Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "fauna kopalna" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-4 z 4
    Tytuł:
    The Late Cretaceous lizard Pleurodontagama and the origin of tooth permanency in Lepidosauria
    Poznokredowa jaszczurka Pleurodontagama a powstanie uzebienia permanentnego u Lepidosauria
    Autorzy:
    Borsuk-Bialynicka, M
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20355.pdf
    Data publikacji:
    1996
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
    Tematy:
    fauna kopalna
    uzebienie
    zgryz
    kreda
    paleontologia
    jaszczurki
    paleozoologia
    szczeki
    Pleurodontagama aenigmatodes
    Lepidosauria
    morfologia zwierzat
    Opis:
    The sinuous double-row dentition of Pleurodontagama aenigmatodes, the Late Cretaceous Mongolian relative of the Acrodonta is a possible initial stage of evolution of tooth permanency in the Acrodonta. The reconstructed ontogenetic development of this dentition is considered as a model of evolutionary events that resulted in tooth permanency. The acceleration of the posteriad growth of jaws, that occurred at the origin of the Acrodonta, was probably followed by both peripheral and interstitial growth of the dental lamina. Created by the interstitial growth, the interdental spaces were not large enough to allow for the inclusion of the subsequently developed teeth into the main (labial) tooth row. Their blockage resulted in the eventual total blockage of tooth replacement. The requirements of the precise occlusion resulted in a reduction of the redundant lingual tooth row of the Pleurodontagama type. The dentition subsequently changed into a one-row permanent type increasing by a sequential addition of teeth. The patterns of dentition in the sphenodontidans and the varanoids may also result from evolutionary changes of skull proportions via the differential growth of jaws and consequent adjustment of the dental lamina.
    Przedmiotem pracy jest interpretacja uzębienia najprymitywniejszego rodzaju i gatunku agamidów - Pleurodontagama aenigmatodes Borsuk-Białynicka & Moody, 1984 z późnej kredy Mongolii. Naprzemienny, dwuszeregowy układ tego uzębienia zinterpretowano jako przejaw braku koordynacji między procesem wzrostu i wymiany uzębienia w ontogenezie z jednej strony a procesem wzrostu samych szczęk, stanowiących miejsce osadzenia tego uzębienia, z drugiej strony. W oparciu o tę interpretację zaproponowano model powstawania uzębienia permanentnego w filogenezie Acrodonta, stosując go następnie do wyjaśnienia pochodzenia uzębienia permanentnego Sphenodontida oraz waranidowego typu wymiany zębów u Anguimorpha. Podstawowe założenia prezentowanego modelu to (1) związki między zróżnicowanym wzrostem kości a wymianą zębów proponowane przez Osborna (1971, 1973, 1974) i Westergaarda (1980, 1986) oraz (2) istotnosć zmiany kształtu szczęk dla powstania linii ewolucyjnej Acrodonta (Robinson 1973, 1976; Borsuk-Białynicka 1986). Zmiana ta polegała na podsuwaniu się szczęk pod oczodół, co miało związek ze wzmacnianiem zgryzu u Acrodonta w porównaniu z ich iguanidowymi przodkami. Przesunięcie takie zachodzić musiało drogą intensyfikacji wzrostu tylnej części szczęki, czemu siłą rzeczy towarzyszł podobnie ukierunkowany wzrost listewki zębowej. Międzyzębowe (zamiast bezpośrednio dojęzykowego względem zębów funkcjonujścych) położenie kolejnych pokoleń zębów świadczy o tym, że wzrost listewki zębowej zachodził nie tylko na peryferiach, lecz także wewnątrz jej tkanki (interstycjalnie). Zahamowanie wielu zębów na pozycjach dojęzykowych prezentowane przez pleurodontagamę świadczy o niewydolności tego wzrostu w stosunku do wielkości tworzonych zębów. Zgodnie z proponowaną hipotezą, takie właśnie niedopasowanie tempa wzrostu szczęki do tempa wymiany doprowadziło do zablokowania wymiany i powstania uzębienia permanentnego charakterystycznego dla agamidów, a także kameleonów. Podsunięcie szczęk pod oczodół charakterystyczne dla Sphenodontida wiąże się także ze swego rodzaju naprzemiennoscią uzębienia (dotyczącą przede wszystkiem rozmiarów zębów), a także z zablokowaniem wymiany. Zjawiska te dotyczyły pierwotnie (u Diphydontosaurus avonis Whiteside, 1986, późnotriasowego przedstawiciela Sphenodontida) tylnej , a więc najsilniej rosnącej części szczęk, później całego uzębienia. W oparciu o zaproponowany tu model można przypuszczać, że intensywny wzrost szczęk w kierunku ku przodowi od oczodołu, uważany za charakterystyczną cechę Platynota (McDowell & Bogert 1954) spowodował charakterystyczną, naprzemienną wymianę zębów, zwaną typem waranidowym (Edmund 1960). Kierunek tego wzrostu (na zewnątrz czaszki zamiast ku oczodołowi i stawowi szczękowemu) pozwolił na swobodne mieszczenie się zębów kolejnych pokoleń w jednym szeregu i na międzyzębowe położenie zawiązków.
    Źródło:
    Acta Palaeontologica Polonica; 1996, 41, 3; 231-252
    0567-7920
    Pojawia się w:
    Acta Palaeontologica Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A lizard from Baltic amber [Eocene] and the ancestry of the crown group lacertids
    Eocenska jaszczurka z bursztynu baltyckiego i pochodzenie grupy koronowej lacertidow
    Autorzy:
    Borsuk-Bialynicka, M
    Lubka, M
    Bohme, W
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/23168.pdf
    Data publikacji:
    1999
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
    Tematy:
    fauna kopalna
    osady czwartorzedowe
    Lacertidae
    skamienialosci
    bursztyn baltycki
    Succinilacerta succinea
    paleontologia
    eocen
    jaszczurki
    lacertidy
    morfologia zwierzat
    Opis:
    An almost complete lizard specimen discovered from the Baltic amber of middle Eocene age is described and considered conspecific with the first Baltic amber lizard Succinilacerta succinea (Boulenger 1917). The new specimen demonsfrates that the typical lacertid morphotype was fully developed by the middle Eocene. This is in conflict with a possible derivation of all the extant lacertids from a common ancestor of no earlier than Oligocene age based on the recent albumin-immunological and karyologic analyses using molecular clock methodology. Outgroup analysis of the lacenid pileus characters is applied to reconstruct the order and rate of appearance of character states during the pre-Oligocene section of phylogeny of the lacertid clade theoretically beginning by about the Late Jurassic. Two synapomorphies are proposed for the whole lacertid clade, including Eocene Plesiolacerta: frontoparietal scales largely overlapping the parietal table with a corresponding central position of the interparietal, and presence of the occipital. Plesiolacertais the only stem lacertid known. Succinilacerta is considered a member of the crown lacertids on the basis of two other synapomorphies: an integration of parietal scales and a development of early ontogenetic conftol of the pileus pattern. Parietal integrity is suggested to be sensitive to animal size. Pileus fragmentation may be primary or secondary.
    Opisany w pracy, drugi z kolei, prawie całkowity okaz jaszczurki zachowanej w środkowoeoceńskim bursztynie bałtyckim został znaleziony na wtórnym złożu w osadach czwartorzędowych koło Gdańska (Kosmowska-Ceranowicz et al. 1996). Jest to przedstawiciel Lacertidae, konspecyficzny z okazem pierwszym, odkrytym w tych samych utworach na Sambii (Klebs 1909, oraz dwoma fragmentami z Sambii), zaliczonymi do Succinilacerta succinea (Boulenger, 1917) (Böhme & Weitschat 1998). Oznaczenie opisanego tu okazu oparte jest na diagnostycznej dla S. succinea specyficznej budowie łusek w okolicy pazurowej palców (Fig. 6). okazjest osobnikiem młodocianym. Okaz zachowuje cechy pokrycia łuskowego skóry, które jest podstawą taksonomii dzisiejszych jaszczurek. W przypadku materiału kopalnego istnieje z zasady jedynie mozliwość rekonstrukcji pokrycia łuskowego sklepienia czaszki (zwanego pileusem) na podstawie odcisków tego pokrycia na kościach. w pracy przypomniano znane relacje pomiędzy łuskami epidermalnymi a kośćmi skórnymi i pokryciem osteodermalnym, przy wyeksponowaniu pewnych aspektów tych relacji, np. wpływu odległości między epidermą a kośćmi skórnymi na styl pokrycia łuskowegoi osteodermalnego, a także przypuszczalny wpływ rozmiarów ciała na ten styl. Głównym celem pracy jest odtworzenie kolejności pojawiania się w filogenezie cech pileusa przy użyciu kladystycznej metody analizy grup zewnętrznych, oraz okręślenie pozycji rodzaju Succinilacerta w stosunku do grupy koronowej (w sensie Jefferiesa 1979) lacertidów. Wśród siedmiu cech pokrycia łuskowego charakterystycznych dla lacertidów, z których wszystkie posiada Succinilacerta, dwie: znaczną rozciągłość szwu łaczącego łuski frontoparietalne (1) i ostrą zmianę typu pokrycia łuskowego na granicy tułowia i głowy (7), uznano za cechy plezjomorficznę. Parzyste, zbliżone w zarysie do owalu, nierozczłonkowane łuski parietalne (3) oraz utrwalenie stylu tylnej części pileus na wczesnym etapie ontogenezy (5) to cechy synapomorficzne grupy koronowej z włączeniem do niej rodzaju Succinilacerta.Trzy pozostałe cechy: (3) głębokie nakładanie się łusek frontoparietalnych na kość ciemieniową poprzez szew fronto-parietalny i, związane z nim, centralne położenie łuski interparietalnej i otworu ciemieniowego (wbrew sugestiom Estesa et al. 1988), obecność (6) trójkątnej łuski potylicznej i, ewentualnie, supraokularii I i IV (2), uznano za synapomorficzne dla całej rodziny Lacertidae Bonaparte, 1831, którą traktuje się tu jako takson obejmujący zarówno grupę koronową, jak i grupy pniowe, z włączeniem rodzaju Plesiolacerta. Stwierdzenie Estesa et al. (1988), jakoby centralne położenie otworu ciemieniowego było plezjomorfią u Squamata nie zostało tu podważone, choć pozornie stoi w sprzeczności z proponowanym tu kierunkiem morfokliny. Według proponowanego tu scenariusza allometryczny wzrost kości ciemieniowych ku tyłowi na wczesnym etapie filogenezy Squamata (zgodny z sugestią Estesa et al. 1988) powodował relatywne przesunięcie otworu ciemieniowego w kieunku szwu, a następnie, na etapie przodków Lacertidae, jego wyrównawczą wędrówkę do tyłu, wraz z towarzyszącymi łuskami interparietalną i frontoparietalnymi. Stąd ułożenie tych łusek jest synapomorficzne dla Lacertidae. Włączenie Succinilacerta do grupy koronowej wskazuje na conajmniej środkowoeoceński wiek tej grupy, co stoi w sprzęczności z proponowanym na podstawie metody zegara molekularnego wiekiem tej grupy nie starszym niz oligoceński (Mayer & Benyr 1994).
    Źródło:
    Acta Palaeontologica Polonica; 1999, 44, 4; 349-382
    0567-7920
    Pojawia się w:
    Acta Palaeontologica Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A microvertebrate assemblage from the Early Triassic of Poland
    Zespol malych kregowcow z wczesnego triasu Polski
    Autorzy:
    Borsuk-Bialynicka, M
    Cook, E
    Evans, S E
    Maryanska, T
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/22711.pdf
    Data publikacji:
    1999
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
    Tematy:
    fauna kopalna
    Lepidosauromorpha
    trias
    Prolacertiformes
    archozaur
    Procolophonia
    Polska
    Salientia
    kregowce
    prokolofony
    Czatkowice k.Krakowa
    paleontologia
    utwory krasowe
    Opis:
    The Early Triassic microvertebrate assemblage from karst deposits of Czatkowice quarry, Kraków Upland, Poland, has been dated as of latest Olenekian age at youngest. The assemblage contains mainly small reptiles: three to four possible genera of procolophonids, a small predatory archosaur of proterosuchid or pre-proterosuchid grade, a prolacertiform, and one or two genera attributable to Lepidosauromorpha, one of them, very small, being a possible stem-lepidosaurian. Furthermore there are some less numerous amphibians, including the first European salientian (stem-frog) - Czatkobatrachus polonicus Evans & Borsuk-Bialynicka, 1998, as well as fishes. The bones are disarticulated but fairly well preserved. The assemblage provides a glimpse of the Early Triassic diversity of small taxa, otherwise poorly known, and has a considerable potential in highlighting the earliest phylogeny of such groups as lepidosauromorphs and salientians which are virtually unknown from other roughly contemporaneous horizons. The Czatkowice microvertebrate community appears to have lived under the mesic conditions of a freshwater oasis with the otherwise arid circumequatorial belt of Scythm Northern Pangea.
    Praca obejmuje wstępne opracowanie zespołu małych kręgowców z wczesnotriasowych utworów krasowych stanowiska Czatkowice k/Krakowa, z leja krasowego Czatkowice 1, na tle porównywalnych zespołów faunistycznych z terenu Pangei. Na podstawie sytuacji geologicznej Paszkowski i Wieczorek (1982) datują utwory Czatkowic 1 na scytyk. Według tych autorów sedymentacja Czatkowic 1 mogła rozpocząć się w późnym permie, lecz musiała zakończyć się z transgresją retu, która zalała ten rejon całkowicie. Opracowany zespół kręgowcow obejmuje jeden rodzaj archozaura, przypuszczalnie poziomu ewolucyjnego proterosuchidowego, dwa rodzaje Lepidosauromorpha, jeden rodzaj Prolacertiformes, kilku przedstwicieli Procolophonia oraz wczesnego przedstawiciela Salientia, bliskiego plazom bezogonowym (Czatkobatrachus polonicus Evans & Borsuk-Bialynicka, 1998), a także niewielką domieszkę szczątków rybich. Zespół ten potwierdza wczesnotriasowy wiek utworów, sugerując późną część tej epoki. Wskazuje na to pewne podobieństwo niektórych przedstawicieli fauny Czatkowic do rodzajów znanych z triasowych utworów wschodniej Europy. Obecne tu prokolofony wykazują podobieństwo do rodzajów Burtensia i Kapes z późnego oleneku, zaś archozaur do Ctenosauriscus ze środkowego pstrego piaskowca oraz do nieco młodszego, środkowotriasowego rodzaju Sarmatosuchus. Także przedstawiciel Prolacertiformes nawiązuje do późnego oleneku przypominając wydłużeniem kręgów szyjnych rodzaj Tanystropheus z górnego pstrego piaskowca Europy zachodniej, a Czatkobatrachus przypomina Triadobatrachus z wczesnego oleneku (Shevyrev 1990) Madagaskaru, jest jednak bardziej nowoczesny niz ten ostatni. Jednak wobec ubóstwa szczątków Lepidosauromorpha i Salientia w utworach dolnego triasu odkrycie przedstawicieli tych grup w faunie czatkowickiej ma przede wszystkim znaczenie filogenetyczne, ponieważ na wczesny trias przypada najprawdopodobniej moment powstania linii ewolucyjnej płazów bezogonowych (Anura), których dotychczasowa dokumentacja kopalna sięga tylko wczesnej jury, a także gadów łuskonośnych (Lepidosauria). Opracowany zespół fauny występował w obrębie równoleżnikowego pasa klimatu suchego, który we wczesnym triasie rozdzielał strefy Pangei o bardziej zróżnicowanym klimacie, położone na północ i na południe od niego. Najbardziej typowe dla tego pasa są utwory pstrego piaskowca Europy zachodniej i formacja Moenkopi Ameryki Pn. (m.in. Shishkin & Ochev 1993). Zespół Czatkowic 1 musiał powstać w warunkach oazy, w sąsiedztwie zbiornika słodkowodnego. Unikalność zespołu polega na selektywnym zachowaniu kręgowców o bardzo małych rozmiarach, nadzwyczaj słabo poznanych skądinąd. Brak dużych temnospondyli i gadów ssakokształtnych utrudnia porównania z faunami równowiekowymi.
    Źródło:
    Acta Palaeontologica Polonica; 1999, 44, 2; 167-188
    0567-7920
    Pojawia się w:
    Acta Palaeontologica Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A stem-group frog from the Early Triassic of Poland
    Wczesnotriasowa pra-zaba z Polski
    Autorzy:
    Evans, S E
    Borsuk-Bialynicka, M
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20581.pdf
    Data publikacji:
    1998
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
    Tematy:
    fauna kopalna
    plazy bezogonowe
    kregi przedkrzyzowe
    kregi krzyzowe
    trias
    Polska
    Anura
    kamieniolom Czatkowice
    Salientia
    kosci ramienne
    kregi ogonowe
    transgresja retu
    ewolucja zwierzat
    linie filogenetyczne
    Czatkobatrachus polonicus
    Triadobatrachus massinoti
    filogeneza
    kosci
    paleontologia
    kosci biodrowe
    kosci kopalne
    zaby
    wczesny trias
    Opis:
    Described on the basis of disarticulated postcranial bones (vertebrae, humeri, ilia) from karst deposits of Scythian age at the locality of Czatkowice in the Kraków Upland, Poland, Czatkobatrachus polonicus gen. et sp. n. is the first salientian known from the Triassic of the Northern part of Pangea. It may be only slightly younger (about 5 MA) than Triadobatrachus massinoti (Piveteau, 1936) from Madagascar, the only Early Triassic salientian known hitherto. Czatkobatrachus resembles Triadobatrachus but is more derived in some features of the vertebrae and elbow joint. It provides evidence of a global distribution of stem-frogs at the very beginning of the Mesozoic, and suggests that the origin of the group must be sought in the Permian.
    Czatkobatrachus polonicus gen. et sp. n. jest drugim w świecie, po Triadobatrachus massinoti (Piveteau, 1936), triasowym przedstawicielem linii filogenetycznej płazow bezogonowych (Anura). Jest on równocześnie pierwszym przedstawicielem tego odcinka filogenezy spoza Gondwany. Fragmenty szkieletu pozaczaszkowego zaliczone do Czatkobatrachus polonicus pochodzą z brekcji kostnej wypełniającej struktury krasowe rozwinięte w wapieniach karbońskich w kamieniołomie Czatkowice koło Krakowa. Brekcja ta tworzyła się w permsko-wczesnotriasowej fazie krasowienia wapieni, a końcem tej fazy była transgresja retu (Paszkowski & Wieczorek 1982). Zespół fauny, do którego należy Czatkobatrachus (Borsuk-Białynicka et al. w opracowaniu), jest więc najprawdopodobniej wieku scytyjskiego (wczesny trias). Materiał kostny zaliczony do Czatkobatrachus polonicus składa się z ok. 40 okazów. Wśród nich są liczne lecz niekompletne kości biodrowe (Fig. 2A), kości ramienne (Fig. 2B, C) i kręgi, w tym kręgi krzyżowe (Fig. 3B, E), przedkrzyżowe (Fig. 3A), ogonowe (Fig. 3C, D) i dźwigacz (Fig. 3F, G) oraz pojedynczy fragment proksymalnego zakończenia kości łokciowej (Fig. 2D). Kości te zostały wybrane spośród setek luźnych okazów uzyskanych drogą preparacji chemicznej i przemywania wielu kilogramów brekcji. Przynależność okazów do jednego gatunku opiera się na połączeniu w nich cech żabich (budowa kości biodrowych, ramiennych i dźwigacza, brak szwów między łukami a trzonami kręgów) z jednolitą budową i rozmiarami szcząków (trzony kręgów ektochordalne o podobnej długości i delikatnej budowie, różniące się od innych kregów tego zespołu faunistycznego) oraz podobieństwem względem rodzaju Triadobatrachus (np. rozmiary guzka grzbietowego Fig. 1). Grupa Salientia, do której rodzaj Czatkobatrachus został zaliczony, obejmuje płazy bezogonowe (Anura), znane od jury i ich prymitywnych krewniaków, reprezentowanych dotąd wyłącznie przez Triadobatrachus z wczesnego triasu Madagaskaru. Jako drugi przedstawiciel triasowych Salientia Czatkobatrachus uzupełnia wiadomości na temat tego bardzo słabo poznanego etapu filogenezy, rzacając światło na proces ewolucyjny powstawania samych Anura. W kladogramie ilustrującym stosunki pokrewieństwa wczesnych Salientia (wg Baez & Basso 1996) lokuje się on jako pierwsza grupa zewnętrzna w stosunku do Anura (Fig. 4). Podstawą takiej lokalizacji jest wykształcenie wyrostków poprzecznych kręgów przedkrzyżowych związane z redukcją żeber (a zatem i ruchów bocznych kręgosłupa) uznane za synapomorfię Czatkobatrachus i Anura. Pod względem wykształcenia stawu łokciowego Czatkobatrachus jest także bardziej nowoczesny niż Triadobatrachus, który lokuje się jako dalsza grupa zewnętrzna. Tak skonstruowany kladogram wskazuje, że wydłużenie kości biodrowej i redukcja ruchów bocznych kregosłupa nastąpiła w linii płazow bezogonowych wcześniej niż zrosty podramienia i podudzia oraz powstanie urostylu. Stanowi to wskazanie dla przyszłych rekonstrukcji procesu powstawania żabiego sposobu lokomocji. Laurazyjskie położenie stanowiska z Czatkobatrachus potwierdza światowy zasięg prymitywnych Salientia w triasie (ekstapolowany wcześniej na podstawie rozmieszczenia jurajskich żab), implikując równocześnie długą, może permską, wcześniejszą historię tej linii płazów.
    Źródło:
    Acta Palaeontologica Polonica; 1998, 43, 4; 573-580
    0567-7920
    Pojawia się w:
    Acta Palaeontologica Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-4 z 4

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies