- Tytuł:
-
Jakiej naukometrii i bibliometrii potrzebujemy w Polsce?
What kind of scientometrics and bibliometrics do we need in Poland? - Autorzy:
- KOKOWSKI, Michał
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/520565.pdf
- Data publikacji:
- 2015
- Wydawca:
- Polska Akademia Umiejętności
- Tematy:
-
naukometria
bibliometria
informetria
metodologia naukometrii
nadużycia metod naukometrycznych
naukoznawstwo
polityka naukowa
polskie i międzynarodowe standardy naukometrii
scientometrics
bibliometrics
informetrics
methodology of scientometrics
abuses of scientometric methods
science of science
science policy
Polish and international context - Opis:
-
Celem tego badawczo‑przeglądowego
artykułu jest zbadanie podstaw naukowych
naukometrii / bibliometrii – wskazanie jej faktycznych możliwości „detekcyjno‑pomiarowych”.
Przeprowadzana analiza dokonywana jest z autorskiej perspektywy
zintegrowanego naukoznawstwa oraz historii i metodologii tak pojmowanego naukoznawstwa
(szczególnie historii i metodologii naukometrii / bibliometrii oraz historii i metodologii
nauki). Stanowi to o nowości ujęcia tematyki i determinuje: a) sposob wyboru
publikacji i ich interpretacji oraz b) hierarchię analizowanych zagadnień.
Artykuł opisuje: dominujący na świecie i w Polsce (niekrytyczny) pogląd na temat
podstaw naukometrii / bibliometrii i liczne poważne naukowe ograniczenia podstaw
naukometrii / bibliometrii, takie jak: a) niezgodność z danymi empirycznymi tzw. praw
naukometrycznych i prawa koncentracji Garfielda; b) stronniczość dziedzinowa, językowa
oraz geograficzna baz indeksacyjnych; c) róożne praktyki komunikacji naukowej; d) orientacja
lokalna (narodowo‑państwową)
nauk humanistycznych i społecznych oraz lokalne
indeksy cytowań; e) wady definicji wskaźnika wpływu (IF) i manipulacje jego wartościami,
„gra w Impact Factor”; f) rozliczne problemy z cytowaniami: syndrom Mendla, syndrom
klasycznej publikacji, tzw. cytowania drugorzędne i trzeciorzędne, syndrom palimpsestu,
efekt zaniku cytowań, kradzieże cytowań, tzw. efekt Mateusza, negatywne cytowania,
„modne bzdury”, przymusowe cytowania, patologie: tzw. karteli albo spółdzielni cytowań,
„autorstwa gościnnego” oraz „autorstwa honorowego”; g) odróżnienia „wpływu publikacji”
i „znaczenia publikacji, doniosłości publikacji”; h) efektywność indeksowania publikacji
w bazach elektronicznych i internetowych a nowoczesność techniczna publikacji.
Odkrycie tego typu ograniczeń naukometrii / bibliometrii wywołało powstanie m.in.
biobibliometrii, alternatywnych metryk (‘altmetrics’) oraz ruchu otwartej nauki.
Uwzględnienie analizowanych informacji prowadzi do ogolnej konkluzji mającej
znaczenie dla aktualnej polityki naukowej w Polsce: należy przeciwstawić się „tyranii bibliometrii”, gdyż nie służy to rozwojowi nauki. Dlatego trzeba ograniczyć stosowanie
metod naukometrycznych w ocenie działalności naukowej, szczególnie nauk humanistycznych
i nauk społecznych.
Artykuł opowiada się również za realizacją priorytetowej dla MNiSW idei promowania
dorobku polskich nauk humanistycznych i społecznych w kraju i za granicą.
W tym celu wnioskuje się: a) rozwijać zintegrowane naukoznawstwo (uwolni to od licznych
błędow naukometrii i bibliometrii); b) rozbudowywać bazy indeksacyjne publikacji,
biblioteki cyfrowe oraz repozytoria cyfrowe, c) intensyfikować udział polskich badaczy
w międzynarodowej przestrzeni badawczej, w tym aktywnie włączyć się w projekt
budowy europejskiej bazy indeksacyjnej humanistyki i nauk społecznych, d) rozwijać
otwarty dostęp do treści naukowych oraz e) unowocześnić polskie czasopisma naukowe
i wydawnictwa naukowe.
The aim of this research study and review article is to examine the scientific basis of scientometrics and bibliometrics, i.e. to show their real “detection and measurement” capabilities. The analysis is conducted from the author’s perspective of the integrated science of science and the history and methodology of the science of science following this perspective. Particular emphasis is placed on the history and methodology of scientometrics and bibliometrics and the history and methodology of science. This perspective is a new approach to the subject matter and determines a) how to select publications and their interpretations and b) which hierarchy the analyzed issues should follow. The article describes the view, dominant both in the world and in Poland, on the basics of scientometrics and bibliometrics and their numerous serious scientific restrictions, such as: a) the incompatibility of the so‑ called scientometric laws and the Garfield law of concentration with the empirical data; b) the domain bias, the language bias and the geographical bias of indexation databases; c) various practices of scientific communication; d) the local (national or state‑ level) orientation of humanities, social sciences and citation indexes; e) the disadvantages of the impact factor (IF), the manipulations with its values and the “impact factor game”; f) the numerous problems with and abuses of citations, e.g. the Mendel syndrome, the “classic” publication bias, the palimpsestic syndrome, the effect of the disappearance of citations, the so‑ called Matthew effect, the theft of citations, the so‑ called secondary and tertiary citations, negative citations, “fashionable nonsenses”, forced citations, the pathologies of the so‑ called citation cartels or cooperative citations, the guest authorship and the honorable authorship; g) the distinction between the “impact of publication” and the “importance of publication” or the “significance” of publication; h) the effectiveness of indexation of publications in electronic and Internet databases and the technological modernity of publications. The discovery of such restrictions regarding scientometrics and bibliometrics has led to the creation of, among others, biobibliometrics, alternative metrics (“altmetrics”) and the open science movement. The analysis of this information results in a general conclusion that is relevant to the current scientific policy in Poland, i.e. it is necessary to resist the “tyranny of bibliometrics”, because it does not serve the development of science. As a consequence, the use of scientometric methods in evaluations of scientific activities should be limited, particularly in the humanities and social sciences. The article also advocates for implementing the idea, considered as priority, of the Polish Ministry of Science and Higher Education, which is the promotion of the achievements of Polish humanities and social sciences at home and abroad. In order to achieve this aim, the following is proposed: a) developing the integrated science of science (as protection against the numerous errors of scientometrics and bibliometrics); b) expanding indexation databases of publications, digital libraries and digital repositories; c) intensifying the participation of Polish scientists in international research, including becoming actively involved in the international project aiming at building a European indexation database for humanities and social sciences, d) developing open access to scientific contents and e) modernizing Polish scientific journals and scientific publishing. - Źródło:
-
Prace Komisji Historii Nauki PAU; 2015, 14; 135-184
1731-6715 - Pojawia się w:
- Prace Komisji Historii Nauki PAU
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł