Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "apriorism" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-6 z 6
    Tytuł:
    Dwa racjonalizmy i irracjonalizm
    Two Rationalisms and Irrationalism
    Autorzy:
    Woleński, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2015836.pdf
    Data publikacji:
    2003
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    racjonalizm
    irracjonalizm
    aprioryzm
    rationalism
    irrationalism
    apriorism
    Opis:
    The author opposes two kinds of rationalism to irrationalism. The first kind of rationalism, approved by the author, considers as rational these cognitive procedures that can be communicated and verified intersubjectively. The author calls this view – after K. Ajdukiewicz – anti-irrationalism. On the other hand, irrationalism is a position that negates the need of ability to communicate intersubjectively and to verify cognitive procedures. The views of mystics or of H. Bergson could be an example of irrationalism. The second kind of irrationalism is apriorism, i.e. the position that ascribes certainty to cognitive results achieved by intuition. Data coming from intuition are not intersubjectively communicable, intersubjectively verified and they are not subject to falsification, hence the second kind of rationalism, i.e. apriorism, is in fact irrationalism. Phenomenology, stressing the importance of apriori cognition, would then have many things in common with irrationalism.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2003, 51, 1; 293-301
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O postawach fizyków wobec filozofii
    On physicists’ attitudes towards philosophy
    Autorzy:
    Łukasik, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/41302697.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
    Tematy:
    physics
    philosophy
    apriorism
    positivism
    Platonism
    beauty
    fizyka
    filozofia
    aprioryzm
    pozytywizm
    platonizm
    piękno
    Opis:
    Celem artykułu jest analiza postaw fizyków wobec filozofii na przykładach stanowisk wybitnych teoretyków. Można wyróżnić postawy profilozoficzne (Einstein, Bohr, Heisenberg, von Weizsäcker, Penrose, Rovelli) oraz antyfilozoficzne (Weinberg, Hawking, Feynman). Analizie poddano argumenty fizyków za filozofią lub przeciw niej z uwzględnieniem kierunków filozoficznych, do których omawiani fizycy się odnoszą. Okazuje się, że najbardziej krytycznie odnoszą się fizycy do wszelkich koncepcji filozoficznych dopatrujących się czynników apriorycznych w ludzkim poznaniu, natomiast ci, którzy dostrzegają pozytywne znaczenie filozofii dla nauki, najczęściej nawiązują do tradycji pitagorejsko-platońskiej jako właściwej podstawy rozumienia fizyki współczesnej.
    The article analyses physicists’ attitudes towards philosophy on the examples of the positions of eminent theorists. There are two physicists’ philosophical attitudes towards philosophy: pro-philosophical (Einstein, Bohr, Heisenberg, von Weizsäcker, Penrose, Rovelli) and anti-philosophical (Weinberg, Hawking, Feynman). I analyse some physicists’ arguments for or against philosophy. It is demonstrated that physicists are most critical of all philosophical conceptions that accept a priori factors in cognition, while those who recognize the significance of philosophy for science most often refer to the Pythagorean-Platonic tradition as the proper basis for understanding modern physics.
    Źródło:
    Filozofia i Nauka; 2020, 8, 2; 9-34
    2300-4711
    2545-1936
    Pojawia się w:
    Filozofia i Nauka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ludwig von Mises jako filozof nauki. W stronę epistemologicznych podstaw prakseologii
    Ludwig von Mises as a Philosopher of Science. Towards Epistemological Foundations of Praxeology
    Autorzy:
    Slenzok, Norbert
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2096801.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
    Tematy:
    praxeology
    epistemology
    Ludwig von Mises
    apriorism
    rationalis
    prakseologia
    epistemologia
    aprioryzm
    racjonalizm
    Opis:
    Prezentowany artykuł naświetla metodologiczne podejście do nauki ekonomii rozwinięte przez jednego z najbardziej wpływowych przedstawicieli austriackiej szkoły ekonomicznej Ludwiga von Misesa. Ponieważ głównym zamysłem autora było dokonanie charakterystyki Misesa jako filozofa, jego wkład w dziedzinę metodologii zostały opisany ze szczególnym uwzględnieniem fundamentów filozoficznych (w szczególności: epistemologicznych), z których wyrasta. Z artykułu wyłania się obraz głębokiego myśliciela, który pozostawił po sobie myśl autentycznie wielowątkową, obejmującą zagadnienia takie jak: właściwa metoda ekonomii, metodologiczny monizm i pluralizm, autonomia nauk o człowieku oraz ich epistemologiczny status i wreszcie - klasyczne problemy filozofii Zachodu, a mianowicie pytania o źródła i granice ludzkiej wiedzy, realizm i idealizm, determinizm i indeterminizm, istnienie wolnej woli czy problem ciało-umysł. Mimo że sam Mises uważał się jedynie za ekonomistę i wiele spośród sformułowanych przezeń uwag filozoficznych przybiera w jego dziełach postać zaledwie sugestii, wydaje się on w pełni świadom skomplikowanej filozoficznie materii, na której wspiera się nauka ekonomii. W zakresie metodologii nauk humanistycznych, w szczególności ekonomii, Mises wypracował nowe rozumienie metody apriorycznej jako systemu twierdzeń logicznie wyprowadzanych z oczywistego aksjomatu działania, który stał się odtąd punktem wyjścia dla analizy ekonomicznej prowadzonej w ramach szkoły austriackiej. Zająwszy stanowisko metodologicznego dualizmu, Mises wprowadził wyraźne rozróżnienie pomiędzy domenami nauk przyrodniczych i ekonomicznych, z czym wiązała się jego ostro krytyczna recepcja neopozytywistycznego ideału nauki zunifikowanej. W odniesieniu do fundamentalnych problemów filozofii, Mises prezentuje się jako zwolennik kantowskiego transcendentalizmu. Niemniej jednak autor artykułu uznaje jego stanowisko za zmodyfikowane w oparciu o kilka innowacji wywodzących się z prakseologii. Na przykład rozumienie apriorycznych form jako narzędzi działania czy też hipoteza o ich ewolucyjnej genezie. W opinii autora daje to podstawę do scharakteryzowania Misesa jako „aktywistycznego kantysty".
    Presented paper highlights the methodological approach towards economic science elaborated by one of the most influential proponents of the Austrian School of Economics, Ludwig von Mises. Since author's main attempt was to consider Mises as a philosopher, his contributions to methodology are described with a special regard to their philosophical, particularly epistemologicalfoundations. An image ofMises that emergesfrom the article is the one of a profound thinker who came up with a truly wide-ranging thought, covering issues such as the proper method of economics, methodological monism and pluralism, an autonomy of the humane sciences as well as their epistemological status, and - finally - classical problems of western philosophy, namely the questions of the sources and limits of human knowledge, realism and idealism, determinism and indeterminism, the existence of a free will, and the body-mind problem. Even though Mises declared himself to be just an economist and many philosophical remarks are given in his works merely as hints, it seems as if he was fully aware of the complex matters which the economic science relies upon. In terms of the methodology of humane sciences, primarily economics, Mises invented a new understanding of the a priori method: the system of claims logically derived from the self-evident action axiom that has become a starting point of the contemporary Austrian School of economic analysis ever since. Having taken the position of a methodological dualism, he introduced the distinction between the realms of natural and humane sciences, which was the reason for his sharply critical assessment of the neopositivist ideal of an unified science. In the field offundamental questions ofphilosophy, Mises appears to be supportivefor Kantian trancscendentalism, nonetheless authorfinds his standpoint modified around a couple ofinnovationsfollowingfrom the Misesian praxeology, for instance a theory of a priori forms as tools of action or the hypothesis of their evolutionary genesis. In author's opinion, it makes Mises a so called "activist kantian".
    Źródło:
    Konteksty Społeczne; 2014, 2, 1; 18-28
    2300-6277
    Pojawia się w:
    Konteksty Społeczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Neokrytyczna gnoseologia szkoły marburskiej Ujęcie Paula Natorpa
    Autorzy:
    Musioł, Anna Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/665207.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Immanuel Kant
    Paul Natorp
    Hermann Cohen
    neo-Kantianism
    epistemology
    apriorism
    transcendental logic
    Opis:
    The paper presents epistemological project of philosophy by Paul Natorp in the context of Marburg School of neo-Kantianism. I take into account not only intellectual atmosphere of the department of philosophy at the University of Marburg, but also its influence on the character of Natorp’s works, changing characteristics of his presuppositions-hypotheses and the way of argumentation for them. Paying attention to strong influence of Immanuel Kant, and especially his transcendental logic, I disclose the differences emerging between Natorp’s programme of philosophy and the rules of neo-Kantianism set originally by Hermann Cohen.
    Źródło:
    Folia Philosophica; 2014, 32
    1231-0913
    2353-9445
    Pojawia się w:
    Folia Philosophica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Criticism of classical pragmatism: the unknown origins of Czesław Znamierowski’s theory and philosophy of law
    Autorzy:
    Dybowski, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/962745.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Znamierowski
    truth
    logic
    pragmatism
    apriorism
    psychologism
    legal theory
    prawda
    logika
    pragmatyzm
    aprioryzm
    psychologizm
    teoria prawa
    Opis:
    The article presents the key ideas of Czesław Znamierowski’s 1911 doctoral dissertation on the concept of truth in pragmatism (Der Wahrheitsbegriff im Pragmatismus), thus far not discussed in the literature, and the impact it had on some of his later ideas in the philosophy and theory of law. His polemic against pragmatism reinforced his later views on science and logic, and in particular on the problem of the truth-value of sentences. This founding insight of Znamierowski’s anti-psychologism in the philosophy of law, namely the independence of logic from mental states, provides a deeper explanation of a dualism in his theory of the legal norm: the ascription of both truth-value and validity, mutually independent, to legal norms. When analysed with regard to Znamierowski’s epistemological oscillation between empiricism and apriorism, Wahrheitsbegriff may also enable a better understanding of the origins of his objectivist social ontology and of such legal-theoretical concepts as ‘construction norm’ and ‘thetic act’.
    Artykuł przedstawia kluczowe idee rozprawy doktorskiej Czesława Znamierowskiego z 1911 r. na temat pojęcia prawdy w pragmatyzmie (Der Wahrheitsbegriff im Pragmatismus), dotychczas nieomawiane w literaturze, oraz wpływ, jaki wywarły na niektóre z jego późniejszych idei w filozofii i teorii prawa. Polemika z pragmatyzmem umocniła jego późniejsze poglądy na naukę i logikę, a zwłaszcza na problem logicznej wartości zdań. Ten fundamentalny wgląd w antypsychologizm Znamierowskiego, tj. niezależność logiki od stanów, dostarcza głębszego wyjaśnienie dualizmu w jego teorii norm prawnych, którym przypisywał zarówno prawdziwość, jak i obowiązywanie, niezależne od siebie. Analiza Wahrheitsbegriff pod kątem epistemologicznego zawieszenia Znamierowskiego między empiryzmem a aprioryzmem może również pomóc w lepszym zrozumieniu źródeł jego obiektywistycznej ontologii społecznej oraz takich pojęć prawnoteoretycznych, jak „norma konstrukcyjna” i „akt tetyczny”.
    Źródło:
    Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2020, 82, 1; 25-39
    0035-9629
    2543-9170
    Pojawia się w:
    Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Krytyka poznania w marburskiej szkole neokantyzmu: Hermanna Cohena ujęcie platońskiego idealizmu w perspektywie kantowskiej logiki transcendentalnej
    Criticism of cognition at the Marburg school of neo-Kantism: Hermann Cohen’s approach to Platonic idealism in the perspective of Kant’s transcendental logic
    Autorzy:
    Musioł, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2074600.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    idealism
    apriorism
    criticism of the knowing subject
    transcendental logic
    mathematics
    sichere Hypothesis
    science facts
    Plato – Cohen
    idealizm
    aprioryzm
    krytycyzm poznającego podmiotu
    logika transcendentalna
    matematyka
    fakty nauki
    Platon – Cohen
    Opis:
    Artykuł jest próbą scharakteryzowania platońskiego idealizmu według wykładni Hermanna Cohena – filozofa w Polsce niemal zapomnianego; założyciela, a zarazem czołowego, obok Paula Natorpa i Władysława Tatarkiewicza, przedstawiciela marburskiej szkoły neokantyzmu. Tok analiz obejmuje cohenowskie tezy postawione przez filozofa w epistemologicznej pracy Platons Ideenlehre und die Mathematik. Postulaty, do których odwołuje się Cohen wiążą refleksję nad klasycznym idealizmem oraz statusem platońskiej idei z refleksją logiczno-matematyczną i zagadnieniem sichere Hypothesis jako hipotezy pewnej – hipotezy o statusie aksjomatu. W następstwie badań okazuje się, że określenie roli matematyki: arytmetyki i geometrii, staje się nieodzowne w zrozumieniu idealizmu zarówno starożytnego Platona, jak również nowożytnego Kanta. Obaj, Platon i Kant, akcentują znaczenie apriorycznej myśli, logiki czystego myślenia, logicznego rozumowania, poznawczej władzy intelektu, nauki oraz krytycyzmu jako drogi poznawczego, a zarazem kształtującego charakter, postępowania podmiotu poznającego. Przeprowadzony w artykule wywód, zakorzeniony w historyczno-filozoficznych analizach problemu, w podsumowaniu jest także próbą określenia znaczenia platońsko-neokantowskiego idealizmu dla współczesnych zagadnień naukowo-filozoficznych.
    The article is an attempt to characterize Platonic idealism as interpreted by Her mann Cohen – founder and the same time a leading representative of Marburg school of Neo-Kantism. The course of analysis includes Cohen’s theses put forward in the epistemological work PlatonsIdeenlehre und die Mathematik. The postulates to which Cohen refers connect the reflection on classical idealism and the status of the Platonic idea with logical-mathematical reflection and the problem of sichere Hy pothesis as a certain hypothesis. Defining the role of mathematics: arithmetic and geometry, becomes indispensable in understanding the idealism of both Plato and Kant. Both emphasize the importance of thought, logic of pure thinking, criticism as a path and character-shaping. The argumentation presented in the article, rooted in the historical and philo sophical analyzes of the problem, in the summary is also an attempt to define the meaning of Platonic and Neo-Kantian idealism for contemporary scientific and philosophical issuesThe article is an attempt to characterize Platonic idealism as interpreted by Hermann Cohen – founder and the same time a leading representative of Marburg school of neo-Kantism. The course of analysis includes Cohen’s theses put forward in the epistemological work Platons Ideenlehre und die Mathematik. The postulates to which Cohen refers connect the reflection on classical idealism and the status of the Platonic idea with logical-mathematical reflection and the problem of sichere Hypothesis as a certain hypothesis. Defining the role of mathematics: arithmetic and geometry, becomes indispensable in understanding the idealism of both Plato and Kant. Both emphasize the importance of thought, logic of pure thinking, criticism as a path and character-shaping. The argumentation presented in the article, rooted in the historical and philosophical analyzes of the problem, in the summary is also an attempt to define the meaning of Platonic and Neo-Kantian idealism for contemporary scientific and philosophical issues.
    Źródło:
    Analiza i Egzystencja; 2022, 57; 5-23
    1734-9923
    2300-7621
    Pojawia się w:
    Analiza i Egzystencja
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-6 z 6

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies