Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "ruszenie" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-11 z 11
    Tytuł:
    Szabla i krucyfiks. Działalność wojskowa Jana Zapolskiego - Opata Lędzkiego
    Autorzy:
    Staręgowski, Bartosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1205670.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-31
    Wydawca:
    Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
    Tematy:
    chorągiew
    Koło
    krucyfiks
    opat
    pospolite ruszenie
    powstanie chłopskie
    szabla
    Zapolski
    Opis:
    Zagadnienie dotyczące służby wojskowej przedstawicieli duchowieństwa jest zjawiskiem dość rzadkim i wydawać by się mogło kontrowersyjnym. Według doktryny pochodzącej jeszcze z czasów średniowiecza, księżom nie wolno było przelewać krwi. Nie zmienia to jednak faktu, że historia zna przypadki duchownych, którzy służyli w wojsku i to nie tylko jako kapelani. Życiorys księdza-opata Jana Zapolskiego wpisywałby się doskonale w to zagadnienie. W 1651 r. podczas gdy gros szlachty wielkopolskiej ruszył na wyprawę pod Beresteczko, Zapolski korzystając z posiłków lokalnych duchownych, rozbił siły chłopskie planujące zorganizowanie powstania ludowego. W czasie potopu szwedzkiego, gdy Szwedzi zagrozili Rzeczpospolitej, Wielkopolsce i Kościołowi katolickiemu, prowadził działania wojskowe przeciwko nim, oblegając i zdobywając Koło, a następnie biorąc udział ze swoją chorągwią w wyprawie na marchię brandenburską w 1656 r. Rejestr popisowy jego chorągwi zachował się do dziś i dzięki niemu możemy zapoznać się z jej dokładną strukturą.
    Źródło:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2020, 134; 151-168
    0137-3218
    2720-0590
    Pojawia się w:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O małym pospolitym ruszeniu : kilka współczesnych refleksji
    "Small" mass levy : a few words of contemporary reflection
    Autorzy:
    Stankiewicz, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/120206.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Akademia Sztuki Wojennej
    Tematy:
    pospolite ruszenie
    doktryna obronna
    Fredro Andrzej Maksymilian
    merkantylizm
    myśl wojskowa
    historia wojska
    popular uprising
    defence doctrine
    mercantilism
    military thought
    military history
    Opis:
    Posługując się z konieczności ograniczoną wiedzą i czerpiąc z tradycji i historii, pragnę zasygnalizować wybrane fragmenty doktryny obronnej zawarte w traktatach Andrzeja Maksymiliana Fredry (ok. 1620-1679), wybitnego działacza i uczonego, nawiązując do koncepcji polskiego merkantylizmu, wpływów obcej myśli militarnej i przykładów rozwiązywania problemów obronności w skali makro i mikro, od dyplomacji i polityki po logistykę wojskową sięgającą pojedynczego żołnierza. Zamierzam treść artykułu ująć w krótkich tezach o tradycjach pospolitego ruszenia i omawiając działalność Fredry i treść jego traktatów. Pamiętając o znaczeniu pytania o pożytki płynące z przypominania doświadczeń, ryzykuję kilka ocen.
    Examples found in the general and Polish history, concerning the institution of mass levy, point to its basic problem – the necessity to determine the size of citizens mobilization proper for the foreseen threat. Common conscription was used rarely, in extreme situations of total defeat and propaganda was usually at the lost position. In this article I made a short analysis of the set of concepts of the ‘small mass levy’ as it was seen by Andrzej Maksymilian Fredro (circa 1620-1679), statesman and practitioner using his broad knowledge. His presentation of the rules of such a doctrine was based on the elements of mercantilism doctrine, physiocracy and in connection with military science – it developed the method of economy and military logistics. Being forced to use limited knowledge and culling from tradition and history, I would like to put emphasis on the chosen pieces of defence doctrine incorporated in the tractates of Andrzej Maksymilian Fredro (about 1620-1679), a prominent activist and scholar, alluding to the concept of Polish mercantilism, the influence exerted by foreign military thought and the examples of solving defence problems on the macro- and micro-scale, starting from diplomacy and politics and ending at the military logistics pertaining to every single soldier. What I intend to do is to present the content of the article in short theses concerning the tradition of mass levy and deliberating on Fredro’s activity and his tractates. Keeping in mind the question concerning the benefits stemming from the process of recalling experiences, I take the risk of some assessment.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe AON; 2015, 1(98); 182-204
    0867-2245
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe AON
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wojsko Wielkiego Księstwa Litewskiego w epoce bitwy pod Kleckiem
    The Grand Duchy of Lithuania Troops in Times of the Battle of Kletsk
    Autorzy:
    Kazakou, Aliaksandr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2131663.pdf
    Data publikacji:
    2020-09-19
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    armed forces
    mass levy
    hospodar courtiers
    weaponry
    Grand Duchy of Lithuania
    wojsko
    pospolite ruszenie
    dworzanie hospodarscy
    uzbrojenie
    Wielkie Księstwo Litewskie
    Opis:
    Artykuł koncentruje się na zagadnieniach organizacji i uzbrojenia oddziałów litewskich, które pokonały Tatarów w bitwie pod Kleckiem w 1506 r., na tle systemu militarnego Wielkiego Księstwa Litewskiego na przełomie XV i XVI stulecia.
    The article is devoted to the organisation and armament of the forces that defeated the Tatars in the Battle of Kletsk of 1506, presented against the background of the military system of the Grand Duchy of Lithuania at the end of the fifteenth and in the early sixteenth century.
    Źródło:
    Rocznik Lituanistyczny; 2020, 6; 55-75
    2450-8454
    2450-8446
    Pojawia się w:
    Rocznik Lituanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kompania pospolitego ruszenia Jana Piotra Opalińskiego – rejestr popisowy pod Beresteczkiem z 1651 roku
    Jan Piotr Opaliński’s company in the levèe en masse – muster roll at Beresteczko in 1651
    Autorzy:
    Staręgowski, Bartosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/11364382.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-22
    Wydawca:
    Archiwum Główne Akt Dawnych
    Tematy:
    Beresteczko
    bitwa
    Jan Piotr Opaliński
    pospolite ruszenie
    rejestr popisowy
    Wielkopolska
    battle
    levèe en masse
    muster roll
    Opis:
    Rejestry popisowe pospolitego ruszenia są jednym z najcenniejszych źródeł dla historyków zajmujących się historią wojskową i społeczną oraz prozopografią i genealogią. Źródła te dostarczają wiedzy o organizacji wypraw pospolitego ruszenia. W 1651 r. na wojnę z Kozakami zaporoskimi zorganizowano jedną z największych tego typu ekspedycji. Brały w niej udział również wojska z województw bezpośrednio niezagrożonych działaniami zbrojnymi. Z Wielkopolski były to województwa poznańskie i kaliskie. Wyprawę z województwa kaliskiego przygotowywał kasztelan kaliski Jakub Rozdrażewski. Jedną z grup, która najwcześniej dotarła pod Beresteczko (26 VI 1651 r.) była kompania podczaszego koronnego Jana Piotra Opalińskiego. Publikowany rejestr jest dowodem na to, że niewielka część wielkopolskich sił pospolitego ruszenia dotarła na miejsce koncentracji wojsk w terminie i wzięła udział w bitwie pod Beresteczkiem.
    Levèe en masse muster rolls are one of the most valuable sources for historians dealing with military and social history as well as prosopography and genealogy. These sources provide knowledge about organization of expeditions of the levèe en masse. In 1651 one of the largest expeditions of this kind was organized for the war with Zaporozhian Cossacks. It also included troops from voivodships that were not directly threatened by military action. These included Poznań and Kalisz voivodships from Wielkopolska. The Kalisz voivodship expedition was organized by the castellan of Kalisz, Jakub Rozdrażewski. One of the groups that reached Beresteczko the earliest (26th June 1651) was the company of the Crown Cupbearer Jan Piotr Opaliński. The published muster roll proves that a small part of Wielkopolska's forces reached the place of assembly on time and took part in the Battle of Beresteczko.
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Archivistica; 2021, 28; 165-173
    0860-1054
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Archivistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sejmiki ekspedycyjne Zgromadzenia szlacheckie w czasie wypraw pospolitego ruszenia (na przykładzie 1672 roku)
    The expeditionary dietines (sejmiks) Noblemen’s assemblies during the mass levy expeditions (based on an example of the year 1672)
    Autorzy:
    Wierzbicki, Leszek A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/666207.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    sejmiki
    ekspedycje
    szlachta
    pospolite ruszenie
    popisy
    dietines
    expeditionary dietines
    noble mass levy
    nobility
    Opis:
    Noblemen’s assemblies that took place during the expeditions of the noble mass levy (Polish pospolite ruszenie) should in fact fall under the category of dietine (sejmik), and not congress or rally. Included in that group ought to be only those dietines that proceeded during the mass levy excursions. As opposed to other dietines, whose participants traditionally gathered in churches, castles, or town halls, the expeditionary dietines took place “in the field,” that is, under the open sky. The expeditionary dietines were carried out at each stage of mass levy expeditions and the noblemen gathered in a camp to partake in them. Especially important for this kind of dietines was the year 1672, when the Crown’s final mass levy expedition of the 17th century was undertaken. From the moment of popisy(a show of levies’ military force), which mostly took place in August, up until the return from themain military camp near Lublin during the first half of November 1672, the noblemen many a timeassembled in expeditionary dietines. Subsequent expeditionary dietines were called over the periodof interregnum of the years 1696-1697, when electoral mass levy gathered.
    Zgromadzenia szlacheckie, które odbywały się w trakcie wypraw pospolitego ruszenia, powinno określać się jako sejmiki, nie zaś jako zjazdy. W odróżnieniu od innych sejmików, które zbierały się tradycyjnie w kościele, na zamku czy też w ratuszu, sejmiki ekspedycyjne miały miejsce „w polu”, czyli pod gołym niebem. Odbywały się one na wszystkich etapach wypraw pospolitego ruszenia, gromadziła się na nich szlachta zebrana w obozie. W przypadku tego rodzaju sejmików szczególnie ważną datą jest rok 1672, kiedy miała miejsce ostatnia w XVII wieku wyprawa pospolitego ruszenia koronnego. W późniejszym czasie sejmiki ekspedycyjne zwoływano dopiero podczas bezkrólewia z lat 1696-1697, kiedy to zebrało się pospolite ruszenie elekcyjne.
    Źródło:
    Wieki Stare i Nowe; 2019, 14, 19; 88-97
    1899-1556
    2353-9739
    Pojawia się w:
    Wieki Stare i Nowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wojska obrony terytorialnej w historii Polski (wybrane problemy)
    Territorial defence forces in Polish history (selected issues)
    Autorzy:
    Sokół, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/556872.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
    Tematy:
    armia obywatelska
    obrona terytorialna
    Obrona Terytorialna Kraju
    pospolite ruszenie
    system obrony państwa
    wojska obrony terytorialnej
    civic army
    common move
    state defence system
    territorial defence
    territorial defence forces
    Territorial Defence of the Country
    Opis:
    Celem poniższego opracowania jest uzasadnienie tezy, że różne formy obrony terytorialnej istniały przez wiele wieków historii Polski. Obrona terytorialna na ogół skutecznie wzmacniała potencjał obronny państwa polskiego. Na wysoką ocenę zasługuje organizacja i funkcjonowanie obrony terytorialnej w okresie monarchii piastowskiej. Obrona terytorialna sprawdzała się w przeciwdziałaniu zagrożeniom w okresie XVI i XVII wieku. Brak regularnej armii rekompensowany był wojskami organizowanymi terytorialnie w okresie powstań narodowych oraz w czasie okupacji niemieckiej po klęsce wrześniowej. Wojska obrony terytorialnej były częścią sił zbrojnych w okresie Polski Ludowej oraz pierwszych lat III Rzeczypospolitej. Uchwalona 16 listopada 2016 r. ustawa stworzyła ramy prawne dla odbudowy obrony terytorialnej i utworzenia piątego w Siłach Zbrojnych RP rodzaju wojsk – Wojsk Obrony Terytorialnej.
    The purpose of this article is to justify the thesis that various forms of territorial defence have existed for many centuries of Polish history. Territorial defence generally effectively strengthened the defence capabilities of the Polish state. The organization and operation of territorial defense in the period of the Piast monarchy deserves a high rating. Territorial defense effectively counteracted the dangers of the 16th and 17th centuries. The lack of a regular army was compensated by troops organized territorially during the Polish national uprising. Similarly during the German occupation during World War II. Territorial defense forces were part of the armed forces during the Polish People’s Republic. They existed during the first years of modern Poland. The law of 16 November 2016 created a legal framework for the reconstruction of territorial defense. A fifth type of troops in the Armed Forces of the Republic of Poland was formed – the Army of Territorial Defense.
    Źródło:
    Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka; 2017, 3; 317-330
    1899-6264
    2451-0718
    Pojawia się w:
    Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Weterani Insurekcji Kościuszkowskiej w powstaniu 1806 roku w Wielkopolsce
    Veterans of the Kościuszko Uprising in the uprising of 1806 in Greater Poland
    Autorzy:
    Dudziński, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2027318.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Centralna Biblioteka Wojskowa im Marszałka Józefa Piłsudskiego
    Tematy:
    Chłapowski
    Dąbrowski
    dywersja
    Fouché
    insurekcja
    kwestia polska
    Kościuszko
    Le Publiciste
    Napoleon
    odezwa
    pospolite ruszenie
    powstanie
    rekrutacja
    Wojsko Polskie
    Wybicki
    Appeal
    diversion
    Insurrection
    mass mobilisation
    Polish army
    recruitment
    the Polish issue
    uprising
    Opis:
    Upadek Rzeczypospolitej po powstaniu z 1794 roku nie przesądził o zaniechaniu dążeń niepodległościowych przez uczestników Insurekcji Kościuszkowskiej. Po zwycięstwach na polach Jeny i Auerstädt 14 października 1806 roku armia francuska była zmęczona i mogła nie sprostać ofensywie prusko-rosyjskiej. Na dawnych ziemiach polskich wciąż znajdowały się resztki armii pruskiej, co wysuwało na pierwszy plan kwestię zaangażowania Polaków przeciwko Prusom oraz wspierającej je Rosji w zamian za niejasną obietnicę przywrócenia Polakom bytu politycznego. Do zorganizowania dywersji na tyłach przeciwnika wybrano pełniącego funkcję generalnego inspektora kawalerii włoskiej generała Jana Henryka Dąbrowskiego, twórcę Legionów Polskich we Włoszech. W Wielkopolsce generał był otaczany szacunkiem, który zdobył podczas Insurekcji Kościuszkowskiej w 1794 roku. Chcąc pozyskać Polaków do realizacji własnych celów politycznych, Napoleon postanowił wykorzystać autorytet Tadeusza Kościuszki, silnie związanego z tradycją francuskiego i amerykańskiego Oświecenia. Kościuszko nie ufał deklaracjom Napoleona, nie stanął na czele Legionów Polskich, choć często występował w roli mentora wobec władz francuskich. Zdecydowanie odmówił także firmowania działań w Wielkopolsce. Jego sceptycyzm wzmacniało stanowisko dyplomacji francuskiej względem insurekcji z 1794 roku. Instrumentalne traktowanie polskich przywódców potwierdzają zarówno nieuczciwe działania dyplomacji francuskiej, jak i zachowana korespondencja Napoleona. Ogłoszenie powstania w Wielkopolsce, entuzjastycznie przyjęte przez mieszkańców miast, spotykało się z nieufnością części społeczeństwa. Reaktywowano instytucję pospolitego ruszenia szlachty, wzorem insurekcji przeprowadzono pobór w systemie kantonalnym. Dowództwo tworzonych formacji często powierzano oficerom z przeszłością insurekcyjną, którzy oprócz autorytetu moralnego reprezentowali ciągłość tradycji. Mimo że w epizodzie z 1806 roku pozostaje dostatecznie wiele niewiadomych, nie tylko w odniesieniu do postawy polskiego społeczeństwa, ale i działań dyplomacji francuskiej, skala zaangażowania weteranów Insurekcji Kościuszkowskiej w kolejną szansę odbudowy Rzeczypospolitej wpisuje się na trwałe do pamięci historycznej.
    The fall of the Polish-Lithuanian Commonwealth after the uprising of 1794 did not mean that Poles abandoned their independence efforts. In most political circles, there was a growing awareness that the hopes for regaining sovereignty should be tied to the political actions of France and the victorious Napoleon Bonaparte. After the victories on the fields of Jena and Auerstädt on October 14, 1806, the French army was tired and could not cope with the Prussian-Russian offensive. The remnants of the Prussian army remained on the former Polish territories, which made the French think of the possibility of an armed engagement of the Poles against them, in exchange for a vague promise of restoring Poland’s political existence. General Jan Henryk Dąbrowski, founder of the Polish Legions in Italy, was chosen to organize a diversion in the enemy’s rear. In Greater Poland (Wielkopolska) the general was highly respected as a hero of the Kościuszko insurrection of 1794. Napoleon, wanting to win Poles over to his own political goals, decided to use the authority of Tadeusz Kościuszko, who turned out to be sceptical of French promises. The instrumental attitude towards the Polish leaders was confirmed both by the dishonest actions of French diplomacy and by Napoleon’s preserved correspondence. The announcement of the uprising in Greater Poland, which was enthusiastically welcomed by the urban population, was met with distrust by part of the society. The institution of the nobility’s mass mobilisation and conscription in the cantonal system were reactivated. The command of the created formations was often entrusted to officers with insurrection past, who in addition to moral authority, represented the continuity of tradition. Although there are many unknowns connected with the 1806 uprising, not only with regard to the attitude of the society, but also as far as the actions of French diplomacy are concerned, the scale of involvement of the Kościuszko Insurrection veterans in the next chance to rebuild the Republic of Poland has become a permanent part of historical memory.
    Źródło:
    Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej; 2021, 1(15); 49-60
    2354-0435
    2719-8618
    Pojawia się w:
    Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rejestr pospolitego ruszenia powiatu poznańskiego z 28 sierpnia 1649 r.
    Register of the Poznan county’s mass levy of 28 August, 1649
    Реестр народного ополчения Познаньского повета с 28 августа 1649 года
    Autorzy:
    Staręgowski, Bartosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1921472.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Wojskowe Biuro Historyczne
    Tematy:
    wyprawa
    województwa
    popis
    rejestr
    pospolite ruszenie
    powiat
    Wielkopolska
    expedition
    voivodeship
    display
    register
    mass levy
    district
    Greater Poland
    экспедиция
    воеводства
    смотр
    реестр
    народное ополчение
    округ
    Великопольша
    Opis:
    W 1649 r. w obliczu ataku połączonych sił hetmana kozackiego Bohdana Chmielnickiego i chana Islama Gireja III na fortecę księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, Zbaraż, król za zgodą sejmu postanowił zwołać wyprawę pospolitego ruszenia. Odpowiednie uniwersały zostały rozesłane po wszystkich sejmikach ziemskich, by rozpoczęły przygotowania do wyprawy. W lipcu dokumenty te dotarły do województw wielkopolskich: poznańskiego i kaliskiego. Odpowiedni dokument wystawił też wojewoda poznański Krzysztof Opaliński, który wzywał szlachtę na pospolite ruszenie. Termin popisu generalnego wyznaczył na dni 25–29 sierpnia 1649 r. pod Poznaniem. Na popis przybyły powiaty z województwa. Rejestry dotyczą składu osobowego dwóch grup z powiatu poznańskiego. Niestety, wyprawa nie zdołała opuścić terytorium województw wielkopolskich ze względu na opieszałość organizacji. Podczas gdy w województwach trwały przygotowania do wyprawy, król zawarł rozejm kończący działania zbrojne, co zostało obwieszczone stosownym uniwersałem, który przerywał wyprawę pospolitego ruszenia.
    In 1649, facing the attack of the joint forces of the Cossack hetman Bohdan Chmielnicki and the khan İslâm III Giray on Zbarazh, the fortress of prince Jeremi Wiśniowiecki, the king, with the parliament’s consent, decided to organize a mass levy expedition. Appropriate universals were sent out to all land sejmiks to make them begin preparations for the expedition. In July the documents reached the voivodeships of the Greater Poland: the Poznan and Kalisz voivodeships. An appropriate document was also issued by the Poznan voivode Krzysztof Opaliński, who summoned the gentry for the mass levy. He set the date of the general display near Poznań on 25–29 August 1649. Nobles from the voivodeship districts came to the display. Presented registers concern the composition of the two groups from the district of Poznań. Unfortunately, the expedition never managed to leave the territory of the Greater Poland voivodeships due to sluggish organization. While the preparations were in progress in the voivodeships, the king concluded a truce that ended military activities. It was announced by an appropriate universal, which stopped the expedition of mass levy.
    В 1649 г. в свете нападения объединённых сил казацкого гетмана Богдана Хмельницкого и хана Исламa Гирея III на крепость Збараж князя Иеремии Вишневецкого, король, с согласия сейма, решил созвать народное ополчение. Соответствующие запросы были разосланы во все земские сеймики, чтобы они начали готовиться к экспедиции. В июле эти документы достигли великопольских воеводств – Познаньского и Калишского. Также соответствующий документ издал Познаньский воевода Кшиштоф Опалинский, который призывал шляхту в народное ополчение. Генеральный смотр он назначил на 25–29 августа 1649 г. под Познанью. На смотр собрались округа воеводства. Реестры касаются личного состава двух групп из Познаньского округа. К сожалению, экспедиции не удалось выйти за пределы великопольских воеводств, в связи с нерасторопностью организации. В то время как в воеводствах велись приготовления к походу, король заключил перемирие с прекращением военных действий, что было объявлено соответствующим указом, который прервал экспедицию народного ополчения.
    Źródło:
    Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2016, XVII (LXVIII), 4 (258); 141-151
    1640-6281
    Pojawia się w:
    Przegląd Historyczno-Wojskowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wyprawa łanowa w pismach Andrzeja Maksymiliana Fredry
    Expeditions of Łan Soldiers in the Writings of Andrzej Maksymilian Fredro
    Autorzy:
    Kupisz, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/33761124.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    „łan soldiers” expedition
    mass levy
    military history
    political and military thought
    wyprawa łanowa
    pospolite ruszenie
    wojskowość Rzeczypospolitej XVII w.
    Andrzej Maksymilian Fredro
    myśl polityczno-wojskowa
    Opis:
    Andrzej Maksymilian Fredro jest jednym z czołowych polskich pisarzy doby staropolskiej, zajmujących się problematyką reform wojskowych. W artykule omówiono jego koncepcje związane z zastąpieniem pospolitego ruszenia przez wyprawę z dóbr, zaprezentowane na kartach czterech pism z lat 1668–1675. Początkowo Fredro widział w żołnierzach wystawianych przez posiadaczy dóbr szlacheckich, duchownych i królewskich jedynie wsparcie dla tradycyjnego pospolitego ruszenia i wojska zaciężnego. Ostatecznie, opowiedział się jednak za ograniczeniem liczebności tego ostatniego jedynie do 5000 żołnierzy kwarcianych. W miejsce wojska zaciężnych i pospolitego ruszenia proponował wyprawę szacowaną od dochodu lub ilości łanów. Spodziewał się tą drogą nawet kilkudziesięciu tysięcy zbrojnych, co jak wykazała praktyka, było nierealne. W tym kontekście propozycje Fredry nie odbiegały od podobnych, licznych koncepcji prezentowanych w licznych traktatach i pismach politycznych na przestrzeni całego XVII stulecia. Pospolite ruszenie i wyprawy nie zapisały się poza nielicznymi wyjątkami chlubnie w wojnach toczonych przez Rzeczpospolitą. Należy wskazać jednak cenne i słuszne pominąć jednak słusznych postulaty Fredry dotyczące uzbrojenia jazdy i piechoty, wyposażenia ich w duże zapasy amunicji, ograniczenia liczby wozów taborowych, szkolenia żołnierzy i odpowiedniego prowiantowania wojska.
    Andrzej Maksymilian Fredro is one of the leading Polish writers of the Old Polish era who dealt with military reform issues. The article presents his ideas on replacing the mass levy with a new type of military unit made up of the peasants appointed in a number proportionate to the size of arable land, presented in his four writings from the period between 1668 and 1675. Those soldiers were designated by the landowners of noble, royal, and Church estates. Initially, Fredro regarded them as mere support for the traditional mass levy and permanent mercenary troops (called in Polish wojsko zaciężne). Ultimately, however, he opted for limiting the latter to 5,000 soldiers of the so-called ‘quarter army’ (in Polish: wojsko kwarciane – as a quarter [kwarta] of income from the royal lands was to be used for their upkeep). In place of the mercenary army and mass levy, he proposed an expedition of soldiers drafted per the income or the land area (the number of lans, called in Polish łan or, in Latin, laneus). He expected as many as several tens of thousands of armed men, which, as practice showed, was unrealistic. In this context, Fredro’s proposals did not differ from similar ideas presented in numerous treatises and political writings throughout the seventeenth century. With few exceptions, mass levies and expeditions did not make an outstanding contribution to the history of the Commonwealth wars. However, the writer’s reasonable demands concerning the armament of cavalry and infantry, equipping them with large ammunition stocks, limiting the number of wagons, training soldiers, and providing adequate provisions for the army should be pointed out.
    Źródło:
    Res Historica; 2022, 53; 61-77
    2082-6060
    Pojawia się w:
    Res Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mobilization Activities in the Voivodeships of the Lesser Poland Province in the Summer of 1675
    Działania mobilizacyjne województw prowincji małopolskiej w lecie 1675 r.
    Autorzy:
    Wierzbicki, Leszek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/33756371.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    mobilization
    call to arms
    mass mobilization
    general levy
    Lesser Poland province
    John III Sobieski
    mobilizacja
    wici
    pospolite ruszenie
    prowincja małopolska
    Jan III Sobieski
    Opis:
    At the beginning of July 1675, John III Sobieski issued a proclamation regarding the second call to arms for a mass mobilization, which ordered the nobility in the Crown to start preparations for a military campaign. The voivodeships from the western and northern Crown were obliged to take measures only for a prospective military expedition of the commoners (pospolitacy), which was to take place after the announcement about the third call to arms (wici). In turn, men from the south-eastern voivodeships were to gather in the local camps and fight off the attacks of the marauding Tartars or strengthen the garrisons of the local cities. The noblemen from the areas most endangered by the invasion of the Turkish and Tartar forces took measures of mobilising nature. Initially, they were gathering at the expedition councils (sejmiki ekspedycyjne) and then they were making inspections during the enlistments. Toward the end of July, these activities were continued by the nobility from the Land of Przemyśl, Sanok, Drohiczyn, and from the Voivodeship of Lublin. At the beginning of August, mobilization was announced for the Land of Chełm, County of Biecz, and Voivodeship of Sandomierz. John III managed to stop the invaders near Lviv and gave up on sending the last call to arms. Due to this decision, the commoners from the voivodeships situated in the province of the Lesser Poland did not take part in the military operations.
    Na początku lipca 1675 r. Jan III Sobieski wydał uniwersały zawierające drugie wici na pospolite ruszenie, które nakazywały szlachcie koronnej rozpoczęcie przygotowań do wyprawy. Województwa z zachodniej i północnej Korony zostały zobligowane do podjęcia jedynie przygotowań do ewentualnej ekspedycji pospolitaków, która miała nastąpić po ogłoszeniu trzecich wici. Natomiast województwa południowo-wschodnie miały zgromadzić się w lokalnych obozach i odpierać ataki grasujących Tatarów lub wzmocnić załogi tamtejszych miast. Szlachta z tych terenów, które były najbardziej zagrożone najazdem wojsk tureckich i tatarskich, podejmowała działania o charakterze mobilizacyjnym. Zbierała się najpierw na sejmikach ekspedycyjnych, a następnie dokonywała przeglądów podczas popisów. Pod koniec lipca takie czynności podjęła szlachta z ziem: przemyskiej, sanockiej i drohiczyńskiej oraz z województwa lubelskiego. Na początku sierpnia mobilizację ogłosiła ziemia chełmska, powiat biecki i województwo bełskie, a w połowie tego miesiąca ziemia bielska i województwo sandomierskie. Jan III zdołał jednak zatrzymać najeźdźców pod Lwowem i zrezygnował z wydania ostatnich wici. Dzięki temu pospolitacy z województw należących do prowincji małopolskiej nie brali udziału w działaniach wojennych.
    Źródło:
    Res Historica; 2022, 53; 79-93
    2082-6060
    Pojawia się w:
    Res Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uchwały Izby Poselskiej a działalność legislacyjna Sejmu – przykład 1615 roku
    Resolution of the Chamber of Deputies and the Legislative Activity of the Sejm – the Example of 1615
    Autorzy:
    Łopatecki, Karol
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2105974.pdf
    Data publikacji:
    2021-08-14
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    General Sejm
    parliamentarism of the Polish-Lithuanian Commonwealth
    Sejm constitutions
    1615 Sejm
    legislative process
    Chamber of Deputies’ resolutions
    mass levy
    troops review
    financing of warfare
    credit
    sejm walny
    parlamentaryzm Rzeczypospolitej Obojga Narodów
    konstytucje sejmowe
    sejm 1615 r.
    proces legislacyjny
    uchwały izby poselskiej
    pospolite ruszenie
    okazowanie
    finansowanie działań wojennych
    kredyt
    Opis:
    Artykuł omawia dorobek legislacyjny sejmu 1615 r. W odniesieniu do wieku XVII dominuje pogląd, że konstytucjami były zgodne konkluzje trzech stanów sejmujących połączone z promulgacją. Przeprowadzona analiza wskazuje jednak, że pomimo braku zgody na konkluzję sejmową w 1615 r. organ ten uchwalił akty normatywne: zarówno na początku, jak i na koniec obrad. Dodatkowo scharakteryzowano nowy rodzaj źródeł prawa – uchwały izby poselskiej, które współcześnie zrównane były rangą z konstytucjami sejmowymi.
    The article discusses the legislative output of the Sejm of 1615. There is a common opinion in reference to the seventeenth century that the constitution was a concordant conclusion of the three parliamentary estates combined with a promulgation. However, the conducted analysis reveals that despite the lack of agreement to the conclusion of the 1615 Sejm, it adopted normative acts: both at the beginning and at the end of the parliamentary proceedings. In addition, a new type of law sources has been characterised, i.e. resolutions of the Chamber of Deputies, which at that time were equal in rank to Sejm constitutions.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2021, 128, 2; 549-575
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-11 z 11

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies