Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "atmospheric air" wg kryterium: Wszystkie pola


Wyświetlanie 1-13 z 13
Tytuł:
Zagrożenia pyłowe oraz monitoring powietrza atmosferycznego
The hazards of dusting and monitoring of atmospheric air
Autorzy:
Malec, A.
Borowski, G.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/949996.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
pyły
zanieczyszczenie powietrza
monitoring
dust
air pollution
Opis:
W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia związane z emisją pyłów do powietrza atmosferycznego. Wskazano główne źródła emisji pyłów, ich rodzaje i właściwości. Omówiono czynniki wpływające na zdrowie ludzi związane z występowaniem podwyższonego stężenia pyłów w powietrzu. Pokazano rozkłady średniorocznych stężeń pyłu zawieszonego w Polsce z podziałem na klasy jakości powietrza. Opisano metodykę monitoringu powietrza oraz sposoby weryfikacji wyników pomiarów stężenia pyłu. Przedstawiono działania zapobiegawcze mające na celu zmniejszenie ilości zanieczyszczeń pyłowych w najważniejszych źródłach emisji. W podsumowaniu stwierdzono, że problem nadmiernego zanieczyszczenia powietrza w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem pyłu zawieszonego, wymaga wprowadzenia rozwiązań zarówno w skali międzynarodowej, jak i lokalnej.
The article presents selected issues connected with emission of dusts to the atmospheric air. The main sources of emission but also types of dusts and their properties were indicated. Factors which have impact on human’s health connected with occurence of higher concentration of dusts in the air were discussed. The paper also shows the distributions of yearly average dusts concentration in Poland with the division of air quality. Methodology of air monitoring with the way of results modification was described. Preventive actions for lowering the amount of dust in the most important emission sources were also shown. In the last part of this paper it was said that the problem of air pollution in Poland especially with particulate matter needs the introduction of some solutions, not only in the local scale but also in the international scale.
Źródło:
Inżynieria Ekologiczna; 2016, 50; 161-170
2081-139X
2392-0629
Pojawia się w:
Inżynieria Ekologiczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego pyłami charakterystycznymi dla niskiej emisji
Atmospheric air pollution analysis with dusts characteristic of low emissions
Autorzy:
Kwilosz, Tadeusz
Filar, Bogdan
Miziołek, Mariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31348102.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
zanieczyszczenie powietrza
kriging
symulacja warunkowa
air pollution
conditional simulation
Opis:
Pomimo wielu wysiłków organizacji pozarządowych i zwiększającej się z upływem czasu świadomości ludzi stan jakości powietrza w wielu polskich miastach nie uległ poprawie. Szacuje się, że z powodu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego Europejczycy żyją średnio o 9 miesięcy krócej. Z problemem tym zmagają się mieszkańcy dużych aglomeracji miejskich oraz małych miejscowości. Nawet jeśli w danej miejscowości nie są zlokalizowane zakłady przemysłowe emitujące szkodliwe substancje do atmosfery, to źródłem zanieczyszczeń utrzymujących się na niskich wysokościach są: miejskie kotłownie, domowe piece opalane węglem i transport samochodowy. Emisja zanieczyszczeń scharakteryzowana przez wymienione cechy nosi nazwę „niskiej emisji”. Jednym z ważniejszych zadań związanych z diagnozą i przeciwdziałaniem temu zjawisku jest ciągłe monitorowanie zanieczyszczenia powietrza poprzez rozlokowane na terenach miejskich urządzenia pomiarowe – sensory oraz lokalizowanie obszarów najbardziej zanieczyszczonych. Celem prezentowanej pracy było wykonanie analizy wyników pomiarów zanieczyszczeń powietrza pyłami zawieszonymi oraz opracowanie metody lokalizacji obszarów, w których znajdują się potencjalne źródła skażenia. Terenem badań był obszar miejski Krosna – miasta w południowo-wschodniej części Polski. Do przeprowadzenia wspomnianej analizy wykorzystano metody analizy geostatystycznej. Zasadnicza trudność w zrealizowaniu tak postawionego zadania polega na tym, że punkty pomiarowe, na podstawie których czerpiemy wiedzę o skażeniach, znajdują się w przypadkowo zlokalizowanych miejscach i nie są związane ze źródłami zanieczyszczeń. Wyniki rozkładów badanych parametrów, uzyskiwane metodą krigingu, mogą sugerować, że punkty pomiarowe reprezentują źródła. Tak jest w wielu przypadkach badań środowiskowych. Na przykład mierząc natężenie hałasu w obiektach przemysłowych, ustawia się mikrofony przy źródłach hałasu (silniki, wentylatory, pompy itp.) oraz w otoczeniu (aby zmierzyć propagację hałasu w miejscach oddalonych od jego źródeł). W przypadku badań zanieczyszczeń powietrza tak nie jest. Aby zobrazować różnice w uzyskanych (różnymi metodami) wynikach, posłużono się dwiema metodami geostatystycznej analizy danych: krigingiem i symulacją warunkową. Wykonano analizę wyników pomiarów zanieczyszczeń powietrza pyłami zawieszonymi (PM1, PM2,5 i PM10) na podstawie danych rzeczywistych pozyskanych z pomiarów wykonanych na terenie miasta Krosna. Wyznaczono rejony największego skażenia powietrza. Zobrazowano uzyskane wyniki w postaci map przestrzennych rozkładów poziomu zanieczyszczenia powietrza pyłami: PM1, PM2,5 oraz PM10. Wykazano, że metoda symulacji warunkowej pozbawiona jest wady lokalizowania obszarów najbardziej zanieczyszczonych w punktach pomiarowych i dlatego charakteryzuje się lepszą skutecznością (w porównaniu z krigingiem).
Despite many efforts of non-governmental organizations and the increasing awareness of people over time, the air quality in many Polish cities has not improved. It is estimated that Europeans live 9 months shorter on average due to air pollution. The inhabitants of large urban agglomerations and small towns are struggling with the air pollution problem. Even if no industrial plants emitting harmful substances into the atmosphere are located in a given locality, there are others sources of pollution, such as: coal-fired stoves and car transport. The emission of pollutants characterized by these features is called “low emission”. One of the most important tasks related to the diagnosis and prevention of this phenomenon is the continuous monitoring of air pollution by measuring devices – sensors located in urban areas. The aim of the presented work was to analyze the results of measurements of air pollution data. Based on the data a method of locating the most polluted areas was developed. The urban area of Krosno, a city located in southeastern Poland, was chosen as the research area. The analysis was performed using the methods of geostatistical analysis. The main difficulty in carrying out such a task is that the measuring points on the basis of which we learn about contamination are located in randomly located places and are not associated with the sources of contamination. The results of the distributions of the examined parameters, obtained by the kriging method, may suggest that the measuring points represent sources. For example, when measuring noise levels in industrial facilities, microphones are positioned at noise sources (motors, fans, pumps, etc.) and in the surrounding area (to measure noise propagation in places far from its sources). This is not the case with air pollution studies. To illustrate the differences in the obtained results, two methods of geostatistical data analysis were used: kriging and conditional simulation. An analysis of the results of measurements of air pollution with suspended dust (PM1, PM2.5 and PM10) was performed on the basis of actual data obtained from measurements made in the city of Krosno. The areas of the highest air pollution were determined. The obtained results were presented in the form of spatial maps of the distribution of PM1, PM2.5 and PM10 air pollution levels. It has been shown that the conditional simulation method demonstrates better efficiency of locating the most polluted areas (compared to kriging).
Źródło:
Nafta-Gaz; 2022, 78, 9; 688-695
0867-8871
Pojawia się w:
Nafta-Gaz
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na wybranym obszarze aglomeracji miejskiej
Atmospheric air pollution analysis for a selected area of an urban agglomeration
Autorzy:
Kwilosz, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2143434.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
zanieczyszczenie powietrza
kriging
korelacja wieloraka
air pollution
multiple correlation
Opis:
Jednym z ważniejszych problemów związanych ze stanem zdrowia ludzi oraz komfortem ich życia jest zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego. Problem ten występuje zarówno w dużych aglomeracjach miejskich, jak i w małych miejscowościach. Szczególnie szkodliwe są czynniki zanieczyszczenia utrzymujące się na niskich wysokościach i emitowane przez różne źródła, takie jak: miejskie kotłownie, domowe piece opalane węglem i transport samochodowy. Ze względu na niską wysokość (do 40 m) utrzymywania się substancji szkodliwych w zanieczyszczonym powietrzu zagrażają one ludziom w sposób bezpośredni poprzez wdychane powietrze. Są one jedną z głównych przyczyn groźnych chorób układu oddechowego i układu krążenia. Emisja zanieczyszczeń charakteryzująca się wymienionymi cechami nosi nazwę niskiej emisji. Pojęcie to zostało zdefiniowane w następujący sposób: niska emisja – emisja produktów spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych do atmosfery ze źródeł emisji (emiterów) znajdujących się na wysokości nie większej niż 40 m. Wyróżnia się emisję komunikacyjną, emisję wynikającą z produkcji ciepła dla potrzeb centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej oraz emisję przemysłową. Do produktów spalania wpływających na występowanie niskiej emisji zaliczyć można gazy: dwutlenek węgla CO2, tlenek węgla CO, dwutlenek siarki SO2, tlenki azotu NOX, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, np. benzo(a)piren oraz dioksyny, a także metale ciężkie (ołów, arsen, nikiel, kadm) i pyły zawieszone PM10, PM2,5. Pyły zawieszone, będące przedmiotem badań pracy, występują w postaci aerozoli atmosferycznych, sklasyfikowanych ze względu na wielkość cząstek jako: PM1 – o wielkości cząstek do 1 μm, PM2,5 – o wielkości cząstek do 2,5 μm, PM10 – o wielkości cząstek do 10 μm. Jedną z form kontroli niskiej emisji jest ciągłe monitorowanie zanieczyszczenia powietrza poprzez rozlokowane na terenach miejskich urządzenia pomiarowe – sensory. Rejestrowane wyniki pomiarów, wraz z przetworzonymi charakterystykami, prezentowane są na stronie internetowej pod adresem: https://airly.eu/map/pl poprzez portal Airly (Airly Sp. z o.o.). Portal ten udostępnia również, w postaci usługi sieciowej API, dane z wybranych punktów pomiarowych. Celem artykułu jest zaprezentowanie opracowanej metody lokalizacji najbardziej zanieczyszczonych obszarów na podstawie analizy wyników pomiarów zanieczyszczeń powietrza dla wybranego obszaru miejskiego zlokalizowanego w południowo-wschodniej części Polski (miasto Krosno). Analiza została wykonana pod kątem opisania dynamiki zmian poziomu zanieczyszczenia w czasie oraz wyznaczenia przestrzennych rozkładów.
One of the most important problems related to the human health and the comfort of their lives is air pollution. This problem occurs both in large urban agglomerations and in small towns. Low altitude pollutants emitted by various sources such as municipal boiler rooms, domestic coal-fired stoves and car transport are particularly harmful. Due to the low altitude of persistence of harmful substances in the polluted air (less than 40 m), they pose a direct threat to people through inhaled air. They are one of the main causes of serious respiratory and cardiovascular diseases. The emission of pollutants characterized by these features is called “low emissions”. This concept has been formally defined as follows: low emission — emission of combustion products of solid, liquid and gaseous fuels to the atmosphere from emission sources (emitters) located at an altitude of no more than 40 m. There are transportation/traffic emissions, emissions resulting from production of heat for central heating and domestic hot water, and industrial emissions. Combustion products contributing to the occurrence of low emissions include the following gases: carbon dioxide CO2, carbon monoxide CO, sulfur dioxide SO2, nitrogen oxides NOX, polycyclic aromatic hydrocarbons, e.g. benzo(a)pyrene and dioxins, as well as heavy metals (lead, arsenic, nickel, cadmium) and suspended dusts PM10, PM2.5. The suspended dusts, which are the subject of the research, are in the form of atmospheric aerosols classified according to the particle size as: PM1 – particle size up to 1 μm, PM2.5 — particle size up to 2.5 μm, PM10 — particle size up to 10 μm. One of the forms of controlling low emissions is the continuous monitoring of air pollution through measuring devices — sensors located in urban areas. The recorded measurement results, along with the processed characteristics, are presented on the website at: https://airly.eu/map/pl (Airly Sp. z o.o.). This portal also provides data from selected measurement points in the form of a Web API service. The aim of the article is to present the development a method for identification the most polluted areas based on the analysis of the results of air pollution measurements for a selected urban area located in the south-eastern part of Poland (Krosno city). The analysis was performed to describe the dynamics of changes in the pollution level over time and to determine their spatial distribution.
Źródło:
Nafta-Gaz; 2021, 77, 10; 673-682
0867-8871
Pojawia się w:
Nafta-Gaz
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
JAKOŚĆ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO NA TERENIE „BIAŁEGO ZAGŁĘBIA” W 2016 ROKU
THE QUALITY OF ATMOSPHERIC AIR IN THE “BIAŁE ZAGŁĘBIE” IN 2016
Autorzy:
SZWED, MIROSŁAW
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/475966.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych. Wydawnictwo WSTiJO
Tematy:
„Białe Zagłębie”
zanieczyszczenie powietrza
atrakcje turystyczne
“Białe Zagłębie”
air pollution
tourist attractions
Opis:
W pracy przedstawiono podstawowe charakterystyki zanieczyszczeń powietrza w obrębie funkcjonowania przemysłu cementowo-wapienniczego w Górach Świętokrzyskich, na tle warunków meteorologicznych. Badany obszar, wyróżniający się koncentracją zakładów tworzących „Białe Zagłębie”, posiada na swoim terenie największe atrakcje turystyczne województwa świętokrzyskiego.
This paper presents the basic characteristics of air pollution within the cement-lime industry in the Świętokrzyskie Mountains, against meteorological conditions. The area of interest, distinguished by the concentration of establishments forming the “Białe Zagłębie”, has in its territory the region’s greatest tourist attractions. The author tries to evaluate the coexistence of both functions: economic and touristic of the region. Key words: “Białe Zagłębie”, air pollution, tourist attractions
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja; 2017, 2(20); 123-130
1899-7228
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Impact of a Small Wastewater Treatment Plant on the Sanitary State of Atmospheric Air
Wpływ małej oczyszczalni ścieków na stan sanitarny powietrza atmosferycznego
Autorzy:
Jadczyk, Piotr
Sówka, Izabela
Pawnuk, Marcin
Wroniszewska, Alicja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1811649.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
bioaerosol
bacteria
fungi
air pollution
wastewater treatment
bioaerozol
bakterie
grzyby
zanieczyszczenie powietrza
oczyszczalnia ścieków
Opis:
Wastewater treatment plants are the source of odour and microorganism emissions to the atmospheric air. Bioaerosol emitted by treatment plants may contain pathogenic microorganisms, antibiotic resistant microorganisms and cause allergies. The aim of the study was to assess the impact of the newly created municipal wastewater treatment plant using the activated sludge method (approx. 20,000 PE, average daily flow of 2,300 m3) on the sanitary state of atmospheric air. Numerous field obstacles (e.g. trees) and natural sources of microorganism emissions to the atmospheric air (e.g. drainage channels) were located in the vicinity of the wastewater treatment plant. Bioaerosol samples (3 replicates) were taken in a wind trail at 10 test stands on the leeward side of the treatment plant and two control stands on the windward side of the treatment plant. Samples were taken by sedimentation on Petri dishes with microbiological mediums. Media was incubated at a temperature appropriate for the type of microorganisms (psychrophilic bacteria, mesophilic bacteria, actinomycetes, mold fungi), and then colonies growing on media were counted. The number of microorganisms per unit volume of air was determined according to the Omelian formula in the Gogoberidze modification. Four series of tests were carried out during the transition months (spring and autumn). The concentration of microorganisms on the leeward side of the treatment plant in the following ranges amouted: psychrophilic bacteria: 156 ± 85 - 6578 ± 1286 cfu/m3, mesophilic bacteria: 87±24 - 6309 ± 1349 cfu/m3, actinomycetes: 0±0 - 719±12 cfu/m3, mold fungi: 52±42 - 4645±425 cfu/m3. These values were similar to those found in the area and in the vicinity of wastewater treatment plants examined by other authors. The concentration of microorganisms in the vicinity of the tested wastewater treatment plant did not show a downward trend as a function of distance from the wastewater treatment plant. This could be due to the presence of other sources of bioaerosol emissions to atmospheric air in the vicinity of the treatment plant (e.g. drainage canals, uncovered soil in plowed fields) and field obstacles that could have affected the movement of air masses (e.g. in-field woodland, forest, embankment Railway). The obtained research results indicate that the emission of bioaerosol from a small wastewater treatment plant, may cause changes in the concentration of microorganisms in the atmospheric air at a level close to natural sources. However, the threats to human health caused by bioaerosol emitted from municipal wastewater may be higher. Therefore, it is justified to monitor the sanitary state of the air and the atmosphere at the wastewater treatment plant and in its vicinity, and conduct research to develop an optimal set of indicator microorganisms of this state.
Oczyszczalnie ścieków są źródłem emisji odorów i mikroorganizmów do powietrza atmosferycznego. Bioaerozol emitowany przez oczyszczalnie może zawierać mikroorganizmy chorobotwórcze, mikroorganizmy oporne na antybiotyki oraz powodować powstawanie alergii. Celem pracy była ocena wpływu nowo powstałej oczyszczalni ścieków komunalnych oczyszczającej je metodą osadu czynnego, (ok. 20000 RLM, średni przepływ dobowy 2300 m3) na stan sanitarny powietrza atmosferycznego. W sąsiedztwie oczyszczalni znajdowały się liczne przeszkody terenowe (np. zadrzewienia) oraz naturalne źródła emisji mikroorganizmów do powietrza atmosferycznego (np. kanały melioracyjne). Próbki bioaerozolu (po 3 powtórzenia) pobierano w smudze wiatru na 10 stanowiskach badawczych po stronie zawietrzenj oczyszczalni i dwóch stanowiskach kontrolnych po stronie nawietrznej oczyszczalni. Próbki pobierano metodą sedymentacyjną na płytki Petriego ze zagaryzowanymi podłożami mikrobiologicznymi. Podłoża inkubowano w temperaturze odpowiedniej dla danego rodzaju mikroorganizmów (bakterie psychrofilne, bakterie mezofilne, promieniowce, grzyby pleśniowe), a potem liczono kolonie rosnące na podłożach. Liczbę mikroorganizmów w jednostce objętości powietrza określano według wzoru Omeliańskiego w modyfikacji Gogoberidze. Wykonano 4 serie badań w miesiącach przejściowych (wiosna i jesień). Stężenia mikroorganizmów po stronie zawietrznej oczyszczalni mieściły się w przedziałach: bakterie psychrofilne: 156±85 - 6578±1286 jtk/m3, bakterie mezofilne: 87±24 - 6309±1349 jtk/m3, promieniowce: 0±0 - 719±12 jtk/m3, grzyby pleśniowe: 52±42 - 4645±425 jtk/m3. Były to wartości zbliżone do stwierdzonych na terenie oraz w sąsiedztwie oczyszczalni ścieków badanych przez innych autorów. Stężenia mikroorganizmów w sąsiedztwie badanej oczyszczalni nie wykazywało tendencji spadkowej w funkcji odległości od oczyszczalni ścieków. Mogło to być spowodowane obecnością w sąsiedztwie oczyszczalni innych źródeł emisji bioaerozolu do powietrza atmosferycznego (np. kanałów melioracyjnych, odkrytej gleby na zaoranych na polach) oraz przeszkód terenowych, które mogły mieć wpływ na przemieszczanie się mas powietrza (np. zadrzewienia śródpolne, las, nasyp kolejowy). Uzyskane wyniki badań wskazują, że emisja bioaerozolu z małej oczyszczalni ścieków, w niektórych przynajmniej przypadka, może powodować zmiany stężenia mikroorganizmów w powietrzu atmosferycznym na poziomie zbliżonym do źródeł naturalnych. Zagrożenia dla zdrowia ludzkiego spowodowane przez bioaerozol emitowany ze ścieków komunalnym mogą być jednak większe. Dlatego uzasadnione jest monitorowanie stanu sanitarnego powietrza atmosferycznego na terenie oczyszczalni ścieków i w ich sąsiedztwie oraz prowadzenie badań nad opracowaniem optymalnego zestawu mikroorganizmów wskaźnikowych tego stanu.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2020, Tom 22, cz. 2; 927-939
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Effect of Drilling for Shale Gas on the Quality of Atmospheric Air
Wpływ prac wiertniczych prowadzonych za gazem ziemnym w łupkach na jakość powietrza atmosferycznego
Autorzy:
Macuda, J.
Bogacki, M.
Siemek, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/371274.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Komitet Człowiek i Środowisko PAN
Tematy:
drilling works
shales
shale gas
air quality
emission of pollutants
dust and gaseous pollutants
contamination of air
mathematical modeling
prace wiertnicze
łupki
gaz z łupków
jakość powietrza
emisja zanieczyszczeń
zanieczyszczenia pyłowe i gazowe
zanieczyszczenie powietrza
modelowanie matematyczne
Opis:
Shale gas is an alternative for conventional energy sources. When extracted in compliance with environmental and sustained development rules, it favors the concept of diversification of energy sources, giving spur to the development of economy and technology, and before all, to the energy safety of the country. Poland is among countries, where expectations regarding shale gas are very high. Most of the exploration works for shale gas there are performed with the use of rigs, whose subassemblies are driven by electrical motors powered by mobile generators driven by diesel engines. The number of aggregates and their total power are selected each time on the basis of power balance of particular technological subassemblies and the emergency generation system. Diesel combustion motors used for powering generators are the only source of dust and gaseous emissions to the air. A mobile technological boiler room fed with oil is another source of emissions in the winter period. For the purpose of evaluating impact of rigs on the air environment in the course of prospecting for shale gas an emission model was worked out with five emission points. Four sources were connected with the operation of combustion motors (each 1257 kW) powering generators, and the fifth one (375 kW) feeding technological boiler room. The results of the tests on the environmental impact on motors and boiler room used during shale gas prospecting on the quality of air have been presented in the paper. The tests were performed with the use of mathematical modeling employing real technological data from existing installations.
Gaz z formacji łupkowych stanowi alternatywę dla konwencjonalnych źródeł energii. Wydobywany z poszanowaniem wymogów ochrony środowiska oraz w zgodzie z regułami zrównoważonego rozwoju jest elementem bezpieczeństwa energetycznego państwa, wpisuje się w logikę dywersyfikacji źródeł energii oraz stanowi impuls do rozwoju gospodarczego i naukowo-technicznego kraju. Polska należy do krajów, w których z gazem łupkowym wiąże się duże nadzieje. Tutaj proces wiercenia otworów poszukiwawczych za gazem ziemnych w skałach łupkowych w większości przypadków prowadzony jest przy wykorzystaniu urządzeń wiertniczych, w których poszczególne podzespoły napędzane są silnikami elektrycznymi. Jednak źródłem energii elektrycznej są dla nich mobilne zestawy generatorów napędzane silnikami wysokoprężnymi dużej mocy. Ilość agregatów oraz ich sumaryczna moc dobierana jest każdorazowo w oparciu o wykonany bilans mocy poszczególnych podzespołów technologicznych i systemu zasilania awaryjnego. Wysokoprężne silniki spalinowe dużej mocy, wykorzystywane do napędu generatorów prądu, stanowią istotne źródło emisji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych do powietrza. Ponadto w okresie zimowym dodatkowym źródłem emisji do powietrza jest mobilna kontenerowa kotłownia technologiczna zasilana olejem opałowym. Dla potrzeb oceny wpływu pracujących urządzeń wiertniczych na jakość powietrza w trakcie prowadzenia prac poszukiwawczych za gazem ziemnym w skałach łupkowych, w stworzonym modelu emisyjnym założono pracę 5 punktowych źródeł emisji zorganizowanej. Cztery źródła są związane z pracą silników spalinowych, każdy o mocy 1257 kW, napędzających generatory, a piąty z pracą kotłowni technologicznej o mocy 375 kW. W artykule przedstawiono wyniki badań wpływu na jakość powietrza silników spalinowych oraz kotłowni wykorzystywanych przy realizacji prac wiertniczych związanych z poszukiwaniem gazu ziemnego w skałach łupkowych. Badania prowadzone były metodą modelowania matematycznego w oparciu o rzeczywiste dane technologiczne pochodzące z obszaru wierceń poszukiwawczych.
Źródło:
Problemy Ekorozwoju; 2017, 12, 1; 91-100
1895-6912
Pojawia się w:
Problemy Ekorozwoju
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena modelu dyspersji zanieczyszczeń powietrza OSPM: studium przypadku, Polska, Kraków
Evaluation of the OSPM Air Pollutants Dispersion Model: Case Study, Krakow, Poland
Autorzy:
Rzeszutek, M.
Bogacki, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1818043.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
ocena modelu
OSPM
modelowanie dyspersji atmosferycznej
kanion uliczny
zanieczyszczenie powietrza
evaluation of model
modeling of atmospheric dispersion
street canyon
air pollution
Opis:
The study represents the evaluation of the OSPM model on the basis of the simulation results carried out for the street canyon located in the Zygmunt Krasinski alley in Krakow. Road emission was estimated based on the data from 2012 in regard to the traffic volume and the types of vehicles. Meteorological data were acquired from the station located in the vicinity of the examined canyon. Ambient air quality was determined based on the monitoring data from the urban background station in Krakow. The calculation results were compared with the 1-hour concentration measurements from the traffic station located on the green belt between the two lanes of the analysed canyon. The analysis was restricted to the nitrogen dioxide (NO2) and the PM10 and PM2.5 particulate matter concentrations. Model evaluation was carried out according to the methodology of the air quality models assessment. Values of OSPM model statistical evaluation parameters fall within the range of “good models”, which indicates a very good quality of this model calculation results. A very strong correlation between the results of calculations and the observations was found, particularly for the particulate matter PM10 and PM2.5. Correlation coefficient values for these pollutants are 0.90 and 0.91, respectively. A detailed analysis revealed that the overall quality of the model is better with respect to nitrogen dioxide than for the analysed dust pollutants. However, this model is burdened with a tendency to underestimate 1-hour concentrations of particulate matter, which can be associated with: negligence of the lifting effect of the dust deposited on the road surface, the effect of removing the particulate filters from vehicles and the adequate ambient air quality for the analysed monitoring site. Very good agreement of the simulation results and observations indicates that the OSPM modelling system can be successfully applied to support the air quality management system in Krakow.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2016, Tom 18, cz. 2; 351-362
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Atmospheric dust pollution of the Cracow agglomeration in the light of empirical research
Zanieczyszczenia pyłowe atmosfery aglomeracji krakowskiej w świetle badań empirycznych
Autorzy:
Skotnicka, Karolina
Sobczyk, Wiktoria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1841463.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
Tematy:
dust
air pollution
monitoring
pył
zanieczyszczenie powietrza
Opis:
The paper presents the problem of dust pollution in the atmosphere of a typical urban agglomeration. !e influence of natural and anthropogenic factors on airborne dust concentration is described. !e results of air pollution tests with PM2.5 and PM10 particulate matter at five measurement points in the Cracow agglomeration are presented. !e use of statistical methods has shown the relationship between airborne dust concentration and the season of the year. !e highest levels of PM2,5 and PM10 dusts are recorded during the autumn and winter months. During the heating season, the municipal and household sector is mainly responsible for dust emissions. Measures to reduce emissions of air pollution from industrial sources and transportation are proposed.
Artykuł prezentuje problem zanieczyszczenia pyłowego atmosfery typowej aglomeracji miejskiej. Opisano wpływ czynników naturalnych i antropogenicznych na stężenie pyłów w powietrzu. Przedstawiono wyniki badań zapylenia powietrza cząstkami PM2,5 i PM10 w pięciu punktach pomiarowych aglomeracji krakowskiej. Przy zastosowaniu metod statystycznych wykazano zależność między stężeniem pyłu w powietrzu a porą roku. Największe stężenia pyłów PM2,5 i PM10 obserwuje się w miesiącach jesiennych i zimowych. W sezonie grzewczym za emisję pyłów odpowiedzialny jest głownie sektor komunalno-bytowy. Zaproponowano sposoby ograniczenia emisji zanieczyszczeń atmosfery ze źródeł przemysłowych i transportu.
Źródło:
Inżynieria Mineralna; 2020, 2, 2; 127-134
1640-4920
Pojawia się w:
Inżynieria Mineralna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Examining pollution emissions in relation to atmospheric conditions: a case study on air-quality management in Kraków
Badanie emisji zanieczyszczeń w odniesieniu do warunków atmosferycznych: studium przypadku zarządzania jakością powietrza w Krakowie
Autorzy:
Pepłowska, Monika
Kryzia, Dominik
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27312531.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
mathematic model
air pollution
PM10
carbon monoxide (CO)
sulphur dioxide
model matematyczny
zanieczyszczenie powietrza
tlenek węgla
ditlenek siarki
Opis:
This article presents the topic of atmospheric pollution. The authors have presented the most important national air-quality regulations. They have identified measurement stations in Kraków (Poland), collected data from them and conducted their analysis. The aim of the article is to present the research results on developing a statistical model for estimating air pollution in Kraków depending on the changing weather conditions during the year. The authors used the mathematical modelling method to prepare the air-pollution model. The article presents collected data showing the situation prior to the introduction of a number of environmental regulations in the city of Kraków. The paper is based on meteorological data in the form of daily average values of air temperature, wind speed, air humidity, pressure and precipitation. Emission data included the average daily concentrations of the selected air pollutants, including sulfur dioxide (SO2), nitrogen dioxide (NO2), nitrogen oxides (NOx), nitrogen oxide (NO), carbon monoxide (CO), ozone (O3) and particulate matter PM10 and PM2.5. The results of the study indicate that the three most significant factors influencing the level of air pollution (appearing as explanatory changes in the models for each of the pollutants listed) are the value of ambient air temperature (a destimulant, except for ozone), wind speed (a destimulant) and the concentration of each pollutant on the previous day (a stimulant). The article concludes with a summary and conclusions.
W artykule przedstawiono tematykę zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Autorzy przedstawili najważniejsze krajowe przepisy dotyczące jakości powietrza. Zidentyfikowali stacje pomiarowe w mieście Kraków (Polska), zebrali z nich dane i przeprowadzili ich analizę. Celem artykułu jest przedstawienie wyników badań nad opracowaniem statystycznego modelu szacowania zanieczyszczenia powietrza w Krakowie w zależności od zmieniających się warunków pogodowych w ciągu roku. Do opracowania modelu zanieczyszczenia powietrza autorzy wykorzystali metodę modelowania matematycznego. W artykule zebrano dane obrazujące sytuację przed wprowadzeniem szeregu regulacji środowiskowych na terenie miasta Kraków. Artykuł bazuje na danych meteorologicznych w postaci średnich dobowych wartości temperatury powietrza, prędkości wiatru, wilgotności powietrza, ciśnienia i opadów atmosferycznych. Dane emisyjne stanowiły średnie dobowe stężenia wybranych zanieczyszczeń powietrza, w tym: dwutlenku siarki (SO2), ditlenku azotu (NO2), tlenków azotu (NOx), tlenku azotu (NO), tlenku węgla (CO), ozonu (O3) oraz pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5. Wyniki badania wskazują, że trzema najistotniejszymi czynnikami wpływającymi na poziom zanieczyszczenia powietrza (pojawiającymi się jako zmiany objaśniające w modelach dla każdego z wymienionych zanieczyszczeń) są: wartość temperatury otoczenia (czynnik destymulujący, z wyjątkiem ozonu), prędkość wiatru (czynnik destymulujący) oraz stężenie każdego z zanieczyszczeń w dniu poprzednim (czynnik stymulujący).
Źródło:
Polityka Energetyczna; 2023, 26, 3; 117--130
1429-6675
Pojawia się w:
Polityka Energetyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zastosowanie systemu modeli CALMET/CALPUFF o wysokiej rozdzielczości do oceny wpływu na jakość powietrza spalarni odpadów komunalnych w Krakowie
Use of the high resolution system of CALMET/CALPUFF models to air quality impact assessment for the municipal solid waste incineration plant in Krakow
Autorzy:
Rzeszutek, M.
Oleniacz, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/297199.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
spalanie odpadów
ZTPOK
zanieczyszczenie powietrza
ocena oddziaływania
modelowanie dyspersji atmosferycznej
CALMET
CALPUFF
waste incineration
MSWI plant
air pollution
impact assessment
atmospheric dispersion modeling
Opis:
W pracy przedstawiono kompleksową ocenę wpływu na jakość powietrza planowanego do uruchomienia pod koniec 2015 roku Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych (ZTPOK) w Krakowie, którego budowa ruszyła jesienią 2013 r. Modelowanie rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym przeprowadzono przy wykorzystaniu zaawansowanego wielowarstwowego gaussowskiego modelu obłoku CALPUFF, którego algorytmy uwzględniają m.in. zróżnicowanie ukształtowania terenu. Dane przestrzenne powierzchni terenu w przyjętej domenie obliczeniowej pozyskano z numerycznego modelu terenu Shuttle Radar Topography Mission (SRTM3) oraz bazy danych pokrycia terenu CORINE Land Cover 2006 (CLC 2006) o rozdzielczości około 100 m. Warunki meteorologiczne wyznaczono za pomocą diagnostycznego modelu meteorologicznego CALMET na podstawie danych meteorologicznych, pochodzących ze stacji naziemnych oraz sondaży radarowych. Wyniki obliczeń wykonanych w siatce o bardzo dużej gęstości wskazują, że emisja zanieczyszczeń z ZTPOK w Krakowie, przyjęta na maksymalnym dopuszczalnym poziomie, nie przyczyni się do istotnego pogorszenia jakości powietrza w Aglomeracji Krakowskiej i sąsiednich gminach.
In this paper there was presented a comprehensive assessment of the impact on air for the Municipal Solid Waste Incineration (MSWI) plant in Krakow with the planned start of operation by the end of 2015. Construction of the plant started in autumn 2013 in the district of Nowa Huta in Krakow. Modeling of the spread of pollutants in ambient air was conducted using an advanced multi-layer cloud CALPUFF Gaussian model, whose algorithms include, among other things, diversity of terrain. Spatial data of land area in the admitted computational domain are obtained from digital terrain model Shuttle Radar Topography Mission (SRTM3) and land cover database CORINE Land Cover 2006 (CLC 2006) with resolution of about 100 m. Meteorological conditions were determined using a diagnostic meteorological model CALMET based on meteorological data from subsurface stations and radar surveys. Spatial variability of the hourly, daily and annual averages of air pollutant concentrations was obtained in computing grid with very high density. The results of calculations indicate that pollutant emissions from MSWI plant in Krakow adopted at the maximum allowable level will not cause exceedances of acceptable levels or reference values in the air and will not also contribute to a significant deterioration of air quality in the Agglomeration of Krakow and neighboring municipalities.
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2015, 18, 1; 5-22
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Determination of Optimal Spatial Databases for the area of Poland to the Calculation of Air Pollutant Dispersion Using the CALMET / CALPUFF Model
Określenie optymalnych baz danych przestrzennych dla obszaru Polski na potrzeby obliczeń rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym z zastosowaniem modeli CALMET / CALPUFF
Autorzy:
Oleniacz, R
Rzeszutek, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/385404.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
air pollution
atmospheric dispersion models
CALMET
CALPUFF
spatial database
SRTM3
GTOPO30
CLC
GLCC
zanieczyszczenie powietrza
model dyspersji atmosferycznej
bazy danych przestrzennych
SRTM-3
Opis:
This paper presents a methodology for the preparation of three-dimensional spatial data and land use data for the purpose of modeling pollutant dispersion in the ambient air using a group of geophysical preprocessors of the CALMET / CALPUFF modeling system and the GIS software. Some space information data sources available to Poland were specified and their characteristics and availability were discussed. Particular attention was turned to the SRTM3 and GTOPO30 elevation data as well as the CLC2006 and GLCC land use data, for the preparation of computational grids of different resolutions. Groups of programs which can be used in order to form computational grids based on the above-mentioned databases were identified. The discussed spatial data preparation procedure was used for the area of the city of Krakow and the surrounding area. As a result of the conducted activities, processed information on the terrain in the adopted computational area, possible to be used in the calculation of a three-dimensional meteorological grid (CALMET) and in the calculation of pollutant dispersion in the ambient air (CALPUFF) was obtained.
W pracy przedstawiono metodykę przygotowania trójwymiarowych danych przestrzennych i użytkowania terenu na potrzeby modelowania rozprzestrzenia się zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym z zastosowaniem grupy preprocesorów geofizycznych systemu modelowania CALMET / CALPUFF i oprogramowania typu GIS. Wskazano niektóre dostępne dla terenu Polski źródła danych informacji o przestrzeni oraz omówiono ich charakterystykę i dostępność. Szczególną uwagę zwrócono na dane wysokościowe SRTM3 i GTOPO30 oraz dane użytkowania terenu CLC2006 i GLCC pod kątem przygotowania siatek obliczeniowych o różnej rozdzielczości. Wskazano grupy programów możliwych do zastosowania w celu utworzenia siatek obliczeniowych w oparciu o wyżej wymienione bazy danych. Omówiony sposób przygotowania danych przestrzennych został zastosowany dla obszaru miasta Krakowa i okolic. W efekcie przeprowadzonych działań uzyskano przetworzoną informację o terenie w przyjętym obszarze obliczeniowym możliwą do wykorzystania w obliczeniach trójwymiarowej siatki meteorologicznej (CALMET) oraz w obliczeniach rozprzestrzenia się zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym (CALPUFF).
Źródło:
Geomatics and Environmental Engineering; 2014, 8, 2; 57-69
1898-1135
Pojawia się w:
Geomatics and Environmental Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Evaluation of relationship between air pollutant concentration and meteorological elements in winter months
Ocena zależności między wielkością stężenia zanieczyszczeń powietrza a elementami meteorologicznymi w okresie zimowym
Autorzy:
Żyromski, A.
Biniak-Pieróg, M.
Burszta-Adamiak, E.
Zamiar, Z.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/293219.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
atmospheric pollutants
meteorological parameters
stepwise regression
winter season
elementy meteorologiczne
okres zimowy
regresja krokowa
temperatura
zanieczyszczenie powietrza
Opis:
The paper presents the evaluation of the relation between meteorological elements and air pollutants’ concentrations. The analysis includes daily concentrations of pollutants and variation of meteorological elements such as wind speed, air temperature and relative humidity, precipitation and total radiation at four monitoring stations located in the province of Lower Silesia in individual months of the winter half-year (November–April, according to hydrological year classification) of 2005–2009. Data on air quality and meteorological elements came from the results of research conducted in the automatic net of air pollution monitoring conducted in the range of the State Environment Monitoring. The effect of meteorological elements on analysed pollutant concentration was determined using the correlation and regression analysis at significance level α < 0.05. The occurrence of maximum concentration of NO, NO2, NOX, SO2 and PM10 occurred in the coldest months during winter season (January, February and December) confirmed the strong influence of “low emission” on air quality. Among the meteorological factors assessed wind speed was most often selected component in step wise regression procedure, then air temperature, less air relative humidity and solar radiation. In the case of a larger number of variables describing the pollution in the atmosphere, in all analyzed winter seasons the most common set of meteorological elements were wind speed and air temperature.
W pracy przedstawiono wyniki badań mające na celu ocenę związków między stężeniem zanieczyszczeń powietrza a elementami meteorologicznymi. Analizą objęto średniodobowe wartości emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych oraz wybrane elementy meteorologiczne, tj. prędkość wiatru, temperaturę, wysokość opadu atmosferycznego, wilgotność względną oraz promieniowanie całkowite na czterech stacjach pomiarowych zlokalizowanych na terenie województwa dolnośląskiego w okresie zimowym (listopad–kwiecień, zgodnie z klasyfikacją roku hydrologicznego) dla lat 2005– 2009. Dane te pochodziły z badań z automatycznych sieci monitoringu zanieczyszczeń powietrza prowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Wpływ elementów meteorologicznych na stężenie analizowanych zanieczyszczeń określono z zastosowaniem analizy korelacji oraz regresji krokowej na poziomie istotności α < 0,05. Występowanie maksymalnych wartości stężenia NO, NO2, NOX oraz SO2 w najchłodniejszych miesiącach okresu zimowego (styczeń, luty i grudzień) potwierdziło duży wpływ „małej emisji” na jakość powietrza. Elementami meteorologicznymi najczęściej wskazywanymi w opisach zależności i za pomocą procedury regresji krokowej były prędkość wiatru, następnie temperatura powietrza i rzadziej wilgotność względna powietrza, temperatura powietrza, promieniowanie całkowite oraz wilgotność powietrza. W przypadku występowania większej ilości zmiennych opisujących zanieczyszczenia w atmosferze, we wszystkich analizowanych półroczach zimowych najczęściej występującym układem elementów meteorologicznych była prędkość wiatru i temperatura powietrza.
Źródło:
Journal of Water and Land Development; 2014, 22; 25-32
1429-7426
2083-4535
Pojawia się w:
Journal of Water and Land Development
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Assessment of chemical transformation modules for secondary inorganic aerosol formation in CALPUFF model
Ocena modułów przemian chemicznych tworzenia się wtórnych aerozoli nieorganicznych w modelu CALPUFF
Autorzy:
Oleniacz, R.
Rzeszutek, M.
Bogacki, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126846.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
air pollution
chemical transformations
secondary inorganic aerosols
atmospheric dispersion modeling
CALPUFF
ISORROPIA
RIVAD
MESOPUFF
zanieczyszczenie powietrza
przemiany chemiczne
wtórne aerozole nieorganiczne
modelowanie dyspersji atmosferycznej
Opis:
Air quality impact assessment is usually carried out with the application of simplified stationary dispersion models, which omit the chemical transformation process of air pollutants. Omission of this effect in the calculation process increases the uncertainty of the obtained results, and hinders the decision making process, related to air quality management. The paper presents a comparison of atmospheric dispersion modeling related to pollutants emitted from high industrial emitters, performed with and without consideration of various chemical transformation modules pertaining to the formation of inorganic aerosols, available in the CALMET/CALPUFF modeling system. A mechanism of inorganic aerosol formation in a liquid phase, considered in the ISORROPIA/RIVAD+AQUA module was observed to exert strong influence on calculation results referring to concentration levels of some air contaminants. The following was found out: more than a double decrease of the annual average concentration of SO2, and even more significant increase (from 7 to 10 times) of the annual average concentration of PM10 (as a sum of primary and secondary particles) in comparison to other considered chemical transformation modules (MESOPUFF, RIVAD/ARM3, ISORROPIA/RIVAD), and a variant with a chemical transformation module switched off (without taking into account the secondary inorganic aerosol formation).
Ocena wpływu źródeł emisji na jakość powietrza wykonywana jest zwykle przy użyciu uproszczonych stacjonarnych modeli dyspersji, pomijających procesy przemian chemicznych zanieczyszczeń powietrza. Pominięcie tych efektów w procesie obliczeniowym powoduje zwiększenie niepewności uzyskanych wyników oraz utrudnia proces podejmowania prawidłowych decyzji związanych z zarządzaniem jakością powietrza. Praca przedstawia porównanie wyników modelowania dyspersji atmosferycznej zanieczyszczeń emitowanych z wysokich emitorów przemysłowych prowadzonych bez uwzględniania i z uwzględnianiem różnych modułów przemian chemicznych tworzenia się nieorganicznych aerozoli, dostępnych w systemie modelowania CALMET/CALPUFF. Wykazano istotny wpływ mechanizmu tworzenia się wtórnego aerozolu nieorganicznego w fazie wodnej, uwzględnianego w module ISORROPIA/RIVAD+AQUA, na wyniki obliczeń poziomów stężeń niektórych zanieczyszczeń w powietrzu. Stwierdzono m.in. ponad 2-krotny spadek średniego poziomu stężeń średniorocznych SO2 i jeszcze większy (od 7 do 10 razy) wzrost średnich wartości stężeń średniorocznych pyłu PM10 (suma cząstek pierwotnych i wtórnych) w porównaniu z innymi rozpatrywanymi modułami przemian chemicznych (MESOPUFF, RIVAD/ARM3, ISORROPIA/RIVAD) oraz wariantem z wyłączonym modułem przemian chemicznych (bez uwzględniania tworzenia się wtórnego aerozolu nieorganicznego).
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2016, 10, 1; 57-66
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-13 z 13

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies