Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "etymology;" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-12 z 12
Tytuł:
What the pencil and the sweet flag have in common or the migration of words and meanings
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/634566.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
etymology, borrowings, meaning
Opis:
The Gr. κάλαμος ‘cane, a thing made of cane: pen, rural pipe, fishing rod etc.’ is the primary source of certain terms for the sweet flag (Acorus calamus L.) and numerous names for a pencil in many different languages. Namely, the Greek word was borrowed by Latin in the form calamus, with the same meaning, whence originated many Germanic terms for the sweet flag. What is more, the dialectal Pol. kalmus is a loanword from the Germ. Kalmus ‘sweet flag’. Additionally, the Gr. κάλαμος was borrowed by Arabic in the form qalam, whence the Osm. kalém. The forms in other Turkic languages are borrowings from Turkish. Some Albanian, Bulgarian and Macedonian terms for a pencil are also loanwords from the Turk. kalem ‘pen, thin brush, oblong bone’. The terms in many Caucasian languages are Arabisms. Moreover, the Russ. карандаш ‘pencil’, as well as many other contemporary forms from Altaic, Uralic and other languages, which constitute new borrowings from Russian today, are in fact compounds consisting of kalam ‘cane’ and daš ‘stone’.
Źródło:
Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis; 2015, 130, 4
2083-4624
Pojawia się w:
Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
On the origin of the Polish word farmacja
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2054303.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
etymology
loanwords
borrowings
meaning
Opis:
The aim of this paper is to discuss the origin of the Polish word farmacja and establish its deep‑rooted etymology. The author provides an outline of the history of the word in Polish and presents its direct source, i.e. the Latin word pharmacia, describes the word family in Latin and indicates that the Greek etymon φαρμακεία provided the basis of the Latin form. The analysis of the word family, to which the Greek word belongs, showed a close relationship with semantic fields such as making poison and practising magic. The key expression turned out to be the Greek form φάρμακον, the origin of which remains unclear. Many hypotheses have been proposed, none of which, unfortunately, is satisfactory.
Źródło:
Linguistica Silesiana; 2021, 42; 95-106
0208-4228
Pojawia się w:
Linguistica Silesiana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polish Etymology: Past, Present, Future
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52911543.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
etymology
etymological dictionaries
dialectal and historical vocabulary in etymology
etymologia
słowniki etymologiczne
gwarowe i historyczne słownictwo w etymologii
Opis:
The aim of the article is to describe and analyse the tasks and perspectives within contemporary etymological research in Poland. The article begins with a brief outline of the first Slavic etymological dictionaries. Next, contemporary etymological dictionaries in Poland and the contemporary methodology of etymological research are briefly discussed. Then the author refers to the digital breakthrough in etymological research and describes the present-day model of linguistic education in Poland. A sharp decline in the number of specialists in etymology is argued to be a result of the withdrawal of historical-linguistic and historical-comparative subjects in university curricula and the author suggests various ways of encouraging students to study etymology. The article finishes with a discussion of the challenges facing etymologists, including research into the roots of ancient, dialectal, colloquial, and sociolectal vocabulary, as well as the origins of the vocabulary of endangered languages, followed by suggestions for how these can be overcome in the future.
Celem artykułu jest opis i analiza zadań oraz perspektyw współczesnych badań etymologicznych w Polsce. Artykuł rozpoczyna się krótkim zarysem historii pierwszych słowiańskich słowników etymologicznych. Następnie omówiono pokrótce współczesne słowniki etymologiczne w Polsce oraz współczesną metodologię badań etymologicznych. Potem autor odwołuje się do przełomu cyfrowego w badaniach etymologicznych i opisuje współczesny model edukacji językowej w Polsce. Uważa się, że gwałtowny spadek liczby specjalistów w zakresie etymologii jest wynikiem wycofania przedmiotów historyczno-językowych i historyczno-porównawczych z programów uniwersyteckich. Autor proponuje różne sposoby zachęcania studentów do studiowania etymologii. Artykuł kończy się omówieniem wyzwań stojących przed etymologami, w tym badań nad pochodzeniem słownictwa dawnego, gwarowego, potocznego i środowiskowego oraz etymologią słownictwa języków zagrożonych, a także sugestiami, jak można tym wyzwaniom sprostać w przyszłości.
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2022, 17, 2; 75-92
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pochodzenie i znaczenie wyrazu szkulepa
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676382.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
history of the word
etymology
word szkulepa
meaning
dialect
Opis:
The origin and meaning of the word szkulepaThe article deals with the history and etymology of the word szkulepa ‘jade’, ‘old cow’, ‘old, ugly woman’. It exists in the Doroszewski’s dictionary as an old word with no etymology. The author presents the lexicographical history of the word in Polish and reflects on its origin and morphological structure. She explores for this purpose various dictionaries of foreign languages as follows: Russian, Byelorussian and Lithuanian. She confirms that probably related words appear only in Lithuanian. Then she analyses the morphology of the discussed word. Finally, she comes to a conclusion that the word szkulepa comes into existence on the Lithuanian-Byelorussian borderland and makes a hybrid consisting of the Lithuanian lexical morpheme škùl-, which exists in a few Lithuanian words, and the unproductive Byelorussian suffix -ep-a.  Происхождение и значение лексемы szkulepaСтатья посвящена этимологическому анализу лексемы szkulepa ‘дряхлая коняга’, ‘старая корова’, ‘старая, некрасивая женщина’. Данное слово отмечено в словаре под редакцией Дорошевского с пометой устарелое и без этимологии. Автор представила лексикографическую историю слова, обсуждая его происхождение и морфологическую структуру. Для этого использовались разные словари: русские, белорусские, литовские. Оказывается, что родственные слова можно найти лишь в литовском языке. На основе морфологического анализа можно сделать вывод, что слово szkulepa образовалось на литовско-белорусском пограничье и является гибридом, состоящим из литовской лексической морфемы škùl-, встречающейся в нескольких литовских словах, и непродуктивного белорусского суффикса -ер-а.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2010, 34
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Odolan – zagadkowa polska gwarowa nazwa kozłka lekarskiego (Valeriana officinalis L.)
Odolan – the mysterious Polish dialectal name of valerian (Valeriana officinalis L.)
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26850430.pdf
Data publikacji:
2023-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
odolan
nazwy roślin
etymologia
motywacja semantyczna
plant names
etymology
semantic motivation
Opis:
The aim of the article is to investigate the origin of the Polish dialectal name odolan, which refers to valerian (Valeriana officinalis L.). On the basis of historical‑comparative analysis of the Slavic language material, it can be concluded that the name odolan is probably a late borrowing from Ukrainian dialects. It is related to the Proto‑Slavic form *odolěn, which is a derivative of the verb *odolěti ‘to defeat, to win’, derived from the Proto‑Slavic *dolja ‘success or failure, good or bad fate, destiny’. The Proto‑Slavic form *odolěn is motivated by the widely known healing and magical properties of valerian, but it is not a calque of Med. Lat. valeriana, because this Latin name is unlikely to be related to the verb valēre ‘to be strong, powerful; have an advantage, dominate’, and is most likely an adjectival derivative from the name of the Roman province of Valeria.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2023, 18; 313-325
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Skąd pochodzi pacynka?
Where does pacynka come from?
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/459473.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
etymologia
rozwój semantyczny
zapożyczenia leksykalne
dialekty
etymology
semantic development
loanwords
dialects
Opis:
The article offers an insight into the etymology of the Polish word pacynka with various meanings. There are several proposals for determining the origin of pacynka with the meaning ‘hand puppet’. These proposals are presented here after tedious historicallanguistic, dialectal and non-linguistic research. Many possibilities were considered, many premises were examined. Unfortunately, the presented analyses show, however, that none of the solutions is satisfactory. Every one of them has serious flaws. It is also very doubtful that the rightful, well-documented, and credible etymology of pacynka will be found soon.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2017, 12; 298-307
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Współczesne badania etymologiczne – nowe możliwości i perspektywy
Contemporary etymological research – new possibilities and perspectives
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1375718.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
etymology
etymological dictionaries
Internet
Slavic languages
etymologia
słownik etymologiczny
języki słowiańskie
Opis:
The article offers an insight into the Slavonic contemporary etymological research and its new possibilities. Modern etymology has witnessed a sea change that can be referred to as a digital breakthrough. Thanks to the Internet and electronic media the etymologists today have easier access to historical linguistic, dialectal and onomastic sources as well as to etymological dictionaries. They also better access to many monographs and studies. Moreover, today the etymologist has no problems making use of analogous materials published in foreign languages, the obtaining of which in the past had posed a major problem. This will clearly accelerate progress in etymological research, thereby opening up new vistas for etymology. We can research effectively the origins of dialectal and colloquial words as well as words no longer in use, a task which had earlier been very difficult.1`19-142
Źródło:
Rocznik Slawistyczny; 2018, 67; 129-142
0080-3588
Pojawia się w:
Rocznik Slawistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Etymology and ethnolinguistics: Different methodologies with a common goal
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2081398.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
etymology
ethnolinguistics
semantic motivation
calques
loanwords
etymologia
etnolingwistyka
motywacja semantyczna
kalki
zapożyczenia
Opis:
The article focuses on the relationship between etymology and ethnolinguistics. The two fields come to foreground in analyses of dialectal plant names, especially of their origin. It is concluded that both fields should function in symbiosis and use each other’s achievements. Therefore, etymologists make ample use of ethnolinguistic findings in their semantic analyses. Those findings help determine the historical semantic motivation of the words being studied. Ethnolinguists, in turn, on the basis of etymological findings, arrive at the original senses of words, helpful in analysing their subjective meanings.
Autorka skupia uwagę na relacjach między etymologią a etnolingwistyką, które uwidoczniają się przy analizie gwarowych nazw roślin, zwłaszcza przy ustalaniu ich pochodzenia. Ostatecznie dochodzi do wniosku, że obie dziedziny powinny pozostawać w symbiozie i wzajemnie korzystać ze swoich osiągnięć. W związku z tym etymolodzy podczas analiz semantycznych mogą korzystać obficie z wyników pracy etnolingwistów. Analizy etnolingwistyczne pomagają etymologom ustalić historyczną motywację semantyczną badanych wyrazów. Etnolingwiści z kolei, opierając się na ustaleniach etymologów, mogą docierać do pierwotnych sensów form wyrazowych, które są pomocne przy analizie subiektywnego znaczenia słów.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 21-34
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Litewskie pochodzenie jednej z polskich gwarowych nazw wrotyczu pospolitego (Tanacetum vulgare L.)
The Lithuanian Origin of One of the Polish Dialectal Names of Tansy (Tanacetum vulgare L.)
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38585684.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
nazwy wrotyczu
etymologia
zapożyczenia
motywacja semantyczna
names of tansy
etymology
loanwords
semantic motivation
Opis:
This article attempts to establish the etymology of the Polish dialectal name czyżma, which refers to common tansy, Tanacetum vulgare L. This name occurs in the Suwałki region. The analysis conducted shows that the Polish dial. czyżma ‘tansy’ and Polish ciżma ‘type of shoe used in the old days’ have nothing to do with each other. The Suwałki dialectal name of tansy is a loanword from Lithuanian. It comes from the Lithuanian čižmà ‘common tansy, Tanacetum vulgare L.’. The Lithuanian form is most likely a derivative of the verb čìžti, and its semantic motivation is the density (compactness) of the plant’s inflorescences or stiffness of its stems.
Celem niniejszego tekstu jest próba ustalenia etymologii polskiej gwarowej nazwy czyżma, która odnosi się do wrotyczu pospolitego, Tanacetum vulgare L. Nazwa ta występuje na Suwalszczyźnie. Przeprowadzona analiza wykazuje, że pol. gw. czyżma ‘wrotycz pospolity’ i pol. ciżma ‘rodzaj buta używanego w dawnych czasach’ nie mają ze sobą nic wspólnego. Suwalska gwarowa nazwa wrotyczu jest zapożyczeniem z litewskiego. Pochodzi od lit. čižmà ‘wrotycz pospolity, Tanacetum vulgare L.’. Forma litewska zaś jest najprawdopodobniej derywatem od czasownika čìžti, a jej motywację semantyczną stanowi gęstość (zbitość) kwiatostanów rośliny lub sztywność jej łodyg.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2023, 47
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Etymologiczny słownik polskich gwarowych nazw roślin jako kontynuacja badań zespołu profesora Eugeniusza Pawłowskiego
The Etymological Dictionary of Polish Dialectal Plant Names: As a Continuation of the Research by Professor Eugeniusz Pawłowski’s Team
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/459224.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
nazwy roślin
etymologia
nazwy gwarowe
Eugeniusz Pawłowski
names of plants
etymology
dialect names
Opis:
The primary aim of the prospective etymological dictionary of Polish dialectal plant names is to trace the origin of selected Polish dialectal wild plant names in the context of other Slavic and European languages. What is more, the dictionary will present the history of Polish dialectal plant names, their chronology, semantic motivation as well as their semantic evolution. The beginnings of entries will consist of two elements: the Latin scientific plant names and the Polish scientific plant names, which are necessary for the identification of the species. Each entry will comprise all dialectal names for a given species, which will be grouped (together with metaphorical names) according to their semantic motivation. The publication will encompass various registers of plant names (Latin scientific names, Polish scientific names, Polish dialectal names, Slavic names, European names).
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2015, 10; 190-202
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Semantyczna historia obieżyświata
Semantic history of obieżyświat
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/459179.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
etymologia
rozwój semantyczny
motywacja semantyczna
zapożyczenia
kalki językowe
etymology
semantic development
semantic motivation
loanwords
calques
Opis:
The article concerns the semantic development of the compositum obieżyświat ‘a person who likes to travel a lot’. It is interesting that the first attestation of the word in Old Polish (from the 15 th century) had a botanical meaning ‘Bupleurum rotundifolium L.’. The form obieżyświat was then the translation of the Old Latin plant names garowaga and girambula meaning ‘something that moves around’. The contemporary meaning of the compositum obieżyświat appeared only in the second half of the 19 th century.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2019, 14; 262-267
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polskie słownictwo gwarowe w kontekście etymologicznym (na przykładzie nazw roślin)
Polish dialectal vocabulary in an etymological context (the example of plant names)
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2008042.pdf
Data publikacji:
2020-12-15
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialectal vocabulary
etymology
dialectal plant names
semantic motivation
słownictwo gwarowe
etymologia
gwarowe nazwy roślin
motywacja semantyczna
Opis:
W artykule przedstawiono problematykę słownictwa gwarowego z etymologicznego punktu widzenia. Zwrócono uwagę na konieczność badania leksyki gwarowej pod względem etymologicznym, wskazując na wieloaspektowe potrzeby w tym zakresie. Wszystkie prezentowane zagadnienia omówiono na przykładzie gwarowych nazw roślin, uwypuklając konieczność znajomości wszelkich cech botanicznych poszczególnych gatunków w celu ustalenia właściwej motywacji semantycznej nazw. Podkreślono, że w sferze etymologii gwarowych nazw roślin ogromnie ważne są nie tylko ich formy, ale też motywacja semantyczna i historia. To po ich zbadaniu (za pomocą metody historyczno-porównawczej) można wywodzić wnioski etymologiczne, gdzie kluczową rolę odgrywa końcowe stwierdzenie, czy dana nazwa gwarowa rośliny jest autentycznie gwarowa, czy jest odziedziczona lub zapożyczona. Stwierdzono ponadto, że metodologia etymologicznych badań gwarowych, oprócz zwykłych zasad stosowanych w dociekaniach etymologicznych, musi także brać pod uwagę wpływrealiów wiejskich, wierzeń, zwyczajów itd., innymi słowy, całokształtu kultury wiejskiej na motywację semantyczną słownictwa gwarowego. Stąd badania etymologiczne nad słownictwem gwarowym wymagają dużo bogatszego niż zazwyczaj warsztatu etymologicznego i dodatkowej wiedzy z zakresu dialektologii, historii kultury wiejskiej oraz etnologii.
The article presents the issues of dialectal vocabulary from the etymological point of view. Attention has been drawn to the need of studying dialectal vocabulary with regard to the etymology, pointing to the multi-faceted requirements in this respect. All the presented issues have been discussed by using the example of dialectal plant names. Emphasis has been placed on the fact that one should know all the botanical features of individual species in order to determine the proper semantic motivation behind the names. It has been stressed that in the etymology of dialectal names of plants, not only their forms but also the semantic motivation and history are of extreme importance. After examining them (using the historical-comparative method), etymological conclusions can be drawn whether a given dialectal name of a plant is authentically dialectal, inherited or borrowed. Moreover, it has been found out that the methodology of etymological dialectal research, in addition to the typical principles used in etymological surveys, must take into account the influence of rural life, beliefs, customs, etc. In other words, the entire rural culture of the semantic motivation of the dialectal vocabulary needs to be considered. Hence, etymological research into dialectal vocabulary requires more sophisticated etymological techniques and additional knowledge of dialectology, history of rural culture and ethnology.
Źródło:
Gwary Dziś; 2020, 12; 247-255
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-12 z 12

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies