Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Klos, A." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-10 z 10
    Tytuł:
    Bioakumulacja metali ciężkich w wybranych elementach bioty łowiska leśnego w Pokrzywnej (woj. opolskie, PL)
    Bioaccumulation of heavy metals in selected elements of biota Forest Fisher in Pokrzywna (Opole province, PL)
    Autorzy:
    Rajfur, M.
    Kłos, A.
    Wacławek, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/106682.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    Spirogyra sp.
    Lemna minor
    metale ciężkie
    biomonitoring
    współczynnik biokoncentracji BCF
    Elodea canadensis Michx.
    Elodea canadensis Michx
    heavy metals
    bioconcentration factor values (BCF)
    Opis:
    Przedstawiono wyniki badań dotyczących akumulacji metali ciężkich: Mn, Fe, Ni, Cu, Zn, Cd i Pb przez elementy bioty: glony Spirogyra sp., moczarkę kanadyjską (Elodea canadensis Michx.) i rzęsę drobną (Lemna minor L.), zasiedlające wody Łowiska Leśnego w Pokrzywnej, w województwie opolskim (PL). Wyniki porównano ze stężeniami badanych analitów w wodach jeziora. Stwierdzono, że pod względem zdolności do bioakumulacji metali ciężkich badane rośliny wodne można uszeregować w kolejności: Spirogyra sp. ~ Elodea canadensis Michx. > Lemna minor L. Wyznaczone współczynniki bioakumulacji (BCF), będące porównaniem stężeń analitów w roślinie i w wodzie, w której wegetują, wskazują na bardzo dobre właściwości akumulacyjne badanych roślin.
    The results of uwestigations concerning accumulation of heavy metals: Mn, Fe, Ni, Cu, Zn, Cd and Pb in biota components: algae Spirogyra sp., Elodea canadensis Michy., and Lemna minor L. were shown. The samples of plants investigated were taken from waters of Forest Fishery lake in Pokrzywna, in Opole province (PL). The results were compared with concentrations of analytes determined in waters of the lake. It was found that ability of heavy metals bioaccumulation in aquatic plants can be arranged in the order: Spirogyra sp. ~ Elodea canadensis Michx. > Lemna minor L. Yalues of the calculated bioaccumulation factors (BCF), which shows ratio of analytes concentrations in plant and in water, show very good accumulation abłlities of the plants' studied.
    Źródło:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology; 2010, 15, 2; 167-171
    2084-4506
    Pojawia się w:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ czasu przechowywania preparowanych próbek glonów na ich właściwości sorpcyjne
    Influence of storage time of prepared algae samples on their sorption properties
    Autorzy:
    Rajfur, M.
    Kłos, A.
    Wacławek, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/126056.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    glony Spirogyra sp.
    preparacja
    sorpcja
    metale ciężkie
    algae Spirogyra sp.
    preparation
    sorption
    heavy metals
    Opis:
    Zbadano wpływ sposobu preparowania (liofilizacja, suszenie termiczne) oraz czasu przechowywania preparowanej biomasy glonów Spirogyra sp. na kinetykę sorpcji jonów miedzi. Stwierdzono, że w porównaniu z żywą biomasą sposób preparowania nie wywołuje statystycznie istotnych zmian w wydajności sorpcji, natomiast parametry sorpcji ulegają pogorszeniu podczas przechowywania preparatów. Wykazano, że pomiar zmian konduktywności wody zdemineralizowanej, w której zanurzano preparowane glony, może być prostym sposobem oceny zmian ich właściwości sorpcyjnych.
    The influence of the preparation method (freeze-drying, thermal drying) and storage time of the prepared algae biomass Spirogyra sp. on sorption kinetics of copper ions were investigated. It was found that in comparison with living biomass the preparation method does not produce statistically significant change in sorption capacity, but sorption parameters deteriorate during storage of the material. It was shown that the measurement of changes in conductivity of deionized water in which the prepared algae were immersed, can be a simple way to assess changes in their sorption properties.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2011, 5, 1; 281-286
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ ruchu samochodowego na depozycję zanieczyszczeń w pobliżu szlaków komunikacyjnych
    Impact on traffic car deposition of pollutants near routes
    Autorzy:
    Olszowski, T.
    Kłos, A.
    Wacławek, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/106484.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    zanieczyszczenia komunikacyjne
    monitoring pasywny
    lichenomonitoring aktywny
    traffic pollution
    passive monitoring
    active lichenomonitoring
    Opis:
    Przedstawiono wstępne wyniki badań wpływu ruchu samochodowego na lokalne zmiany depozycji zanieczyszczeń l (S02, N02, Cd, Cu, Ni, Pb i Zn) w pobliżu szlaków komunikacyjnych. Stężenia SO2 i NO2 oznaczano zmodyfikowaną metodą pasywną Amaya. Do oceny depozycji metali ciężkich wykorzystano lichenomonitoring aktywny, polegający na ekspozycji transplantowanych porostów w pobliżu drogi. Badania prowadzono w administracyjnych granicach miasta Opole przy obwodnicy północnej, będącej częścią drogi krajowej łączącej autostradę A4 m.in. z drogą w kierunku na Warszawę. Wykazano, że stężenia SO2 i NO2 w powietrzu zmniejszają się wraz z odległością od drogi. Wykazano także zwiększoną akumulację w porostach Cd, Cu i Pb.
    The initial results of investigations concerning the impact of traffic on local changes in deposition of pollutants (S02, NO2, Cd, Cu, Ni, Pb and Zn) in the yicinity of roads were described. The SO2 and NO2 concentrations were determined using a modified passive Amaya method. To assess the deposition of heavy metals the active lichenomonitoring method was used which involves exposure of transplanted lichens in the yicinity of the road. The study was conducted in the administrative limits of the city of Opole in the northern beltway, which is part of the national road linking the A4 highway with the road towards Warsaw. It has been shown that the concentrations of SO2 and NO2 in the air decreased with distance from the road. The increased concentrations of Cd, Cu and Pb accumulated in lichens were observed.
    Źródło:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology; 2010, 15, 2; 155-161
    2084-4506
    Pojawia się w:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Bioakumulacja metali ciężkich w roślinach wodnych na przykładzie moczarki kanadyjskiej (Elodea canadensis Michx.)
    Bioaccumulation of heavy metals in aquatic plants theexample of Elodea canadensis Michx.
    Autorzy:
    Rajfur, M.
    Kłos, A.
    Wacławek, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/126269.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    metale ciężkie
    Elodea canadensis Michx.
    biomonitoring
    współczynnik biokoncentracji BCF
    heavy metals
    bioconcentration factor (BCF)
    Opis:
    Do oceny zanieczyszczenia ekosystemów wodnych metalami ciężkimi coraz częściej wykorzystuje się elementy bioty. Ze względu na możliwość akumulacji analitów w swoich strukturach stają się one dogodnymi próbnikami stanu środowiska, w którym bytują. Celem prezentowanych badań była ocena możliwości akumulacji metali ciężkich: Mn, Ni, Cu, Cd i Pb przez roślinę wodną Elodea canadensis Michx. w warunkach naturalnych. Wyniki zinterpretowano poprzez wyznaczenie współczynnika BCF (Bioconcentration factor). Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że moczarka kanadyjska z powodzeniem może być wykorzystywana w biomonitoringu środowisk wodnych.
    To assess contamination of aquatic ecosystems with heavy metals, the components of biota are frequently used. Due to the analytes accumulation in their structures, they become excellent samplers of the environment pollution. The aim of this study was to evaluate accumulation of heavy metals: Mn, Ni, Cu, Cd and Pb in the water plant Elodea canadensis Michx. under natural conditions. The results were interpreted using the bioconcentration factor BCF. The survey showed that Elodea canadensis can be successfully used in biomonitoring of aquatic environments.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2010, 4, 1; 193-198
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kinetyka sorpcji jonów Hg2+ NA glonach SPIROGYRA sp.
    Kinetics of Hg2+ ions sorption on algae SPIROGYRA sp.
    Autorzy:
    Rajfur, M.
    Kłos, A.
    Wacławek, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/126338.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    rtęć
    glony Spirogyra sp.
    kinetyka sorpcji
    mercury
    algae Spirogyra sp.
    sorption kinetics
    Opis:
    Glony ze względu na występowanie w bardzo zróżnicowanych warunkach oraz dużą odporność na czynniki fizykochemiczne należą do pionierów zasiedlających nowe środowiska, a ich wskaźnikowe właściwości są wykorzystywane w biomonitoringu wód. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała rtęć za najbardziej szkodliwy dla zdrowia składnik produktów spalania paliw kopalnych. Ma ona tendencje do gromadzenia się w ekosystemach wodnych, m.in. w osadach dennych, jak również w organizmach żywych, np. w glonach. W warunkach laboratoryjnych zbadano parametry sorpcji jonów rtęci z roztworów HgCl2na glonach Spirogyra sp. Stwierdzono, że w pierwszych 10 min w glonach zostaje zakumulowanych 90-95% jonów rtęci, a 30-minutowa ekspozycja prowadzi do stanu bliskiego stanowi równowagi dynamicznej. Badania prowadzono na glonach Spirogyra sp. pobranych z mało zanieczyszczonych wód zbiornika, położonego w granicach miasta Opola (południowo-zachodnia Polska), powstałego po eksploatacji żwiru. Do badań wykorzystano analizator rtęci AMA 254.
    Due to existence in very different environmental conditions and high resistance to physicochemical factors, algae are among the pioneers in colonizing new environments, and their indicating properties are used in biomonitoring of water. World Health Organization (WHO) has recognized mercury as the most harmful component of combustion products of fossil fuels. It shows tendency to accumulate in aquatic ecosystems such as bottom sediments and living organisms such as algae. In the laboratory conditions parameters of mercury ions sorption from HgCl2 solutions on the algae Spirogyra sp. were examined. It was found that during the first 10 minutes algae accumulated 90-95% mercury ions, and the 30-minute exposure leads to a state close to dynamic equilibrium. The study was conducted on algae Spirogyra sp. collected from the low polluted water reservoir, located within the city of Opole (south-western part of Poland), formed at the former gravel pit. In the study AMA 254 mercury analyzer was used.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2011, 5, 2; 589-594
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wykorzystanie ludzkich włosów w bioanalityce
    Using of human hair in bioanalytics
    Autorzy:
    Czora, M.
    Rajfur, M.
    Kłos, A.
    Wacławek, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/106609.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    włosy
    metale ciężkie
    bioanalityka
    absorpcyjna spektrometria atomowa (AAS)
    human hair
    heavy metals
    bioanalytics
    atomie absorption spectrometry AAS
    Opis:
    Przedstawiono wyniki badań, publikowanych w polsko- i angielskojęzycznych czasopismach, dotyczących ^korzystania ludzkich włosów jako pasywnych indykatorów ekspozycji organizmu na zanieczyszczenia. Zaprezentowano łże wyniki badań własnych, których celem była ocena zanieczyszczenia włosów pochodzenia ludzkiego metalami ciężkimi. )o badań wykorzystano próbki włosów pobrane od studentów Uniwersytetu Opolskiego, a także od trójki rodzeństwa: dzieci k wieku od 2 do 13 lat. We włosach metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej (AAS) oznaczono stężenie manganu, miedzi, cynku i ołowiu. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że ludzkie włosy mogą być skutecznie wykorzystywane do oceny biochemicznego stanu organizmu, a także jako pasywny indykator narażenia organizmu ludzkiego 3 zanieczyszczenie środowiska metalami ciężkimi.
    A review of Polish- and English-language papers concerning human hair utilization as an indicator of organism Sposure to pollution was presented. In this study the results of assessment of human hair contamination with heavy metals as described. Hair samples collected from students at the Opole University as well as three siblings, children aged from 2 to 3 years old, were investigated. In hair concentrations of manganese, copper, zinc and lead were determined by atomie absorption spectrometry (AAS). It was concluded that human hair can be effectively used to assess the biochemical state of the rganism and as an passive indicator of human body exposure to environmental pollution by heavy metals.
    Źródło:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology; 2010, 15, 2; 149-154
    2084-4506
    Pojawia się w:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    137Cs transfer from local particulate matter to lichens and mosses
    Autorzy:
    Kłos, A.
    Rajfur, M.
    Wacławek, M.
    Wacławek, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/148173.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Instytut Chemii i Techniki Jądrowej
    Tematy:
    radioactivity
    137Cs transfer to biomonitors
    lichens
    mosses
    lichens transplantation
    Chernobyl fallout
    Opis:
    Data on 137Cs radioactivity in the lichen Hypogymnia physodes and the moss Pleurozium schreberi were compared with the 137Cs content in soil for a Chernobyl 137Cs contaminated forest area of Bory Stobrawskie, southern Poland. The study area partly overlaps the so-called Opole Anomaly, where 137Cs radioactivity of forest upper soil layer in some places is 100 times greater than the average for Poland. A clear correlation between 137Cs radioactivity in the upper soil layers and in lichens and mosses was found, the relationship of which can be expressed as follows: Alichen(moss) = a + b·ln(ΔAs.), where (ΔAs.) is the radioactivity of mobile 137Cs cations, leached from soil to an HCl solution of pH = 3.9. Lichen transplantation method was used to demonstrate the transfer of 137Cs from soil via local soil particulate matter to transplanted epiphytic lichens. During 220 days of exposure, 137Cs radioactivity in the transplanted lichens increased by 145 Bq·kg–1 (d.m.). Atmospheric activity of 137Cs during this time was low (on average it was 5.4 μBq·m–3). The lichens were transplanted from regions with low 137Cs soil radioactivity (ca. 30 Bq·kg–1 (d.m.)) to areas where it exceeded 1400 Bq·kg–1 (d.m.).
    Źródło:
    Nukleonika; 2009, 54, 4; 297-303
    0029-5922
    1508-5791
    Pojawia się w:
    Nukleonika
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Promieniowanie gamma na wybranych zwałowiskach kopalnianych Górnego Śląska
    Gamma radiation in selected mine waste dumps at Upper Silesia
    Autorzy:
    Wróbel, Ł.
    Dołhańczuk-Śródka, A.
    Kłos, A.
    Wacławek, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/127119.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    promieniowanie jonizujące
    dawka pochłonięta
    odpady kopalniane
    ionizing radiation
    absorbed dose
    mining waste
    Opis:
    Przedstawiono wyniki badań promieniowania gamma przeprowadzonych na 5 zwałowiskach kopalnianych znajdujących się na terenie Górnego Śląska. Wyniki te wskazują, że nie występuje na nich niebezpieczny poziom promieniowania. Wartości pochłoniętej dawki promieniowania także mieściły się w pobliżu wartości średniej (95 nGy/h), przy czym w odniesieniu do średniej światowej, wynoszącej 57 nGy/h, wartości dawki promieniowania znacząco ją przekraczały. Biorąc pod uwagę normy radiologiczne, stwierdzono, że kruszywo składowane na zwałowiskach nie stanowi zagrożenia dla środowiska i pod tym względem może być wykorzystane jako materiał budowlany. Dokonano także porównania pomiędzy zmierzoną in situ a obliczoną dawką promieniowania gamma.
    The results of investigations carried out on gamma rays at 5 mine dumps located in Upper Silesia. These results indicate that there is no one dangerous levels of radiation. The values of the absorbed radiation dose ranged around the mean value (95 nGy/h), and in relation to a global average of 57 nGy/h, the dose of radiation significantly exceeded it. Taking into account the radiological standard, it was found that the aggregates stored in the dumps is not a threat to the environment and as such can be used as a building material. There have also been comparisons between measured in situ, and the calculated dose of gamma radiation.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2012, 6, 2; 799-803
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wykorzystanie dżdżownic do oceny zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi
    Use of earthworms to assess soil contamination with heavy metals
    Autorzy:
    Broma, M.
    Rajfur, M.
    Kłos, A.
    Duczmal, K.
    Wacławek, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/106412.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    dżdżownice
    metale ciężkie
    zanieczyszczenie gleb
    absorpcyjna spektrometria atomowa (AAS)
    earthworms
    heavy metals
    soil contamination
    atomic absorption spectrometry (AAS)
    Opis:
    Celem przeprowadzonych przez nas badań była ocena możliwości wykorzystania dżdżownic do badania zanieczyszczenia gleb. Do badań wykorzystano dżdżownice Dendrobaena veneta pochodzące z Hodowli Dżdżownic „Ekagro Sp. z o.o.” ze Słupska oraz naturalnie występujące w środowisku dżdżownice ziemne Lumbricus terrestris. Zbadano sorpcję metali ciężkich przez badany gatunek dżdżownic, a także wpływ czasu ekspozycji na stężenie Cd, Pb i Zn w ich organizmach. Przeprowadzono również wstępne badania biomonitoringowe okolic Chmielowic k. Opola z wykorzystaniem naturalnie występującego na badanym obszarze gatunku dżdżownic. W dżdżownicach metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej (AAS) oznaczano stężenia: Cd, Cu, Mn, Ni, Pb i Zn.
    The aim of our investigations was assessment of earthworms usefulness in investigations of soil contamination. In our researches the earthworms Dendrobaena veneta (from Earthworms Farm „Ekagro Sp. z o.o.”, Słupsk, PL) and naturally occurring in environment earthworms Lumbricus terrestris were tested. The heavy metal type and exposition time influences on Cd, Pb and Zn concentrations in earthworms organism were investigated. The preliminary biomonitoring researches were conducted in the region of Chmielowice (Opole voivodship, south-western Poland). The concentrations of: Cd, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb and Zn were determined in earthworms with atomic absorption spectrometry (AAS).
    Źródło:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology; 2009, 14, 1-2; 57-64
    2084-4506
    Pojawia się w:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Akumulacja metali ciężkich w mchach Pleurozium schreberi eksponowanych w pobliżu toru wyścigów samochodowych w Kamieniu Śląskim
    Accumulation of heavy metals in the mosses Pleurozium schreberi exposed near the track racing in Kamien Slaski
    Autorzy:
    Rajfur, M.
    Kłos, A.
    Gawlik, D.
    Hyšplerova, L.
    Wacławek, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/126394.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    metale ciężkie
    biomonitoring aktywny
    Pleurozium schreberi
    emisja komunikacyjna
    heavy metals
    active biomonitoring
    transport emissions
    Opis:
    Przedstawiono wyniki badań biomonitoringowych dotyczących emisji metali ciężkich: Ni, Cd i Pb, wywołanej wyścigami samochodowymi. Badania prowadzono na terenie lotniska w Kamieniu Śląskim (PL). W badaniach wykorzystano epigeiczne mchy Pleurozium schreberi eksponowane wzdłuż trasy wyścigów samochodowych zlokalizowanej na płycie lotniska. Mchy eksponowano dwukrotnie: przez okres 25 dni przed wyścigiem oraz przez okres 25 dni podczas i po wyścigu. Wyniki umożliwiły wyznaczenie względnego współczynnika akumulacji (Relative Accumulation Factors - RAF), który pokazał przyrost stężeń analitów po okresie ekspozycji. Wyniki badań wykazały znaczący przyrost badanych metali w mchach eksponowanych podczas i po wyścigach.
    The results of biomonitoring research of heavy metals Ni, Cd and Pb emissions caused by street racing were presented. The study was conducted at the airport in Kamien Slaski (PL). In the study epigeic mosses Pleurozium schreberi exposed along the racing route, located on the apron, were used. Mosses were exposed twice for 25 days before the race and for a period of 25 days during and after the race. The results were interpreted using the computed relative accumulation factors (RAF), indicating the increase in concentration of analytes after the exposure. The results showed significant increase in the studied metals concentrations in the mosses exposed during and after the races.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2010, 4, 2; 477-482
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-10 z 10

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies