- Tytuł:
-
On the Possibility of Prediction
O możliwości prognozowania - Autorzy:
- Wierzbicki, Andrzej P.
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/465355.pdf
- Data publikacji:
- 2012
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Komitet Prognoz Polska 2000 Plus PAN
- Tematy:
-
prediction
quality of prediction
predictability and dangers of technology development
przewidywanie
jakość przewidywania
przewidywalność i niebezpieczeństwa rozwoju techniki - Opis:
-
In the last 20 years, a fashionable approach to the question of possibility of prediction was to deny it, using neoliberal or postmodernist arguments; recently, however, this fashion ends. This is because this question was considered in the classical, binary logics (possible or not possible, there is no third way) which is not adequate to consider such a complex question; the use of three-valued logics for speaking about future events is well substantiated scientifically, starting with the works of Jan Łukasiewicz (1911). This paper shows that prediction – approximate, often erroneous in details, which corresponds to the third logical value – is nevertheless an indispensable element of civilisation development, and the quality of prediction depends on an intuitive recognition of diverse elements of the predicted process. Historical examples show that such intuition depends from an experience including also the details of predicted process, even if the prediction concerns only general aspects of the process. Moreover, there are many historical examples of so called Kassándra effect: correct predictions in which nobody believes. Therefore, we should doubt the beliefs of part of philosophy of technology that the development of technology is unpredictable. Such believes are based on a wrong assumption (originating form Heidegger, 1954, and Ellul, 1964) that in analysing technology it is possible to abstract from technical details and concentrate on a holistic, social aspects of the development.
Another question is the issue of the dangers of contemporary technical development. These dangers do not result from technology proper (creators of technology are members of society and in overwhelming majority construct new tools in the hope that these tools will serve positively in society); these dangers result from the mechanisms of socio-economic utilization of technology. Most dangerous is the accelerating rate of development resulting from the positive feedback between science and technology on one side and the competitive market economy on the other side. This increasing rate of development is related to increasing socio-economic stratification and leads to a destruction of the existing social structure; people adapt with increasing difficulty to the increasing rate of change. There are many examples of the change of social structure, starting with the destruction of the classical proletariat and the formation of a new class of precariat. There exists indications that too large rate of change might lead to a self-destruction of human civilization, hence the fundamental question is not what are limits to growth, but how to limit growth?
W ciągu ostatnich dwudziestu lat modnym stało się zaprzeczenie mozliwości prognozowania, w oparciu o argumenty neoliberalne lub postmodernistyczne. Kwestia możliwości przewidywania jest jednak interpretowana zazwyczaj w logice dwuwartościowej (można lub nie można, nie ma trzeciej drogi), która w zastosowaniu dla tak złożonego zagadnienia jest logiką błędną; stosowanie logiki trójwartościowej dla dyskusji przyszłych zdarzeń jest dobrze uzasadnione naukowo, zaczynając od pracy Jana Łukasiewicza (1911). Artykuł dowodzi, że przewidywanie – przybliżone, często błędne w szczegółach, co stanowi właśnie trzecią wartość logiczną – jest jednak niezbędnym elementem rozwoju cywilizacyjnego, a jakość przewidywania zależy od intuicyjnego ogarnięcia różnych elementów procesu, którego dotyczy przewidywanie. Przykłady historyczne wskazują, że intuicja taka zależy z kolei od doświadczenia obejmującego m.in. szczegóły tego procesu, nawet jeśli przewidywanie ogranicza się tylko do aspektów ogólnych tego procesu. Doświadczenie to powinno obejmować także dane historyczne dotyczące dynamiki dawnych procesów o podobnym charakterze. Znanych jest też szereg historycznych przykładów t.zw. efektu Kasandry, czyli prawidłowych przewidywań, którym niemal nikt nie wierzy. Dlatego też mylne są poglądy części filozofii techniki, że rozwój techniki jest całkowicie nieprzewidywalny. Poglądy takie wynikają m.in. z błędnego założenia (pochodzącego od Heideggera i Ellula), że w przewidywaniu rozwoju techniki wystarczy abstrahować od szczegółów technicznych i skoncentrować się na ogólnospołecznych, holistycznych aspektach tego rozwoju. Odmienną kwestią jest pytanie o najbardziej niebezpieczne aspekty współczesnego rozwoju techniki. Nie tkwią one w samej technice (twórcy techniki są członkami społeczeństwa i w ogromnej większości konstruują nowe narzędzia z myślą, że będą one wykorzystane z pożytkiem dla społeczeństwa), ale w mechanizmach jej społeczno-politycznego wykorzystania. Najbardziej niebezpieczne jest narastające przyspieszenie tempa rozwoju wynikłe z dodatniego sprzężenia zwrotnego pomiędzy nauką a techniką z jednej strony a konkurencyjną gospodarką rynkową z drugiej strony. To narastające tempo rozwoju prowadzi do niszczących zmian struktury społecznej; ludzie coraz trudniej przystosowują się do wielkiego tempa zmian. Są na to liczne przykłady, zaczynając od destrukcji proletariatu oraz formowania się nowej klasy prekariatu. Istnieją przesłanki, by sądzić, że zbyt wielkie tempo wzrostu może prowadzić do samozagłady cywilizacji na Ziemi; zatem głównym pytaniem jest nie jakie są granice wzrostu, ale jak ograniczyć tempo wzrostu? - Źródło:
-
Przyszłość. Świat-Europa-Polska; 2012, 1; 60-77
1895-0949 - Pojawia się w:
- Przyszłość. Świat-Europa-Polska
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł