- Tytuł:
-
Próba interpretacji wydarzeń wileńskich z 1581 roku – pierwszego poważnego konfliktu wyznaniowego w Wielkim Księstwie Litewskim w okresie kontrreformacji
Tentative interpretation of Vilnius events of 1581 – the first riots during Counter-Reformation period in Grand Duchy of Lithuania - Autorzy:
-
Kempa, Tomasz
Wojciechowski, Leszek
Ryba, Mieczysław - Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/chapters/24202004.pdf
- Data publikacji:
- 2017-10-31
- Wydawca:
- Archiwum Główne Akt Dawnych
- Tematy:
-
Wilno
konflikt wyznaniowy
Wielkie Księstwo Litewskie - Opis:
-
W 1581 r. doszło po raz pierwszy do poważnego konfliktu wyznaniowego w Wilnie w okresie kontrreformacji. Został on zainicjowany przez spór między jezuitami a kalwińskim zborem w tym mieście o własność części typografii. Głównym sprawcą tumultu był jednak nowy biskup wileński Jerzy Radziwiłł, który jako młodzieniec dokonał konwersji na katolicyzm z wiary kalwińskiej. Nowy ordynariusz wykształcony w Rzymie był jednym z biskupów, którzy najaktywniej wdrażali reformy trydenckie w Rzeczypospolitej. Świeżo po ingresie do katedry w Wilnie biskup Radziwiłł nakazał konfiskatę u ewangelickiego drukarza protestanckich książek, a następnie przed kościołem św. Jana kazał je spalić. Wydarzenia te miały miejsce w czasie, gdy Rzeczpospolita toczyła wojnę z Moskwą, a król Stefan Batory wraz z wojskami znajdował się pod Pskowem. Stąd nie dziwi stanowcza reakcja monarchy, skądinąd gorliwego katolika. Zabronił on tego typu wystąpień, mogących stanowić zarzewie szerszych konfliktów o charakterze wyznaniowym. Jednocześnie stanął po stronie wileńskich ewangelików (zarówno kalwinistów jak i luteranów) w innym sporze, który w tym samym czasie miał miejsce, o drogę prowadzenia konduktów pogrzebowych w Wilnie. Biskup Radziwiłł i część duchowieństwa katolickiego domagała się, by te żałobne przemarsze ewangelików nie odbywały się przez centrum miasta, obok kościoła św. Jana i dworu biskupiego. Jednak król stwierdził, że jeśli będzie to droga najkrótsza, protestanci mają prawo prowadzić swe kondukty również tam. Działania monarchy doprowadziły do pewnego uspokojenia napiętej sytuacji wyznaniowej w stolicy Litwy.
In 1581, a first serious religious conflict occurred in Counter-Reformation period Vilnius. It was sparked by a dispute between Jesuits and a Calvinist congregation in the city, pertaining to ownership of parts of typography. However, the main trigger for the riots were the actions of the new bishop of Vilnius, Jerzy Radziwiłł, who as a young man has converted from Calvinism to Catholicism. The new Bishop, educated in Rome, was among those most active in implementing the Trent reforms in Polish-Lithuanian Commonwealth. Having recently been installed in the Vilnius Cathedral, Bishop Radziwiłł has ordered confiscation of Protestant books from Evangelical printer, and subsequently had them burned in front of St. John church. Those events have occurred at the time, when Poland was at war with Moscow, and King Stephen Bathory with his army was at Pskov. Thus, decisive reaction of the monarch, personally a devout Catholic, is hardly a surprise. He has prohibited further actions of this kind, as they could become a spark of broader religious conflicts. At the same time, he took the side of Vilnius Evangelicals (both Calvinist and Lutheran) in another dispute which took place at the time, pertaining to route of funeral processions in Vilnius. Bishop Radziwiłł and some of the Catholic clergy have demanded that Protestant funeral processions should not go through the centre of the town, close to the church of St. John and the bishop’s palace. However, the king has stated, that if this was the shortest route, the Protestants had the right to conduct their funeral processions there as well. King’s actions have to a certain extent calmed religious tensions in Lithuanian capital. - Źródło:
-
Rola Kościoła w dziejach Polski. Kościoły w Rzeczypospolitej; 106-120
9788394837433 - Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł