Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "krytyczne" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 24
Tytuł:
Raw Materials and Possibilities of their Obtaining in Poland
Źródła i możliwości uzyskiwania surowców mineralnych w Polsce
Autorzy:
Jarosiński, A.
Żelazny, S.
Cholewa, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/318409.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
Tematy:
surowce krytyczne
metale krytyczne
źródła
critical materials
critical metals
sources
Opis:
The deficit or lack of certain minerals in EU countries forced efforts to secure the supply of mineral resources within the European Union. Forecasts indicate that demand for critical raw materials and "high-tech" metals will grow along with the development of innovative technologies. Critical raw materials in the EU includes 20 commodities of major economic importance, which availability on the EU market is increasingly under threat. The analysis of the data presented in the article shows that the acquisition of critical elements in Poland would be possible with both primary and secondary resources. The study suggests areas for acquisition of certain, critical in national conditions, elements.
Deficyt lub brak niektórych surowców mineralnych w krajach UE wymusił działania zmierzające do zabezpieczenia podaży surowców mineralnych w ramach Unii Europejskiej. Prognozy wskazują, że popyt na surowce krytyczne oraz metale „high-tech” będzie wzrastał wraz z rozwojem innowacyjnych technologii. Do krytycznych surowców w UE zalicza się 20 surowców o istotnym znaczeniu gospodarczym, których dostępność na rynku UE jest coraz bardziej zagrożona. Z analizy danych przedstawionych w artykule wynika, że pozyskiwanie pierwiastków krytycznych w Polsce byłoby możliwe zarówno z surowców pierwotnych, jak i wtórnych. W pracy zasugerowano kierunki pozyskiwania niektórych pierwiastków krytycznych w warunkach krajowych.
Źródło:
Inżynieria Mineralna; 2016, R. 17, nr 1, 1; 233-240
1640-4920
Pojawia się w:
Inżynieria Mineralna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Węgiel koksowy surowcem krytycznym w UE
Coking coal as a critical raw material in the EU
Autorzy:
Blaschke, W.
Ozga-Blaschke, U.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/394858.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
surowce krytyczne
węgiel koksowy
rynek międzynarodowy
critical raw materials
coking coal
international market
Opis:
Komisja Europejska opublikowała w maju 2014 r. Komunikat (COM(2014) 297 final) w sprawie przeglądu wykazu surowców krytycznych dla Unii Europejskiej i wdrażania inicjatywy na rzecz surowców. Dwadzieścia surowców wymienionych w dokumencie ma znaczenie krytyczne, ponieważ ryzyko związane z brakiem podaży oraz jego skutki dla gospodarki krajów Unii Europejskiej są większe niż w przypadku innych surowców. Wpisanie węgla koksowego na listę surowców krytycznych świadczy o jego istotnym znaczeniu dla gospodarki krajów członkowskich. Dla europejskiego przemysłu stalowego ważna jest gwarancja stabilnych dostaw swoich podstawowych surowców na konkurencyjnych warunkach. UE (28) jest historycznie znaczącym importerem węgla koksowego, najważniejszego obok rudy żelaza surowca dla przemysłu stalowego. W artykule omówiono czynniki określające krytyczność węgla koksowego. Scharakteryzowano strukturę geograficzną światowej produkcji i zużycia węgla koksowego, stopień uzależnienia krajów UE od importu oraz wptyw sytuacji rynkowej na zmienność cen w handlu tym surowcem.
In May 2014, the European Commission published the Communication (COM (2014) 297 final) on the review of the list of critical raw materials for the European Union and the implementation of the RMI. Twenty raw materials listed in the document are critical because the risks associated with a lack of supply and its impact on the economies of the European Union are higher than for other raw materials. Placing coking coal on the list of critical raw materials prove its importance for the economy of the member countries. For the European steel industry it is important to guarantee stable supplies of its key raw materials at competitive conditions. The EU (28) is a historically significant importer of coking coal, which the most important raw material for the steel industry aside from iron ore. The article discusses the factors determining the criticality of coking coal. It also characterizes the geographical structure of world production and consumption of coking coal, the degree of dependence of EU countries on imports and the impact of market conditions on the price volatility in the trading of this raw material.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2015, 90; 131-143
2080-0819
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Critical Raw Materials – What´s the Crux of the Matter?
Lista pierwiastków krytycznych – jakie są kryteria zaliczenia pierwiastków?
Autorzy:
Dvoracek, Jaroslav
Sousedikova, Radmila
Jurekova, Zdenka
Matyasova, Zuzana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/318251.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
Tematy:
surowce krytyczne
wolfram
fluoryt
niob
grafit
critical raw materials
tungsten
fluorspar
niobium
graphite
Opis:
The paper takes into account mineral commodities that have been listed as critical by the EU Commission. It concentrates attention on the issue of global demand/supply balances, and summarizes causes for critical listing of these commodities.
W artykule przedstawiono surowce mineralne wymienione przez Komisję Europejską jako krytyczne. Koncentruje uwagę na globalnym popycie i podsumowuje przyczyny zestawienia listy pierwiastków krytycznych.
Źródło:
Inżynieria Mineralna; 2019, 21, 1/2; 97-99
1640-4920
Pojawia się w:
Inżynieria Mineralna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zasoby kopalin Polski w aspekcie oceny surowców krytycznych Unii Europejskiej
Mineral resources of Poland in the aspect of the assessment of critical minerals to the European Union Economy
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216549.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
polityka surowcowa
Unia Europejska
surowce krytyczne
mineral policy
European Union
critical raw materials
Opis:
Zabezpieczenie podaży surowców mineralnych w Unii Europejskiej stało się w ostatnich latach jednym z priorytetowych celów działań Komisji UE, Służb Geologicznych i licznych ośrodków badawczych. Po latach zaniedbań w tym kierunku, dostrzeżono wagę rosnącego deficytu surowcowego krajów Europy oraz płynące stąd zagrożenia dla konkurencyjności jej gospodarki w stosunku do dynamicznie rozwijających się gospodarek Chin, Indii oraz innych krajów, głównie azjatyckich. Dało to asumpt dążeniom do stworzenia nowej, wspólnej polityki surowcowej Unii Europejskiej głównie w zakresie surowców nieenergetycznych. Jednym z punktów wyjścia do tych działań jest ocena potencjału surowcowego krajów Unii Europejskiej oraz identyfikacja tzw. surowców krytycznych, niezbędnych dla harmonijnego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego oraz postępu technologicznego. Niniejsze opracowanie przedstawia syntetyczną prezentację i omówienie wyników prac prowadzonych w tym zakresie w ramach działalności Inicjatywy ds. Podaży Surowców Mineralnych, skupiając się na prezentacji na tym tle naszej, krajowej bazy surowcowej i oceny jej atrakcyjności jako źródła surowców krytycznych dla UE. Analizę krytyczności wykonano opierając się na trzech grupach kryteriów: gospodarczo-ekonomiczne skutki ograniczenia podaży, ryzyko ograniczenia (zachwiania lub przerwania) podaży oraz ryzyko środowiskowe, związane z ograniczeniami możliwości produkcji w poszczególnych krajach, wynikającymi z wymogów ochrony środowiska naturalnego. Dla ilościowej ich oceny skonstruowano trzy zagregowane wskaźniki, zaś do prognozowania przyjęto 10-letni horyzont czasowy. Do analiz stopnia krytyczności wytypowano 41 najważniejszych i najszerzej wykorzystywanych surowców mineralnych. Dotychczasowe badania pozwoliły na wstępny ich podział na trzy grupy. Za krytyczne dla gospodarki Unii Europejskiej uznano 14 surowców o ważnym znaczeniu ekonomicznym, tj.: antymon, beryl, kobalt, fluoryt, gal, german, grafit, ind, magnez, niob, platynowce, pierwiastki ziem rzadkich, tantal i wolfram. Charakteryzują się one bardzo wysokim ryzykiem niedoboru podaży, co wynika z ograniczonej ilości źródeł ich pochodzenia i podaży, zdominowanej przez kilka krajów, w szczególności Chiny. Ryzyko utraty płynności podaży tych surowców wzmaga niski stopień wykorzystania surowców wtórnych i niewielka skala substytucji. Większość spośród wskazanych surowców jest niezbędnych dla rozwoju nowych technologii. Pozostałe surowce są również, choć w mniejszym stopniu, zagrożone deficytem. Ich znaczenie ekonomiczne jest duże, ale są w mniejszym stopniu niezbędne dla rozwoju nowych technologii. W odniesieniu do przedstawionych surowców krytycznych dla gospodarki Unii Europejskiej, Polska nie może stanowić jej zaplecza surowcowego. Kraj nasz nie posiada odpowiedniej bazy surowcowej, nie prowadzi własnej ich produkcji, a zapotrzebowanie pokrywane jest - i jak wskazują prognozy na najbliższe lata - będzie pokrywane importem. Spodziewany jest natomiast wzrost roli naszego kraju jako producenta gotowych wyrobów na bazie dostarczonych z zewnątrz podzespołów i elementów. Omawiane surowce trudno też zaliczyć do krytycznych dla gospodarki naszego kraju, gdyż jak dotychczas nie rozwinięto bazujących na nich gałęzi przemysłu. Mają więc one obecnie ograniczone znaczenie gospodarcze. Harmonijny i zrównoważony rozwój kraju i wykorzystanie wysokiego potencjału ludzkiego domagają się rozwoju własnych innowacyjnych technologii opartych na imporcie oraz własnej produkcji surowców zaliczanych do krytycznych. Ewentualne szersze wykorzystanie skromnego potencjału surowcowego Polski w zakresie kopalin będących źródłem surowców krytycznych może nastąpić dopiero w dłuższym, około 20-letnim horyzoncie czasowym. Za najbardziej prawdopodobne działania w tym zakresie należy uznać udostępnienie złoża rud Mo-W-Cu Myszków oraz intensyfikację poszukiwań podobnych złóż.
The assurance of future raw materials supply to the EU mineral industry has become, in recent years, one of the priority tasks of the EU Commission, geological surveys and several research centers. After many years of negligence, the problem of developing supply risk of many raw materials in Europe has been perceived, along with the menace to the EU economy competitiveness coming from dynamically developing countries such as China, India and others - basically of Asian origin. This has initiated a new mineral policy within the EU zone, referring mainly to non-fuels. One of the starting points for this activity has become the assessment of the EU mineral resources potential and identification of the raw materials that are critical for the harmonious and sustainable development and technological progress. The paper briefly presents the results of research work focused on the critical raw materials assessment, which were conducted by the Initiative for the Raw Materials Supply. Its core is the presentation of Polish mineral reserve base and its potential as a possible source of critical raw materials for the European Union. The criticality analysis was based on three categories, i.e.: economic consequences of the supply limitation, supply risk of reduction (fluctuation or disruption), and environmental risk referring to countries with weak environmental performance in order to protect the environment that jeopardize the supply of raw materials to the EU. For their quantitative assessment there were proposed three aggregated indices, while for the forecast purposes - 10-year period. The criticality ratio was determined for the 41 most important and most frequently used raw materials. On the grounds of the research made up to now, these raw materials were preliminary divided into three groups. As a critical to the EU economy, 14 raw materials of major economic importance were discriminated, i.e.: antimony, beryllium, cobalt, fluorite, gallium, germanium, graphite, indium, magnesium, niobium, PGM, rare earths, tantalum, and tungsten. They are characterized by high supply risk, which is mainly due to limited number of their sources - dominated by a few countries, in particular China. The risk of supply disruptions is boosted by low rate of utilization of secondary sources, and limited scale of substitution as well. The majority of the above-mentioned raw materials are crucial for the new technologies development. The remaining minerals arealso - though to a lesser extent - imperiled with a supply deficit. Despite they are also of economic importance, their indispensability for the advanced technologies development is relatively smaller. Taking into account the raw materials that are critical for the European Union economy, Poland cannot be considered as its resource base. The source of these raw materials are not only scarce in Poland, but also they are not produced, and their demand is now - and according to forecasts is going to be in the future - met by imports. However, the role of our country as a manufacturer of finished products from components of foreign origin is anticipated to increase. The raw materials in question are not considered exactly critical for Polish economy, as any industrial branch based upon their utilization has emerged so far. Therefore, they are of limited economic importance. Presumable utilization of very limited sources of above-mentioned critical raw materials in Poland could be anticipated in a perspective of at least 20 years. The most probable in this respect are the following: opening out the new Mo-W-Cu ore deposit Myszków, and the promotion of exploration works for similar deposits.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2011, 27, 1; 5-19
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Assessing the criticality of minerals used in emerging technologies in China
Ocena krytycznych surowców mineralnych wykorzystywanych w nowo powstających technologiach w Chinach
Autorzy:
Yu, Yun
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216192.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
critical minerals
China
strategic emerging industries
surowce krytyczne
surowce mineralne
Chiny
branża wschodząca strategiczna
Opis:
Emerging technologies represent the direction of the new industrial revolution of promoting sustainable economic and social development, and strategic emerging industries have developed rapidly in China. The development of these emerging technology industries requires more mineral resources as raw materials, especially the need for specific minerals, has increased. The unsatisfied growing demand for minerals used in emerging technologies or an unexpected supply disruption in major producing countries could have an impact on economic development. There are only several studies on the supply of mineral resources from the perspective of mineral resources needed by the development of China’s emerging industries. To assess the criticality of the minerals needed by the strategic emerging industries in China, this paper adopts three indicators: import concentration, the volatility of prices and the application requirements by the Chinese 13th five-year plan dedicated to strategic emerging industries in 2016. Furthermore, 34 types of nonfuel minerals and mineral raw materials are separated into three categories. Finally, this paper indicates that the three indexes are all high for 8 minerals with supply risks, application in emerging technologies, and substantial market fluctuations which need the support of special policies. Two indexes of three Level-II indicators are high for 14 minerals which need different policy combination measures, and one index is high for 12 minerals which also needs attention, all of which were analyzed.
Nowo powstające technologie stanowią kierunek nowej rewolucji przemysłowej promującej zrównoważony rozwój gospodarczy i społeczny, a strategiczne wschodzące branże przemysłu szybko rozwinęły się w Chinach. Rozwój tych nowo powstających branż technologicznych wymaga wykorzystania znacznej ilości zasobów surowców mineralnych, a zwłaszcza ściśle określonych surowców mineralnych. Niezaspokojony rosnący popyt na surowce mineralne (pierwiastki, minerały, surowce mineralne metaliczne) wykorzystywane w nowo powstających technologiach lub nieoczekiwane zakłócenie dostaw z produkujących je krajów może mieć wpływ na rozwój gospodarczy. Występują nieliczne badania dotyczące podaży zasobów surowców mineralnych z punktu widzenia zasobów surowców mineralnych potrzebnych do rozwoju wschodzących branż przemysłu w Chinach. Aby ocenić krytyczność surowców mineralnych potrzebnych strategicznym wschodzącym branżom przemysłu w Chinach, w artykule przyjęto trzy wskaźniki: koncentrację importu, zmienność cen i wymogi dotyczące zastosowania zawarte w trzynastym chińskim planie pięcioletnim poświęconym strategicznym wschodzącym przemysłom w 2016 roku. Ponadto 34 rodzaje surowców mineralnych (pierwiastki, metale, surowce mineralne niepaliwowe) podzielono na trzy kategorie. Ostatecznie, w artykule pokazano, że wszystkie trzy indeksy są wysokie dla 8 surowców mineralnych z ryzykiem ich dostaw, zastosowaniem w nowych technologiach i znacznymi wahaniami rynku, które wymagają specjalnej polityki wsparcia. Dwa wskaźniki z trzech wskaźników poziomu II są wysokie dla 14 surowców mineralnych, które wymagają kombinacji różnej polityki wsparcia, a jeden wskaźnik jest wysoki dla 12 surowców mineralnych, które również wymagają uwagi spośród wszystkich, które zostały przeanalizowane.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2020, 36, 2; 5-20
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Change in the status of coking coal on the EU list of critical raw materials (2017)
Zmiana statusu węgla koksowego na unijnej liście surowców krytycznych (2017)
Autorzy:
Ozga-Blaschke, Urszula
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/282507.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
EU
critical raw materials
coking coal
international market
UE
surowce krytyczne
węgiel koksowy
rynek międzynarodowy
Opis:
Ensuring access to a stable supply of a number of raw materials has become a serious challenge for domestic and regional economies with limited production, the EU economy alike. Reliable and unconstrained access to certain raw materials is an ever more serious concern. In order to tackle this challenge, the European Commission has established a list of Critical Raw Materials (CRMs) for the EU, which is regularly reviewed and updated. In its Communication COM(217) 490 final of September 13, 2017, the European Commission presented an updated list of 27 critical raw materials for the EU as a result of a third assessment based on a refined methodology developed by the Commission. Economic Importance (EI) and Supply Risk (SR) have remained the two main parameters to determine the criticality of a given raw material. The list of critical raw materials for the EU includes raw materials that reach or exceed the thresholds for both parameters set by the European Commission. The only exception is coking coal (included in the list of critical raw materials for the first time in 2014) which, although not reaching the economic importance threshold, has been conditionally kept on the 2017 list for the sake of caution. Should it not fully meet this criterion, it will be withdrawn from the list during the next assessment.
Zapewnienie dostępu do stabilnej podaży szeregu surowców stało się poważnym wyzwaniem dla gospodarek krajowych i regionalnych o ograniczonej produkcji, podobnie jak gospodarki UE. Niezawodny i nieograniczony dostęp do niektórych surowców stanowi coraz poważniejszy problem. Aby sprostać temu wyzwaniu, KE opracowała listę surowców krytycznych (CRM) dla UE, która jest regularnie weryfikowana i aktualizowana. W komunikacie COM (217) 490 wersja ostateczna z 13.09.2017 r. KE przedstawiła zaktualizowany wykaz 27 kluczowych surowców dla UE w wyniku trzeciej oceny opartej na dopracowanej metodologii opracowanej przez Komisję. Znaczenie ekonomiczne (EI) i ryzyko podaży (SR) pozostały dwoma głównymi parametrami określającymi krytyczność danego surowca. Lista surowców krytycznych dla UE obejmuje surowce, które osiągają lub przekraczają progi dla obu parametrów określonych przez KE. Jedynym wyjątkiem jest węgiel koksowy (po raz pierwszy zawarty na liście surowców krytycznych w 2014 r.), który, choć nie osiąga progu znaczenia ekonomicznego, został warunkowo umieszczony na liście z 2017 r. W artykule omówiono najważniejsze zmiany metodologii zastosowanej w trzecim przeglądzie i ich wpływ na ocenę krytyczności węgla koksowego. Przedstawia strukturę geograficzną światowej produkcji i zużycia węgla koksowego, a także stopień, w jakim UE jest uzależniona od importu węgla koksowego. Surowce, nawet jeśli nie są klasyfikowane jako surowce krytyczne, są niezbędne dla gospodarki europejskiej, ponieważ znajdują się na początku łańcuchów wartości w produkcji. Ich dostępność może się szybko zmieniać ze względu na zmiany w przepływach handlowych lub polityce handlowej, co ujawnia ogólną potrzebę dywersyfikacji podaży.
Źródło:
Polityka Energetyczna; 2019, 22, 3; 71-82
1429-6675
Pojawia się w:
Polityka Energetyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Coking coal in the european green deal strategy
Węgiel koksowy w europejskiej strategii zielonego ładu
Autorzy:
Ozga-Blaschke, Urszula
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1841473.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
Tematy:
EU
critical raw materials
coking coal
steel
decarbonisation
UE
surowce krytyczne
węgiel koksowy
stal
dekarbonizacja
Opis:
Achieving climate neutrality in the EU economy by 2050 is a huge challenge to which all European Union plans and strategies have been submitted. Achieving the EU's climate and environmental goals requires, among other things, a profound transformation of the power sector, as well as decarbonisation and modernisation of energy-intensive industries such as steel production, for instance. !e European steel industry has to face the challenges of reducing carbon emissions; the evidence suggests that hydrogen will play a major role in the decarbonisation of the sector, provided cheap renewable energy is available on a large scale. However, in the near future, most of the steel produced in the EU will continue to be produced using the BF-BOF route, which requires a stable supply of coking coal. !e paper describes the structure of world steel production according to production technology and indicates the projects implemented by European companies, aimed at moving towards emission-free steel production. !e European Commission has recognised the key role of coking coal in the EU economy by placing it on the 2020 list of critical raw materials. !e list identifies those raw materials which need to be protected in the EU due to their high economic importance and high supply risk. !e paper presents the results of the criticality assessment for coking coal included in the fourth technical review, which qualified it for the third time as a material to be kept on the list of critical raw materials.
Osiągnięcie neutralności klimatycznej w gospodarce UE do 2050 r. jest ogromnym wyzwaniem, któremu poddano wszystkie plany i strategie Unii Europejskiej. Osiągnięcie unijnych celów klimatycznych i środowiskowych wymaga między innymi głębokiej transformacji sektora elektroenergetycznego, a także dekarbonizacji i modernizacji energochłonnych gałęzi przemysłu, takich jak np. hutnictwo. Europejski przemysł stalowy musi stawić czoła wyzwaniom związanym z redukcją emisji dwutlenku węgla; analizy sugerują, że wodór będzie odgrywał główną rolę w dekarbonizacji sektora, pod warunkiem, że na dużą skalę dostępna będzie tania energia odnawialna. Jednak w najbliższej przyszłości większość stali produkowanej w UE będzie nadal produkowana na drodze BF-BOF, co wymaga stabilnych dostaw węgla koksowego. W artykule opisano strukturę światowej produkcji stali według technologii produkcji oraz wskazano projekty realizowane przez firmy europejskie, zmierzające do przejścia na bezemisyjną produkcję stali. Komisja Europejska doceniła kluczową rolę węgla koksowego w gospodarce UE umieszczając go na liście surowców krytycznych 2020 roku. Lista identyfikuje te surowce, które należy chronić w UE ze względu na ich duże znaczenie gospodarcze i wysokie ryzyko dostaw. W artykule przedstawiono wyniki oceny krytyczności węgla koksowego zawartego w IV przeglądzie technicznym, ktory zakwalifikował go po raz trzeci jako materiał do umieszczenia na liście surowców krytycznych
Źródło:
Inżynieria Mineralna; 2020, 2, 2; 87-93
1640-4920
Pojawia się w:
Inżynieria Mineralna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena możliwości pozyskiwania niektórych surowców krytycznych w Polsce w związku z realizacją koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym
Possibilities of Obtaining Certain Critical Raw Materials in Poland in the Contex of Circular Economy Implementation
Autorzy:
Jarosiński, A.
Kulczycka, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/319406.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
Tematy:
surowce krytyczne
gospodarka o obiegu zamkniętym
możliwość pozyskania
critical raw materials
circular economy
possibility of obtaining
Opis:
Kraje UE są ubogie w większość surowców mineralnych co wymusza oszczędne gospodarowanie zasobami i uniezależnienie się od monopolistów takich jak Chiny, Rosja, Australia itd. Niezbędne dla funkcjonowania i dalszego rozwoju krajów UE jest zapewnienie ciągłości dostaw surowców nieenergetycznych, w tym surowców krytycznych, poszukiwania nowych złóż lub technologii pozyskiwania surowców z odpadów. Surowce te cechują się ograniczoną bazą surowcową i znacznym rozproszeniem minerałów oraz niewielką możliwością ich substytucji. Komisja Europejska opracowała i po raz drugi zaktualizowała w roku 2017 listę surowców krytycznych, tj. tych niezbędnych dla harmonijnego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego oraz postępu technologicznego wszystkich krajów UE. KE wskazując iż wszystkie surowce, nawet jeśli nie są zaklasyfikowane jako surowce krytyczne, są ważne dla gospodarki europejskiej, ponieważ znajdują się na początku produkcyjnych łańcuchów wytypowała aż 27 do grupy surowców krytycznych. W Polsce również opracowano listę surowców kluczowych dla gospodarki w 2016 r. W artykule, uwzględniając przede wszystkim aspekty technologiczne i ekonomiczne, a także biznesowe związane z nową koncepcją gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), dokonano oceny możliwości pozyskiwania wybranych surowców krytycznych/kluczowych z pierwotnych i wtórnych źródeł w warunkach krajowych. Scharakteryzowano takie surowce krytyczne, jak metale ziem rzadkich, platynowce, magnez, gal, ind i german, w aspekcie ich przydatności technologicznej. Ponadto wskazano nowe rozwiązania organizacyjne w obszarze symbiozy gospodarczej, które są coraz częściej stosowane również przez firmy wydobywcze w związku z realizacja koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym i szerszego wykorzystania odpadów.
EU countries are poor in most mineral raw materials, which forces resource efficiency and independence from monopolies such as China, Russia, Australia, etc. It is essential for the functioning and further development of EU countries to ensure the continuity of non-energy supplies, including critical raw materials, or technologies for extracting raw materials from waste. These raw materials are characterized by a limited raw material base and considerable dispersion of minerals and a small possibility of their substitution. The European Commission has developed and, for the second time updated, the list of critical raw materials, i.e. those essential for harmonious and sustainable economic development and technological progress in all EU countries. The EC points out that all raw materials, even if they are not classified as critical raw materials, are important to the European economy because they are at the beginning of the production chain and have selected as many as 27 critical raw materials. In Poland, a list of key raw materials for the economy was prepared in 2016. In the article, taking into account first of all the technological and economic aspects, but also business one connected with implementation of circular economy, the possibility of obtaining selected critical / primary raw materials from primary and secondary sources in the national context was assessed. Critical materials such as rare earth metals, platinum, magnesium, gallium, indium and germanium have been characterized in terms of their technological usability. In addition, new organizational solutions in the area of economic symbiosis have been identified, which are increasingly being used by mining companies as a result of the concept of closed-loop recycling and wider use of waste.
Źródło:
Inżynieria Mineralna; 2018, R. 19, nr 1, 1; 315-324
1640-4920
Pojawia się w:
Inżynieria Mineralna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wstępna propozycja metodyki identyfikacji surowców kluczowych dla polskiej gospodarki
Preliminary proposal of methodology of identification of key minerals for the Polish economy
Autorzy:
Galos, K.
Smakowski, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/395095.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
surowce krytyczne
surowce kluczowe
gospodarka surowcami mineralnymi
polityka surowcowa
critical minerals
key minerals
minerals management
mineral policy
Opis:
Od 2013 r. Ministerstwo Gospodarki, w porozumieniu z innymi ministerstwami, pracuje nad spójnym dokumentem pt. „Plan działań na rzecz bezpieczeństwa Polski w zakresie surowców nieenergetycznych". Wśród działań tych przewiduje się m.in. opracowanie listy tzw. surowców kluczowych, wzorem rozwiązań stosowanych na poziomie Unii Europejskiej oraz zaproponowanych w niektórych krajach Unii. Artykuł prezentuje różne definicje surowców strategicznych, krytycznych i kluczowych w krajach rozwiniętych gospodarczo. Na tym tle przedstawiona jest wstępna propozycja metodyki identyfikacji surowców kluczowych dla polskiej gospodarki, w zależności od dwóch przesłanek, tj. znaczenia surowca ze względu na jego źródła i podaż krajową oraz znaczenia surowca pod względem wielkości jego zużycia w krajowej gospodarce. Dzięki zaproponowanej metodyce utworzono wstępną listę 19 surowców kluczowych dla polskiej gospodarki, z których 7 jest niemal całkowicie deficytowych, a 10 surowców ma charakter surowców pochodzących głównie ze źródeł krajowych.
Since 2013, Ministry of Economy of the Republic of Poland, in consultation with other ministries, is working on coherent document "Action Plan for Polish security in relation to non-energy raw materials". Among its activities, preparation of the list of the key mineral raw materials for the domestic economy is planned, according to similar solutions adopted at EU level and proposed in various EU countries. The paper presents various definitions of strategic minerals, critical minerals and key minerals in various developed countries. On this basis, authors present preliminary proposal of methodology of identification of key minerals for Polish economy, depending on two conditions: minerals importance because of their significant domestic sources and supply, and minerals importance because of their significant consumption in domestic economy. Thanks to proposed methodology, preliminary list of 19 key minerals for domestic economy was prepared, including 7 completely deficient minerals and 10 minerals coming mainly from domestic sources.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2014, 88; 59-79
2080-0819
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Clean and climate neutral planet and mineral resources in the EU
Czysta i neutralna klimatycznie planeta a surowce mineralne w UE
Autorzy:
Karaś, Henryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2106522.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
EU
resource policy
climate change
mineral resources
critical resources
UE
polityka surowcowa
zmiany klimatyczne
surowce mineralne
surowce krytyczne
Opis:
The directions of EU activities in the field of mineral resources and their extraction, which are important for the development of the economy, are presented herein. The breakthrough in the EU came in 2008 with the announcement of the new Raw Materials Policy (RMP) and its presentation in Brussels in 2007. The long-term negligence of the EU authorities in terms of the lack of investment in research and development in the extractive industry in successive innovation programs implemented by the EU has been noticed. Changes in the global market at the end of the 20th century made the EU economy highly dependent from the import of many raw materials [1, 2]. The RMP plan adopted for implementation included 10 activities covering the EU bodies, member states and the mining industry. In the following years (2011–2012), a program aimed at strengthening the raw materials policy, called EIP on RM – innovative partnership on raw materials, appeared. It also resulted in an increase in expenditure on activities in the area of circular economy. The new innovation program Horizon Europe planned for 2021–2027 also provided for the important role of raw materials in the field of clean energy development and the implementation of the principles of the “green deal” , which is expected to reduce climate change plan in the EU by 2050 [3]. It is assumed that the principles of the EU’s “green deal” are to be a model for other countries / continents of the world to follow.
Przedstawiono kierunki działania UE w ważnej dla rozwoju gospodarki dziedzinie, jaką są surowce mineralne i ich pozyskiwanie. Przełom w UE nastąpił dopiero w 2008 roku z chwilą ogłoszenia Nowej Polityki Surowcowej (NPS) i jej prezentacji w Brukseli. Dostrzeżono wieloletnie zaniedbania organów UE w dziedzinie braku nakładów na badania i rozwój w przemyśle wydobywczym w kolejnych programach innowacyjnych realizowanych przez UE. Zmiany na rynku globalnym pod koniec XX wieku spowodowały wysokie uniezależnienie gospodarki UE od importu wielu surowców [1, 2]. Przyjęty do realizacji plan NPS zawierał dziesięć działań obejmujących organy UE, kraje członkowskie oraz przemysł wydobywczy. W latach 2011–2012 pojawił się program nakierowany na wzmocnienie polityki surowcowej o nazwie EIP on RM – partnerstwo innowacyjne w surowcach. Jego efektem było także zwiększenie nakładów na działania w obszarze gospodarki w obiegu zamkniętym. Nowy program innowacyjny Horyzont Europa planowany na lata 2021–2027 przewiduje również ważną rolę dla surowców w dziedzinie rozwoju czystej energii i wdrażania zasad „zielonego ładu”, co ma wpłynąć na ograniczenie zmian klimatycznych w UE do 2050 roku [3]. Zasady „zielonego ładu” UE mają być wzorem do naśladowania dla innych krajów/kontynentów świata.
Źródło:
Mining – Informatics, Automation and Electrical Engineering; 2020, 58, 4; 35-46
2450-7326
2449-6421
Pojawia się w:
Mining – Informatics, Automation and Electrical Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czysta i neutralna klimatycznie planeta a surowce mineralne w UE
Clean and climate neutral planet and mineral resources in the EU
Autorzy:
Karaś, Henryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520663.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
UE
polityka surowcowa
zmiany klimatyczne
surowce mineralne
surowce krytyczne
EU
resource policy
climate change
mineral resources
critical resources
Opis:
Przedstawiono kierunki działania UE w ważnej dla rozwoju gospodarki dziedzinie, jaką są surowce mineralne i ich pozyskiwanie. Przełom w UE nastąpił dopiero w 2008 roku z chwilą ogłoszenia Nowej Polityki Surowcowej (NPS) i jej prezentacji w Brukseli. Dostrzeżono wieloletnie zaniedbania organów UE w dziedzinie braku nakładów na badania i rozwój w przemyśle wydobywczym w kolejnych programach innowacyjnych realizowanych przez UE. Zmiany na rynku globalnym pod koniec XX wieku spowodowały wysokie uniezależnienie gospodarki UE od importu wielu surowców [1, 2]. Przyjęty do realizacji plan NPS zawierał dziesięć działań obejmujących organy UE, kraje członkowskie oraz przemysł wydobywczy. W latach 2011–2012 pojawił się program nakierowany na wzmocnienie polityki surowcowej o nazwie EIP on RM – partnerstwo innowacyjne w surowcach. Jego efektem było także zwiększenie nakładów na działania w obszarze gospodarki w obiegu zamkniętym. Nowy program innowacyjny Horyzont Europa planowany na lata 2021–2027 przewiduje również ważną rolę dla surowców w dziedzinie rozwoju czystej energii i wdrażania zasad „zielonego ładu”, co ma wpłynąć na ograniczenie zmian klimatycznych w UE do 2050 roku [3]. Zasady „zielonego ładu” UE mają być wzorem do naśladowania dla innych krajów/kontynentów świata.
The directions of EU activities in the field of mineral resources and their extraction, which are important for the development of the economy, are presented herein. The breakthrough in the EU came in 2008 with the announcement of the new Raw Materials Policy (RMP) and its presentation in Brussels in 2007. The long-term negligence of the EU authorities in terms of the lack of investment in research and development in the extractive industry in successive innovation programs implemented by the EU has been noticed. Changes in the global market at the end of the 20th century made the EU economy highly dependent from the import of many raw materials [1, 2]. The RMP plan adopted for implementation included 10 activities covering the EU bodies, member states and the mining industry. In the following years (2011–2012), a program aimed at strengthening the raw materials policy, called EIP on RM – innovative partnership on raw materials, appeared. It also resulted in an increase in expenditure on activities in the area of circular economy. The new innovation program Horizon Europe planned for 2021–2027 also provided for the important role of raw materials in the field of clean energy development and the implementation of the principles of the “green deal” , which is expected to reduce climate change plan in the EU by 2050 [3]. It is assumed that the principles of the EU’s “green deal” are to be a model for other countries / continents of the world to follow.
Źródło:
Mining – Informatics, Automation and Electrical Engineering; 2020, 58, 4; 47-58
2450-7326
2449-6421
Pojawia się w:
Mining – Informatics, Automation and Electrical Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza możliwości pozyskiwania krytycznych surowców mineralnych
Analysis of the Possibility of Obtaining Critical Minerals
Autorzy:
Blaschke, W.
Witkowska-Kita, B.
Biel, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1818541.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
surowce krytyczne
raport Komitetu UE
technologie pozyskiwania
produkcja
critical raw materials
EU Committee report
technology acquisition
production
demand
Opis:
In 2008 Committee on Critical Mineral Impacts of the U.S. Economy, presented a definition of critical raw materials, which was also adopted by the countries of the European Union. According to this definition the critical raw materials are “minerals / materials exposed to the risk of disrupting or interruption of the supply, for which this deficit can have serious economic consequences for the entire economy”. The most critical to the economy of the European Union were considered 14 raw materials of significant economic importance, (i.e.: antimony, beryllium, cobalt, fluorspar, gallium, germanium, graphite, indium, magnesium metal, niobium, platinum group metals, rare earths, tantalum and tungsten) characterized primarily by a high risk of shortage or lack of supply, which result from a limited number of sources of their acquisition. Most materials belonging to this group are essential for the development of new technologies. The above list of 14 critical raw materials is a proposal that can be modified as a result of the reduction of critical raw materials resources in European countries. As a result of the literature analysis of identified technology it was found that the most recognizable way to enrich the individual raw materials is processing their ores, which are the carriers of many metals. The ore is processed in order to improve the chemical composition, standardization of the ore in terms of chemical and physico-chemical properties, providing adequate size pieces of the ore. Since the mined ore is usually not suitable for direct processing, multi-stage process of the ore enrichment is important. The enrichment of metal ores can be divided into: mechanical and chemical enrichment. The process of ore processing was applied to the following materials: beryllium, cobalt, tungsten and fluorite. A comprehensive assessment of mineral potential of the European Union countries and the identification of the so-called critical raw materials necessary for its harmonious and sustainable economic development and technological progress, is one of the priorities of the EU's raw materials policy.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2015, Tom 17, cz. 1; 792-813
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Konkrecje Fe-Mn z polskiego sektora Morza Bałtyckiego : stan wiedzy i potrzeba badań
Fe-Mn nodules from the Polish sector of the Baltic Sea : state of knowledge and need for research
Autorzy:
Zglinicki, Karol
Uścinowicz, Szymon
Łęczyński, Leszek
Szamałek, Krzysztof
Jegliński, Wojciech
Pączek, Urszula
Bylina, Paweł
Banaś, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2076172.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
morze Bałtyckie
osady morskie
konkrecje Fe-Mn
surowce krytyczne
Baltic Sea
marine sediments
Fe-Mn nodules
critical raw materials
Opis:
Studies on Baltic nodules have been undertaken since the1920s. In the 1970sand 1980s, the Polish Geological Institute - National Research Institute conducted researches on the bottom sediments of the Baltic Sea, which allowed identifying the regions of occurrence of Fe-Mn nodules in the southern part of the Baltic Sea (Mojski, 1989-1994). Nodules from the Polish Baltic Sea Zone are the least studied element of the marine environment. So far, there is a lack of information on environmental-geological conditions of formation and occurrence of nodules, their metal resources and deposit potential. The Fe-Mn nodules may be a valuable source of information on the contamination of the Baltic Sea water and bottom sediments. In cooperation between the Institute of Oceanography of the University ofGdañsk and the Polish Geological Institute-NRI, two research cruises were carried out in August and September 2020 on a 5 X 5 km testing ground in the Gotland-Gdańsk Threshold region. The seabed surface was profiled using multibeam echo sounders and a side-scan sonar. A hundred samples of Fe-Mn nodules, 25 samples of surface sediments associated with the nodules, and25 samples of clay rocks underlain by marine sediments were collected. The extensive documentary material will enable, for the first time, to estimate the nodule resources and determine the regularity of their occurrence.
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2021, 69, 3; 161--168
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The high temperature ashes (HTA ) from bituminous coal combustion as a potential resource of rare earth elements
Wysokotemperaturowe popioły (HTA) ze spalania węgla kamiennego jako potencjalne źródło pierwiastków ziem rzadkich
Autorzy:
Adamczyk, Z.
Komorek, J.
Lewandowska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216232.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
pierwiastki ziem rzadkich
itr
wysokotemperaturowy popiół węglowy
surowce krytyczne
rare earth elements
yttrium
high temperature ash
critical raw materials
Opis:
Potential sources of rare earth elements are sought after in the world by many researchers. Coal ash obtained at high temperatures (HTA ) is considered among these sources. The aim of the study was an evaluation of the suitability of the high temperature ash (HTA ) formed during the combustion of bituminous coal from the Ruda beds of the Pniówek coal mine as an potential resource of REY. The 13 samples of HTA obtained from the combustion of metabituminous (B) coal were analyzed. The analyses showed that the examined HTA samples varied in their chemical composition. In accordance with the chemical classification of HTA , the analyzed ash samples were classified as belonging to the following types: sialic, sialocalcic, sialoferricalcic, calsialic, fericalsialic, ferisialic. The research has shown that the rare earth elements content (REY) in examined HTA samples are characterized by high variability. The average REY content in the analyzed ashes was 2.5 times higher than the world average (404 ppm). Among rare earth elements, the light elements (LREY) were the most abundant. Heavy elements (HREY) had the lowest share. A comparison of the content of the individual rare earth elements in HTA samples and in UCC showed that it was almost 20 times higher than in UCC. The distribution patterns of REY plotted for all samples within their entire range were positioned above the reference level and these curves were of the M-H or M-L type. The data presented indicate, that the analyzed ash samples should be regarded as promising REY raw materials. Considering the fact that in 7 out of 13 analyzed ash samples the REY content was higher than 800 ppm, REY recovery from these ashes may prove to be economic.
Potencjalne źródła pierwiastków ziem rzadkich są poszukiwane w świecie przez wielu badaczy. Wśród tych źródeł rozpatrywany jest popiół z węgla uzyskiwany w wysokich temperaturach (HTA). Celem artykułu była ocena wysokotemperaturowych popiołów (HTA) pochodzących ze spalania węgla kamiennego warstw rudzkich z KWK Pniówek, pod kątem ich wykorzystania jako alternatywnego źródła REY. Badaniom poddano 13 próbek popiołów HTA uzyskanych ze spalenia węgla o średnim stopniu uwęglenia B. Zgodnie z klasyfikacją chemiczną popiołów HTA , badane próbki popiołów zaklasyfikowano do następujących typów: krzemianowo-glinowych, krzemianowo-glinowo-wapniowych, krzemianowoglinowo-żelazowo-wapniowych, wapniowo-krzemianowo-glinowych, żelazowo-wapniowokrzemianowo-glinowych, żelazowo-krzemianowo-glinowych. Badania wykazały, że zawartość pierwiastków ziem rzadkich REY w badanych próbkach popiołów HTA charakteryzuje się dużą zmiennością. Średni udział REY w analizowanych popiołach jest 2,5 razy większy od średniej dla złóż światowych (404 ppm). Wśród pierwiastków ziem rzadkich największy udział mają pierwiastki lekkie LREY. Najmniejszym udziałem charakteryzują się pierwiastki ciężkie HREY. Porównanie zawartości poszczególnych pierwiastków ziem rzadkich w próbkach popiołów HTA i w UCC wykazało, że jest ona prawie do 20 razy większa niż w UCC. Krzywe normalizacyjne wyznaczone dla wszystkich próbek w całym swoim zakresie znajdują się powyżej poziomu odniesienia i są to krzywe typu M-H lub typu M-L. Przedstawione dane wskazują, że analizowane próbki popiołów należy uznać za obiecujące surowce REY. Uwzględniając fakt, że w 7 z 13 analizowanych próbek popiołu zawartość REY jest wyższa niż 800 ppm, odzysk REY z tych popiołów może okazać się ekonomiczny.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2018, 34, 3; 135-150
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Optimising the management of mining waste by means of Sentinel-2 imagery: a case study in the Joda West Iron and Manganese Mine (India)
Autorzy:
Guglietta, Daniela
Belardi, Girolamo
Passeri, Daniele
Salvatori, Rosamaria
Ubaldini, Stefano
Casentini, Barbara
Trapasso, Francesca
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1839054.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Główny Instytut Górnictwa
Tematy:
mining waste
critical raw materials
remote sensing
iron
manganese
mine management
odpady wydobywcze
surowce krytyczne
teledetekcja
żelazo
mangan
zarządzanie kopalnią
Opis:
A smart economy minimizes the production of waste from mining activities and reuses waste as a potential resource, with the goal of moving towards a near-zero waste society. This paper presents integrated multidisciplinary methodology in order to optimise the management of mining waste. The test site is the FeeMn mine in Odisha (India). The mining waste present in the mine has been collected and afterwards X-Ray Powder Diffraction, X-Ray Fluorescence and spectral signatures analysis have been performed for mineralogical, chemical and spectral characterization of the materials. Finally, the classification and mapping of the characterized mining waste was carried out by Sentinel-2A image.
Źródło:
Journal of Sustainable Mining; 2020, 19, 1; 22-32
2300-1364
2300-3960
Pojawia się w:
Journal of Sustainable Mining
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 24

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies