- Tytuł:
-
Parafia i kościół w Ornecie w świetle protokołu powizytacyjnego z 1798 r.
The parish and church in Orneta according to the visitation report of 1798 - Autorzy:
- Kopiczko, Andrzej
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/783929.pdf
- Data publikacji:
- 2019
- Wydawca:
- Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
- Tematy:
-
diecezja warmińska
Orneta
parafia
kościół
zabytki
duszpasterze
pracownicy kościelni
the diocese of Warmia
parish
church
monuments
priests
church employees - Opis:
-
The article is based on the extensive visitation report of the parish of Orneta of 1798, written in Latin. It includes information on the beginnings of the church and its equipment. It describes in detail the altars, chapels, baptismal font and sacristy. In addition, there is information on the service times and brotherhoods. Interesting data concern the structure of the population. 2500 people were obliged to receive Easter Holy Communion, but about 400 Catholics from Protestant Prussia also came to the local church. Moreover, about 60 Lutherans lived in the parish; their services were held in the town hall. The report also contains the basic biographical details about the priests: the parish priest, Rev. Tadeusz Orlikowski and three curates: Rev. Antoni Rehan, Rev. Franciszek Wegner and Rev. Jan Kolberg. The inspector checked how the school functioned, gave the names of the teacher (Franciszk Eckert) and the cantor (Andrzej Eckert), as well as the number of students (90 boys). In the town there was also a school ran by the Congregation of the Sisters of St Catherine Holy Virgin and Martyr, where 86 girls learnt to read and write; in addition, they were taught catechism and needlework. The document also mentions the following church employees: an organist (Antoni Krohnenberg), a sacristan (Jan Koless), a gravedigger (Jakub Braun) and midwives. Moreover, there is the description of the Holy Spirit Hospital and St George Hospital. The report also covers the issue of the church endowment. The parish land was leased by five people at the time: mayor Andrzej Wesler, town councillor Kazimierz Lighton, church administrator Józef Wax, town inhabitant Franciszek Kobwald and two widows: Anna Plastwich and Anna Hohsmann. A great deal of information included in the report, especially personal details, has not been mentioned in the literature so far; this means that this material broadens our knowledge about the parish and church in Orneta.
Podstawę źródłową artykułu stanowi protokół powizytacyjny parafii w Ornecie z 1798 r., spisany w języku łacińskim. Zawiera on informacje o początkach kościoła i jego wyposażeniu. Szczegółowo opisano w nim ołtarze i kaplice, chrzcielnicę i zakrystię. Odnotowano porządek nabożeństw oraz działające bractwa. Do przyjmowania Komunii św. wielkanocnej zobowiązanych było 2500 osób, ale do miejscowego kościoła przybywali też katolicy z protestanckich Prus w liczbie ok. 400. Na terenie parafii mieszkało jeszcze 60 luteranów, którym odprawiano nabożeństwa w gmachu magistratu. W protokole podano podstawowe dane biograficzne proboszcza ks. Tadeusza Orlikowskiego oraz trzech wikariuszy: ks. Antoniego Rehana, ks. Franciszka Wegnera i ks. Jana Kolberga. Wizytator sprawdził funkcjonowanie szkoły, podał nazwiska nauczyciela (Franciszka Eckerta) i kantora (Andrzeja Eckerta) oraz liczbę uczniów (90 chłopców). W mieście funkcjonowała jeszcze placówka prowadzona przez siostry katarzynki, w której 86 dziewcząt uczyło się czytania, pisania, prawd wiary oraz robótek ręcznych. Z pracowników kościelnych odnotowano także organistę (Antoniego Krohnenbergera), kościelnego (Jana Kolessa), grabarza (Jakuba Brauna) oraz akuszerki. Z instytucji parafialnych opisano dwa szpitale (Ducha Świętego i św. Jerzego). Dużo miejsca w protokole zajmuje kwestia uposażenia kościoła. Wiele z podanych w protokole informacji, zwłaszcza personalnych, nie było dotychczas odnotowanych w literaturze, zatem uzupełniają one w sposób znaczący naszą wiedzę o orneckiej parafii i tamtejszej świątyni. - Źródło:
-
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2019, 111; 129-145
0518-3766
2545-3491 - Pojawia się w:
- Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł