- Tytuł:
-
Z badań nad piśmiennictwem sakralnym średniowiecznej biblioteki klasztoru cystersów w Mogile
From the research on sacral writings from medieval library of Cistercian monastery in Mogiła - Autorzy:
-
Domżał, Zbigniew
Wałkówski, Andrzej - Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/472375.pdf
- Data publikacji:
- 2016-12-30
- Wydawca:
- Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
- Tematy:
-
historia Kościoła
zakony
cystersi
Mogiła
kodykologia
sakralne piśmiennictwo
History of the Church
orders
Cistercians
codicology
sacral writings - Opis:
-
Prezentowany artykuł stanowi fragment obszerniejszych badań nad skryptorium i biblioteką klasztoru cystersów w Mogile do przełomu XV i XVI w. Autorzy wykorzystali ustalenia Edwarda Potkowskiego, zgodnie z którymi jedną z form użytkowania pisma w średniowieczu było zastosowanie go do głoszenia zasad wiary i wyrażania chwały Bożej, czyli do tworzenia piśmiennictwa sakralnego. W jego ramach istnieją bardziej szczegółowe odmiany tematyczne, które autorzy omawiają możliwie dokładnie, wskazując konkretne dzieła i (jeśli jest to możliwe) ich twórców. Granice chronologiczne rozważań zostały wyznaczone przez stan podstawy źródłowej i przemiany kulturowe dotyczące klasztoru cystersów w Mogile. Ograniczenie się do XV stulecia wynika z faktu, że z tego okresu pochodzą wszystkie zachowane średniowieczne kodeksy. Ponadto na przełomie XV i XVI w. zachodziły zmiany związane z upowszechnieniem się druku, co oznaczało schyłek kopiowania ksiąg w skryptorium.
Podstawę źródłową stanowi 20 kodeksów. Z tej liczby autorzy bezpośrednio przebadali 14, ponieważ jedynie te zostały im udostępnione. Pozostałych sześć było niedostępnych z powodu remontu w archiwum klasztornym. Te księgi przebadano za pośrednictwem Katalogu archiwum. Wszystkie kodeksy pochodzą z XV stulecia, lecz tylko dwa z jego pierwszej połowy. Natomiast 11 ksiąg powstało mniej więcej w połowie XV wieku. Z jego drugiego pięćdziesięciolecia pochodzi siedem zachowanych manuskryptów.
Analiza odmian piśmiennictwa sakralnego obecnego w średniowiecznej spuściźnie biblioteki klasztoru cystersów w Mogile wykazała dominację kaznodziejstwa – aż 168 pozycji. Wysoką pozycję zajęły dzieła teologiczne, Biblia z egzegezą oraz m.in. moralistyka i liturgia. Przeważają dzieła dotyczące nauczania wiary, formacji duchowej i offi cium divinum, co było typowe dla księgozbiorów cysterskich i generalnie bibliotek klasztornych wieków średnich. Jeśli chodzi o autorów, to na pierwsze miejsce wysuwają się pisarze należący do konwentu cystersów w Mogile – opat Piotr Hirszberg, brat Mikołaj z Krakowa czy Jakub z Paradyża. Taka sytuacja nie powinna dziwić, ponieważ biblioteka konwentualna z urzędu była nastawiona na zbieranie dzieł swoich pisarzy. Wśród autorów spoza klasztoru cystersów w Mogile licznie spotykamy teksty pióra św. Bernarda z Clairvaux.
Presented article is a part of broader research focused on scriptorium and library of the Cistercians convent in Mogiła till the turn of 15th century. Authors used fi ndings of Edward Potkowski’s research according to which one of the form of using writing in medieval times was applying it to implementing principles of faith and expressing God’s glory. Within sacral writing there exist differentiated subjects, which are discussed by authors detailed way, indicating specifi c works and (when it was possible) their authors. Presented research was limited to 15th century due to the fact that 20 preserved medieval codex’s stemmed from this period. Authors examined 14 volumes out of the 20, remaining 6 were unavailable due to reconstruction works in convents’ archive. They were examined however through the archival catalogue. In medieval legacy of the Cistercians’ convent in Mogiła prevails homiletics (168 texts). The other documents frequently occurring in the disputed collection are theological works, Holy Bible with exegesis and i.e liturgy and moralisation. Dominating works deal with teaching the religion, spiritual formation and offi cium divinum, what was typical for Cistercians book collections and generally for medieval conventual libraries. When it comes to authors majority of them are the ones belonging to the convent of Mogiła – abbot Piotr Hirszberg, brother Mikołaj from Kraków or Jacobus de Paradiso. Such a situation should not be surprising, because conventual library ex offi cio was meant to keep the works of their authors. Among the works of authors who did not belong to Mogiła convent the most numerous texts are written by St. Bernard of Clairvaux. - Źródło:
-
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2016, 10; 17-44
1897-0788
2544-8730 - Pojawia się w:
- Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł