- Tytuł:
-
Wytwarzanie czy ulepszanie świata i człowieka? Pytanie o etyczne podstawy wychowania
Producing or Improving the World and Humans? The Quest for the Ethical Foundations of Education - Autorzy:
- Rutkowski, Jan
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/2131175.pdf
- Data publikacji:
- 2022-09-26
- Wydawca:
- Akademia Ignatianum w Krakowie
- Tematy:
-
totalitaryzmy
transhumanizm
nadczłowiek
postczłowiek
edukacja
praxis
poiesis
totalitarianism
transhumanism
Übermensch
posthuman
education - Opis:
-
W artykule postawiono pytanie o etyczne podstawy wychowania. Odwołano się do Arystotelesowskiego odróżnienia poiesis i praxis. Wskazano poważne trudności pojawiające się, gdy to odróżnienie zostaje zakwestionowane. Zanalizowano kulturowy, etyczny i edukacyjny kontekst pojawiania się koncepcji kwestionujących istotność odróżnienia wytwarzania i ulepszania.
Punktem wyjścia rozważań uczyniono klasyczną koncepcję prawa naturalnego i związane z nią pytanie o „rzeczy pierwsze”. Odróżnienie praxis i poiesis odniesiono do dwóch rodzajów celów. Następnie zanalizowano wybrane pojęcia istotne w kontekście proponowanych rozważań.
Jako pierwsze przywołane zostało pojęcie postępu. Zaproponowano – za Robertem Spaemannem – klasyfikację rodzajów postępu. Pokazano związek postępu typu A, rozumianego jako wytwarzanie, z ideologiami i totalitaryzmami. Wskazano – za Erikiem Voegelinem – na gnostyckie źródła dwudziestowiecznych ruchów intelektualnych i ruchów masowych. Interpretacje modernizmu, proponowane przez powyższych autorów, uzupełniono o rozważania Chantal Delsol. Wykorzystano zaproponowane przez nią metaforyczne odróżnienie dwóch rodzajów stosunku do świata. Przywołano figury „ogrodnika” i „demiurga”.
Jako egzemplifikację demiurgicznego nastawienia przedstawiono transhumanizm. Podjęto polemikę z zarzutami zwolenników transhumanizmu w stosunku do pedagogiki. Wskazano, że wychowanie musi uwzględniać wolność wychowanka i dlatego nie może być rozumiane jako poiesis.
The article investigates the ethical basis of education by making reference to Aristotle’s distinction between poiesis and praxis, indicating the serious difficulties that arise when this distinction is challenged, and analyzing the cultural, ethical, and educational context of emerging concepts that question the relevance of the distinction between production and improvement. The starting point of the analysis was the classical concept of natural law and the related question of “first things.” The author relates the distinction between praxis and poiesis to the two types of objectives and then analyzes selected relevant concepts. First, the notion of progress is invoked. Following Robert Spaemann, the article proposes a classification of types of progress. Then, it shows the relationship between type A progress – understood as production – to ideologies and totalitarianism. Following Eric Voegelin, it indicates the Gnostic origins of 20th-century intellectual and mass movements. The interpretations of modernism proposed by these authors are complemented by Chantal Delsol’s considerations. The article uses her metaphorical distinction between two types of attitudes toward the world. The figures of “the gardener” and “the demiurge” are evoked. The article invokes transhumanism as an example of the demiurgic attitude and a presents a polemic against the transhumanists’ accusations in the area of pedagogy. It points out that education must take freedom into account, and therefore cannot be understood as poiesis. - Źródło:
-
Studia Paedagogica Ignatiana; 2022, 25, 3; 39-53
2450-5358
2450-5366 - Pojawia się w:
- Studia Paedagogica Ignatiana
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł