Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "dane panelowe" wg kryterium: Temat


Tytuł:
O niektórych pożytkach z danych panelowych w badaniach koniunktury
On Some Advantages of Panel Data in Business Cycle Research
Autorzy:
Boguszewski, Piotr
Puchalska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/500060.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Tematy:
dane panelowe
wskaźniki koniunktury
panel data
business indicators
Opis:
Począwszy od 1995 roku, wzorem innych banków centralnych, Narodowy Bank Polski prowadzi własne badania ankietowe sektora przedsiębiorstw. Ich szczególną cechą jest stała próba uczestniczących w nich podmiotów, umożliwiająca prowadzenie badań panelowych. W pracy przyjrzano się dwóm względnie rzadko analizowanym aspektom tych badań: wpływowi nowych obserwacji na wskaźnik koniunktury oraz relacji pomiędzy ocenami jakościowymi bieżącej sytuacji przedsiębiorstw a wynikami finansowymi. Uzyskane wyniki pozwalają na lepsze zrozumienie zachowania się wskaźników jakościowych i stwarzają zachętę do dalszej analizy tego typu zagadnień.
Following the example of other central banks National Bank of Poland has been conducting its own business surveys since 1995. The important characteristics of these surveys is the sample which consists of regular participants and allows to do analysis on panel data. The paper raises two rarely analyzed aspects of the study: impact of new observations on the business indicator performance and relations between the qualitative assessments by surveyed firms of their current business situation and financial performance ratios. The results allow a better understanding of behavior of the survey data and challenge further analysis.
Źródło:
Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH; 2012, 90: Badania koniunktury - zwierciadło gospodarki. Część I; 143-157
0866-9503
Pojawia się w:
Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Determinants of the bankruptcy risk of commercial banks in Central and Eastern Europe
Determinanty ryzyka upadłości banków komercyjnych Europy Środkowo-Wschodniej
Autorzy:
Grzelak, Jowita
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/583273.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
Tematy:
bank
panel data
default risk
dane panelowe
ryzyko upadłości
Opis:
The collapse of Lehman Brothers, known as the beginning of the global financial crisis, showed how important risk management is in a bank. The aim of the article is to analyze bankruptcy risk factors of commercial banks from CEE. The hypothesis assumes that bank’s features: profitability, asset quality, size, credit risk, structure of assets, the direction of the core business and sources of financing, have a statistically significant impact on the bankruptcy. To verify the hypothesis, an econometric model was built which examined the determinants in three areas: comprehensively, dividing into large and small banks and by the EU membership criterion. The analysis showed that the risk of bankruptcy is affected by: profitability, asset quality, bank size, asset structure and core business direction; the determinants of bankruptcy vary depending on the size of the bank; the country’s membership in the EU does not affect the type of determinants but only the strength of their influence.
Upadek Lehman Brothers, znany jako początek światowego kryzysu finansowego, pokazał, jak ważne jest zarządzanie ryzykiem w banku. Celem artykułu jest analiza determinant ryzyka upadłości banków komercyjnych z krajów EŚW. Postawiona hipoteza zakłada, że cechy banku: rentowność, jakość aktywów, wielkość, ryzyko kredytowe, struktura aktywów, kierunek działalności podstawowej i źródło finansowania, mają statystycznie istotny wpływ na ryzyko bankructwa. Aby zbadać hipotezę, zbudowano model ekonometryczny, który pozwolił na analizę determinant w trzech ujęciach: kompleksowo dla próby badawczej, w podziale na banki duże i małe oraz z wykorzystaniem kryterium przynależności do UE. Badanie wykazało, że na ryzyko upadłości istotnie wpływają: rentowność, jakość aktywów, wielkość banku, struktura aktywów oraz kierunek działalności podstawowej; determinanty upadłości różnią się w zależności od wielkości banku; przynależność kraju do UE nie wpływa na rodzaj determinant, lecz na siłę ich oddziaływania.
Źródło:
Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu; 2020, 64, 1; 55-65
1899-3192
Pojawia się w:
Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przeciwdziałanie korupcji za pomocą nowoczesnych technologii – analiza skuteczności rozwiązań e-government
Using Modern Technology to Counteract Corruption: Analysis of the Efficacy of e-Government Solutions
Autorzy:
Cichocki, Stanisław
Nagańska, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2033204.pdf
Data publikacji:
2021-09-30
Wydawca:
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Kolegium Analiz Ekonomicznych
Tematy:
korupcja
e-government
dane panelowe
corruption
e-Government
panel data
Opis:
Artykuł podejmuje problematykę korupcji i metod jej przeciwdziałania. Celem jest odpowiedź na pytanie, czy zastosowanie w administracji publicznej technologii informacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem Internetu, przyczynia się do ograniczenia postrzegania korupcji w danym kraju. Na podstawie literatury zidentyfikowano determinanty korupcji w aspektach: politycznym, gospodarczym i kulturowym. W celu weryfikacji postawionej hipotezy, dotyczącej wpływu rozwoju usług internetowych świadczonych przez państwo na poziom postrzeganej korupcji, przeprowadzono badanie empiryczne z wykorzystaniem danych panelowych dla 129 krajów za lata 2008–2019. Jest to najdłuższy okres, dla którego możliwe jest wykorzystanie aktualnych danych. Uzyskane wyniki potwierdzają skuteczność e‑government jako narzędzia przeciwdziałania korupcji. W artykule zwrócono również uwagę na ograniczenia związane z rozwojem usług elektronicznych w administracji, które wynikają w głównej mierze z barier edukacyjnych i infrastrukturalnych, ale także z dopiero rozwijającego się popytu na takie usługi.
In this paper, we focus on corruption and on methods for counteracting it. Our aim is to investigate whether the use of information technology, especially the internet, in public administration contributes to reducing the perception of corruption in a given country. Based on existing research reports, we identify the political, economic and cultural determinants of corruption. In order to verify our hypothesis about the impact of the development of public services provided online on the level of perceived corruption, we use panel data for 129 countries for the 2008–2019 period. Our results confirm the effectiveness of e-government as a tool for counteracting corruption. We also highlight the limitations of the development of electronic services in public administration. These are mainly due to educational and infrastructural barriers, but also on account of freshly growing demand for such services.
Źródło:
Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics; 2021, 307, 3; 97-124
2300-5238
Pojawia się w:
Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Causal Link between FDI and Remittances in Kosovo, Switzerland, and Denmark
Związek przyczynowy między BIZ a przekazami pieniężnymi w Kosowie, Szwajcarii i Danii
Autorzy:
Nakije, Kida
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1812134.pdf
Data publikacji:
2021-06-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
FDI
przekazy pieniężne
dane panelowe
OLS
przyczynowość Grangera
remittances
panel data
Granger causal
Opis:
The pursuit of money and capital is a relentless endeavor of every economy. FDI is considered the engine of economic growth, while are remittances the increasingly the catalyst of the population’s welfare. The purpose of the study is to analyze the answer about the relationship between remittances and FDI inflows in Kosovo, Switzerland and Denmark. Secondary data obtained from the World Development Indicators were, analyzed with the Ordinary Least Squares model and Granger Causality and processed with SPSS 21 technique. Measuring the correlation between variables, Foreign Direct Investment, GDP per capita growth, net migration, remittances, Gross Fixed Capital Formation, household consumption, and population number, give reliable results. Using remittances as a dependent variable, the first hypothesis has been partially confirmed, the most statistically significant and positive determinants that increase remittances are population, unemployment and migration and not other determinants. The regression results are unsatisfactory for the second hypothesis dependent variables Foreign Direct Investment the determinants are positive but not statistically significant, confirming that there are other factors that impact the increase of FDI inflows. The correlation matrix shows a high correlation between the variables. The Granger Causality model, through the Wald test, represents the cause. FDI does not cause remittances, but remittances cause FDI. A limitation of the study is the heterogeneity of the data and the countries in the sample. The results of the study will be of interest to government institutions in Kosovo to improve the business environment so that the country will become attractive to foreign investors who will bring capital and employment growth.
Pogoń za pieniędzmi i kapitałem jest nieustannym dążeniem każdej gospodarki. BIZ są uważane za siłę napędową wzrostu gospodarczego, podczas gdy przekazy pieniężne są w coraz większym stopniu katalizatorem dobrobytu ludności. Celem opracowania jest analiza związku między przekazami pieniężnymi a napływem BIZ do Kosowa, Szwajcarii i Danii. Wtórne dane uzyskane z opracowania World Development Indicators zostały przeanalizowane za pomocą metody zwykłych najmniejszych kwadratów i testu przyczynowości Grangera oraz przetworzone techniką SPSS 21. Pomiar korelacji między zmiennymi: bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi, wzrostem PKB per capita, saldem migracji, przekazami pieniężnymi, nakładami brutto na środki trwałe, spożyciem gospodarstw domowych i liczbą ludności, daje wiarygodne wyniki. Wykorzystując przekazy pieniężne jako zmienną zależną, pierwsza hipoteza została częściowo potwierdzona. Najbardziej istotne statystycznie determinanty zwiększające przekazy pieniężne to populacja, bezrobocie i migracje. Wyniki regresji są niezadowalające w przypadku zmiennej zależnej BIZ (druga hipoteza). Determinanty są skorelowane pozytywnie, ale nieistotnie statystycznie, co potwierdza, że istnieją inne czynniki wpływające na wzrost napływu BIZ. Macierz korelacji wykazuje wysoką korelację między zmiennymi. Model przyczynowości Grangera, poprzez test Walda, reprezentuje przyczynę tego zjawiska. BIZ nie generują przekazów pieniężnych, ale przekazy pieniężne wpływają na wielkość BIZ. Ograniczeniem badania jest niejednorodność danych i krajów w próbie. Wyniki badania będą posłużyć instytucjom rządowym w Kosowie do poprawy otoczenia biznesowego, tak aby kraj stał się atrakcyjny dla inwestorów zagranicznych, dzięki którym nastąpi wzrost kapitału i zatrudnienia.
Źródło:
Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe; 2021, 24, 2; 45-68
1508-2008
2082-6737
Pojawia się w:
Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Impact of Innovation Expenditures on Manufacturing in Poland in 2006–2015 – Regional Diversification
Nakłady na działalność innowacyjną a produkcja przemysłowa w Polsce w latach 2006–2015 – zróżnicowanie regionalne
Autorzy:
Świadek, Arkadiusz
Szajt, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/438865.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
country
industry
panel data
Polska
productivity
region
dane panelowe
innowacja
kraj
Polska
przemysł
produktywność
Opis:
It is widely known that innovation has got an impact on economic development, although there are still not many quantity studies on this topic. In developed countries new solutions are the effect of the domestic R&D production, but in those that are still catching up, like Poland, technology transfer is dominating and the innovation expenditure structure is a quite different. Additionally, it is complicated to measure this phenomenon, because of the short time series in public statistics. The main aim of the article is the identification and evaluation of the impact of innovation expenditures on innovation and their structure on manufacturing production value in Poland in 2006–2015 years, including regional differences, time delays and weight system. What is responsible for manufacturing development in Poland – domestic R&D or passive technology transfer, including foreign one? We were using multiregression panel data (time and spatial) model to find and describe some of the discoveries. We observed that there was a changing influence of every category of expenditure on the manufacturing production value. There was a growing importance of the domestic R&D, with parallel strong meaning of the imported passive technology transfer, on manufacturing. Additionally, used time delays were also significant. Finally, there is a necessity to use regional diversity to measure this phenomenon in less development countries.
Od wielu lat wiemy, że innowacje odpowiadają za rozwój gospodarczy, choć ilościowych studiów badawczych z tego zakresu jest cały czas relatywnie niewiele. W krajach rozwiniętych większość nowych technologii powstaje dzięki wewnętrznym wysiłkom badawczo-rozwojowym. W krajach je goniących, takich jak Polska, dominuje transfer technologii, a struktura nakładów na innowacje jest skrajnie odmienna. Dodatkowo komplikacje w badaniu tych zjawisk tworzą krótkie szeregi czasowe statystyki publicznej. Artykuł ma na celu identyfikację i ocenę wpływu nakładów na innowacje i ich struktury na kształtowanie produkcji przemysłowej (wytwórczości przemysłowej) w Polsce w latach 2006–2015. Uwzględnia on zróżnicowanie regionalne, opóźnienia czasu i system wag w badanym okresie. Jakie są główne determinanty rozwoju wytwórczości w Polsce? Czy wewnętrzne badania i rozwój? Czy może bierny transfer technologii, w tym z zagranicy? Analizy oparto na wieloczynnikowym panelowym modelowaniu regresji na podstawie szeregów Banku danych lokalnych GUS. Główne wnioski dotyczą: 1) zmian we wpływie poszczególnych kategorii wydatków na innowacje na wartość produkcji przemysłowej, 2) rosnącego znaczenia wysiłków B+R, przy stale istotnym zakupie maszyn i urządzeń z importu, 3) istotnego znaczenia opóźnionego oddziaływania części nakładów na wyniki przemysłowe, 4) uwzględnienia wpływu zróżnicowania przestrzennego na modelowanie badanych zjawisk.
Źródło:
Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego; 2018, 32, 3; 54-68
2080-1653
Pojawia się w:
Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czynniki makroekonomiczne a spłacalność kredytów konsumpcyjnych
Macroeconomic Factors and Consumer Loan Repayment
Autorzy:
Sztaudynger, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/574485.pdf
Data publikacji:
2018-12-20
Wydawca:
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Kolegium Analiz Ekonomicznych
Tematy:
ryzyko kredytowe
czynniki makroekonomiczne
bankowość
dane panelowe
credit risk
macroeconomic factors
banking
panel data
Opis:
This article is the result of research aiming to quantify the association of macroeconomic factors and the risk of consumer loan default. Data at a medium level of aggregation was used to describe the consumer loan portfolio of one of Poland’s largest commercial banks during the period of 2004–2016. The sample consisted of more than 10,000 observations, describing cohorts of loans disbursed in the successive months of the period. The relations were investigated with the use of panel data models. The approach applied in modelling allows to better isolate the effect of the macroeconomic environment from other key factors determining credit risk, i.e. historic changes in the bank’s lending policy and the natural maturation process of the portfolio. The results confirm the interrelation of credit risk and the economic situation, represented in the model by the unemployment rate and industrial production. An increase in the unemployment rate is associated with the increase the default frequency, while greater dynamics of industrial production works in the opposite direction. Lags of up to 12 months were detected in this relationship. However, the connection of interest rates has not been confirmed. The presented model along with widely available macroeconomic forecasts and stress scenarios allows for more accurate prediction of portfolio deterioration during downturns. This will enable formulation of recommendations for bank lending policy during different phases of the business cycle.
Celem badań przedstawionych w artykule jest kwantyfikacja i hierarchizacja wpływu czynników makroekonomicznych na ryzyko zaniechania spłaty kredytu konsumpcyjnego. W analizach wykorzystano dane o średnim poziomie agregacji, które opisywały portfel kredytów konsumpcyjnych jednego z głównych banków komercyjnych w Polsce (w latach 2004–2016). Próba obejmuje ponad 10 tys. obserwacji, charakteryzujących kohorty kredytów uruchamianych w kolejnych miesiącach. Wykorzystano modele danych panelowych. Wyizolowano wpływ sytuacji makroekonomicznej spośród innych kluczowych czynników determinujących ryzyko kredytowe (to jest historycznych zmian polityki kredytowej banku i naturalnego cyklu dojrzewania portfela). Wyniki potwierdziły związek sytuacji gospodarczej, reprezentowanej w modelu przez stopę bezrobocia i produkcję przemysłową, z ryzykiem kredytowym. Wzrostowi stopy bezrobocia towarzyszy większa częstotliwość przypadków zaniechania spłaty, a przyspieszeniu dynamiki produkcji przemysłowej – mniejsza. Stwierdzono również występowanie opóźnień tej asocjacji sięgających 12 miesięcy. Nie został natomiast potwierdzony związek ze stopami procentowymi. Model wraz ogólnodostępnymi prognozami makroekonomicznymi lub scenariuszami stresowymi umożliwia dokładniejsze przewidywanie skali pogorszenia jakości portfela w okresie dekoniunktury, a także formułowanie rekomendacji w zakresie polityki kredytowej, zwłaszcza granicznych poziomów akceptowanego prawdopodobieństwa zaniechania spłaty w różnych fazach cyklu koniunkturalnego.
Źródło:
Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics; 2018, 296, 4; 155-177
2300-5238
Pojawia się w:
Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czynniki determinujące poziom odzysku pojazdów wycofanych z eksploatacji w kontekście logistyki zwrotnej – ujęcie modelowe
Factors determining the recovery rates of end-of-life vehicles in the context of reverse logistics - a model presentation
Autorzy:
Mesjasz-Lech, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/326907.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
Tematy:
logistyka zwrotna
odzysk
pojazdy wycofane z eksploatacji
dane panelowe
reverse logistics
recovery
end-of-life vehicles
panel data
Opis:
W artykule skoncentrowano się na analizie liczby pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz poziomie ich odzysku. Rozważania prowadzono w kontekście logistyki zwrotnej, dla której podstawowym procesem jest odzysk, w tym recykling. Za cel przyjęto identyfikację czynników wpływających na liczbę pojazdów wycofanych z eksploatacji i ich odzysk. Do określenia istotności i kierunku tego wpływu zastosowano model danych panelowych. Analizie poddano dane z lat 2006-2012 dla 12 państw Europy.
In the article we analyze the number of end-of-life vehicles and their recovery rate. The discussion is carried out in the context of reverse logistics where recovery, which includes recycling, is the central process. The goal is to identify the factors influencing the number of end-of-life vehicles and their recovery rate. The significance and direction of this influence, is determined through a panel data modelling. The data for 12 European countries from the years 2006-2012 are analyzed.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2016, 88; 219-233
1641-3466
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mining, Poverty, and Income Inequality in Central and Eastern European Countries: What Do the Data Tell Us?
Górnictwo, ubóstwo i nierówności dochodowe w krajach Europy Środkowej i Wschodniej: co mówią dane?
Autorzy:
Tsaurai, Kunofiwa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1812119.pdf
Data publikacji:
2021-09-21
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
górnictwo
ubóstwo
nierówności dochodowe
dane panelowe
kraje Europy Środkowej i Wschodniej
mining
poverty
income inequality
panel data
CEECs
Opis:
The study investigates the effect of mining on both poverty and income inequality in Central and Eastern European countries (CEECs) using econometric estimation methods with panel data spanning from 2009 to 2019. Another objective of this paper was to determine if the complementarity between mining and infrastructural development reduced poverty and or income inequality in CEECs. What triggered the study is the failure of the existing literature to have a common ground regarding the impact of mining on poverty and or income inequality. The existing literaturę on the subject matter is contradictory, mixed, and divergent; hence, it paves the way for further empirical tests. The study confirmed that the vicious cycle of poverty is relevant in CEECs. According to the dynamic generalized methods of moments (GMM), mining had a significant poverty reduction influence in CEECs. The dynamic GMM and random effects revealed that the complementarity between mining and infrastructural development also enhanced poverty reduction in CEECs. Random effects and pooled OLS shows that mining significantly reduced income inequality in CEECs. However, random effects and the dynamic GMM results indicate that income inequality was significantly reduced by the complementarity between mining and infrastructural development. The authorities in CEECs are therefore urged to implement mining growth and infrastructural development-oriented policies in order to successfully fight off the twin challenges of poverty and income inequality.
Artykuł prezentuje wyniki badania wpływu górnictwa zarówno na ubóstwo, jak i na nierówności dochodowe w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, przy użyciu metod estymacji ekonometrycznej z wykorzystaniem danych panelowych z lat 2009–2019. Drugim celem tego artykułu było ustalenie, czy komplementarność górnictwa i rozwoju infrastruktury zmniejsza ubóstwo lub nierówności dochodowe w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Impulsem do podjęcia badań był brak w istniejącej literaturze przedmiotu wspólnego stanowiska w kwestii wpływu górnictwa na ubóstwo i nierówności dochodowe. Istniejąca literatura na ten temat jest sprzeczna, niejednoznaczna i rozbieżna, dlatego też otwiera drogę do dalszych badań empirycznych. Badanie potwierdziło, że błędne koło ubóstwa występuje w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Zgodnie z dynamicznymi uogólnionymi metodami momentów (GMM), górnictwo miało znaczący wpływ na redukcję ubóstwa w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Dynamiczna metoda momentów GMM i efektów losowych ujawniły, że komplementarność górnictwa i rozwoju infrastruktury również przyczyniła się do zmniejszenia ubóstwa w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Metoda efektów losowych i metoda pooled OLS pokazują, że górnictwo znacząco zmniejszyło nierówności dochodowe w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Jednak wyniki uzyskane przy zastosowaniu metody efektów losowych i dynamicznej metody GMM wskazują, że nierówności dochodowe zostały znacznie zmniejszone dzięki komplementarności górnictwa i rozwoju infrastruktury. W związku z tym zachęca się władze krajów Europy Środkowej i Wschodniej do wdrażania polityk ukierunkowanych na rozwój górnictwa i rozwój infrastruktury, aby skutecznie walczyć z podwójnymi wyzwaniami związanymi z ubóstwem i nierównościami dochodowymi.
Źródło:
Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe; 2021, 24, 3; 7-25
1508-2008
2082-6737
Pojawia się w:
Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Determinants of the own income of municipalities in the Lubuskie Province in the light of the results of econometric modeling
Determinanty dochodów własnych gmin województwa lubuskiego w świetle wyników modelowania ekonometrycznego
Autorzy:
Szczuciński, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16728920.pdf
Data publikacji:
2022-04-19
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Tematy:
dochody własne gmin
ekonometria przestrzenna
dane panelowe
województwo lubuskie
own income of municipalities
spatial econometrics
panel data
Lubuskie Province
Opis:
The local development of municipalities is a process taking place in a specific place and time. One of the most important measures of this process is the own income of municipalities, proceeding from the sources within the territory of a given local government. Their level depends to a large extent on internal determinants related to the nature of local economic activity. However, the impact of external and spatial determinants has to be taken into account as well. This paper reviews the literature dealing with determinants influencing the own income of municipalities and presents the results of an empirical case study of the Lubuskie Province. For the purpose of the study spatial econometric methods were used. On the basis of the data for 1999-2020, panel models of the own income of municipalities in the analysed region with spatial autoregression of the explained variable (SAR) and spatial autocorrelation of the random component (SE) were estimated. Both models were compared with the classical model estimated by the least squares method. The results of the research indicate the existence of a number of correlations between the own income of municipalities in the region, the examined explanatory variables and the spatial factor.
Rozwój lokalny gmin jest procesem odbywającym się w określonym miejscu i czasie. Jednym z ważniejszych jego mierników są dochody własne gmin, pochodzące ze źródeł znajdujących się na terenie danego samorządu. Ich poziom jest uwarunkowany w dużej mierze przez determinanty wewnętrzne związane z charakterem lokalnej działalności gospodarczej. Pomijać nie można też wpływu na nie determinant zewnętrznych i przestrzennych. W artykule dokonano przeglądu literatury na temat determinant wpływających na dochody własne gmin oraz przedstawiono na przykładzie województwa lubuskiego wyniki badań empirycznych w tym zakresie. Na potrzeby badań zastosowano metody ekonometrii przestrzennej. Na podstawie danych z lat 1999-2020 oszacowano modele panelowe dochodów własnych gmin badanego województwa z autoregresją przestrzenną zmiennej objaśnianej (SAR) oraz autokorelacją przestrzenną składnika losowego (SE). Oba modele porównano z modelem klasycznym estymowanym metodą najmniejszych kwadratów. Wyniki badań wskazują na występowanie szeregu zależności dochodów własnych gmin regionu względem rozpatrywanych zmiennych objaśniających oraz czynnika przestrzennego.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach; 2021, 57, 130; 5-14
2082-5501
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Do Instabilities in National Macroeconomic Factors Contribute to Channeling Volatility Spillover from the Global to the Islamic Equity Market?
Czy niestabilność krajowych czynników makroekonomicznych przyczynia się do przenoszenia zmienności stóp zwrotu z globalnego na islamski rynek akcji?
Autorzy:
Muharam, Harjum
Najmudin, Najmudin
Mawardi, Wisnu
Arfinto, Erman Denny
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1023545.pdf
Data publikacji:
2021-03-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
przenoszenie zmienności
kapitał islamski
model GARCH
model ADCC
dane panelowe
volatility spillover
Islamic equity
GARCH model
ADCC
panel data
Opis:
This study investigates the impact of macroeconomic instabilities on returns volatility spillover that is transmitted from the global to the Islamic equity market. The economic factors examined are the exchange rate, inflation rate, interest rate, and production growth. To achieve the purpose of the study, we utilize three analysis tools: a GARCH(p,q) model to derive values of volatility for all variables; an asymmetry dynamic conditional correlation (ADCC) model to produce a measure of volatility spillover as the dependent variable; and a panel data regression technique to assess the causality significance of macroeconomic factors to volatility spillover. This study is the first which expands such approaches. We observe monthly data of world and Islamic market indices, exchange rates, consumer price indices, interest rates, and industrial production indices. The data, which range from May 2002 to February 2019, are taken from the world market, and twenty-three economies, which consist of fourteen developed and nine emerging markets that have Islamic stock indices. In several sections, we provide important additional analysis for five stock markets in Central European economies, which are compared to the others. The finding suggests that the presence of volatility spillover on the Islamic markets that originates from the global market is affected by the internal instabilities of macroeconomic factors, except for industrial production instability for developed markets, including Central European markets. An implication of the study is that regulators should anticipate and prevent adverse consequences of volatility spillover by arranging their internal economic policy to control inflation rates, interest rates, and industrial production growth, as well as exchange rate flexibility. Moreover, market practitioners should include both global market volatility and macroeconomic instabilities in their prediction to create minimum risk.
Niniejsze badanie dotyczy wpływu niestabilności makroekonomicznej na przenoszenie zmienności stóp zwrotu z globalnego na islamski rynek akcji. Badane czynniki ekonomiczne to kurs walutowy, stopa inflacji, stopa procentowa i wzrost produkcji. Aby osiągnąć cel badania, wykorzystano trzy narzędzia analityczne: model GARCH (p, q) do wyliczania wartości zmienności dla wszystkich zmiennych, model ADCC w celu uzyskania miary wpływu zmienności jako zmiennej zależnej oraz technikę regresji danych panelowych do oceny znaczenia przyczynowości czynników makroekonomicznych w przenoszeniu zmienności. Niniejsze badanie jest pierwszym, które rozszerza takie podejście. Obserwowano miesięczne dane dotyczące światowych i islamskich indeksów rynkowych, kursów walutowych, wskaźników cen konsumpcyjnych, stóp procentowych i wskaźników produkcji przemysłowej. Dane z okresu od maja 2002 do lutego 2019 roku pochodzą z rynku światowego i dwudziestu trzech gospodarek – czternastu rozwiniętych i dziewięciu wschodzących rynków posiadających islamskie indeksy giełdowe. W kilku sekcjach przedstawiono ważne dodatkowe analizy dla pięciu rynków akcji w gospodarkach Europy Środkowej, które są porównywane z innymi rynkami. Wyniki badania sugerują, że na występowanie efektu przenoszenia zmienności wywodzącej się z rynku globalnego na rynki islamskie wpływa wewnętrzna niestabilność czynników makroekonomicznych, z wyjątkiem niestabilności produkcji przemysłowej na rynkach rozwiniętych, w tym na rynkach Europy Środkowej. Z badania wynika, że regulatorzy powinni przewidywać niekorzystne konsekwencje przenoszenia zmienności i zapobiegać im poprzez zorganizowanie wewnętrznej polityki gospodarczej w celu kontrolowania stóp inflacji, stóp procentowych i wzrostu produkcji przemysłowej, a także elastyczności kursu walutowego. Ponadto praktycy rynkowi powinni uwzględnić w swoich prognozach zmienność rynków globalnych i niestabilność makroekonomiczną, tak aby minimalizować ryzyko.
Źródło:
Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe; 2021, 24, 1; 103-121
1508-2008
2082-6737
Pojawia się w:
Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uwarunkowania przepływu polskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych do krajów Unii Europejskiej. Model grawitacyjny z wykorzystaniem danych panelowych
The determinants of FDI flows from Poland to EU countries. Gravity model using panel data approach
Autorzy:
Lubacha-Sember, Judyta
Wojciecowski, Liwiusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/970410.pdf
Data publikacji:
2014-09
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
gravity model
panel data
Dunning’s theory
EU
F21
C23
model grawitacyjny
dane panelowe
FDI
UE
teoria Dunninga
Opis:
The purpose of this article is to test the hypothesis stating that the gravity model of the international trade explains FDI flows from Poland to 27 EU member states.It has been decided to verify how using augumeted gravity model of international trade is allowed to identify push and pull FDI factors as well as internationalization motives in FDI mode. The result verified the main hypothesis positively. Investment decisions concerning the selection of the target country are determined by the size of the market measured by GDP per capita what means market seeking motive is presence. It has been empirically proven that taxation differences and labor costs (efficiency seeking motives) have a significant influence upon decisions on investment FDI in particular host countries.
Celem artykułu była identyfikacja czynników typu pull i push factors w odniesieniu do motywów internajconalizacji polskich przedsiębiorstw poprzez bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Badaniu poddano wielkości pozycji FDI polskich przedsiębiorstw w państwach członkowskich UE w latach 2000–2012. W analizie empirycznej posłużono się rozszerzonym modelem grawitacyjnym na podstawie danych panelowych. Wyniki badań potwierdziły oczekiwania i były spójne z dotychczasowymi wnioski w tej dziedzinie. Ekspansja polskich przedsiębiorstw jest motywowana głownie czynnikami rynkowymi i kosztowymi (PKB per capita, koszt pracy, stopa opodatkowania). Należy przy tym przywiązywać uwagę do korzyści wynikających z różnic między partykularnymi uwarunkowaniami w kraju partnerskim i goszczącym oraz kosztów zaangażowania warunkujących ostateczną decyzję inwestycyjną.
Źródło:
Ekonomia Międzynarodowa; 2014, 007; 136-149
2082-4440
2300-6005
Pojawia się w:
Ekonomia Międzynarodowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ sytuacji finansowej polskich przedsiębiorstw na inwestycje w kapitał trwały
The Financial Condition of Polish Companies and Its Impact on Investment in Fixed Capital
Autorzy:
Nehrebecka, Natalia
Jarosz, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/575495.pdf
Data publikacji:
2012-09-30
Wydawca:
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Kolegium Analiz Ekonomicznych
Tematy:
presja finansowa
nakłady brutto na środki trwałe
kanał bilansowy
dane panelowe
financial pressure
fixed investment
balance sheet channel
panel data
Opis:
The article looks at how the financial condition of companies influences their investment policies. To estimate the significance of individual financial indicators, the authors used data from the balance sheets and profit and loss accounts of more than 58,000 non-financial Polish firms from the 1995-2010 period. The Generalized Method of Moments (GMM) was used for the estimations. The model described in the article involves estimates of individual, sectoral and time effects. It indirectly takes into account the cost of capital in the investment equation. The cost of capital is a variable that is extremely difficult to observe at the level of individual companies, the authors say. The analysis was conducted for different groups of companies arranged by size. On the basis of the estimated econometric models, the authors validated a hypothesis about a significant influence of financial ratios on companies’ investment rates. An improvement in the cash flow has the greatest contribution to the investment rate, the authors say, and this effect is strongest in the case of small companies. While analyzing the impact of the cash flow on the investment rate, the authors confirmed the strong non-linearity of the trend for all groups of enterprises. In addition, they found that the financial pressure felt by companies in the form of debt and costs of interest reduces the level of investment. In the context of the monetary policy transmission mechanism, this may point to the existence of interest rate and balance sheet channels, the authors say. Another conclusion from the research is that financial pressure increases the probability of the financial accelerator mechanism – or a situation in which adverse shocks to the economy may be amplified by worsening financial market conditions. In the estimated model, small businesses turned out to be far more sensitive in their investment policies to an economic downturn than the corporate sector as a whole. The financial condition of enterprises reflected by selected indicators clearly influences the investment decisions of individual companies, and sensitivity to these indicators in terms of investment additionally depends on company size. This is important for assessing the mechanism whereby monetary policy is transmitted to the small and medium-sized enterprise (SME) sector, the authors say.
Celem artykułu jest zweryfikowanie wpływu kondycji finansowej przedsiębiorstwa na obserwowaną stopę inwestycji. Do oszacowania istotności poszczególnych wskaźników finansowych wykorzystano dane panelowe z zakresu bilansu oraz rachunku zysków i strat dla ponad 58 tys. polskich przedsiębiorstw niefinansowych z lat 1995-2010. Do estymacji wykorzystano systemowy estymator GMM (Uogólnionej Metody Momentów). Zaprezentowany w pracy model zawiera oszacowania efektów indywidualnych, sektorowych oraz czasowych, co można interpretować jako pośrednie uwzględnienie w równaniu inwestycji kosztu kapitału – zmiennej, która na poziomie pojedynczych przedsiębiorstw jest niezwykle trudna do zaobserwowania. Analizę przeprowadzono dla różnych klas przedsiębiorstw wyznaczonych przez wielkość firmy. Na postawie oszacowanych modeli ekonometrycznych potwierdzono hipotezę o istotnym wpływie wskaźników finansowych na stopę inwestycji firm. W największym stopniu do zwiększenia stopy inwestycji przyczynia się poprawa wskaźnika cash flow, a efekt ten jest najsilniejszy w przypadku firm małych. Analizując wpływ cash flow na stopę inwestycji, potwierdzono silną nieliniowość zjawiska dla wszystkich grup przedsiębiorstw. Ponadto presja finansowa odczuwana przez firmę w postaci zadłużenia i kosztów odsetkowych ogranicza poziom inwestycji, co w kontekście transmisji polityki monetarnej może świadczyć o istnieniu kanałów stopy procentowej i bilansowego. Wnioskiem z prowadzonych badań jest również wysokie prawdopodobieństwo występowania akceleratora finansowego. W oszacowanym modelu, inwestycje małych przedsiębiorstw charakteryzowały się znacznie większą wrażliwością na dekoniunkturę niż w przypadku całego sektora. Kondycja finansowa przedsiębiorstw przybliżana za pomocą wskaźników finansowych wyraźnie przekłada się na ich decyzje inwestycyjne, a wrażliwość inwestycji na te wskaźniki jest dodatkowo uzależniona od klasy firmy wyznaczonej przez jej wielkość. Ma to istotne znaczenie dla oceny mechanizmu transmisji polityki monetarnej do sektora MŚP.
Źródło:
Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics; 2012, 258, 9; 15-38
2300-5238
Pojawia się w:
Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Determinants of Central Eastern European Banks’ Adequacy Risk
Determinanty ryzyka adekwatności kapitałowej banków Europy Środkowo-Wschodniej
Autorzy:
Grzelak, Jowita
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2191610.pdf
Data publikacji:
2019-05
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania
Tematy:
commercial bank
CEE
Tier I
capital adequacy
ratio
equity
panel data
bank komercyjny
Tier 1
adekwatność kapitałowa
wskaźnik
dane panelowe
Opis:
Banks in their operations are exposed to many factors that may have a negative impact on their functioning. Fears of negative consequences of the risk that could lead to the bank’s bankruptcy were compounded after the collapse of Lehman Brothers in 2008. The Lehman Brothers example shows how important the issues of supervision, bank management and risk management are. The purpose of this article was to identify the main determinants that affect the capital adequacy risk of commercial banks from Central and Eastern Europe. This research seems to be significant due to the fact that a long-term loss of bank solvency may result in its bankruptcy. In this article, the solvency risk is represented by the capital Tier1 ratio. For the examined variables, which are suspected to have a statistically significant impact on the dependent variable, the following were selected: the size of the bank (natural logarithm of the value of assets), the ratio of equity to total assets, the ratio of loan allowances to total loans, the ratio of loans to total assets, the ratio of loans to non-working assets, total return on equity, the ratio of liquid assets to total assets and the ratio of loans to deposits.
Banki w swej działalności narażone są na wiele czynników, które mogą mieć negatywny wpływ na ich funkcjonowanie. Obawy przed negatywnymi skutkami ryzyka, które może doprowadzić do upadłości banku, spotęgowane zostały po upadku banku Lehman Brothers w 2008 roku. Przykład Lehman Brothers pokazuje, jak istotne są kwestie nadzoru, zarządzania bankiem oraz zarządzania ryzykiem. Celem niniejszego artykułu było zidentyfikowanie głównych determinant, które mają wpływ na ryzyko adekwatności kapitałowej banków komercyjnych z Europy Środkowo-Wschodniej. Badanie to wydaje się być istotne, ponieważ długotrwała utrata wypłacalności banku, może w konsekwencji prowadzić do jego upadłości. W niniejszym artykule ryzyko wypłacalności reprezentowane jest przez współczynnik kapitału Tier 1. Do badanych zmiennych, które podejrzewa się, że mogą wpływać istotnie statystycznie na zmienną zależną wybrano: rozmiar banku (logarytm naturalny wartości aktywów), stosunek kapitałów do sumy aktywów, stosunek odpisów kredytowych to sumy udzielonych kredytów, stosunek udzielonych kredytów do sumy aktywów, udział kredytów niepracujących w sumie aktywów, stopę zwrotu z kapitałów własnych, stosunek aktywów płynnych do sumy aktywów oraz stosunek udzielonych kredytów do depozytów.
Źródło:
Studia i Materiały; 2019, 1(30); 20-30
1733-9758
Pojawia się w:
Studia i Materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dynamic Linkages between Social Expenditures and Economic Growth: the Most Important Conclusions for Central European Countries
Dynamiczne powiązania między wydatkami socjalnymi a wzrostem gospodarczym: najważniejsze wnioski dla krajów Europy Środkowej
Autorzy:
Govdeli, Tuncer
Karakuş Umar, Esra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2033925.pdf
Data publikacji:
2021-12-17
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
wydatki socjalne
wzrost gospodarczy
ekonomia polityczna
państwa Europy Środkowej
dane panelowe
social expenditures
economic growth
political economy
Central European countries
panel data
Opis:
The role of the state within the neoliberal system is discussed in the approaches developed for social expenditures. Accordingly, the question of whether the state should stand back or provide the support needed by individuals has shaped the literaturę on social expenditures. It is thought that the increase in social expenditures affects public expenditures, and public expenditures may indirectly cause budget deficits. In addition, it is said that there is a decrease in social spending during periods of economic growth. All these dilemmas show that the idea that the country needs both producers and consumers while realizing economic growth has been pushed into the background. Here, the analyses of the relationship between social spending and economic growth are the arguments for the accuracy of this assumption. The aim of this study is to empirically analyze the long-term relationship between the economic growth and social expenditures of eight Central European countries and the causality relationship for 1999 and 2019. In the empirical findings, the cointegration relationship was determined between economic growth and social spending. Based on the findings of the causality analysis, it has been concluded that there is a bidirectional causality relationship between economic growth and social expenditures. Policy proposals are given in the conclusion section of the article.
Rola państwa w systemie neoliberalnym jest omawiana w ramach koncepcji opracowanych dla wydatków społecznych. W związku z tym pytanie, czy państwo powinno pozostawać bierne, czy też udzielać obywatelom potrzebnego wsparcia, ukształtowało piśmiennictwo dotyczące zagadnienia wydatków socjalnych. Uważa się, że wzrost wydatków socjalnych wpływa na wydatki publiczne, a wydatki publiczne mogą pośrednio powodować deficyty budżetowe. Ponadto mówi się, że w okresach wzrostu gospodarczego następuje spadek wydatków socjalnych. Wszystko to wskazuje, że teoria mówiąca, że dla realizacji wzrostu gospodarczego państwo potrzebuje zarówno producentów, jak i konsumentów, została zepchnięty na dalszy plan. Analizy relacji między wydatkami socjalnymi a wzrostem gospodarczym są argumentami potwierdzającymi słuszność tego stwierdzenia. Celem niniejszego opracowania jest empiryczna analiza długookresowego związku między wzrostem gospodarczym a wydatkami socjalnymi ośmiu państw Europy Środkowej oraz związku przyczynowego dla lat 1999 i 2019. Za pomocą badań empirycznych ustalono związek kointegracji między wzrostem gospodarczym a wydatkami socjalnymi. Na podstawie wyników analizy przyczynowości stwierdzono, że istnieje dwukierunkowa zależność między wzrostem gospodarczym a wydatkami socjalnymi. Sugestie dla polityki są podane w końcowej części artykułu.
Źródło:
Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe; 2021, 24, 4; 7-21
1508-2008
2082-6737
Pojawia się w:
Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Efektywność techniczna polskiego sektora banków komercyjnych
Technical Efficiency of the Polish Commercial Banking Sector
Autorzy:
Wawrzyniak, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2053586.pdf
Data publikacji:
2021-05-18
Wydawca:
Bankowy Fundusz Gwarancyjny
Tematy:
Efektywność techniczna banków
polski sektor bankowy
stochastyczne modele graniczne
dane panelowe.
bank technical efficiency
polish banking sector
stochastic frontier analysis
panel data.
Opis:
Celem artykułu jest zbadanie efektywności polskiego sektora banków komercyjnych. Autor oszacował parametry stochastycznego modelu granicznego używając danych o 24 polskich bankach komercyjnych pochodzących z lat 2011-2018. Na potrzeby konstrukcji modelu przyjęto jeden produkt (wartość udzielonych kredytów i inwestycji w papiery wartościowe) oraz trzy czynniki produkcji: nakład finansowy (środki z depozytów), pracę (mierzony liczbą pracowników) oraz nakład fizyczny. Uzyskane rezultaty sugerują relatywnie wysoki poziom efektywności technicznej (około 85%), która w badanym okresie wykazywała tendencje rosnącą. Malejący efekt skali (wynoszący przeciętnie poniżej 1) sugeruje, że polski sektor banków komercyjnych znajduje się w fazie dojrzałości. Zgodnie z oczekiwaniem głównym czynnikiem determinującym wielkość produkcji są depozyty (elastyczność powyżej 0.8) przy istotnie mniejszym poziomie elastyczności pozostałych dwóch czynników (poniżej 0.1). Dodatkowo poddano analizie wpływ wielkości banku oraz pochodzenia kapitału dominującego w banku na zmiany poziomu efektywności. Przeprowadzona analiza prowadzi do wniosku, że nie ma różnicy w przeciętnym poziomie efektywności pomiędzy bankami dużymi i małymi. Ponadto wykazano, że banki z dominującym kapitałem zagranicznym mają przeciętnie wyższą efektywność niż banki krajowe.
The main purpose of this article is to analyze the efficiency of the polish commercial banking sector. In order to do this, the author estimated a stochastic frontier function using the information about 24 Polish commercial banks during the period 2011-2018. For the purpose of the estimation, the author defined one product (the value of granted loans and investments in securities) and three inputs: financial (value of deposits), labour (number of employees) and fixed. The results suggest a relatively high level of technical efficiency (c.a. 85%), which increased throughout the years. The decreasing trend in return-to-scale factor (which is on average below 1) suggests that the polish commercial banking’s sector is mature. In line with the expectations, the most important input is the value of deposits (with a level of elasticity higher than 0.8). The remaining two inputs exhibit significantly lower level of elasticity (lower than 0.1). In addition, the author tested if a bank’s size or bank’s capital origin (domestic or foreign) have an influence on the efficiency. The conducted analysis led to the conclusion that there is no difference in average level of efficiency between big and small banks. On the other hand, banks with a majority of foreign capital have on average a higher level of efficiency compared to domestic banks. Key words: bank technical efficiency, polish banking sector, stochastic frontier analysis, panel data.
Źródło:
Bezpieczny Bank; 2021, 82, 1; 92-112
1429-2939
Pojawia się w:
Bezpieczny Bank
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies