Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "XIX-XX w." wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-7 z 7
    Tytuł:
    Opowiadanie „naukowe” – gatunek literacki czy popularnonaukowy? Charakterystyka genologiczna
    Autorzy:
    Gajda, Anetta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022842.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-02
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    opowiadanie naukowe
    genologia lingwistyczna i literaturoznawcza
    klasyfikacja gatunków popularnonaukowych
    przełom XIX i XX w.
    scientific story
    linguistic and literary genetics
    classification of popular science genre
    turn of the XIX and XX century
    Opis:
    Artykuł przedstawia analizę genologiczną przeznaczonych dla młodzieży opowiadań naukowych z przełomu XIX i XX w., których autorami byli wybitni uczeni, a zarazem popularyzatorzy tego okresu. Autorka wskazuje na cechy typowe dla gatunków narracyjnych, a jednocześnie elementy charakterystyczne dla tekstów naukowych. Udowadnia, iż elementy typowe dla piśmiennictwa artystycznego są podporządkowane funkcji poznawczej i uprzystępniającej. Dokonuje ponadto próby umiejscowienia badanego gatunku wśród tekstów popularyzujących wiedzę naukową, uwzględniając teorię podobieństwa rodzinnego L. Wittgensteina i zaliczając badane teksty o charakterze hybrydalnym do rodziny gatunków (obok czytanek, bajek, gawęd) paraliterackich, służących popularyzacji nauki wśród dzieci i młodzieży. Rodzina ta — według autorki — jest rodziną pokrewną dla grupy gatunków popularnonaukowych (takich jak: monografia popularnonaukowa, artykuł popularnonaukowy, wykład popularnonaukowy, odczyt popularnonaukowy, pogadanka), przeznaczonych dla osób, które ukończyły szkołę podstawową oraz dla samouków.
    The article presents a genological analysis of scientific stories dedicated to young people from the turn of the XIX and XX century whose authors were both eminent scholars and promoters of this period. The author points out features typical for narrative genres and at the same time elements characteristic for scientific texts. She proves that typical elements of artistic literature are subordinated to the cognitive and facilitating function. Moreover, the author attempts to organise/classify texts which popularise scientific knowledge taking into account the theory of family similarity of L. Wittgenstein and including the studied texts of a hybrid nature into the family of genres (next to reading books, stories, tales) of paraliterary texts aimed at popularising science among children and young people. According to the author, this family is related to a group of popular science genres (such as popular science: monograph, article, lecture, talk) intended for people who graduated from primary school and autodidacts.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2020, 54; 109-122
    0208-6077
    2450-0119
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Środowisko inteligencji radykalnej na przełomie XIX i XX wieku. Próba portretu
    The environment of radical intelligentsia at the turn of 19th and 20th century. An attempt at a portrait
    Autorzy:
    Sikorska-Kowalska, Marta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687494.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    inteligencja
    socjalizm
    przełom XIX i XX w.
    portret zbiorowy
    intelligentsia
    socialism
    the turn of the 19th and 20th centuries
    collective portrait
    Opis:
    The activists of socialist movement in 19th century underlined that it was created by inteligentsia. In memories we can find a characterisation of several types of inteligentsia and motives which led them to such radical ideological choices. When we try to characterize an environment of radical inteligentsia we are necessarily involved into questions concerning patriotism, independence and Polish nationality. Very important is the relationship to left wing and socialism. Leaving leftism and searching for new ideas was typical for the “generation of disobedient”. Investigation of biographies of leftist political activists, scientists and philanthropists show outstanding people, strongly engaged in social work for a class or local community. Members of radical inteligentsia are often outstanding scientists who additionaly realised social work on great scale. In particular, they realised educational activity, and wide popularisation of severalkinds of knowledge. This attempt at devising a portrait of radical inteligentsia is showing the complex character of biographies of many members of this group. We try to provide an answer for the question: what was the ideological nexus of this generation.
    XIX-wieczni uczestnicy polskiego ruchu socjalistycznego wyraźnie podkreślali, że został on zbudowany przez inteligencję. We wspomnieniach polskich socjalistów odnajdziemy charakterystykę typów polskiej inteligencji, która przystąpiła do socjalizmu. Odnajdziemy również motywy wyboru radykalnej drogi ideowej.Próba charakterystyki środowiska radykalnej inteligencji, którą łączyły poglądy lewicowe, zawiera pytania o tożsamość, patriotyzm, stosunek do socjalizmu, niepodległości i polskości. Ważny jest również stosunek do lewicowości i trwałość związków z socjalizmem, bowiem odchodzenie od lewicowych zasad, poszukiwanie nowych dróg ideowych, było typowe dla „pokolenia niepokornych”, którzy często młodzieńcze ideały zamieniali na inne postawy i poglądy. Badania biografii lewicowych działaczy politycznych, społeczników, uczonych, ukazują sylwetki ludzi wybitnych, ideowych, zaangażowanych na bardzo szeroką skalę w pracę na rzecz danej warstwy społecznej czy lokalnej wspólnoty. W grupie radykalnej inteligencji, zorientowanej lewicowo odnajdujemy wybitnych uczonych, intelektualistów, którzy pracę polityczną łączyli z realizacją misji społecznej. Prowadzili często szeroko zakrojoną działalność oświatową, byli popularyzatorami wiedzy z różnych dziedzin. Próba skreślenia portretu socjologicznego środowiska radykalnej inteligencji, ma na celu ukazanie złożoności biografii przedstawicieli tego pokolenia. Ma stanowić próbę odpowiedzi na pytanie co było spoiwem tego pokolenia, jaki był klucz ideowy, który łączył radykalną, socjalistyczną, postępową inteligencję polską.
    Źródło:
    Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku; 2018, 19; 33-50
    2450-6796
    Pojawia się w:
    Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O problemach i zadaniach lekarzy prowincjonalnych ziem Królestwa Polskiego w opinii „Czasopisma Lekarskiego” przełomu XIX i XX w.
    Problems and responsibilities of provincial doctors in the Kingdom of Poland as described in “Czasopismo Lekarskie” (“Medical Journal”) at the turn of the twentieth century
    Autorzy:
    Paciorek, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2089503.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    provincial doctors
    Kingdom of Poland
    turn of the twentieth century
    Czasopismo Lekarskie
    Medical Journal
    lekarze prowincjonalni
    ziemie Królestwa Polskiego
    przełom XIX i XX w.
    Opis:
    The article relies on press reports of provincial doctors published in “Czasopismo Lekarskie” (“Medical Journal”) in the years 1899-1908, and reflects the concerns and problems of the then environment of rural and small-town doctors on the Polish lands. According to the reports, there were two groups of concerns: the first was gaining the trust of the rural people who, for various reasons, at the beginning of the 20th century preferred to get help from quacks, herbalists, healers, and barber-surgeons rather than to seek advice from ‘genuine doctors’. In the period under investigation, the provincial doctor ceased to be a ‘gentlemen’ doctor; thus, their material situation changed radically. The problem was not only numerous visits to distant villages or towns, constant readiness to provide assistance often in extreme situations or work in challenging conditions, but also issues of unfair competition, lack of solidarity between doctors, problems related to non-standardised medical fees, the issue of choosing medicaments (either cheap or expensive), or a great need for cyclical training. This problem was to be dealt with by regional medical societies. The doctor in the province needed to be a specialist in many fields of medicine. Showing incompetence towards a sick peasant was one of the reasons why doctors were losing their authority, but it also undermined confidence in contemporary medicine, thereby pushing the rural population into the hands of quacks and barber-surgeons. The second issue, closely related to the first one, is the improvement of the provincial doctor’s self-image, which involved constant education and, above all, learning about the psychology and specificity of the behaviour of the rural people. In the press of the period, this topic was brought up by Władysław Biegański, Franciszek Grodecki, Teodor Dunin, Franciszek Wychowski, Antoni Kędzierski, Antoni Troczewski, Witold Chodźko, et al.
    Źródło:
    Kwartalnik Historii Nauki i Techniki; 2020, 65, 3; 59--75
    0023-589X
    2657-4020
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zgony i ich uwarunkowania w parafii farnej w Rzeszowie w latach 1876–1913 w kontekście pierwszego przejścia demograficznego
    Deaths and their Considerations in the Rzeszów Parish between the Years 1876–1913 in the Context of the First Demographic Transition
    Autorzy:
    Rejman, Sabina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1367937.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    deaths
    parish registers
    the first demographic transition
    Galicja
    Rzeszów
    the turn of 20th century
    zgony
    księgi metrykalne
    pierwsze przejście demograficzne
    przełom XIX i XX w.
    Opis:
    W artykule scharakteryzowano zgony w rzeszowskiej parafii farnej w Rzeszowie w latach 1876–1913 na podstawie ksiąg metrykalnych. Zwrócono uwagę na te aspekty, które mogły potwierdzić (lub nie) zjawisko pierwszego przejścia demograficznego, które dokonywało się w Galicji na przełomie XIX i XX wieku i polegało na spadku natężenia najpierw zgonów, później urodzeń, czasowym wysokim przyroście naturalnym i w końcowej fazie na ukształtowaniu się jego wartości na niewysokim, stabilnym poziomie. Analizie poddano następujące zagadnienia: liczbę ludności w parafii, liczbę zgonów, współczynnik zgonów, urodzenia martwe; strukturę zgonów według płci, wieku i przyczyn zgonów; średnią wieku zmarłych. Posłużono się metodami statystycznymi.
    The article presents deaths in the Rzeszów parish between the years 1876–1913, based on the parish register. Attention was paid to facts, which could confirm (or deny) the process of the first demographic transition. This took place in Galicja at the turn of the 20th century and was marked by a decrease in death intensity, a subsequent increase in birth rate followed by temporary high population growth, only to establish a low, stable level in the final phase. The analysis takes into account the population of the parish, the number of deaths, death rate, stillbirths, structure of deaths according to sex, age and causes of death, along with the average age of the deceased. Statistical methods were used.
    Źródło:
    Przeszłość Demograficzna Polski; 2018, 40; 245-272
    0079-7189
    2719-4345
    Pojawia się w:
    Przeszłość Demograficzna Polski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rola towarzystw kulturalno-społecznych w kultywowaniu przeszłości na przykładzie Krakowa i Warszawy – próba porównania
    Autorzy:
    Sznapik, Adrianna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2036248.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    cultural and social associations
    Kraków
    Warsaw
    turn of nineteenth and twentieth century
    the past
    protection of cultural heritage
    towarzystwa kulturalno-społeczne
    Warszawa
    przełom XIX i XX w.
    przeszłość
    ochrona dziedzictwa kulturowego
    Opis:
    W artykule podjęto próbę porównania działalności trzech wybranych towarzystw krakowskich (Towarzystwo Upiększania Miasta Krakowa i Okolic, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa oraz Towarzystwo Opieki nad Polskimi Zabytkami Kultury i Sztuki) i trzech wybranych towarzystw warszawskich (Towarzystwo Miłośników Historii, Polskie Towarzystw Krajoznawcze i Towarzystw Opieki nad Zabytkami Przeszłości) na przełomie XIX i XX w. pod kątem ich stosunku do przeszłości, udziału w jej kultywowaniu i promowaniu w obydwu ośrodkach miejskich.
    The article seeks to present a comparative analysis of three selected associations based in Kraków (Association for the Embellishment of Kraków and Its Environs, Association of Lovers of Kraków’s History and Heritage, and Association for the Care of Polish Cultural and Artistic Heritage) and three selected associations from Warsaw (Association of Lovers of History, Polish Tourist Association, and Association for the Care of Heritage of the Past) active at the turn of the nineteenth and the twentieth century, with emphasis put on their attitudes towards the past and contributions to its cultivation and promotion in both urban centers.
    Źródło:
    Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2020, 81; 49-72
    0080-3634
    Pojawia się w:
    Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zagadnienia społeczno-gospodarcze wsi w okolicach Szadku na łamach prasy kaliskiej w drugiej połowie XIX w. i na początku XX w.
    Socio-economic aspects of the villages near Szadek, based on the Kalisz press in the second half of the 19th century and at the beginning of the 20th century
    Autorzy:
    Figlus, Tomasz
    Cepil, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2028710.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-10
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Szadek
    wieś
    zagospodarowanie przestrzenne
    historia gospodarcza
    geografia historyczna
    prasa
    Kalisz
    przełom XIX i XX w.
    village
    spatial development
    economic history
    historical geography
    press
    turn of the 19th and 20th centuries
    Opis:
    Artykuł prezentuje wyniki badań dotyczących wymiaru przestrzennego wybranych aspektów życia społeczno-gospodarczego wsi w okolicach Szadku w drugiej połowie XIX w. i na początku XX w. Analizę przeprowadzono na podstawie kwerendy artykułów i notatek zamieszczonych na łamach dwóch czasopism prowincjonalnych wydawanych w badanym okresie: „Kaliszanin” i „Gazeta Kaliska”. Okazało się, że zawierają one wiele wartościowych danych, często nieuchwytnych w świetle innych typów źródeł historycznych. Badania pozwoliły ukazać główne kierunki przeobrażeń oraz różnorodność problemów odnoszących się do kwestii społeczno-kulturowych, działalności gospodarczo-agrarnej oraz stosunków własnościowych na analizowanym obszarze, a pośrednio możliwe było nakreślenie sytuacji panującej na obszarach wiejskich w zaborze rosyjskim w okresie pouwłaszczeniowym.
    The article presents the results of research on the spatial dimension of selected aspects of socio-economic life in the countryside around Szadek in the second half of the 19th century and at the beginning of the 20th century. The analysis was carried out on the basis of a query of articles and notes from two provincial magazines published in the analyzed period: “Kaliszanin” and “Gazeta Kaliska”. It turned out that they contain a lot of valuable data, often unavailable in other types of historical sources. The research allowed to show the main directions of transformations and the variety of problems relating to socio-cultural issues, economic and agrarian activity and ownership relations in the analyzed area, and indirectly gave an opportunity to present the situation in rural areas in the Russian partition in the period after the enfranchisement of peasants.
    Źródło:
    Biuletyn Szadkowski; 2021, 21; 51-69
    1643-0700
    Pojawia się w:
    Biuletyn Szadkowski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Powiat ostrołęcki w guberni łomżyńskiej
    Ostrołęcki County in Łomżyński Province
    Autorzy:
    Dobroński, Adam Czesław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2168310.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-15
    Wydawca:
    Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    Powiat ostrołęcki
    przełom XIX i XX w.
    chłopi
    drobna szlachta
    folwarki
    osady
    Żydzi
    zmiany gospodarczo-społeczne
    kryzys agrarny
    gub. łomżyńska.
    District of Ostrołęcki
    the turn of the 19th and 20th centuries
    peasants
    nobles
    manors
    villages
    Jews
    economic and social change
    agricultural crisis
    gub. Lomżyńska
    Opis:
    W powiecie ostrołęckim, wchodzącym w skład gub. łomżyńskiej, znajdowały się: miasto Ostrołęka, trzy osady (Czerwin, Goworowo, Myszyniec) oraz 11 gmin (Czerwin, Dylewo, Goworowo, Myszyniec, Nakły, Nasiadki, Piski, Rzekuń, Szczawin, Troszyn, Wach). Gminy te można podzielić nieprecyzyjnie na chłopskie (kurpiowskie) i drobnoszlacheckie, a ponadto uwzględnić należy folwarki (pogarszała się kondycja ekonomiczna wielkiej własności) i mieszkańców wyznania mojżeszowego dominujących w miasteczkach. Dokonałem przeglądu gmin i osad, wykorzystując dane opublikowane przez Warszawski Komitet Statystyczny w 1891 r. Większe obszarowo gospodarstwa posiadała drobna szlachta, natomiast wyżej oszacowano wartość domów mieszkalnych zamieszkałych przez chłopów. Wciąż wiemy zbyt mało o relacjach włościańsko-szlacheckich, zwłaszcza we wsiach zamieszkałych przez obie społeczności, a tych przybywało. W opisanych latach kryzys agrarny utrudniał wprowadzanie zmian w sposobie gospodarowania i słabo jeszcze zaznaczało się ożywienie społeczno-kulturowe we wsiach kurpiowskich. Do danych statystycznych, opatrzonych komentarzami, dołączyłem fragmenty nieopublikowanego artykułu prof. Juliusza Łukasiewicza, który zaprezentował przemiany ekonomiczne w gub. łomżyńskiej w latach 1870-1904. Na tle całej guberni pow. ostrołęcki wykazywał wiele cech charakterystycznych: mały procent gruntów ornych i słabe gleby, a duży udział łąk; przeciętnie większe obszarowo gospodarstwa; powolne tempo wymiany narzędzi i sprzętów rolniczych; zaniedbania w pracach melioracyjnych i komasacji; dbałość o hodowlę zwierząt i ptactwa domowego, wyższy udział upraw ziemniaków, także na ugorach w systemie trójpolówki. Wydaje się, że w tym okresie miasto Ostrołęka w niewielkim stopniu wpływało na przemiany na terenach wiejskich, zwłaszcza w bardziej oddalonych gminach.
    In the Ostrołęcki region, which belongs to Łomża Province, consisted of the town of Ostrołęka, three settlements (Czerwin, Goworowo, Myszyniec) and 11 municipalities (Czerwin, Dylewo, Goworowo, Myszyniec, Nakły, Nasiadki, Piski, Rzekuń, Szczawin, Troszyn, Wach). These congregations can be divided inaccurately into peasant (Kurpie) and petty-noble communities, but also the manors (the economic situation of large estates deteriorated) and the inhabitants of the Mosaic faith, who predominate in the cities, must be taken into account. I checked the municipalities and settlements on the basis of data published in 1891 by the Statistical Committee of Warsaw. Larger farms were owned by petty nobles, while the value of houses inhabited by peasants was estimated much higher. We still know too little about aristocratic relations, especially in the villages inhabited by both communities. In the years described, the agricultural crisis hampered the changes in the economy, and the socio-cultural upswing in the Kurpie villages was still weak. To the statistical data with commentaries, I have attached excerpts from an unpublished article by Prof. Juliusz Łukasiewicz, who presented the economic chang es in Gub. Lomżyńska in the years 1870-1904. The region of Ostrołęka had many characteristics: a low percentage of arable land and poor soils, and a high percentage of meadows; on average, larger farms; slow replacement of agricultural equipment; negligence in drainage and commassation work; the maintenance of the breeding of domestic animals and domestic birds, higher proportion of potato cultivation, also on fallow land in the system of tripod buckets. During this period, the town of Ostrołęka seems to have had little influence on the transformation of rural areas, especially in the more remote municipalities.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego; 2022, zeszyt, XXXVI; 110-125
    0860-9608
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-7 z 7

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies