- Tytuł:
-
Cerkiew prawosławna w I Rzeczypospolitej
Orthodox Church in the history of Poland - Autorzy:
-
Mironowicz, Antoni
Wojciechowski, Leszek
Ryba, Mieczysław - Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/chapters/23944094.pdf
- Data publikacji:
- 2017-10-31
- Wydawca:
- Archiwum Główne Akt Dawnych
- Tematy:
-
Kościół prawosławny
Cerkiew
Rzeczpospolita
Polska
Wielkie Księstwo Litewskie - Opis:
-
Społeczeństwo Rzeczypospolitej w mniejszym lub większym stopniu zawsze posiadało zróżnicowaną strukturę wyznaniową i narodową. Problem związany ze społecznością o odmiennej specyfice wyznaniowej pojawił się w Polsce na szeroką skalę już w XIV w., kiedy w jej granicach znalazły się obszary zamieszkałe przez ludność etnicznie niepolską. W XIV w. Królestwo Polskie utraciło znaczne obszary etnicznych ziem polskich na zachodzie. W rezultacie włączenia przez Kazimierza Wielkiego Rusi Halickiej zmieniła się struktura wyznaniowa i etniczna kraju. Wagę problemu, obecności w granicach państwa polskiego wyznawców Kościoła prawosławnego rozumiał ostatni przedstawiciel dynastii piastowskiej - Kazimierz Wielki. Zachował on prawa i obrządek Kościoła prawosławnego. Związek polityczny Wielkiego Księstwa Litewskiego z katolicką Polską miał ważne konsekwencje w relacjach wyznaniowych. Zahamował rozwój prawosławia i utorował drogę Kościołowi łacińskiemu ze wszystkimi skutkami polityczno-kulturowymi. Prawosławie z wyznania dominującego stało się wyznaniem tolerowanym. Mimo to, Jagiellonowie rozumieli, że ludność prawosławna była na swym etnicznym terytorium. Jagiellonowie, w odróżnieniu od Andegawenów czy Walezjuszy, swoją potęgę budowali na wielowyznaniowej strukturze Wielkiego Księstwa Litewskiego. Obcy był im model zachodni jednowyznaniowego państwa katolickiego, z jedną dominującą kulturą łacińską. Do takiej postawy zmuszała ich struktura etniczna Księstwa Litewskiego.
W epoce jagiellońskiej prawosławie stało się wiarą narodową i ludową, poprzez wszechobecność różnorodnych form kultu i obrzędów. Potęga Rzeczypospolitej opierała się na uznaniu przez ludność ruską, wyznania prawosławnego Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego za własne państwo.
Fenomen dobrego wielowyznaniowego i wielokulturowego współżycia został zachwiany zawarciem unii brzeskiej (1596 r.). Unia brzeska podważyła główny element podstawy kultury ruskiej, opierający się na duchowej jedności z Bizancjum. Do istniejącego układu katolicko-prawosławnego doszedł jeszcze jeden element pośredni, zawieszony między dwoma tradycjami. Inicjatorzy unii błędnie liczyli, że jej atrakcyjność spowoduje odejście Rusinów od prawosławia. Pomimo tej tendencji nie nastąpił upadek Cerkwi prawosławnej, a nawet jej rozwój w nowych strukturach, bardziej dostosowanych do XVII i XVIII–wiecznej rzeczywistości.
Society of the Polish-Lithuanian Commonwealth has always been, to a greater or lesser extent, diverse in terms of nationality and religion. Problems related to communities of different religious characteristics have emerged on a broad scale as early as 14th century, when territories inhabited by ethnically non-Polish peoples have fallen within Poland’s borders. In 14th century, the Kingdom of Poland has lost significant areas of ethnically Polish lands in the West. As a result of incorporation of Halych-Ruthenia by Casimir the Great, religious and ethnical structure of the country has changed. Casimir the Great, last king of the Piast dynasty, understood well the importance of the problem of having followers of the Orthodox Church within the borders of Poland. He maintained the rights and rite of the Orthodox Church. Political union between the Grand Duchy of Lithuania and Catholic Poland had important consequences for religious matters and relationships. It has hampered the expansion of Orthodox Church and opened the way for Catholic Church, with all its political and cultural impacts. Orthodox faith ceased to be the prevalent denomination and became a tolerated one. Despite that, Jagiellonians understood, that the Orthodox population lived on its own ethnic territory. As opposed to representatives of Houses of Anjou or Valois, monarchs of Jagiellonian dynasty built their power on multi-denominational structure of the Great Duchy of Lithuania. The Western model, of mono-denominational state with a single dominant Latin culture, was alien to them. Such an attitude was required due to the ethnic structure of the Grand Duchy. During the rule of the Jagiellons, Orthodox denomination has become a folk and popular religion, through ubiquity of diverse types of worship and rites. Power of the Polish-Lithuanian Commonwealth was based on Ruthenian, Orthodox population recognizing the Crown and Grand Duchy as their own state. The phenomenon of good multi-denominational and multi-cultural coexistence was undermined by the Union of Brest (1596). That union has undermined the main foundation of Ruthenian culture, rooted in spiritual unity with Byzantium. The existing Catholic/Orthodox structure was expanded to include another, intermediate element, suspended between the two traditions. Initiators of the Union have mistakenly hoped, that its attractiveness would induce the Ruthenians to depart from Orthodox faith. Despite such a tendency, the Orthodox Church did not collapse, and it even developed new structures, better adapted to the realities of 17th and 18th century. - Źródło:
-
Rola Kościoła w dziejach Polski. Kościoły w Rzeczypospolitej; 321-354
9788394837433 - Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł