- Tytuł:
- Szczecin as the Home Port for inland Czechoslovakia. Czechoslovak Presence in Szczecin from 1945–1989
- Autorzy:
- Szczepańska-Dudziak, Anna
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/30146171.pdf
- Data publikacji:
- 2022
- Wydawca:
- Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
- Tematy:
-
Polish-Czechoslovak relations
foreign policy
consular offices
port in Szczecin
stosunki polsko-czechosłowackie
polityka zagraniczna
urzędy konsularne
port w Szczecinie - Opis:
-
W artykule zaprezentowano współpracę polsko-czechosłowacką realizowaną na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i kulturalnej w Szczecinie przez kilkadziesiąt lat – od przejęcia miasta przez polskie władze w 1945 r. aż do 1989 r. Jego celem jest odpowiedź na pytanie – jakie miejsce zajmował Szczecin w polsko-czechosłowackiej współpracy po II wojnie światowej oraz wokół jakich kwestii koncentrowało się zainteresowanie strony czechosłowackiej tym miastem? W artykule wykorzystano poza literaturą przedmiotu, materiały archiwalne zgromadzone w polskich i czeskich archiwach – w Archivu Ministerstva zahraničnich vĕci w Pradze, Národnim archivum České Republiký oraz Archivum bezpečnostních složek. Wśród polskich archiwów nieocenione okazały się dokumenty zgromadzone w Archiwum MSZ w Warszawie, Archiwum Akt Nowych, Archiwum Państwowym w Szczecinie. Podczas pracy nad artykułem wykorzystano metodę badania dokumentów, elementy metody statystycznej, pomocna okazała się także analiza prasoznawcza, które posłużyły do analizy materiałów archiwalnych partii komunistycznych i aparatu bezpieczeństwa, wymagających, jako tzw. źródła z nadbudową, specyficznej krytyki źródeł i szczególnej ostrożności w ocenie ich wiarygodności. Zainteresowanie Szczecinem ze strony władz czechosłowackich było duże z uwagi na gospodarcze i żeglugowe interesy Czechosłowacji w porcie i to właśnie ten aspekt współpracy decydował o miejscu Szczecina w polsko-czechosłowackich relacjach w całym omawianym okresie. Współpraca ta była realizowana z różnym natężeniem i polegała na utworzeniu specjalnej strefy wolnocłowej oraz umożliwieniu Czechosłowacji wykorzystania portu jako bazy żeglugowej i tranzytowej dla handlowych statków morskich tego kraju. Port w Szczecinie oraz zespół portowy Szczecin-Świnoujście realizowały przez kilkadziesiąt lat funkcje tranzytowe wobec południowego sąsiada. Czechosłowacja nie rezygnowała z obecności w Szczecinie nawet po oddaniu rejonu wolnocłowego w porcie, wręcz przeciwnie, przez kolejne lata tranzyt czechosłowackich towarów stanowił ważną część przeładunków w porcie, stocznia im. Warskiego budowała statki na zamówienie czechosłowackiego armatora, przyszli czechosłowaccy marynarze kształcili się w Wyższej Szkole Morskiej, a kontakty polityczne, społeczne i kulturalne były rozwijane za pośrednictwem konsulatu generalnego oraz filii warszawskiego Ośrodka Kultury i Informacji. Czechosłowacka obecność w Szczecinie najpełniej wyrażała się poprzez szeroki zakres działań realizowanych właśnie przez placówkę konsularną. Konsulat w Szczecinie istniał nieprzerwanie do końca 1992 r., realizując nie tylko funkcje gospodarcze, ale także informacyjne, promował czechosłowacką kulturę, otaczał opieką czechosłowackich marynarzy i pracowników czechosłowackich przedsiębiorstw, których filie znajdowały się w okręgu konsularnym. Dzięki działalności sprawozdawczej placówki, napływały do władz czechosłowackich informacje na temat bieżącej sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej w okręgu konsularnym. Gdyby nie sprawozdania i notatki informacyjne przesyłane przez pracowników szczecińskiego konsulatu do ambasady CSRS w Warszawie i MSZ w Pradze, Szczecin pozostałby w cieniu innych miast Polski, w których rozgrywały się tragiczne wydarzenia grudnia 1970 r., rodził się protest społeczny latem 1980 r. a w latach 1988–1989 zachodziły zmiany systemowe, których czechosłowaccy urzędnicy konsularni nie akceptowali.
The article presents Polish-Czechoslovak cooperation on the political, economic, and cultural levels which took place in Szczecin over several decades – from the city’s takeover by the Polish authorities in 1945 until 1989. Its aim is to answer the questions: what place Szczecin took in the Polish-Czechoslovak cooperation after World War Two and on what issues was the focus of interest placed in this city. In addition to the literature on the subject, the article uses archival materials collected in Polish and Czech archives – in Archiv Ministerstva zahraničnich vĕci in Prague, Národní archiv České republiky and Archiv bez- pečnostních složek. Among the Polish archives, the documents collected in the Archives of the Ministry of Foreign Affairs in Warsaw, the Archives of Modern Records and the State Archives in Szczecin turned out to be invaluable. During the work on the article, the method of examining documents and elements of the statistical method and the press analysis were used. They proved to be helpful in analysing the archival materials of communist parties and the security apparatus which, as sources with superstructure, require specific criticism and special caution in assessing their credibility. The interest in Szczecin on the part of the Czechoslovak authorities was high due to the economic and shipping interests in the port and it was this platform of cooperation that determined the place of Szczecin in Polish-Czechoslovak relations throughout the entire period in question. The article presents a few selected aspects of the Czechoslovak presence in Szczecin starting with the creation of a special duty-free zone which allowed Czechoslovakia to use the port as a shipping and transit base for commercial seagoing vessels of that country. A less known thread of the post-war reports, discussed in the article, is the fate of Czechoslovak sailors, graduates of Szczecin’s maritime schools, emotionally connected with this home port and the place where as many as 11 ships were built at the request of the Czechoslovak shipowner. The contribution of Szczecin’s shipbuilding industry to the expansion of the southern neighbour’s sea fleet was analysed by researchers and was mentioned in this article, just like political, social, and cultural contacts, developed through the Consulate General and the Warsaw branch of the Culture and Information Centre. The Czechoslovak presence in Szczecin was best expressed through the wide range of activities carried out by the consular post which operated continuously until the end of 1992 and performed not only economic but also information, cultural and protective functions in relation to Czechoslovak sailors and employees of Czechoslovak enterprises whose branches operated in the consular district. - Źródło:
-
Studia Maritima; 2022, 35; 205-244
0137-3587
2353-303X - Pojawia się w:
- Studia Maritima
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł