Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Wawrzyniak, J." wg kryterium: Autor


Tytuł:
Analiza porównawcza spożycia wybranych karotenoidów z wykorzystaniem metody częstotliwości spożycia oraz 4-dniowego bieżącego notowania
Comparative assessment of carotenoids intake by food frequency questionnaire and 4-day dietary food records method
Autorzy:
Wawrzyniak, A.
Hamulka, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/875855.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Opis:
Celem pracy była ocena porównawcza spożycia beta-karotenu, likopenu i luteiny dwoma metodami: częstotliwości spożycia i 4-dniowego bieżącego notowania. W badaniu przeprowadzonym w 2005 roku w okresie wiosenno-letnim wzięło udział 130 studentek SGGW w wieku 18-25 lat Spożycie beta-karotenu (3,62 vs. 3,49 mg/dzień/osobę), likopenu (4,54 vs. 4,05 mg/dzień/osobę) i luteiny (2,50 vs. 2,12 mg/dzień/osobę zależnie od metody) ocenione tymi metodami nie różniło się istotnie statystycznie, osiągając nieco większe wartości przy zastosowaniu metody częstotliwości spożycia (odpowiednio o 3,7; 12,1 oraz 17,9%). Przy użyciu współczynników korelacji Pearson, stwierdzono silną zależność między spożyciem badanych karotenoidów odnotowując dla beta-karotenu r=0,82; dla likopenu r=0,75; dla luteiny r=0,73, przy p < 0,001. Źródłami beta-karotenu były warzywa (90% tego karotenoidu, w tym marchew 54%.) Przetwory pomidorowe i pomidory wnosiły odpowiednio 60-61% i 30% likopenu. Warzywa świeże dostarczały 54-60% luteiny, w tym warzywa liściaste 25-30%.
The aim of the work was comparative assessment of beta-carotene, lycopene and lutein intake by two methods: food frequency questionnaire and 4-day dietary food records. Subjects were 130 female volunteers, aged 18 to 25 years, Warsaw University of Life Sciences students. Data were collected in spring/summer 2005. Intakes of beta-carotene (3.62 vs. 3.49 mg/day per person), lycopene (4.54 vs. 4.05 mg/day per person) and lutein (2.50 vs. 2.12 mg/day per person, respectively) estimated these methods were not statistically significant. The mean differences in intakes assessed were higher for food frequency questionnaire (respectively 3.7% for beta-carotene; 12.1% for lycopene; 1.9% for lutein). Statistically significant Pearson correlations were observed between estimation of carotenoids intake by two methods (r=0.82 for beta-carotene, r=0.75 for lycopene, r=0.73 for lutein; p<0.001). Main sources of beta-carotene were vegetables supplied 90% of this carotenoid (therein carrot 54%). Tomato products and fresh tomatoes contributed 60-61% and 30% of lycopene/day respectively. Sources of lutein were fresh vegetables contributed to diet 54-60% of lutein (therein leafy vegetables 25-30%).
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2009, 60, 1
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena pobrania azotanow [V] i azotanow [III] z zywnoscia w gospodarstwach domowych w Polsce w latach 1996-2005
Evaluation of nitrates and nitrites food intake in Polish households in years 1996-2005
Autorzy:
Wawrzyniak, A
Hamulka, J.
Pajak, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/875691.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
Polska
zywienie czlowieka
gospodarstwa domowe
azotany
pobranie azotanow
zywnosc
zanieczyszczenia zywnosci
zanieczyszczenia srodowiska
Polska
human nutrition
household
nitrate
nitrate uptake
food
food contaminant
environment contamination
Opis:
W pracy dokonano szacunkowej ocena pobrania azotanów(V) i azotanów(III) z żywnością w gospodarstwach domowych w Polsce w latach 1996–2005. Wykazano, że pobranie azotanów(V) i azotanów(III) z żywnością w badanych typach gospodarstw domowych było stosunkowo niskie i nie przekraczało ustalonej wartości ADI, wynosząc 132–190 mg NaNO3/osobę/dzień (56,8% ADI), oraz od 3,0 do 3,5 mg NaNO2/osobę/dzień (58% ADI). Głównym źródłem azotanów(V) były warzywa, które wnosiły do diety średnio 89% ogólnej ich ilości, azotany(III) w blisko 69% pochodziły z mięsa i przetworów mięsnych.
The studies on nitrates and nitrites food intake in years 1996-2005 were curried out in six types of households. Using household budget data and literature mean values of nitrates and nitrites contents in food products food intakes of these compounds were calculated and compared to acceptable daily intake (ADI) taking into consideration main sources of them. The obtained results indicated that the mean nitrate and nitrite food intakes did not exceed ADI and were relatively low 132-190 mg NaNO3/per person/day (56,8% ADI), and 3,0 to 3,5 mg NaNO2/per person/day (58% ADI). Nitrate and nitrite food intakes depended on type of household being highest at pensioners and retired persons and farmers. The main sources of nitrates were vegetables and their products supplied 89% of nitrates whereas meat and meat products supplied 69% of nitrites.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2008, 59, 1; 9-18
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena spożycia witamin i składników mineralnych z suplementami diety wśród kobiet karmiących
Assessment of vitamins and minerals intake with supplements during breast-feeding
Autorzy:
Wawrzyniak, A.
Hamulka, J.
Gorzel, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/875708.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Opis:
Celem pracy była ocena spożycia suplementów diety wśród kobiet karmiących piersią. Badaniem objęto 73 kobiety w przedziale wiekowym 19-42 lata pochodzące z województwa lubelskiego. Informacje na temat stosowania suplementów diety w trakcie karmienia piersią uzyskano na podstawie badania ankietowego. Uzyskane wyniki posłużyły do obliczeń spożycia witamin i składników mineralnych pochodzących z suplementów diety. Stwierdzono, iż podczas karmienia 48% ankietowanych kobiet przyjmowała suplementy diety. Średnie spożycie witamin B2 (113%), B6 (120%), folianów (144%) oraz witaminy D (166%) z suplementów wynosiło powyżej 100% wartości dopuszczonych normą. Najwyższe średnie spożycie, które wynosiło 229% wartości zalecanego dziennego spożycia uzyskano dla żelaza, natomiast najniższe na poziomie 10-35% wartości normy dla witaminy A (33%), wapnia (11%), selenu (12%) i magnezu (20%). Blisko 100% realizację normy spożycia z suplementów diety uzyskano w przypadku witaminy C (93%), E (102%), PP (105%), B1 (107%) oraz cynku (99%).
Assessment of supplements intake during breast-feeding was aim of the work. Seventy three women were examined in age 19-42 years coming from the Lublin province. The information about applying supplements during breast-feeding was obtained using questionnaire method. Achieved results served for calculations of taking vitamins and minerals coming from supplements. During breast-feeding 48% women accepted supplements. Average intakes of vitamin B2 (113%), B6 (120%), folic acid (144%) and vitamin D (166%) from supplements were above 100% recommended values. The highest average consumption was noted for iron (229 % of recommended value), however the lowest on level 10-35% recommendations for vitamin A (33%), calcium (11%), selenium (12%) and magnesium (20%). Nearly 100 % of the norm realization was obtained in case of the vitamin C (93%), E (102%), PP (105%), B1 (107%) and zinc (99%).
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2009, 60, 4
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena sposobu żywienia dzieci i młodzieży z wybranego domu dziecka
Assessment of children and teenagers daily food rations in one the orphanages
Autorzy:
Wawrzyniak, A.
Hamulka, J.
Brenk, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/876302.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Opis:
Celem pracy była ocena zawartości podstawowych składników pokarmowych, wybranych składników mineralnych i witamin w całodziennych racjach pokarmowych dzieci i młodzieży w wieku 7-18 lat, w czterech porach roku, zamieszkujących jeden z poznańskich domów dziecka. Badaniami objęto okres od lipca 2007 roku do maja 2008 roku. Sposób żywienia oceniano w oparciu o raporty magazynowe (jadłospisy dekadowe). Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono nieprawidłowy rozkład energii dostarczanej wraz z poszczególnymi składnikami. W badaniach stwierdzono zbyt wysoką podaż energii (o 24%), białka (o 102%), tłuszczu (o 28%) i cholesterolu (o 45%) oraz cynku (o 47%), miedzi (o 71%), witaminy A (o 102%) i witamin z grupy B (od 44% do 163%). Zbyt niskie spożycie dotyczyło potasu i wapnia (o 20%) oraz witaminy C (o 19%). Badania nie wykazały istotnych statystycznie zależności pomiędzy zawartością poszczególnych składników pokarmowych w diecie a porą roku.
The studies on content of basic nutrients, selected minerals and vitamins in daily food rations among children and teenagers aged 7 to 18, living in one of the Poznań orphanage, in four seasons were carried out in the period between July 2007 and May 2008. The eating habits were assessed on the basis of stock reports (ten-day menu). On the basis of the obtained findings the improper distribution of energy provided with individual components was stated. The content of energy differed from the recommended values (about 24%), proteins (about 102%), fat (about 28%) and cholesterol (about 45%). The study showed too high intake level of zinc (about 47%), copper (about 71%), vitamin A (102%), B-group vitamins (44% to 163%) and too low intake of potassium, calcium and vitamin C (about 20%). The research did not find any statistically significant relationships between the consumption of individual nutrient elements and seasons.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2010, 61, 2
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena pobrania azotanów(III) i azotanów(V) w grupie studentów
Evaluation of nitrites and nitrates food intake in the students’ group
Autorzy:
Wawrzyniak, A.
Hamulka, J.
Pankowska, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/876692.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
zywienie czlowieka
studenci
zywnosc
pobranie azotynow
azotyny
osoby dorosle
calodzienne racje pokarmowe
kobiety
mezczyzni
Opis:
W pracy dokonano oceny pobrania azotanów(III) i azotanów(V) z żywnością w grupie studentów w 2008 roku. Badania wykonano z wykorzystaniem kwestionariusza spożycia żywności, tj. trzydniowego bieżącego notowania oraz dostępnych danych literaturowych dotyczących zawartości azotanów(III) i (V) w produktach spożywczych. Wyliczone średnie pobranie tych związków odniesiono do dopuszczalnego dziennego pobrania (ADI). Wykazano, że pobranie azotanów(III) wynosiło średnio 1,7 mg NaNO2/osobę/dzień, co stanowiło 28,0% wartości ADI, a w przypadku azotanów(V) 77,3 mg NaNO3/osobę/ dzień, co stanowiło 25,1% dopuszczalnych ilości. Największe pobranie azotanu(III) sodu odnotowano z przetworów mięsnych, które wnosiły do diety 56,5% tych związków oraz produktów zbożowych (20%). Azotan(V) sodu głównie pochodził z warzyw i przetworów warzywnych, wnoszących do diety 76,1% ogólnej jego ilości, w tym ziemniaki dostarczały 17,1%, kapusta 15,5%, buraki 13,7% ich ilości. Mężczyźni pobierali z całodzienną racją pokarmową 2,4-krotnie więcej azotanów( III) w stosunku do kobiet. Pobranie azotanów(V) nie różniło się istotnie statystycznie u kobiet i mężczyzn.
The aim of study was to determine the intake of nitrites and nitrates in daily food rations of the students’ group in 2008 using 3-day dietary food records method and literature mean values of nitrates and nitrites in food products. Intakes of these compounds were calculated and compared to acceptable daily intake (ADI). The average intake of nitrites was 1.7 mg NaNO2/per person/day (28.0% of ADI), nitrates 77.3 mg NaNO3/per person/day that means 25.4% of ADI. The largest nitrites food intake was noticed for meat products supplied 56.5% of nitrites and cereals (20%). Whereas vegetables and their products supplied 76.1% of nitrates: potatoes 17.1%, cabbage 15.5%, beetroots 13.7%. Calculated nitrites intake for men was 2.4 higher than for women. There were no significant differences of nitrates intake between men and women groups.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2010, 61, 4
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena spożycia beta-karotenu, likopenu i luteiny w wybranej grupie osób dorosłych
The assessment of beta-carotene, lycopene and lutein intake by selected group of adults
Autorzy:
Hamulka, J.
Wawrzyniak, A.
Sulich, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/873333.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
zywienie czlowieka
beta-karoten
likopen
luteina
spozycie zywnosci
osoby dorosle
karotenoidy
calodzienne racje pokarmowe
human nutrition
beta-carotene
lycopene
lutein
food consumption
adult
carotenoid
daily food ration
Opis:
Wprowadzenie. Karotenoidy jako związki biologicznie czynne, występujące w produktach pochodzenia roślinnego, wpływają korzystnie na zdrowie człowieka chroniąc go przed rozwojem wielu chorób. Ludzie i zwierzęta nie posiadają zdolności syntetyzowania tych związków de novo, dlatego też muszą być one dostarczane systematycznie wraz z pożywieniem. Cel badania. Celem pracy była ocena spożycia wybranych karotenoidów oraz wskazanie głównych ich źródeł w całodziennej racji pokarmowej osób dorosłych. Materiał i Metoda. Badania przeprowadzono w sezonie jesienno-wiosennym, w latach 2010-2011, wśród 512 osób dorosłych, w wieku 18-97 lat, ze środowiska miejskiego z centralnej Polski. Do oceny spożycia karotenoidów z żywnością zastosowano metodę częstotliwości spożycia wybranych produktów. Wyniki. Średnie dzienne spożycie β-karotenu, likopenu i luteiny wynosiło odpowiednio 6,3; 7,0 i 2,7 mg na osobę. Osoby o wyższym wykształceniu spożywały istotnie więcej wszystkich ocenianych karotenoidów w stosunku do osób o wykształceniu podstawowym. Stwierdzono również istotnie statystycznie wyższe, spożycie β-karotenu przez kobiety oraz wyższe spożycie likopenu przez osoby ze stwierdzoną nadwagą lub otyłością. Głównymi źródłami β–karotenu w diecie respondentów były warzywa świeże (62%), w tym marchew (37%). Największych ilości likopenu dostarczały przetwory pomidorowe (50%) oraz pomidory świeże (32%). W przypadku luteiny ponad 80% tego związku pochodziło z warzyw ogółem, w tym ponad 55% z warzyw świeżych. Wnioski. Głównym źródłem karotenoidów w diecie osób dorosłych były warzywa i ich przetwory, a czynnikiem najbardziej różnicującym wielkość ich spożycia okazało się wykształcenie respondentów.
Background. Carotenoids as biologically active compounds, found in products of plant origin, have a beneficial impact on human health by protecting it against the development of many diseases. People and animals do not have the ability to synthesize these compounds de novo, they must be regularly supplied with food. Objective. The aim of this study was to evaluate intake of selected carotenoids and indicate their main sources in the daily food ration in adults. Material and method. The study was conducted in autumn and spring season, in 2010-2011, among 512 adults, aged 18- 97 years, from the urban environment of the central Poland. Food frequency questionnaire method was used to assess the intake of carotenoids. Results. The mean intake of β-carotene, lycopene and lutein was respectively 6.3; 7.0 and 2.7 mg/person/day. Level of education was a factor which significantly influenced on all carotenoids intake. Persons with higher level of education consumed significantly higher amounts of carotenoids in relation to persons with primary level of education. It was also found statistically significantly higher β-carotene intake by women when compared to men. Persons with evidence of overweight or obesity consumed significantly more lycopene. The main sources of β-carotene were fresh vegetables (62%), including carrot (37%). The largest amounts of lycopene came from processed tomato (50%) and fresh tomatoes (32%). Sources of lutein were total vegetables which contributed to diet over 80%, including fresh vegetables (55%). Conclusions. The main source of carotenoids in the diet of Polish adults were vegetables and their products, and the level of education was the most differentiating factor in the their total intake.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2012, 63, 2
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena spożycia witamin antyoksydacyjnych przez studentów SGGW w Warszawie
Evaluation of antioxidant vitamins intake by students of Warsaw University of Life Science
Autorzy:
Gornicka, M.
Pindral, J.
Hamulka, J.
Wawrzyniak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/874160.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
zywienie czlowieka
studenci
SGGW Warszawa
spozycie zywnosci
witaminy antyoksydacyjne
suplementacja zywnosci
calodzienne racje pokarmowe
osoby palace
witamina A
witamina C
beta-karoten
witamina E
Opis:
Celem pracy była ocena spożycia witamin antyoksydacyjnych przez studentów Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie. Badania przeprowadzono w grupie 145 osób w wieku 21-28 lat w okresie zimowym w roku 2008. Dane o spożyciu żywności zebrano wykorzystując metodę trzydniowego bieżącego notowania, na podstawie, których obliczono spożycie witaminy A, β-karotenu, witaminy E i C. Uzyskane wyniki wskazały na odpowiednie spożycie witaminy C (64 mg/d, co odpowiadało 102% wartości EAR), natomiast zbyt wysokie witaminy A (698 μg/d, co stanowiło 135% wartości EAR) i witaminy E (11 mg/d, co odpowiadało 138% normy żywienia na poziomie AI). Około 12-15% studentów stosowało suplementy, dostarczające dodatkowo 574 μg witaminy A, 116 mg witaminy C i 4 mg witaminy E, co łącznie z racją pokarmową pokrywało 260 %, 298% wartości EAR i 199% wartości AI w przypadku witaminy E. U osób palących, dla których zalecenia dotyczące spożycia antyoksydantów są nieco odmienne, stwierdzono zbyt niskie ich spożycie.
The aim of this study was the assessment of antioxidant vitamins intake among students of the Faculty of Human Nutrition and Consumer Sciences of Warsaw University of Life Science. The investigation was done among 145 students at the age 21-28 in the 2008 year. Data about food intake were collected using a 3-day dietary records method. On this basis intake of vitamin A, β-carotene, vitamin E and C was calculated. The results shows that the quantity of antioxidant vitamins was adequate for vitamin C (64 mg/d, 102% EAR), but for vitamin A and E was higher then recommended value (698 μg retinol equivalent/d, 135% EAR and 11,5 mg tocopherol equivalent/d, 138% of AI). About 12-15% students used supplements, providing additional 574 μg vitamin A, 116 mg vitamin C and 4 mg vitamin E. It covered together with food intakes 260 %, 298% EAR value and 199% of AI value, in case of vitamin E. In smokers, for which recommendations of intake antioxidant vitamins are slightly different, it was found too low their intake.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2011, 62, 4
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena spożycia witamin i składników mineralnych z suplementami diety przez kobiety w ciąży
Assessment of vitamins and minerals intake with supplements in pregnant women
Autorzy:
Hamulka, J.
Wawrzyniak, A.
Pawlowska, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/872557.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
zywienie czlowieka
sposob zywienia
kobiety ciezarne
poziom spozycia
witaminy
skladniki mineralne
suplementy diety
ocena spozycia
human nutrition
nutritional habit
pregnant woman
consumption level
vitamin
mineral component
diet supplement
Opis:
Celem pracy była ocena stosowania suplementów diety oraz spożycia witamin i składników mineralnych z preparatami farmaceutycznymi. Badaniami objęto 60 kobiet w ciąży w wieku 19-40 lat, zamieszkałych na terenie województwa mazowieckiego. Informacje dotyczące spożycia suplementów diety uzyskano na podstawie wywiadu ankietowego. Przyjmowanie preparatów witaminowo-mineralnych przed zajściem w ciąże zadeklarowało 55% kobiet, natomiast w czasie ciąży 98,3% badanych. Średnie spożycie witamin i składników mineralnych z suplementami diety, w czasie ciąży, powyżej zalecanych wartości odnotowano w przypadku witaminy D (157%), folianów (128%), witaminy B2 (125%), witaminy C (121%) oraz żelaza (120%), jodu i cynku (po 113%). Na poziomie rekomendowanych wartości (95-105% normy) odnotowano spożycie dla witaminy B1 В12 i B6. Najniższe spożycie stwierdzono w przypadku witaminy A (60%) oraz wapnia i magnezu (10-12%). Kobiety mieszkające na wsi charakteryzowały się niższym średnim spożyciem witamin i składników mineralnych pochodzącym z preparatów, przy czym różnice istotne statystycznie odnotowano dla witaminy A i E, magnezu, miedzi, jodu i manganu.
The aim of the work was to assess the application of diet supplements in pregnant women, as well as the intake of vitamins and minerals with pharmaceuticals. Sixty women in age 19 - 40 years coming from the Mazowsze district were examined. The information about applying supplements was obtained using questionnaire method. The intake of vitamin and mineral supplements before and during pregnancy was declared on the level of 55% and 98.3% respectively. The average intake of vitamin D (157%), folic acid (128%), vitamin B2 (125%), vitamin C (121%), iron (120%), iodine and zinc (113%) from supplements was above recommended values. The average intake of vitamin B1, В12 and B6 from supplements was about 95-105% of RDA. The lowest average consumption was noted for vitamin A (60%) as well as calcium and magnesium (10- 12% of recommended value). Pregnant women who have lived in country consumed less vitamins and minerals from supplements, however differences were statistically significant in case vitamin A, E, magnesium, cooper, iodine and manganese.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2010, 61, 3
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Astaksantyna – budowa, właściwości i możliwości zastosowania w żywności funkcjonalnej
Astaxanthin – structure, properties, and application possibilities in functional food
Autorzy:
Pogorzelska, E.
Hamulka, J.
Wawrzyniak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/826083.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Technologów Żywności
Tematy:
astaksantyna
ksantofil
karotenoidy
zywienie zwierzat
zywienie czlowieka
barwniki naturalne
zywnosc funkcjonalna
suplementy diety
przeciwutleniacze
dodatki paszowe
produkcja zywnosci
wlasciwosci prozdrowotne
Opis:
Astaksantyna jest ksantofilem naturalnie występującym w przyrodzie. Nadaje charakterystyczne różowo-czerwone zabarwienie tkankom ryb, takim jak łosoś i pstrąg, a także skorupom skorupiaków. Zwierzęta i ludzie nie przejawiają zdolności syntetyzowania astaksantyny de novo. Zdolność tę wykazują niektóre algi, drożdże, bakterie i rośliny. Dzięki budowie chemicznej astaksantyna charakteryzuje się silnymi właściwościami antyoksydacyjnymi. Jest uważana za jeden z najsilniejszych naturalnych antyoksydantów. Jak wynika z dotychczasowych badań, astaksantyna przyjmowana w dużych dawkach nie wykazuje właściwości prooksydacyjnych i toksycznych. Stąd też stosowana jest jako składnik suplementów diety, a ponadto jako dodatek do pasz dla ryb i, w mniejszym stopniu, dla drobiu. Coraz częściej znajduje również zastosowanie jako składnik żywności funkcjonalnej. W pracy przedstawiono szczegółową charakterystykę astaksantyny: jej budowę chemiczną, występowanie, bezpieczeństwo stosowania oraz możliwości jej zastosowania do produkcji żywności funkcjonalnej.
Astaxanthin is a naturally occurring xanthophyll. It gives the tissues of fish, such as salmon or trout, as well as the shells of crustaceans a characteristic pink-red colour. Animals and people do not have the ability to synthesize astaxanthin de novo. Some algae, yeast, bacteria, and plants possess this ability. Owing to its chemical structure, astaxanthin is characterized by strong antioxidant properties. It is considered one of the most powerful natural antioxidants. Scientific studies carried out so far have proven that astaxanthin, if taken in large doses, does not exhibit any prooxidative and toxic properties. Hence, astaxanthin is used as an ingredient in dietary supplements and, moreover, as a feed additive for fish and, to a lesser extent, for poultry. More and more frequently, it is also applied as a functional food component. The paper presents a detailed characterization of astaxanthin in terms of its chemical structure, occurrence, application safety, and potential applications thereof to produce functional food.
Źródło:
Żywność Nauka Technologia Jakość; 2016, 23, 1
1425-6959
Pojawia się w:
Żywność Nauka Technologia Jakość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sposób żywienia młodzieży akademickiej a ocena zagrożenia chorobami układu krążenia
Students nutrients intake and risk of cardiovascular diseases
Autorzy:
Frackiewicz, J.
Hamulka, J.
Wawrzyniak, A.
Gornicka, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/877779.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Opis:
Celem pracy była ocena sposobu żywienia oraz wykonanie wybranych pomiarów antropometrycznych w aspekcie zagrożenia chorobami układu krążenia. Badania zostały przeprowadzone wiosną 2008 roku wśród 93 studentów SGGW, w wieku 22-24 lata. Stwierdzono, iż badane osoby wraz z racją pokarmową dostarczały średnio 2029 kcal/osobę/dzień (86% normy). Średnie spożycie tłuszczu ogółem wyniosło 75,2 g/osobę/dzień (33% spożytej energii), cholesterolu 304 mg/osobę/ dzień, błonnika pokarmowego 19,6 g/osobę/dzień, potasu 2996 mg/osobę/dzień (85% minimalnej normy spożycia), sodu z produktów spożywczych 2199 mg/osobę/dzień oraz soli kuchennej po uwzględnieniu dosalania 8,8 g/osobę/dzień. W wyniku pomiarów antropometrycznych młodzież akademicka uzyskała średnią wartość wskaźnika BMI na poziomie 22,0 kg/m2; zawartość tłuszczu i wody w organizmie badanych osób wyniosła odpowiednio: 25,8% i 53,0%. Średnia wartość ciśnienia krwi badanych studentów wyniosła 114/76 mm Hg, natomiast pulsu 74 uderzeń/minutę. W wyniku analiz statystycznych stwierdzono istotnie wyższe spożycie białka wśród osób z prawidłową masą ciała (o 17%) w porównaniu do badanych z niedowagą. Wykazano także, iż średnie spożycie błonnika pokarmowego, potasu oraz chlorku sodu wśród badanych studentów z nadwagą i otyłością było wyższe, odpowiednio o 25%, 21,3% oraz 31,1%, w porównaniu do spożycia tych składników w grupie osób z prawidłową masą ciała. Stwierdzono istotnie wyższą zawartość tłuszczu w organizmie (o 26,6%) oraz wyższe skurczowe ciśnienie krwi (o 5,2%) wśród osób z BMI > 25,0 kg/m2 w porównaniu do osób z BMI = 20-24,9 kg/m2. Wykazano występowanie dodatnich korelacji pomiędzy wartością wskaźnika BMI a zawartością tłuszczu, spożyciem błonnika pokarmowego i potasu oraz skurczowego ciśnienie krwi wśród badanej grupy młodzieży akademickiej. Dodatnie korelacje otrzymano również pomiędzy pomiarem skurczowego ciśnienia krwi a rozkurczowym ciśnieniem, spożyciem cholesterolu, nasyconych kwasów tłuszczowych i podażą energii w racjach pokarmowych badanych studentów.
The aim of this study was to assess nutrients intake and to take some anthropometric measures relevant to the risk of cardiovascular diseases. The study was conducted in spring 2008 among 93 students of SGGW aged 22-24. Obtained results indicated that the mean energy intake was 2029 kcal/per person/day (86% of recommended level), fat – 75.2 g/per person/day (33% intake of energy), cholesterol 304 mg/per person/day, dietary fiber 19.6 g/per person/day, potassium 2996 mg/per person/day (85% of recommended level), sodium from products – 2199 mg/per person/day and salt – 8.8 g/per person/day. The mean Body Mass Index (BMI) of students was 22.0 kg/m2, fat content and water in body were respectively: 25.8% and 53.0%, the mean blood pressure was 114/76 mm Hg and pulse 74 beats/per minute. Statistical analysis showed significantly higher intake of protein (by 17%) in people with adequate body mass than in students with malnutrition, and higher intake of dietary fiber (by 25%), potassium (by 21.3%) and NaCl (by 31.1%) in obese participants than in people with adequate body mass. Data showed significantly higher fat content in body (by 26.6%) and higher systolic blood pressure (by 5.2%) in students with BMI >25.0 kg/m2 than in students with BMI = 20.0-24.9 kg/m2. Statistical analysis showed positive correlation between value of BMI and fat content in body, intake of dietary fiber, intake of potassium and systolic blood pressure among students of SGGW. Positive correlation was obtained also between measure systolic blood pressure and diastolic blood pressure, intake of cholesterol, intake of saturated fatty acid and intake of energy among participants.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2009, 60, 3
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena spożycia kwasów tłuszczowych i cholesterolu w wybranej grupie studentów
Evaluation of fatty acids and cholesterol intake by a group of students
Autorzy:
Wawrzyniak, A.
Hamulka, J.
Raczkowska, A.
Gornicka, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/877281.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Opis:
Celem niniejszej pracy była analiza spożycia kwasów tłuszczowych i cholesterolu. W badaniu wzięło udział 143 studentów. Podczas zbierania danych zastosowano metodę 3-dniowego bieżącego notowania. Badanie przeprowadzono na przełomie 2007 i 2008 roku. Średnie spożycie tłuszczu ogółem odpowiadało 92,7% normy. Spożycie nasyconych, jednonienasyconych i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych odpowiadało realizacji zaleceń odpowiednio na poziomie 99,4%, 71,2% i 73,3%. Średnie spożycie cholesterolu było zgodne z zalecanym poziomem 300 mg (91,0%). Czynnikiem, który istotnie różnicował spożycie wszystkich omawianych składników pokarmowych była płeć, w przypadku spożycia tłuszczów ogółem, nasyconych kwasów tłuszczowych oraz jednonienasyconych kwasów tłuszczowych stan zdrowia badanych, a dodatkowo w przypadku spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych również miejsce zamieszkania. W przypadku mężczyzn odnotowano zbyt wysoki udział tłuszczu (37,9%) w dostarczaniu energii z całodziennym racjami pokarmowymi oraz nadmierne o 58% spożycie cholesterolu.
The main purpose of this work was the analysis of the composition of fatty acids and cholesterol. The investigation was done among 143 students, with 3-day dietary records method. The research was carried out in the years 2007 and 2008. The average fat intake was 92.7 % of RDA. The intakes of saturated, monounsaturated and polyunsaturated fatty acids were 99.4%, 71.2% and 73.3% of recommended levels, respectively. The average intake of cholesterol was in accordance with recommended value 300 mg (91.0%). Intake of fat, fatty acids and cholesterol depended on gender. Intake of fat, saturated and monounsaturated fatty acids depended on state of health additionally. Intake of saturated fatty acids was different according to place of dwelling. In case of men too much energy from fat (37.9%) was recorded and too much intake of cholesterol (about 58%).
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2011, 62, 2
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Evaluation of energy drink intake in selected student groups
Autorzy:
Kopacz, A.
Wawrzyniak, A.
Hamulka, J.
Gornicka, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/877688.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
intake evaluation
human nutrition
energy drink
food intake
intake
student
Opis:
Background. Energy drinks are intended for people who work hard, both physically and mentally, particularly young people engaged in an active lifestyle. Objective. To assess the intake of energy drinks in a student group, during examinations and throughout an academic year. Materials and methods. A survey was performed on 92 students attending the Faculty of Human Nutrition and Consumer Sciences (Warsaw University of Life Sciences - WULS) and those from the Faculty of Physical Education (University of Physical Education - UPE) in Warsaw. Results. Students consumed many more energy drinks during examinations (1424±1577 ml/week) than during the academic year (441±579 ml/week). About 30% more subjects from UPE drank such drinks, throughout both examinations and the academic year, compared to those from WULS. On average, most students drunk less than one can per day. During exams, only 49% students consumed an average of less than 125 ml of energy drinks per day, (WULS; 55% and UPE; 46%), whereas this rose to 84% during the academic year (WULS; 91% and UPA; 80%). The most popular brands were Tiger, Red Bull and Burn. Conclusions. It is important that due care and attention is exercised in consuming high amounts of energy drinks as they contain bioactive substances, including caffeine, inositol, taurine, glucuronolactone and vitamins of the group B. These all have specific effects on the body and can be a cause for concern if their intake is high.
Wprowadzenie. Napoje energetyzujące przeznaczone są dla osób intensywnie pracujących fizycznie i umysłowo, w tym dla ludzi młodych, prowadzących aktywny tryb życia. Cel badań. Przedmiotem pracy była ocena spożycia napojów energetyzujących przez studentów w okresie sesji egzaminacyjnej oraz w czasie roku akademickiego. Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 92 studentów Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka (SGGW) oraz Wydziału Wychowania Fizycznego (AWF) w Warszawie. W pracy wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego, a materiał do badań zebrano za pomocą autorskiej ankiety. Wyniki. Stwierdzono znacznie wyższe spożycie napojów energetyzujących w czasie sesji egzaminacyjnej (1424±1577 ml/ tydzień) w porównaniu do konsumpcji podczas roku akademickiego (441±579 ml/tydzień). O około 30% więcej studentów AWF niż studentów SGGW piło napoje energetyzujące zarówno w czasie sesji jak i poza nią. Większość studentów spożywała średnio mniej niż 125 ml napojów energetyzujących na dobę. W czasie sesji było to jedynie 49% badanych (SGGW 55%; AWF 46%), zaś poza nią 84% (SGGW 91%; AWF 80%). Do najczęściej wybieranych marek należał ,,Tiger”, ,,Red Bull” oraz ,,Burn”. Wnioski. Należy zwracać uwagę na ilości spożywanych napojów energetyzujących, gdyż zawarte w nich substancje bioaktywne, do których należą kofeina, inozytol, tauryna, glukuronolakton oraz witaminy z grupy B mogą wywoływać określony wpływ na organizm, w zależności od ilości ich spożycia.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2013, 64, 1
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena zawartosci azotanow [V] i azotanow [III] w przedszkolnych racjach pokarmowych
Assessment of nitrates and nitrites contents in preschool food rations
Autorzy:
Wawrzyniak, A
Szczepanska, M.
Hamulka, J.
Szymczyk, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/875546.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
zywienie czlowieka
dzieci
przedszkola
posilki
calodzienne racje pokarmowe
azotany
azotyny
zawartosc azotanow
zawartosc azotynow
human nutrition
child
kindergarten
meal
daily food ration
nitrate
nitrite
nitrate content
nitrite content
Opis:
W pracy dokonano oceny zawartości azotanów(V) i azotanów(III) w racjach przedszkolnych dzieci w wieku 4-6 lat. Racje pokarmowe pochodziły z przedszkola w Warszawie i oceniane były w trzech porach roku, tj.: jesienią, zimą i wiosną w latach 2005/2006, po 10 z każdego sezonu. Zawartości wymienionych wyżej związków wyliczono na podstawie danych literaturowych. Średnia zawartość azotanów(V) wynosiła od 93 mg NaNO3 wiosną do 131 mg NaNO3 zimą, a przekroczenia wyliczonej wartości dopuszczalnej wahały się od 22 do 72%. Głównym źródłem azotanów(V) w ocenianych racjach pokarmowych były warzywa i ich przetwory dostarczające około 87% całkowitej ich ilości. W przypadku azotanów(III) ich średnia zawartość w racjach dzieci przedszkolnych wynosiła od 0,52 do 0,72 mg NaNO2 i nie przekraczała dopuszczalnego pobrania. Azotany(III) dostarczane były głównie przez warzywa i ich przetwory (39%) oraz przetwory mięsne (23%).
The aim of this study was evaluation of nitrate/nitrite contents in preschool food rations of children 4 - 6 years old. 30 food rations served in a nursery school in Warsaw within the autumn 2005 - spring 2006 period were taken into account (10 samples per season). The levels of nitrate/nitrite in the food rations were calculated using literature data on nitrate/nitrite content in food products. The amounts of nitrate/nitrite in the examined food rations varied seasonally. The recorded nitrate season means ranged from 93 mg NaNO3 in spring to 131 mg NaNO3 in winter. The values exceeded the nitrate accepted level from 22 to 72%. On the other hand, the recorded nitrite season means ranged from 0.52 mg to 0.72 mg NaNO2 and did not exceed the nitrite accepted level. Vegetables and their products were the main source of nitrates in the evaluated food rations, they contributed about 87% of the total supplied nitrate amount. On the other hand, nitrites were supplied mainly by vegetables, vegetable products (39%), and by meat products (23%).
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2008, 59, 3; 273-281
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena spożycia żelaza, witaminy B12 i folianów w grupie kobiet w wieku prokreacyjnym
Evaluation of iron, vitamin B12 and folate intake in the selected group of women at childbearing age
Autorzy:
Hamulka, J.
Wawrzyniak, A.
Piatkowska, D.
Gornicka, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/875930.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
zywienie czlowieka
kobiety
wiek rozrodczy
ludzie mlodzi
spozycie zywnosci
ocena spozycia
zelazo
witamina B12
foliany
suplementacja zywnosci
dieta
Opis:
W pracy dokonano oceny spożycia żelaza, witaminy B12 i folianów w wybranej grupie młodych kobiet w wieku 21-28 lat. Badanie przeprowadzono w 2008 roku, w okresie zimowym. Do oceny sposobu żywienia zastosowano metodę 3-dniowego bieżącego notowania. Na podstawie uzyskanych danych stwierdzono zbyt niskie średnie spożycie żelaza (9,7 mg/dz) i folianów (270 μg/dz), co odpowiadało 53% i 68% zalecanych wartości oraz dość wysokie średnie spożycie witaminy B12 (3,3 μg/dz), co odpowiadało 136% wartości RDA. Około 12% badanych kobiet stosowało preparaty witaminowo-mineralne, dostarczające dodatkowo ok. 9,7 mg żelaza, 192 μg folianów i około 1 μg witaminy B12, co pokrywało łącznie zapotrzebowanie na te składniki w ilości 115, 127 i 199% RDA. Miejsce zamieszkania, wskaźnik BMI, palenie papierosów oraz aktywność fizyczna nie wpływały w sposób istotny statystycznie na spożycie żelaza, witaminy B12 oraz folianów w badanej grupie młodych kobiet.
The aim of this work was to evaluate iron, vitamin B12 and folate intake in the selected group of young females, aged 21-28 years. The study was carried out in winter 2008 with the use of 3-day dietary food records method. It has been shown too low mean iron (9.7 mg/d) and folate (270 μg/d) intake, on the level of 53% and 68% RDA respectively and also to high mean vitamin B12 (3.3 μg/d) intake (136% RDA). About 12% of questioned women took supplements, which supply additionally about 9.0 mg of iron, 192 μg of folate and near 1 μg of vitamin B12, what constitute together respectively 115, 127 and 199% RDA. Place of dwelling, BMI, smoking habits, physical activity have no influence an iron, vitamin B12 and folate intake.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2011, 62, 3
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena stosowania używek ze szczególnym uwzględnieniem spożycia kofeiny w wybranej grupie kobiet karmiących piersią
Assessment of stimulant use particulary caffeine intake in selected group of the breastfeeding women
Autorzy:
Pituch, A.
Hamulka, J.
Wawrzyniak, A.
Zdanowski, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/877286.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
zywienie czlowieka
kofeina
napoje alkoholowe
spozycie zywnosci
uzywki
papierosy
dym tytoniowy
czestotliwosc spozycia
kobiety karmiace
kobiety ciezarne
human nutrition
caffeine
alcoholic beverage
food consumption
stimulant
cigarette
tobacco smoke
consumption frequency
breastfeeding woman
pregnant woman
Opis:
Wprowadzenie. Biorąc pod uwagę negatywny wpływ używek, w tym alkoholu, nikotyny oraz nadmiernego spożycia kofeiny na organizm dziecka i matki, bardzo ważnym elementem profilaktyki jest zaprzestanie lub ograniczenie ich stosowania, zwłaszcza w okresie ciąży, i laktacji. Cel badań. Celem pracy była ocena spożycia alkoholu, palenia papierosów, narażenia na dym tytoniowy oraz spożycia kofeiny w wybranej grupie kobiet karmiących piersią z województwa mazowieckiego. Materiał i metoda. Badanie przeprowadzono w okresie od września 2010 do marca 2011 roku, wśród 102 kobiety w wieku od 19 do 38 lat. Informacje o spożyciu alkoholu, paleniu tytoniu oraz narażeniu na dym tytoniowy uzyskano metodą wywiadu kwestionariuszowego. Do oceny spożycia kofeiny zastosowano metodę 3-dniowego bieżącego notowania i metodę częstotliwości spożycia. Źródłem informacji o zawartości kofeiny w spożywanych produktach były dane literaturowe, a w przypadku napojów energetyzujących dane producenta zamieszczone na etykietach. Wyniki. Spośród wszystkich badanych kobiet (n=102), aż 17% respondentek deklarowało spożycie alkoholu, 6% palenie papierosów, a 15% bierne narażenie na dym tytoniowy. Średnie spożycie kofeiny, w grupie tzw. „konsumentów kofeiny” (n=94) wynosiło 127,4 ±76,0 mg/os/dzień dla metody 3-dniowego bieżącego notowania i 163,4 ±100,6 mg/os/dzień dla metody częstotliwości spożycia. Współczynnik korelacji pomiędzy zastosowanymi metodami wynosił r=0,71 (p<0,001). Głównymi źródłami kofeiny niezależnie od zastosowanej metody zbierania danych były: herbata czarna, która dostarczała około 60% kofeiny oraz kawa mielona (około 20%) i kawa instant (około 13%). Wnioski. Mimo powszechnej wiedzy nt. szkodliwości palenia papierosów/narażenia na dym tytoniowy oraz spożycia alkoholu i produktów bogatych w kofeinę, część respondentek nie zaprzestała stosowania tych używek w okresie laktacji, co wskazuje to na konieczność prowadzenia edukacji w tym zakresie.
Background. Taking into account the negative impact of stimulants, including alcohol, nicotine and excessive consumption of caffeine on the baby and his mother, a very important is to stop or to restrict their use, especially during pregnancy and lactation. Objective. Purpose of the study was to evaluate alcohol consumption, cigarette smoking, tobacco smoke exposure and caffeine consumption in breastfeeding women from Masovian Province. Material and method. The survey was conducted from September 2010 till March 2011. The study group consisted of 102 breastfeeding women aged 19-38 years. Information on alcohol consumption, smoking and exposure to tobacco smoke was obtained by questionnaire interview. The results about caffeine intake were obtained using 3-day dietary records method and food frequency questionnaire method. Source of information about the caffeine content in products were the published literature, in the case of energy drinks the manufacturer’s label. Results. Among all women surveyed (n = 102), up 17% of respondents declared alcohol consumption, cigarette smoking of 6% and 15% of passive exposure to tobacco smoke. The average caffeine consumption in a group called “caffeine consumers” (n = 94) was 127.4 ± 76.0 mg/person/day for 3-day dietary records method and 163.4 ± 100.6 mg/person/day for the food frequency questionnaire method. The correlation coefficient between the used methods was r=0.71 (p <0.001). The main sources of caffeine, regardless of the method of data collection were: black tea, which provided about 60% of caffeine and ground coffee (about 20%) and instant coffee (about 13%). Conclusions. Despite general knowledge about the harmful effects of smoking cigarette/ tobacco smoke exposure and the consumption of alcohol and foods high in caffeine, some respondents did not halt the use of these stimulants during lactation, indicating a need for an education in this field.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2012, 63, 2
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies