes and their forms, to interpret their frequency (in poetry, prose, specific authors), to analyze the semantics of words, etc. The article concentrates on the use of home/house lexemes in Belarusian-language texts of the 19th century.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 255-283
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Беларуска-польскае лiтаратурнае памежжа ў эстэтычнай прасторы ХIХ стагоддзя
Białorusko-polskie pogranicze literackie w przestrzeni estetycznej XIX wieku
Belarusian-Polish literary borderland in the aesthetic space of the 19th century
Autorzy:
Brusewicz, Anatol
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2118304.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Беларуска-польскае памежжа
класiцызм
рамантызм
эстэтыка
iдэя вольнасцi
pogranicze białorusko-polskie
klasycyzm
romantyzm
estetyka
idea wolności
Belarusian-Polish borderland
classicism
romanticism
aesthetics
the idea of freedom
Opis:
Артыкул прысвечаны праблемам пранiкнення ў Польшу i Белорусь iдэi заходноеўрапейскага рамантызму (найперш немецкага), у вынiку чаго ўся эстетычная i мастацкая парадыгма беларуска-польскага лiтаратурнага памежжа паступова мяняецца, адкрываючы новыя гарызонты для славеснга мастацтва. Адной з асаблiвасцей функцыянавання гэтай парадыгмы з’яўляецца яе адносна просты пераход ад класiчнай мадэлi да рамантычнай мадэлi, што было ў значнай ступенi аблегчана палiтычнай сiтуацыяй, аб’ядноўваючы як класiцыстаў, так i рамантыкаў у спробах аднавiть страчаную радзiму – Рэч Паспалiтую Абодвух Народаў. Такiм чынам, у працэсе дыялогу i ў канфрантацыi памiж прадстаўнiкамi класiцiзму i рамантызму iдэя свабоды становiцца ключавой. Гэта яна стварыла асноўныя вектары развiцця беларуска-польскага лiтаратурнага памежжа ў эстэтычнай прасторы ХIХ стагоддзя.
Artykuł poświęcony jest problemom przenikania do Polski i na Białoruś idei romantyzmu zachodnioeuropejskiego (przede wszystkim niemieckiego), w wyniku czego cały estetyczny i artystyczny paradygmat białorusko-polskiego pogranicza literackiego stopniowo zmienia się, otwierając nowe horyzonty dla sztuki werbalnej. Jedną z cech funkcjonowania tego paradygmatu jest jego stosunkowo proste przejście od modelu klasycznego do modelu romantycznego, co zostało w dużej mierze ułatwione przez sytuację polityczną, jednocząc klasyków i romantyków w próbach odzyskania utraconej ojczyzny – Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Tak więc w procesie dialogu oraz w konfrontacji między przedstawicielami klasycyzmu i romantyzmu idea wolności staje się kluczowa. To ona stworzyła główne wektory rozwoju białorusko-polskiego pogranicza literackiego w przestrzeni estetycznej XIX wieku.
The article is devoted to the problems of penetration of Western Europe romanticism (German in particular) into Poland and Belarus as a result of which the whole aesthetic and artistic paradigm of Belarusian-Polish literary borderland is gradually changing, opening new horizons for verbal art. One of the features of the functioning of this paradigm is its relatively smooth transition from the classic model to the romantic model, which was largely facilitated by the political situation, uniting both the Classicists and the Romanticists in an effort to regain the lost independence of their homeland, the Polish-Lithuanian Commonwealth. Thus, in the process of dialogue, and in the confrontation between representatives of classicism and romanticism, the idea of freedom becomes a key one. It formed the main vectors of development of the Belarusian-Polish literary borderland in the aesthetic space of the 19th century.
Źródło:
Białorutenistyka Białostocka; 2020; 9-22
2081-2515
Pojawia się w:
Białorutenistyka Białostocka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Вобраз творчай асобы ў беларускай і польскай малой прозе мяжы XIX–XX ст.: параўнальны аспект
The image of creative personality in Belarusian and Polish short prose at the turn of the 19th–20th centuries: comparative aspect
Wizerunek osobowości twórczej w białoruskich i polskich krótkich formach narracyjnych przełomu XIX–XX wieku: aspekt porównawczy
Autorzy:
Bakhanovich, Natallia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341088.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
concept of personality
creative personality
turn of the century
fiction
professionalization of art
commercialization of art
modernism
koncepcja osobowości
osobowość twórcza
przełom wieków
proza artystyczna
profesjonalizacja sztuki
komercjalizacja sztuki
modernizm
канцэпцыя асобы
творчая асоба
мяжа стагоддзяў
мастацкая проза
прафесіяналізацыя мастацтва
камерцыялізацыя мастацтва
мадэрнізм
Opis:
The concept of creative personality at the turn of the 19th and 20th centuries is analyzed on the basis of Belarusian and Polish prose of the small genre. In both literatures, the person engaged in the “production” of art appears in an ironic light in the image of a failed creator; similarly, the collision of the hero with the superficial “consumer” of art, as well as critics and reviewers is colored by irony. But while Polish writers express their creative personality through plot-thematic aspects of the desire to commercialize their “product” and concern for the material, the Belarusian show its internal conflict due to a break with tradition.
Pojęcie osoby twórczej przełomu XIX i XX wieku analizowane jest na podstawie białoruskiej i polskiej prozy małogatunkowej. W obu literaturach osoba zaangażowana w dziedzinę „produkcji” artystycznej pojawia się w ironicznym świetle na obraz nieudanego twórcy; podobnie spotkanie bohatera z powierzchownym „konsumentem” sztuki, a także krytykiem i recenzentem jest zabarwione ironią. Jeśli jednak polscy pisarze ujawniają osobowość twórczą poprzez fabularno-tematyczne aspekty dążenia do komercjalizacji swojego „produktu” i troski o rzeczy materialne, to Białorusini pokazują jej wewnętrzny konflikt z powodu zerwania z tradycją.
На матэрыяле беларускай і польскай малой прозы аналізуецца канцэпцыя творчай асобы мяжы XIX–XX стст. У абедзвюх літаратурах чалавек, заняты ў сферы “вытворчасці” мастацкага, паўстае ў іранічным асвятленні ў вобразе няўдалага творцы; аналагічна іроніяй афарбавана сутыкненне героя з павярхоўным “спажыўцом” мастацкага, а таксама крытыкам і рэцэнзентам. Але, калі польскія пісьменнікі выяўляюць творчую асобу праз сюжэтна-тэматычныя аспекты імкнення да камерцыялізацыі свайго “прадукту” і заклапочанасці матэрыяльным, то беларускія – паказваюць яе ўнутраны канфлікт з-за разрыву з традыцыяй.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2022, 22; 169-183
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Аповесці для маладых дзяўчат Яна Чачота ў кантэксце літаратуры для дзяцей і моладзі
POWIASTKI DLA MŁODYCH DZIEWCZĄT Jana Czeczota w kontekście literatury dla dzieci i młodzieży
NOVELS FOR YOUNG GIRLS by Jan Chachot in the context of literature for children and youth
Autorzy:
Кохан, Таццяна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/960090.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
дзіцячая літаратура хіх стагоддзя
маральная аповесць
маральна-этычны ідэал
ян чачот
literatura dla dzieci xix wieku
powiastka moralna
ideał etyczny
norma moralna
jan czeczot
children’s literature of 19th century
moral story
ethical ideal
moral standard
jan chechot
Opis:
Артыкул прысвечаны вызначэнню ролі Яна Чачота ў дзіцячай літаратуры ХІХ стагоддзя. Асноўная ўвага была звернута на амаль недаследаваны зборнік Аповесці для маладых дзяўчат, які складаецца з чатырох твораў: Свянтохна, або Удзячнасць, Богна і Любаміра, або Пыха і Сціпласць, Людгарда, або Карыснае падарожжа, Даброхна, або Дабрачыннасць заўсёды памятная. Іх галоўныя гераіні – разумныя, прыгожыя, працавітыя, адукаваныя дзяўчаты, якія з’яўляюцца сапраўдным узорам набожнасці, дабрачыннасці і цноты. Асноўная тэма твораў – свет дзявочых перажыванняў і інтарэсаў, звязаных з праблемай вызначэння месца і ролі ў сям’і і грамадстве. Я. Чачот выкарыстоўваў досвед сваіх папярэднікаў, запазычаючы ў іх сюжэтныя калізіі і некаторыя ідэі. У адрозненне ад папярэдніх эпох, дзе роля жанчыны (асабліва з ніжэйшых слаёў) абмяжоўвалася сямейнымі абавязкамі і нізкакваліфікаванай працай, а жаночая адукацыя лічылася непатрэбнай і нават шкоднай, Я. Чачот падкрэслівае, што дзяўчаты могуць не толькі служыць сям’і, але і прыносіць карысць грамадству.
This article is an attempt to determine Jan Chachot’s role in 19th century children’s literature. Our main focus is placed on his almost unknown collection Novels for young girls, that consists of four novels: Sventochna, or Gratitude, Bogna and Lubomyra, or Arrogance and Modesty, Ludgarda, or the Useful travel, Dobrochna, or Charity always memorable. Their main characters are clever, beautiful, industrious, well-educated girls, who are veritable models of piety, charity and chastity. The basic theme of novels is the girl girls’world, related to their role in the family and society. Jan Chachot used the experience of his predecessors, adopting some of their ideas. As opposed to previous epochs, where the role of women was limited to their domestic duties and unqualified work, and female education was considered unnecessary and even harmful, Jan Chachot emphasizes that they can not only serve their family, but also be useful to society.
Artykuł poświęcony jest określeniu roli Jana Czeczota w literaturze dla dzieci XIX wieku. Główna uwaga zostaje skierowana na niezbadane dzieło Powiastki dla młodych dziewcząt naśladowane z dzieła Pani de Sęt (De Saintes, Delassemens de ma fille, 2 volumes ), które obejmuje cztery utwory: Świętochna albo Wdzięczność, Bogna i Lubomira albo Duma i Skromność”, Luidgarda albo Podróż pożyteczna, Dobrochna albo Dobrodziejstwo zawsze pamiętnie. Ich bohaterki to inteligentne, piękne, pracowite, wykształcone dziewczyny, które są prawdziwymi wzorcami pobożności, miłości i czystości. Tematem przewodnim dzieła są doświadczenia i zainteresowania dziewcząt, związane z kwestią określania miejsca i roli w rodzinie i społeczeństwie. Jan Czeczot wykorzystał doświadczenia swoich poprzedników, zapożyczając od nich konflikty fabularne i pewne idee. W przeciwieństwie do poprzednich epok, w których rola kobiety była ograniczona obowiązkami rodzinnymi i pracą nisko wykwalifikowaną, a wykształcenie kobiet uważano za zbędne, a nawet szkodliwe, Jan Czeczot podkreśla, że kobiety mogą służyć nie tylko rodzinie, ale także przynosić pożytek społeczeństwu.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2020, 20; 111-122
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Рознаскіраваныя дыскурсы ў літаратуры Беларусі ХІХ стагоддзя: У. Сыракомля і П. Шпілеўскі
Multidirectional discourses in the literature of Belarus of the 19th century: U. Syrakomlya and P. Spilevski
Różnie skierowane dyskursy w literaturze Białorusi XIX wieku: W. Syrokomla i P. Szpilewski
Autorzy:
Burdeljova, Iryna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520986.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
multidirectional discourses
civilizational choice
travel prose
subjective and authorial interpretation
dyskursy różnie skierowane
wybór cywilizacyjny
proza podróżna
interpretacja subiektywnie-autorska
рознаскіраваныя дыскурсы
цывілізацыйны выбар
падарожная проза
суб’ектыўна-аўтарская інтэрпрэтацыя
Opis:
The article examines the peculiar features of the formation of the new Belarusian literature. These peculiarities were driven by the coexistence of discourses that are conceptually and axiologically different in the cultural space of the civilizational borderland. The presence of multidirectional trends and phenomena are examined through examples of U. Syrokomlya and P. Shpileuski’s travel prose. Being of the same age and from the same land, the authors interpreted the past and present of their native land in the context of different civilizational paradigms. In addition to the conceptual divergence, there are some common points of the writers’ works who performed on the periphery of Russian- and Polish-language literature. These points are the authors' spiritual unity with their native land, understanding of the intrinsic value of its history and culture, respectful attitude to the Belarusian language.
Autorka artykułu przedstawia osobliwości kształtowania się nowej literatury białoruskiej, uwarunkowane współistnieniem w przestrzeni kulturowej pogranicza cywilizacyjnego dyskursów różniących się pod względem konceptualnym i aksjologicznym. Obecność różnie skierowanych tendencji i zjawisk przeanalizowano na przykładzie prozy podróżnej rodaków i rówieśników – W. Syrokomli i P. Szpilewskiego, którzy nadają znaczenie przeszłości i współczesności rodzimego kraju w kontekście różnych paradygmatów cywilizacyjnych. Oprócz niezgodności konceptualnych, wskazano punkty styczne utworów pisarzy, którzy pisali na peryferiach literatury rosyjskojęzycznej i polskojęzycznej: duchową jedność autorów z ziemią ojczystą, zrozumienie znaczenia jej historii i kultury, szycunek do języka białoruskiego.
У артыкуле разглядаюцца асаблівасці станаўлення новай беларускай літаратуры, абумоўленыя суіснаваннем у культурнай прасторы цывілізацыйнага памежжа адрозных у канцэптуальным і аксіялагічным планах дыскурсаў. Наяўнасць рознаскіраваных тэндэнцый і з’яў разгледжана на прыкладзе падарожнай прозы землякоў і аднагодкаў – У. Сыракомлі і П. Шпілеўскага, якія асэнсоўваюць мінулае і сучаснасць роднага краю ў кантэксце розных цывілізацыйных парадыгм. Апрача канцэптуальнага разыходжання, адзначаюцца кропкі судакранання твораў пісьменнікаў, які пісалі на перыферыі рускамоўнай і польскамоўнай літаратуры: духоўная еднасць аўтараў з роднай зямлёй, разуменне самакаштоўнасці яе гісторыі і культуры, паважлівае стаўленне да беларускай мовы.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2022, 22; 201-217
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Фyнкцыйныя пары “барацьба – перамога”, “задача – рашэнне” ў кнізе Яна Баршчэўскага Шляхціц Завальня, або Беларyсь y фантастычных апавяданнях
Functional pairs “struggle – victory”, “task – decision” in the book Zavalnya, Esqire, or Belarus in Fantastic Stories by Yan Barshcheuski
Pary funkcjonalne “walka – zwycięstwo”, “zadanie – decyzja” w książce Szlachcic Zawalnia, czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach Jana Barszczewskiego
Autorzy:
Krofta, Hanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520999.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
Belarusian literature of the 19th century
romanticism
plot
morphology of a magical tale
heroic functions
literatura białoruska XIX wieku
romantyzm
fabuła
morfologia baśni magicznej
funkcje heroiczne
беларуская літаратура ХІХ стагоддзя
рамантызм
сюжэт
марфалогія чарадзейнай казкі
геройныя функцыі
Opis:
The article is devoted to the study of the role of functional pairs “struggle – victory” and “problem – solution” in the structure of 14 short stories by Yan Barshcheuski from the book Zavalnya, Esqire, or Belarus in Fantastic Stories. The conclusions are made that in the author's work the canonical structure of a fairy tale in which the presence of one of these pairs is mandatory, is significantly modified: at the level of individual stories, the functional correlation is violated, cases of dual morphological meaning of functions are observed, the author uses a minus technique in which functions are not implemented but their probability is denoted. At the level of the entire work as a whole, the plot balance, however, is achieved, and in the last story Marvelous Staff a romantic myth is built, in which a succession of fairy-tale elements is reproduced with new metaphorical meanings.
Artykuł poświęcony jest badaniu roli par funkcjonalnych “walka – zwycięstwo” i “zadanie – decyzja” w strukturze 14 opowiadań Jana Barszczewskiego z książki Szlachcic Zawalnia, czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach. Stwierdza się, że w pracy autora struktura kanoniczna baśni magicznej, w której obecność jednej z tych par jest obowiązkowa, ulega znacznej modyfikacji: korelacja funkcjonalna zostaje zerwana na poziomie poszczególnych opowiadań, zdarzają się przypadki podwójnego znaczenia funkcji, autor stosuje technikę minus-odbiór, w której funkcje nie są realizowane, ale wskazane jest ich prawdopodobieństwo. Na poziomie całego dzieła równowaga fabuły została osiągnięta, a w ostatnim opowiadaniu Dziwna kij budowany jest romantyczny mit, w którym elementy baśniowe są sukcesywnie reprodukowane, nasycone nowym, metaforycznym znaczeniem.
Артыкул прысвечаны даследаванню ролі функцыйных пар “барацьба – перамога” і “задача – рашэнне” ў структуры 14 апавяданняў Яна Баршчэўскага з кнігі Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях. Робяцца высновы аб тым, што ў аўтарскім творы кананічная структура чарадзейнай казкі, у якой наяўнасць адной з гэтых пар з’яўляецца абавязковай, істотна мадыфікуецца: на ўзроўні асобных апавяданняў парушаецца функцыйная суадноснасць, назіраюцца выпадкі дваістага марфалагічнага значэння функцый, аўтар выкарыстоўвае мінус-прыём, пры якім функцыі не рэалізуюцца, але абазначаецца іх верагоднасць. На ўзроўні ж усяго твора ў цэлым cюжэтны баланс дасягаецца, і ў апошнім апавяданні Дзіўны кій выбудоўваецца рамантычны міф, у якім узнаўляецца паслядоўнасць казкавых элементаў з новым, метафарычным значэннем.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2022, 22; 241-250
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 16

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies