Temat: Kreda - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Wspomnienia z konferencji naukowej 9th International Symposium on the Cretaceous System - 1-5 września 2013 - Ankara, Turcja
Autorzy:: Borszcz, T.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/856591.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika
Tematy:: paleontologia
kreda
konferencje
Ankara konferencja
Źródło:: Wszechświat; 2014, 115, 04-06
0043-9592
Pojawia się w:: Wszechświat
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Earliest eutherian mammal skull, from the Late Cretaceous [Coniacian] of Uzbekistan
Najstarsza czaszka ssaka lozyskowego z poznej kredy [koniaku] Uzbekistanu
Autorzy:: McKenna, M C
Kielan-Jaworowska, Z
Meng, J
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/21177.pdf
Data publikacji:: 2000
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:: uzebienie
fauna kopalna
Daulestes nessovi
kreda
ssaki
Uzbekistan
paleontologia
Asioryctitheria
czaszki
Opis:: We describe a partially crushed skull and dentaries of a sub-adult individual of Daulestes nessovi sp. n., from the Coniacian of Uzbekistan. This is the earliest known eutherian skull (about 87 Ma) and the sixth genus of Cretaceous eutherians in which a skull is available. Because the skull of D. nessovi is sub-adult, certain plesiomorphic features may be ontogenetic and should be interpreted with caution. Four upper premolars and five lower premolariform teeth were in use (possibly to become four lowers when fully adult). The upper cheek-teeth have winged conules; M2 has large parastylar and small metastylar projections. Pre- and postcingula are lacking on DP4 and the upper molars. The talonids of dp4-m2 are about 90% as wide as the trigonids, with widely separated entoconid and hypoconulid. The skull has a large sphenorbital fissure, no foramen rotundum, and apparently no pterygoid process of the sphenoid. A large orbital wing of the palatine prevents maxilla-frontal contact within the orbit. The zygomatic arch is slender. The cochlea has one full turn, with an expanded apex, which suggests that a lagena might have been present. A large malleus with a robust anterior process, and a large promontorium may be due to young age of the individual or a primitive retention, as in the platypus. Because of the similarity to Asioryctidaem both cranial structure and dentition, we assign Daulestes tentatively to Asioryctitheria Novacek et al. 1997, family incertae sedis.
W pracy opisano częściowo uszkodzoną czaszkę młodego osobnika określonego jako Daulestes nessovi sp. n. z koniaku Uzbekistanu. Jest to najwcześniejsza czaszka ssaka łożyskowego, licząca ok. 87 milionów lat. Daulestes jest szóstym rodzajem kredowego ssaka łożyskowego, którego czaszka jest znana. Ponieważ czaszka D. nessovi należy do młodocianego osobnika, niektóre cechy plezjomorficzne mogą być związane z wczesnym stadium rozwojowym. W czaszce występują cztery górne przedtrzonowce i pięć dolnych, jest jednak możliwe, że w stadium dorosłym dolnych było też tylko cztery. Na górnych zębach policzkowych występują konułe ze skrzydełkami. Na M2 wyrostek parastylarny jest duży, metastylarny - mały. Pre- i postcingula nie występują na mlecznym czwartym przedtrzonowcu ani na trzonowcach. Talonidy dp4-m2 mierzą ok. 90 % szerokości trygonidów, a entokonidy są oddalone od hipokonulidów. W czaszce występuje duża szczelina klinowo-oczodołowa i zapewne brak wyrostka skrzydłowego kości klinowej. Duże skrzydło oczodołowe kości podniebiennej powoduje, że brak jest kontaktu między szczęką a kością oczodołową w obrębie oczodołu. Wyrostek jarzmowy jest delikatny. Błędnik ma jeden pełny skręt z rozszerzonym wierzchołkiem, co może wskazywać na obecność lageny. Duży młoteczek z silnym wyrostkiem przednim oraz duże promontorium mogą być związane z młodym wiekiem osobnika lub zachowaniem cechy plezjomorficznej (jak u dziobaka). W związku z podobieństwem do Asioryctidae zarówno w budowie czaszki, jak i uzębienia, Daulestes został zaliczony do Asioryctitheria Novacek et al. 1997, rodzina incertae sedis.
Źródło:: Acta Palaeontologica Polonica; 2000, 45, 1; 1-54
0567-7920
Pojawia się w:: Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Multituberculate mammals from the Cretaceous of Uzbekistan
Autorzy:: Kielan-Jaworowska, Z
Nessov, L.A.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/21199.pdf
Data publikacji:: 1992
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:: ssaki
kreda
skamienialosci
kosci
Uzbekbaatar kizylkumensis
Uzbekistan
paleontologia
Cimolodonta
zeby przedtrzonowe
multituberkulaty
Opis:: The first western Asian multituberculates found in the Bissekty Formation (Coniacian) of Uzbekistan are described on the basis of a lower premolar (p4), a fragment of a lower incisor, an edentulous dentary, a proximal part of the humerus and a proximal part of the femur. Uzbekbaatar kizylkumensis gen. et sp. n. is defined as having a low and arcuate p4, possibly without a posterobuccal cusp; it presumably had two lower premolars, as inferred from the presence of a triangular concavity at the upper part of the anterior wall of p4, and p3 less reduced in relation to p4 than in non-specialized Taeniolabidoidea and Ptilodontoidea. Uzbekbaatar is placed in the Cimolodonta without indicating family and infraorder. It might have originated from the Plagiaulacinae or Eobaatarinae.
Praca zawiera opis pięciu okazów multituberkulatów z późnej kredy (z formacji Bissekty, należącej do koniaku) z pustyni Kizylkum w Uzbekistanie. Są to pierwsze multituberkulaty z terytorium byłego Związku Radzieckiego i jedne z nielicznych na świecie z pierwszej połowy późnej kredy. Ssaki kredowe zostały ostatnio odkryte na terenie Uzbekistanu i Kazakstanu, reprezentowane prawie wyłącznie przez ssaki łożyskowe i deltateroidy; multituberkulaty, znalezione tylko w formacji Bissekty, obejmują 1% okazów ssaków. Ta proporcja różni się bardzo od stosunków w większości odsłonięć górnej kredy Azji i Ameryki północnej, gdzie multituberkulaty z reguły stanowią 50 - 70% znajdowanych okazów ssaków, a w formacjach Lance i Bug Creek w Ameryce północnej nawet więcej. Uzbekbaatar kizylkumensis gen. et sp. n., został opisany na podstawie czwartego dolnego zęba przedtrzonowego (p4). Ząb ten ma stosunkowo niską, łukowato wygiętą koronę, z dziewięcioma grzebieniami i przypuszczalnie bez tylnego guzka policzkowego. Uzbekbaatar został zaliczony do podrzędu Cimolodonta, szczepu i rodziny incertae sedis. Cimolodonta charakteryzują się obecnością dwóch dolnych przedtrzonowych: p3 i p4, przy czym p4 jest duży i łukowato wygięty; przewiesza się on nad silnie zredukowanym p3, który jest jednokorzeniowy i ma kształt patyczka przylegającego do przedniego korzenia p4. Dwa szczepy zaliczone do Cimolodonta: Ptilodontoidea i Taeniolabidoidea różnią się budową dolnego siekacza. Ponieważ siekacz ten u Uzbekbaatar nie jest znany, przynależność nowego rodzaju do szczepu nie mogła zostać ustalona. Uzbekbaatar nie może być zaliczony do podrzędów Paulchoffatoidea lub Plagiaulacoidea ze względu na łukowaty kształt p4 i przypuszczalną obecność tylko dwóch dolnych zębów przedtrzonowych, gdy w obu tych podrzędach p4 ma kształt prostokątny i występują trzy lub cztery dolne zęby przedtrzonowe. Ponadto w pracy opisano okazy oznaczone jako Multituberculata indet. sp. A, B, C, reprezentujące bezzębną żuchwę, proksymalną część kości ramiennej i proksymalną część kości udowej. W żuchwie zachowały się zębodoły zębów przedtrzonowych i trzonowych, wskazujące że multituberkulat ten miał dwa przedtrzonowe. Porównania rozmiarów tych okazów, oraz przedtrzonowego opisanego jako Uzbekbaatar kizylkumensis wykazują, że opisane multituberkulaty należą przynajmniej do dwóch taksonów. Ponadto w pracy opisano fragment dolnego siekacza z tych samych warstw, zaliczonego z zastrzeżeniem do multituberkulatów. Zilustrowane zostały również czwarte zęby przedtrzonowe przedstawicieli Plagiaulacoidea i Taeniolabidoidea, oraz przeprowadzono porównania między nimi, z których wynika, że budowa czwartego dolnego przedtrzonowego (który często zachowuje się sam) pozwala wnioskować o budowie i rozmiarach trzeciego przedtrzonowego, a także o liczbie dolnych przedtrzonowych.
Źródło:: Acta Palaeontologica Polonica; 1992, 37, 1; 1-17
0567-7920
Pojawia się w:: Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Albanerpetontid amphibians from the Upper Cretaceous of Middle Asia
Plazy z rodziny Albanerpetontidae z gornej kredy Azji Srodkowej
Autorzy:: Gardner, J D
Averianov, A O
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/20615.pdf
Data publikacji:: 1998
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:: Albanerpetontidae
fauna kopalna
albanerpetodonty
Celtedens
kreda
zuchwa
Albanerpeton
Uzbekistan
paleontologia
plazy
Azja Srodkowa
Opis:: We review the fossil record of Asian albanerpetontids. The three dentaries previously attributed to the two species of Nukusurus Nessov, 1981 (lower Cenomanian and Coniacian, Uzbekistan) are from albanerpetontids, but none are distinctive below the familial level. We thus designate the names Nukusurus, N. insuetus Nessov, 1981, and N. sodalis Nessov, 1997 as nomina dubia within the Albanerpetontidae. Two dentaries (lower Cenomanian, Uzbekistan) described herein for the first time supplement the known record of Asian albanerpetontids. The holotype atlas and only specimen of the supposed albanerpetontid Bishara backa Nessov, 1997 (upper Santonian-?Campanian, Kazakhstan) is shown to be from a salamander, not an albanerpetontid. Our study recognizes Albanerpeton (Cretaceous-Miocene, North America and Europe) and Celtedens (Middle Jurassic-Lower Cretaceous, Europe) as the only valid albanerpetontid genera. Limited evidence favors one or more dispersals from Europe or Norttr America to Asia in the medial Cretaceous as the major biogeographic event in the history of Asian albanerpetontids.
Rewizja azjatyckiego zapisu kopalnego albanerpetontydów pozwoliła potwierdzić obecność tej grupy na podstawie dwóch żuchw z dolnego cenomanu Uzbekistanu, opisanych tu po raz pierwszy, oraz trzech okazów opisanych wcześniej przez Nesowa z dolnego cenomanu i koniaku Uzbekistanu. Materiał nie wykazuje jednak cech diagnostycznych pozwalających go określić poniżej szczebla rodzajowego. Dlatego nazwy Nukusurus, N. insuetus Nessov, 1981 i N. sodalis Nessov, 1997 wypada uznać za nomina dubia. Holotyp domniemanego albanerpetontyda Bishara backa Nessov, 1997 (górny santon-?kampan Kazachstanu) - pojedynczy dźwigacz - należy natomiast do salamandry, a nie albanerpetontyda. Tak więc jedynymi ważnymi rodzajami albanerpetontydów pozostają Albanerpeton (kreda-miocen, Ameryka Północna i Europa) oraz Celtedens (środkowa jura-dolna kreda, Europa). Na podstawie ograniczonego materiału kopalnego można przypuszczać, że w połowie kredy doszło do jednorazowego lub kilkakrotnego zasiedlenia Azji przez albanerpetontydy z Europy lub Ameryki Północnej.
Źródło:: Acta Palaeontologica Polonica; 1998, 43, 3; 453-476
0567-7920
Pojawia się w:: Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: The Late Cretaceous lizard Pleurodontagama and the origin of tooth permanency in Lepidosauria
Poznokredowa jaszczurka Pleurodontagama a powstanie uzebienia permanentnego u Lepidosauria
Autorzy:: Borsuk-Bialynicka, M
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/20355.pdf
Data publikacji:: 1996
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:: fauna kopalna
uzebienie
zgryz
kreda
paleontologia
jaszczurki
paleozoologia
szczeki
Pleurodontagama aenigmatodes
Lepidosauria
morfologia zwierzat
Opis:: The sinuous double-row dentition of Pleurodontagama aenigmatodes, the Late Cretaceous Mongolian relative of the Acrodonta is a possible initial stage of evolution of tooth permanency in the Acrodonta. The reconstructed ontogenetic development of this dentition is considered as a model of evolutionary events that resulted in tooth permanency. The acceleration of the posteriad growth of jaws, that occurred at the origin of the Acrodonta, was probably followed by both peripheral and interstitial growth of the dental lamina. Created by the interstitial growth, the interdental spaces were not large enough to allow for the inclusion of the subsequently developed teeth into the main (labial) tooth row. Their blockage resulted in the eventual total blockage of tooth replacement. The requirements of the precise occlusion resulted in a reduction of the redundant lingual tooth row of the Pleurodontagama type. The dentition subsequently changed into a one-row permanent type increasing by a sequential addition of teeth. The patterns of dentition in the sphenodontidans and the varanoids may also result from evolutionary changes of skull proportions via the differential growth of jaws and consequent adjustment of the dental lamina.
Przedmiotem pracy jest interpretacja uzębienia najprymitywniejszego rodzaju i gatunku agamidów - Pleurodontagama aenigmatodes Borsuk-Białynicka & Moody, 1984 z późnej kredy Mongolii. Naprzemienny, dwuszeregowy układ tego uzębienia zinterpretowano jako przejaw braku koordynacji między procesem wzrostu i wymiany uzębienia w ontogenezie z jednej strony a procesem wzrostu samych szczęk, stanowiących miejsce osadzenia tego uzębienia, z drugiej strony. W oparciu o tę interpretację zaproponowano model powstawania uzębienia permanentnego w filogenezie Acrodonta, stosując go następnie do wyjaśnienia pochodzenia uzębienia permanentnego Sphenodontida oraz waranidowego typu wymiany zębów u Anguimorpha. Podstawowe założenia prezentowanego modelu to (1) związki między zróżnicowanym wzrostem kości a wymianą zębów proponowane przez Osborna (1971, 1973, 1974) i Westergaarda (1980, 1986) oraz (2) istotnosć zmiany kształtu szczęk dla powstania linii ewolucyjnej Acrodonta (Robinson 1973, 1976; Borsuk-Białynicka 1986). Zmiana ta polegała na podsuwaniu się szczęk pod oczodół, co miało związek ze wzmacnianiem zgryzu u Acrodonta w porównaniu z ich iguanidowymi przodkami. Przesunięcie takie zachodzić musiało drogą intensyfikacji wzrostu tylnej części szczęki, czemu siłą rzeczy towarzyszł podobnie ukierunkowany wzrost listewki zębowej. Międzyzębowe (zamiast bezpośrednio dojęzykowego względem zębów funkcjonujścych) położenie kolejnych pokoleń zębów świadczy o tym, że wzrost listewki zębowej zachodził nie tylko na peryferiach, lecz także wewnątrz jej tkanki (interstycjalnie). Zahamowanie wielu zębów na pozycjach dojęzykowych prezentowane przez pleurodontagamę świadczy o niewydolności tego wzrostu w stosunku do wielkości tworzonych zębów. Zgodnie z proponowaną hipotezą, takie właśnie niedopasowanie tempa wzrostu szczęki do tempa wymiany doprowadziło do zablokowania wymiany i powstania uzębienia permanentnego charakterystycznego dla agamidów, a także kameleonów. Podsunięcie szczęk pod oczodół charakterystyczne dla Sphenodontida wiąże się także ze swego rodzaju naprzemiennoscią uzębienia (dotyczącą przede wszystkiem rozmiarów zębów), a także z zablokowaniem wymiany. Zjawiska te dotyczyły pierwotnie (u Diphydontosaurus avonis Whiteside, 1986, późnotriasowego przedstawiciela Sphenodontida) tylnej , a więc najsilniej rosnącej części szczęk, później całego uzębienia. W oparciu o zaproponowany tu model można przypuszczać, że intensywny wzrost szczęk w kierunku ku przodowi od oczodołu, uważany za charakterystyczną cechę Platynota (McDowell & Bogert 1954) spowodował charakterystyczną, naprzemienną wymianę zębów, zwaną typem waranidowym (Edmund 1960). Kierunek tego wzrostu (na zewnątrz czaszki zamiast ku oczodołowi i stawowi szczękowemu) pozwolił na swobodne mieszczenie się zębów kolejnych pokoleń w jednym szeregu i na międzyzębowe położenie zawiązków.
Źródło:: Acta Palaeontologica Polonica; 1996, 41, 3; 231-252
0567-7920
Pojawia się w:: Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: The quadrate of oviraptorid dinosaurs
Kosc czworoboczna dinozaurow z rodziny Oviraptoridae
Autorzy:: Maryanska, T
Osmolska, H
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/21975.pdf
Data publikacji:: 1997
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:: ptaki
fauna kopalna
owiraptoridy
Mongolia
kreda
dinozaury
Alvarezauridae
paleontologia
czaszki
kosc czworoboczna
Oviraptoridae
morfologia zwierzat
Opis:: The quadrate of oviraptorid dinosaurs is strongly pneumatized and differs from the quadrates of other non-avian theropods by: (1) two separate facets on the otic process for contacts with the squamosal and braincase; (2) the articular surface for the pterygoid extended to the articular surface of the medial mandibular condyle; (3) the mandibular process provided laterally with a quadratojugal process bearing the quadratojugal cotyla. In the above characters the oviraptorid quadrate resembles those in most ornithothoracine birds, but, contrary to the streptostylic quadrate of birds, the oviraptorid quadrate is monimostylic.
W czasie badań czaszek dinozaurów z rodziny Oviraptoridae z osadów późnej kredy Mongolii, znajdujących się w zbiorach Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie (ZPAL) i w Instytucie Geologii Mongolskiej Akademii Nauk w Ułan Bator (GIN) zaobserwowano, że ich kość czworoboczna (quadratum) różni się od kości czworobocznej innych teropodów, a także innych dinozaurów, następującymi cechami: (1) obecnościdą dwugłówkowego wyrostka skroniowego (processus oticus), kontaktującego zarówno z kością łuskową jak i z boczną ścianą puszki mózgowej; (2) wyrostkiem oczodołowym (processus orbitalis), dochodzącym w swej części tylnej do powierzchni stawowej medialnego kłykcia wyrostka żuchwowego (processus mandibularis); (3) obecnością na wyrostku żuchwowym bocznego wyrostka zaopatrzonego w dołek stawowy dla kości czworoboczno-jarzmowej; (4) rozległą pneumatyzacją. Cechy te występują także u większości ptaków z grupy Ornithothoraces, obejmującej wszystkie współczesne i kopalne ptaki z wyjątkiem praptaka (Archaeopteryx) i przedstawicieli późnokredowej rodziny Alvarezauridae, i mogą świadczyć o bliskim związku filogenetycznym owiraptoridów i ptaków. Jednak wniosek o homologii cech kości czworobocznej w obu grupach wymaga dodatkowych badań czaszki i szkieletu pozaczaszkowego. Kość czworoboczna owiraptoridów jest nieruchomo zestawiona z resztą czaszki (monimostylia), czym różni się od kości czworobocznej ptaków, która wykazuje znaczną ruchomość stosunku do czaszki (streptostylia).
Źródło:: Acta Palaeontologica Polonica; 1997, 42, 3; 361-371
0567-7920
Pojawia się w:: Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Gobiosuchus kielanae [ Protosuchia ] from the Late Cretaceous of Mongolia: anatomy and relationships
Anatomia i pokrewienstwa poznokredowego krokodyla z Mongolii Gobiosuchus kielanae [ Protosuchia ]
Autorzy:: Osmolska, H
Hua, S
Buffetaut, E
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/20005.pdf
Data publikacji:: 1997
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:: fauna kopalna
Gobiosuchus kielanae
Mongolia
kreda
szkielet
paleontologia
czaszki
Protosuchia
morfologia zwierzat
krokodyle
anatomia zwierzat
Opis:: The original description (Osmólska 1972) of the skull, postcranial skeleton, and armour of a protosuchian, Gobiosuchus kielanae (Gobiosuchidae Osmólska), is supplemented and revised on the basis of additional specimens from the type locality and horizon (Bayn Dzak, ?early Campanian Djadokhta Formation). It is suggested that Gobiosuchus kielanae was an entirely terrestrial and probably insectivorous animal. Assignment of Gobiosuchus to Protosuchia is supported by the following characters: basisphenoid larger than basioccipital; extensive ventral contact between quadrate and basisphenoid; pneumatic pterygoid; quadrate condyles only slightly protouding beyond posterior margin of braincase, and lack of retroarticular process. Gobiosuchus differs from other protosuchians in the following features: snout wider than high; palatal processes of premaxillae contacting along their entire length; closed supratemporal and mandibular fenesftae; basioccipital extending dorsally onto occiput and separating on each side ventromedial part of quadrate from contact with otoccipital; posterolateral process of squamosal extended far behind mandibular articulation; presence of cranioquadrate passage; descending process of prefrontal contacting palate; armour of sutured osteoderms encasing at least some of long limb bones; presence of peculiar accessory osteoderms in regions of articulation of limbs with girdles, and more than two longitudinal rows of dorsal osteoderms.
Praca zawiera opis czaszki i szkieletu pozaczaszkowego prymitywnego krokodyla, Gobiosuchus kielanae Osmólska, 1972, żyjącego pod koniec okesu kredowego, w kampanie, na terenie dzisiejszej pustyni Gobi w Mongolii. Był to bardzo mały (ok. 60 cm długi), długonogi krokodyl, o długiej, smukłej szyi, całkowicie okryty pancerzem z połączonych ze sobą skostnień skórnych. Małe rozmiary oraz małe, ostre zęby wskazują, że jego pożywieniem mogły być owady i inne drobne bezkręgowce, a także małe kręgowce - jaszczurki i ssaki. Szczegółowa analiza anatomiczna wykazała obecność u G. kielanae cech synapomorficznych Protosuchia, co potwierdza wcześniejsze, tymczasowe zaliczenie rodzaju Gobiosuchus (Osmólska 1972) do tej najprymitywniejszej grupy krokodyli. W budowie czaszki Gobiosachus są też bardzo liczne cechy autapomorficzne, różniące go od wszystkich innych krokodyli, a także kilka cech charakteryzujących bardziej zaawansowane krokodyle z grupy Mesoeucrocodylia. Wobec przeważającej ilości cech charakterstycznych dla Protosuchia, cechy te uznano za konwergencje. G. kielanae jest najkompletniej zachowanym z dotychczas poznanych przedstawicieli Protosuchia. Jest również stratygraficznie najmłodszym znanym przedstawicielem tej słabo poznanej i nielicznej grupy prymitywnych krokodyli, gdyż większość jej przedstawicieli żyła podczas okresu jurajskiego, tylko nieliczne gatunki znane są z osadów wczesnej części okresu kredowego.
Źródło:: Acta Palaeontologica Polonica; 1997, 42, 2; 257-289
0567-7920
Pojawia się w:: Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Paleobiogeography and migration in the Late Cretaceous belemnite family Belemnitellidae
Paleobiogeografia i migracje poznokredowych belemnitow z rodziny Belemnitellidae
Autorzy:: Christensen, W K
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/22286.pdf
Data publikacji:: 1997
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:: wystepowanie
Ameryka Polnocna
kreda
klimat umiarkowany
Belemnitellidae
warunki klimatyczne
paleontologia
paleobiogeografia
Europa Polnocna
belemnity
migracja
Opis:: The Late Cretaceous belemnite family Belemnitellidae Pavlow, 1914, which includes nine genera and two subgenera, occurs only in the Northern Hemisphere, that is in the North European and North American palaeobiogeographical Provinces of the North Temperate Realm, in addition to the northern margin of the Tethyan Realm in Europe. The North European Province is subdivided into the Central European, Central Russian and Baltoscandian Subprovinces. The centre of origin and dispersal of the belemnitellids lay in the North European Province and all known genera and subgenera occur there. The belemnitellids immigrated intermittently into the Tethyan Realm (at least nine times) and the North American Province (at least six times). The majority of the species occurring in the Tethyan Realm are conspecific with those from the North European Province, whereas the species occurring in the North American Province are endemic, with a few exceptions. The endemic species probably evolved by allopatric speciation from initial migrants. More than a score migrations have been recognized within the subprovinces of the North European Province. The palaeogeographical distribution and migration patterns of the belemnitellids were to a certain extent controlled by eustatic sea-level changes, cool or warm climatic phases and competition, although the cause of several migration events cannot be satisfactorily explained at present.
Belemnitellidae Pavlow, 1914 to późnokredowa rodzina belemnitów, obejmująca dziewięć rodzajów i dwa podrodzaje. Przedstawiciele rodziny występowali wyłącznie na półkuli północnej, tj. w prowincjach paleobiogeograficznych północnoeuropejskiej i północnoamerykańskiej w obrębie północnego królestwa klimatu umiarkowanego (North Temperate Realm) oraz na północnych obrzeżach królestwa tetydzkiego (Tethyan Realm) w Europie. W obrębie prowincji północnoeuropejskiej można wyróżnić trzy podprowincje: środkowoeuropejską, środkoworosyjską oraz bałtoskandzką. Obszarem, na którym belemnitellidy powstawały i z którego się rozprzestrzeniały na inne obszary, była prowincja północnoeuropejska. Znane są stąd wszystkie rodzaje i podrodzaje wyróżnione w obrębie rodziny. Z prowincji północnoeuropejskiej belemnitellidy zapuszczały się na obszary królestwa tetydzkiego (co najmniej dziewięć razy) oraz prowincji północnoamerykańskiej (co najmniej sześć razy). Większość gatunków występujących na obszarze królestwa tetydzkiego znanych jest także z prowincji północnoeuropejskiej, natomiast wiekszość gatunków prowincji północnoamerykańskiej to endemity. Te ostatnie powstawały zapewne na drodze specjacji allopatrycznej z imigrantów. W obrębie prowincji północnoeuropejskiej odnotowano łącznie ponad dwadzieścia wydarzeń migracyjnych między jej poszczególnymi subprowincjami. Niektóre zmiany w rozmieszczeniu belemnitellidów można wiązać z eustatycznymi oscylacjami poziomu oceanu światowego, wahaniami klimatycznymi, a także tłumaczyć odziaływaniami konkurencyjnymi między poszczególnymi gatunkami. Przyczyny wielu wydarzeń migracyjnych pozostają jednak niejasne.
Źródło:: Acta Palaeontologica Polonica; 1997, 42, 4; 457-495
0567-7920
Pojawia się w:: Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Revised taxonomy of albanerpetontid amphibians
Rewizja taksonomiczna plazow z rodziny Albanerpetodontidae
Autorzy:: Gardner, J D
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/20188.pdf
Data publikacji:: 2000
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:: fauna kopalna
albanerpetodonty
kosci czolowe
taksonomia
jura
szczeki
plazy
Albanerpetontidae
Celtedens
kreda
Albanerpeton
cechy morfologiczne
paleontologia
Opis:: Characters of the jaws and frontals are often used to differentiate albanerpetontid genera and species, yet the reliability of these characters has rarely been examined. Frontals are diagnostic for the genera Albanerpeton and Celtedens and for species in the latter genus. The value of frontals at the specific level in Celtedens may be inflated by lack of information about variation in jaw structure. Characters of the frontals, jaws, and body size differentiate species of Albanerpeton. Differential diagnoses are presented for the Albanerpetontidae based on cranial and vertebral characters and for the two named genera based on frontal characters. Each genus is characterized by one autapomorphy: fused frontals triangular in Albanerpeton and internasal process bulbous in Celtedens. An enigmatic albanerpetontid from the Middle Jurassic (upper Bathonian) of England has a unique mixture of frontal and premaxillary character states that precludes it from being included in either Celtedens or Albanerpeton.This leaves the oldest occurrences of the two genera in, respectively, the Late Jurassic (Kimmeridgian) and Early Cretaceous (latest Aptian/earliest Albian).
Rodzaje albanerpetodontów klasyfikowano na podstawie cech morfologicznych szczęk i kości czołowych, ale rzadko zastanawiano się nad przydatnością taksonomiczną tych cech. Budowa kości czołowych jest diagnostyczna dla rodzajów Albanerpeton i Celtedens oraz gatunków w obrębie tego ostatniego (zwłaszcza, że brak jest danych na temat zróżnicowania morfologii szczęk w obrębie tego rodzaju). W obrębie rodzaju Albanerpeton gatunki wyróżniają się cechami kości czołowych i szczęk oraz rozmiarami ciała. Podano diagnozy różnicujące dla obu rodzajów opisanych na podstawie powyższych cech, obejmujące także morfologię kręgów. Każdy z rodzajów odznacza się jedną autapomorfią: Albanerpeton - trójkątnymi zrośniętymi kośćmi czołowymi, a Celtedens - pękatym wyrostkiem międzynosowym tych kości. Zagadkowy albanerpetodont ze środkowej jury (baton) Anglii ma mieszane cechy, nie pozwalające zaliczyć go do wyżej wymienionych. Oznacza to, że Celtedens znany jest od późnej jury (kimeryd) a Albanerpeton - od wczesnej kredy (apt/alb).
Źródło:: Acta Palaeontologica Polonica; 2000, 45, 1; 55-70
0567-7920
Pojawia się w:: Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Djatochtatheria - a new suborder of multituberculate mammals
Djatochtatheria - nowy podrzad multituberkulatow
Autorzy:: Kielan-Jaworowska, Z
Hurum, J H
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/23058.pdf
Data publikacji:: 1997
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:: fauna kopalna
Djadochtatheriidae
Djadochtatherium
ssaki
czaszki
Tombaatar
Mongolia
kreda
Catopsbaatar
cechy morfologiczne
paleontologia
Kryptobaatar
multituberkulaty
morfologia zwierzat
Opis:: Mongolian Late Cretaceous multituberculates (except Buginbaatar) form a monophyletic group for which the suborder Djadochtatheria is proposed. Synapomorphies of Djadochtatheria are: large frontals pointed anteriorly and deeply inserted between the nasals. U-shaped fronto-parietal suture, no frontal-maxilla contact, and edge between palatal and lateral walls of premaxilla. Large, rectangular facial surface of the lacrimal exposed on the dorsal side of the cranial roof is present in all djadochtatherians, but may be a plesiomorphic feature. It is also possible that in djadochtatherians the postglenoid part of the braincase is relatively longer than in other multituberculates. Djadochtatherians have an arcuate p4 (secondarily subtrapezoidal in Catopsbaatar) that does not protrude dorsally over the level of the molars (shared with Eucosmodontidae), I3 placed on the palatal part of the premaxilla (shared with the eucosmodontid Stygimys and the cimolomyid Meniscoessus). The small number of cusps on the upper and lower molars and no more than nine ridges on p4 are possibly plesiomorphies for Djadochtatheria. The djadochtatherian Nessovbaatar multicostatus gen. et sp. n., family incertae sedis from the Barun Goyot Formation is proposed. New specimens of the djadochtatherian genera Kryptobaatar, ?Djadochtatherium, and Kamptobaatar are described and revised diagnoses of these taxa and Sloanbaatar are given. A cladistic analysis of Mongolian Late Cretaceous multituberculates (MLCM), using Pee-Wee and NONA programs and employing 43 dental and cranial characters, 11 MLCM taxa, five selected Late Cretaceous or Paleocene multituberculate genera from other regions, and a hypothetical ancestor based on the structure of Plagiaulacoidea, is performed. The Pee-Wee program yielded two equally fit trees that confirm the monophyly of MLCM excluding Buginbaatar. Kryptobaatar, Djadochtatherium, Catopsbaatar, and Tombaatar form a clade, for which the family Djadochtatheriidae is proposed. Chulsanbaataris the sister taxon of this clade. Bulganbaatar and Nemegtbaatar are the sister group of all other djadochtatherians. Kamptobaatar, Sloanbaatar, and Nessovbaatar form a separate clade in the Pee-Wee tree. The NONAprogram yielded thirty equally parsimonious trees and a strict consensus tree with a poor resolution.
Na podstawie porównań anatomicznych popartych analizą filogenetyczną wykazano, że późnokredowe multituberkulaty (wieloguzkowce) Mongolii, z wyjątkiem rodzaju Buginbaatar, tworzą monofiletyczną grupę, dla której zaproponowano nowy podrząd Djadochtatheria. Podrząd Djadochtatheria charakteryzuje się nastepującymi synapomorfiami: kości czołowe są proporcjonalnie duże i wcinają się głęboko w formie zaostrzonego szpica między kości nosowe; szew czołowo-ciemieniowy jest U-kształtny; kość czołowa nie kontaktuje się ze szczęką; wzłuż kontaktu między podniebienną i boczną powierzchnią kości przedszczękowej występuje ostra krawędź. U wszystkich Djadochtatheria część twarzowa koki łzowej jest duża, w przybliżeniu prostokątna, umieszczona na dachu czaszki, co być może jest cechą symplezjomorficzną. Jest również możliwe, że tylna część czaszki, położona za dołemu żuchwowym jest u Djadochtatheria dłuższa w stosunku do całej czaszki niż u innych multituberkulatów. Djadochtatheria mają łukowaty p4 (wtórnie trapezoidalny u Catopsbaatar), który nie wystaje ponad poziom powierzchni żującej trzonowców (cecha wspólna z Eucosmodontidae), oraz I3 umieszczony na podniebiennej części kości przedszczekowej (cecha wystepująca również u eukosmodontida Stygimys i u cimolomyida Moeniscoessus). Mała liczba guzków na dolnych i górnych trzonowych, oraz nie więcej niż dziewięć grzebieni na p4 są przypuszczalnie cechami symplezjomorficznymi. Z formacji Barun Gojot opisano przedstawiciela Djadochtatheria Nessovbaatar multicostatus gen. et sp. nov., zaliczonego do rodziny incertae sedis. Zaproponowano nową rodzinę Djadochtatheriidae dla rodzajów Kryptobaatar, Djadochtatherium, Catopsbaatar i Tombaatar, a w oparciu o nowe materiały przedstawiono zrewidowane diagnozy czterech rodzajów Djadochtatheria: Sloanbaatar, Kryptobaatar, Djadochtatherium i Kamptobaatar. W celu przeprowadzenia analizy filogenetycznej późnokredowych multituberkulatów Mongolii zaproponowano listę 43 cech (różniącą się, z wyjątkiem dziesięciu cech, od list używanych dotychczas przy analizach filogenetycznych multituberkulatów) oraz matrycę taksonów i cech, obejmująca 17 taksonów. Taksony uwzględnione w analizie obejmują 11 późnokredowych rodzajów z Mongolii, pięć najkompletniej poznanych późnokredowych i paleoceńskich rodzajów z Ameryki Północnej i Azji, oraz hipotetycznego przodka, skonstruowanego na podstawie cech wystepujacych u jurajskich multituberkulatów z rzędu Plagiaulacoidea. W analizie kladystycznej zastosowano dwa różne programy komputerowe: Pee-Wee (Goloboff 1993a, 1996) oraz NONA (Goloboff 1993b), oparty na tej samej zasadzie co powszechnie używany PAUP (Swofford 1993). Program Pee-Wee przedstawił dwa drzewa. Fig. 13 przedstawia krótsze z tych drzew, które potwierdza odrębność Buginbaatar i monofiletyzm Djadochtatheria. Analiza przeprowadzona za pomocą tego programu wykazuje również monofiletyzm rodziny Djadochtatheriidae ustanowionej w pracy (Fig. 13, węzeł 18). Program NONA zaproponował 30 jednakowo oszczędnych drzew. Dwa drzewa ścisłej zgodności (Fig. 14A and 14B) wykazują znacznie gorszą rozdzielczość niż drzewo zaproponowane przez program Pee-Wee, na którym oparto wnioski filogenetyczne.
Źródło:: Acta Palaeontologica Polonica; 1997, 42, 2; 201-242
0567-7920
Pojawia się w:: Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Hadrosaurs as ungulate parallels: lost life styles and deficient data
Dinozaury kaczodziobe jako ekologiczne odpowiedniki ssakow kopytnych: wygasle tryby zycia a niepelne dane
Autorzy:: Carrano, M T
Janis, C M
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/23129.pdf
Data publikacji:: 1999
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:: Azja
Hadrosauridae
zeby
podobienstwo morfologiczne
Ameryka Polnocna
kreda
Ornithischia
cechy morfologiczne
szkielet
paleontologia
ssaki kopytne
dinozaury kaczodziobe
Opis:: Hadrosaur dinosaurs (Ornithischia: Hadrosauridae) were abundant in Late Cretaceous terrestrial environments of North America and Asia. Their derived dental and postcranial specializations for herbivory have led to the suggestion that these dinosaurs were analogous to modern ungulates in lifestyle. Ungulates display a suite of morphological features that are correlated with diet, habitat preference, and sexual dimorphism. In this paper we examine several of these same features in hadrosaurs in order to determine whether they display similar patterns under multivariate analysis. Initial results confirm the resemblances between hadrosaurs and ungulates but suggest that missing data may considerably affect the outcomes of statistical analyses. Using the hadrosaur dataset as a template, we artificially degrade the (previously complete) ungulate datasets and perform the same analyses. Results are consistent with earlier results and provide an opportunity to assess the impact of missing data on the original multivariate structure. Our results support the hypothesis that hadrosaurs were similar to ungulates in patterns of ecomorphology.
Dinozaury kaczodziobe (Ornithischia: Hadrosauridae) były w późnej kredzie pospolite w Ameryce Północnej i Azji. Wyspecjalizowane przystosowania uzębienia i szkieletu pozaczaszkowego pozwoliły wysunąć przypuszczenie, że trybem życia przypominały dzisiejsze ssaki kopytne. Kopytne przejawiają zespół cech morfologicznych skorelowanych z rodzajem pokarmu, preferencjami siedliskowymi i dymorfizmem płciowym. W niniejszej pracy poddano analizie wieloczynnikowej odnośne cechy hadrozaurów, by sprawdzić, czy i u nich występują podobne prawidłowości. Wstępne wyniki potwierdziły podobieństwa między hadrozaurami a kopytnymi, ale wynik analizy statystycznej mógł zostać znacząco zniekształcony przez niekompletność danych dotyczących dinozaurów. Dlatego zestawy danych dotyczące ssaków kopytnych (pierwotnie kompletne) zostały sztucznie zubożone na wzór danych kopalnych i poddane powtórnej analizie. Uzyskane wyniki okazały się zbieżne z rezultatami wstępnymi i pozwoliły oszacować wpływ brakujących danych na pierwotną strukturę wieloczynnikową. Nasza analiza wspiera hipotezę, że hadrozaury były podobne pod względem ekomorfologicznym do ssaków kopytnych.
Źródło:: Acta Palaeontologica Polonica; 1999, 44, 3; 237-261
0567-7920
Pojawia się w:: Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: The skull of Velociraptor [Theropoda] from the Late Cretaceous of Mongolia
Czaszka drapieznego dinozaura Velociraptor mongoliensis z poznej kredy Mongolii
Autorzy:: Barsbold, R
Osmolska, H
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/21498.pdf
Data publikacji:: 1999
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:: fauna kopalna
Velociraptor mongoliensis
czaszki
analiza anatomiczna
Deinonychus antirrhopus
Mongolia
kreda
zuchwa
dinozaury
paleontologia
szkielet
Dromaeosauridae
dromeozaurydy
Opis:: The well preserved material of the Late Cretaceous dromaeosaurid, Velociraptor mongoliensis, has allowed us to supplement earlier descriptions of the skull in this species. The skull of V. mongoliensis is similar to that of Deinonychus antirrhopus, but differs from the latter by: (1) laterally convex supratemporal arcade resulting in short, rounded supratemporal fenestra; (2) depressed nasal; (3) longer maxillary process of premaxilla; (4) lack of separate prefrontal, and (5) convex ventral border of the dentary. These differences, especially that in the structure of the temporal region, support generic distinction of Deinonychus and Velociraptor. Skulls of other dromaeosaurids are compared.
W pracy opisano czaszkę i żuchwę niewielkiego, mierzącego około 2 m długości, drapieżnego dinozaura z rodziny Dromaeosauridae, Velociraptor mongoliensis Osborn, 1924, oraz przedstawiono rozprzestrzenienie geograficzne i stratygraficzne tej rodziny. Badany materiał pochodzi z osadów kampanu (górna kreda) pustyni Gobi (Mongolia) i został zebrany przez mongolskie, polsko-mongolskie, radziecko-mongolskie i japońsko-mongolskie ekspedycje paleontologiczne w latach 1970-1997. Dromeozaurydy żyły w okresie kredowym w Ameryce Północnej i Azji Środkowej. Z sześciu do ośmiu monotypowych rodzajów zaliczanych do tej rodziny, tylko mongolski Velociraptor jest reprezentowany przez dość liczne i kompletne szkielety, pozostałe rodzaje oparte są na pojedynczych i bardzo fragmentarycznych szczątkach, zaś czaszki (znacznie mniej kompletne) znane są tylko u dwóch północnoamerykariskich rodzajów Deinonychus i Dromaeosaurus. Przeprowadzona w pracy analiza anatomiczna kilku czaszek V. mongoliensis i porównanie ich z czaszką wczesnokredowego Deinonychus antirrhopus Ostrom, 1969 wykazały, że nie ma dostatecznych podstaw do uznania nazwy rodzajowej Deinonychus za młodszy synonim nazwy Velociraptor, co było sugerowane przez niektórych badaczy (Paul 1988). Potwierdzono, że oba te rodzaje są ze sobą bliżej spokrewnione niż z innymi przedstawicielami dromeozaurydów.
Źródło:: Acta Palaeontologica Polonica; 1999, 44, 2; 189-219
0567-7920
Pojawia się w:: Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Hypsodonty and enamel microstructure in the Paleocene gondwanatherian mammal Sudamerica ameghinoi
Hipsodoncja i mikrostruktura szkliwa u paleocenskiego ssaka gondwanateriowego Sudamerica ameghinoi
Autorzy:: Koenigswald, W
Goin, F
Pascual, R
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/22020.pdf
Data publikacji:: 1999
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:: fauna kopalna
ssaki
hipsodoncja
zeby trzonowcoksztaltne
zeby policzkowe
paleocen
Sudamerica ameghinoi
kreda
Gondwanatherium
szkliwo
paleontologia
gondwanateria
mikrostruktura
Opis:: Gondwanatherians were the earliest mammals to develop hypsodont cheek-teeth with thick cementum, already by the Late Cretaceous. Hypsodonty occurred independently in Gondwanatheria and Theria; however, very similar biomechanical strategies are observed. The hypsodont molariform cheek-teeth of the early Paleocene Sudamerica ameghinoi, the youngest member of the Gondwanatheria, are described. Sudamerica had in the lower jaw a continuously growing incisor and, separated by a large diastema, four cheek-teeth which cannot be homologized with premolars or molars, therefore they are regarded as molariforms. The analysis of one fragmentary mandible and 30 isolated molariforms led to the recognition of 8 different morphological categories among them, corresponding to four upper and four lower molariforms. The height of the teeth indicates a relatively high shape of the skull. The molariforms are characterized by transverse lophs; when only slightly worn, they show central enamel islets in the anterior/posterior caps and in the transverse valleys. When the first quarter of the tooth is worn down, these islets disappear and the synclines expand leaving only a narrow central longitudinal ridge. The enamel of the molariforms of Sudamerica is one-layered and formed by radial enamel; it resembles the enamel of Gondwanatherium. Compared to the enamel of the Gondwanatheria from Madagascar and India, the South American gondwanatherians are distinctly less derived. In turn, the incisor enamel is less derived in Sudamerica, although younger, than in Gondwanatherium; both show a combination of radial and tangential enamel. The evolution of hypsodonty in gondwanatherians during the Late Cretaceous and early Paleocene cannot be correlated with a grass diet, since grasses were not present during that time. Various lines of evidence including the dental morphology and the inferred habitat for Sudamerica ameghinoi, suggest semiaquatic and perhaps a burrowing way of life, similar to that of living beavers.
Gondwanatheria były pierwszymi ssakami, które już w późnej kredzie wykształcily wysokokoronowe zęby policzkowe z grubym kostniwem. Hipsodoncja rozwinęła się niezależnie u Gondwanatheria i Theria, można jednak dostrzec podobne strategie biomechaniczne w obu grupach. W pracy opisano trzonowcokształtne zęby policzkowe należące do najmłodszego przedstawiciela gondwanateriów, wczesnopaleoceńskiej Sudamerica ameghinoi. W żuchwie Sudamerica tkwił stale rosnący siekacz, a dalej, oddzielone diastemą, zęby policzkowe, o których trudno powiedzieć, czy są przedtrzonowcami, czy trzonowcami, i dlatego określa się je jako zęby trzonowcokształtne (molariform). Analiza niekompletnej żuchwy oraz 30 pojedynczych zębów policzkowych pozwoliła wyróżnić wśród nich 8 kategorii morfologicznych, odpowiadających czterem górnym i czterem dolnym zębom trzonowcokształtnym. Wysokość zębdw wskazuje na to, że czaszka była dość wysoka. Zęby te odznaczają się poprzecznymi listewkami (lophs). Mało zużyte zęby ukazują wysepki szkliwa pośrodku przednich i tylnych guzków i w poprzecznych dolinach. Kiedy pierwsza ćwiartka zęba ulega zużyciu, wysepki znikają, a doliny powiększają się, pozostawiając: tylko wąski podłużny grzbiet pośrodku. Szkliwo zębów trzonowcokształtnych Sudamerica jest jednowarstwowe i zbudowane ze szkliwa promienistego; przypomina szkliwo kredowego Gondwanatherium. W porównaniu z gondwanateriami z Madagaskaru i z Indii, forrny południowoamerykańskie są mniej wyspecjalizowane. Szkliwo siekaczy jest mniej wyspecjalizowane u Sudamerica niż u Gondwanatherium, choć pierwszy z tych rodzajów jest młodszy stratygraficznie. Oba rodzaje wykazują obecność szkliwa zarówno promienistego, jak i stycznego. Ewolucji hipsodoncji u gondwanateriów w kredzie i paleocenie nie da się przypisać trawożerności, gdyż nie było jeszcze wtedy traw. Rozmaite przesłanki dotyczące uzębienia i domniemanego siedliska Sudamerica ameghinoi wskazują na ziemnowodny, być może także ryjący tryb życia tego ssaka, zbliżony do współczesnych bobrów.
Los gondwanaterios fueron el primer grupo de mamíferos en desarrollar dientes yugales hipsodontes rodeados de una gruesa capa de cemento, ya desde el Cretácico tardío. La hipsodoncia se desarrolló independientemente en los Gondwanatheria y los Theria, si bien existen muy similares estrategias biomecánicas en ambos. En este trabajo se describen los molares hipsodontes de Sudamerica ameghinoi (Paleoceno temprano, Patagonia), el gondwanaterio más joven hasta ahora conocido. La fórmula dentaria inferior de Sudamerica incluía un incisivo de crecimiento continuo y, separados por una gran diastema, cuatro dientes cuyas precisas homologías (premolares o molares) son inciertas. El análisis de un fragmento mandibular y de 30 molariformes aislados permitió el reconocimiento de ocho categorías morfológicas distintas para los mismos, cuatro de las cuales corresponden a molariformes inferiores y las otras cuatro a molariformes superiores. De la altura de estos dientes se deduce que el cráneo debió ser relativamente alto. Los molariformes se caracterizan por la presencia de lofos transversales. Cuando no están desgastados, estos dientes muestran sobre la superficie oclusal una serie de islas de esmalte, tanto en los lóbulos anterior y posterior como en los valles transversales. Cuando el cuarto más superior del diente se desgasta, las isletas desaparecen y los sinclinales laterales se expanden dejando solamente un borde central angosto. El esmalte de los molariformes de Sudamerica incluye una sola capa de esmalte radial que recuerda a la estructura de Gondwanatherium. En cambio, el esmalte de los incisivos de Sudamerica es menos derivado que el de Gondwanatherium, e incluye una combinación de esmalte radial y tangencial. Comparado con el esmalte de los gondwanaterios de la India y Madagascar, el de los gondwanaterios sudamericanos es claramente menos derivado. La evolución de la hipsodoncia en los gondwanaterios durante el Cretácico tardío y el Paleoceno temprano no puede ser correlacionada con la de las gramíneas, ya que las mismas no existían en este lapso. Evidencias que incluyen la propia morfología dentaria y el biotopo inferido sugieren para Sudamerica ameghinoi hábitos semiacuáticos e incluso fosoriales, similares a los de los modernos castores.
Die Gondwanatheria haben als erste Säugetiergruppe hypsodonte Backenzähne mit dickem Zement entwickelt. Die Evolution der Hypsodontie erfolgte bei den Gondwanatheria unabhängig von den Theria, zeigt aber dennoch die gleichen biomechanischen Konzepte. Unter diesem Aspekt werden hier die hypsodonten Backenzähne von Sudamerica ameghinoi aus dem frühen Paläozän von Patagonien, dem jüngsten Glied der Gondwanatheria, beschrieben. Sudamerica hat in jeder Kieferhälfte einen immerwachsenden Schneidezahn und, durch eine langes Diastema davon getrennt, vier molariforme Backenzähne. Eine Homologisierung als Prämolaren und Molaren ist nicht möglich. Anhand eines Unterkiefers und 30 isolierter Zähne konnten acht Zahngruppen unterschieden werden, die den je vier Zahnpositionen des Ober- und Unterkiefers zuzuordnen sind. Aus der Länge der Zähne ergibt sich ein relativ hoher Schädel. Die molariformen Backenzähne sind durch Querjoche gekennzeichnet, die bei geringer Abkauung zentral Schmelzinseln in den Vorder- und Hinterkappen sowie in den Quertälern zeigen. Die Inseln verschwinden mit der Abkauung des oberen Viertels der Zahnhöhe. Bei weiterer Abkauung vertiefen sich die Synklinalen und lassen nur einen schmalen longitudinalen Mittelgrat stehen. Das Schmelzmuster der molariformen Backenzähne von Sudamerica ist einschichtig und wird aus radialem Schmelz gebildet. Es besitzt in diesem ursprünglichen Zustand Ähnlichkeit zu Gondwanatherium. Gegenüber den Gondwanatheria aus Madagaskar und Indien, die 'interrow sheets' entwickelt haben, ist der Schmelz weniger stark differenziert. Nach dem Schmelzmuster der Inzisiven, das bei Gondwanatherium und Sudamerica aus radialem und tangentialem Schmelz besteht, ist Sudamerica ist trotz des geringeren Alters weniger abgeleitet. Die Entwicklung der Hypsodontie bei den Gondwanatheria während der Oberkreide kann nicht als Anpassung an eine Grasnahrung betrachtet werden, da es Gräser zu dieser Zeit nur untergeordnet gab. Das Biotop läßt am ehesten eine semiaquatische, eventuell auch grabende Lebensweise, etwa ähnlich einem Biber, für Sudamerica vermuten.
Źródło:: Acta Palaeontologica Polonica; 1999, 44, 3; 263-300
0567-7920
Pojawia się w:: Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Zagadka wymierania kredowego
Autorzy:: Antczak, M.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/844327.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika
Tematy:: paleontologia
kreda
wymieranie masowe
wymieranie gatunkow
hipotezy naukowe
katastrofy kosmiczne
hipoteza impaktu
zderzenie meteorytu z Ziemia
aktywnosc wulkaniczna
Źródło:: Wszechświat; 2014, 115, 07-09
0043-9592
Pojawia się w:: Wszechświat
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Sprawling versus parasagittal stance in multituberculate mammals
Odwiedzione czy przystrzalkowe ustawienie konczyn multituberkulatow
Autorzy:: Gambaryan, P.P.
Kielan-Jaworowska, Z.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/945779.pdf
Data publikacji:: 1997
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:: ustawienie konczyn
fauna kopalna
wymieranie gatunkow
skamienialosci
ssaki
Theria
konczyny
osady poznokredowe
Mongolia
kreda
kosci
paleontologia
szkielet
multituberkulaty
Opis:: Celem pracy było przetestowanie dwóch hipotez dotyczących położenia kończyn i sposobu poruszania się wymarłej grupy ssaków- multituberkulatów (wieloguzkowców). Kielan-Jaworowska & Gambaryan (1994) opisali dobrze zachowane szkielety multituberkulatów z osadów późnokredowych Mongolii, zrekonstruowali ich umięśnienie i wyciągneli wniosek, że kończyny multituberkulatów były skierowane na boki (odwiedzione), tak jak u współczesnych gadów i stekowców. Wniosek ten opierał się głównie na analizie budowy kończyn tylnych, w których poprzeczna oś kości piszczelowej jest dłuższa niż podłużna, tak jak u czworonogów o kończynach odwiedzionych, gdy w przypadku kończyn parasagitalnych, dłuższa jest oś podłużna. Drugim argumentem było skierowanie osi stopy nie równolegle do płaszczyzny podłużnej ciała i osi kości piętowej, lecz odwiedzenie jej o 30º od osi kości piętowej, gdy u ssaków o kończynach parasagitalnych oś stopy leży w przedłużeniu osi kości piętowej. Długie wyrostki ościste i poprzeczne kręgów lędźwiowych wskazywały na przystosowanie multituberkulatów do poruszania się asymetrycznymi skokami. Kompletne kości ramienne zachowane u paleoceńskiego multituberkulata z Chin wykazywały skręcenie proksymalnych i dystalnych odcinków w stosunku do siebie, jak u wiekszości czworonogów o odwiedzionych kończynach. Sereno & McKenna (1995) opisali kość ramienną i część szkieletu barkowego multituberkulata z późnej kredy Mongolii. Kość ta nie wykazuje skręcenia, charakterystycznego dla stekowców i współczesnych gadów, w związku z czym autorzy wyciągnęli wniosek, że multituberkulaty miały kończyny parasagitalne (ustawione przystrzałkowo), tak jak współczesne ssaki właściwe, poruszały się podobnie jak oposy, oraz że parasagitalność powstała w ewolucji ssaków tylko raz u wspólnych przodków multituberkulatów i ssaków właściwych. W pracy niniejszej przetestowano obie hipotezyw oparciu o porównania anatomiczne oraz rekonstrukcję ruchów kończyn przednich multituberkulatów. Wykazano że brak skręcenia kości ramiennej nie świadczy o parasagitalności, ponieważ nie skręcona kość ramienna występuje również u form z odwiedzionymi kończynami, np. u żab, oraz u licznych grzebiących ssaków łożyskowych, u których nastąpiło wtórne odwiedzenie kończyn. Porównując budowę stawu barkowego, kości ramiennej i stawu łokciowego czworonogów lądowych, ustalono listę cech kości ramiennej, które występują u czworonogów o pierwotnie odwiedzionych kończynach i wykazano że wszystkie te cechy wystgpują u multituberkulatów, Są to: brak bloczka na kości ramiennej i obecność wypukłych kłykci promieniowego i łokciowego, szeroka bruzda międzyguzkowa, oraz guzek mniejszy kości ramiennej szerszy niż guzek większy. Przeprowadzono też rekonstrukcję ruchów kończyn przednich multituberkulatów i wykazano, że zakres ruchów zginania i prostowania w stawie barkowym był mniejszy niż u oposa, natomiast kość ramienna mogła bardziej niż u oposa wyciągać się ku przodowi i w dół, tak jak to występuje u ssaków podczas skoków. Odrzucono więc przypuszczenie Sereno i McKenny, że multituberkulaty poruszały się podobnie jak współczene oposy. Wyciągnięto wniosek że budowa kończyn przednich (tak jak i tylnych) multituberkulatów wskazuje na odwiedzione położenie kończyn i udział skoków w ich lokomocji. Brak nawet zaczątkowego bloczka na kości ramiennej u wszystkich znanych multituberkulatów wskazuje, że nie powstała u nich parasagitalność. Parasagitalność w ewolucji ssaków powstała tylko u ssaków właściwych (Theria). Chociaż multituberkulaty i ssaki właściwe wykazują wiele cech wskazujących na ich pokrewieństwo (np. przebieg naczyń krwionośnych głowy, budowa kostek słuchowych itd.), położenie ich kończyn nie potwierdza hipotezy, że są to grupy siostrzane.
Celem pracy było przetestowanie dwóch hipotez dotyczących położenia kończyn i sposobu poruszania się wymarłej grupy ssaków- multituberkulatów (wieloguzkowców). Kielan-Jaworowska & Gambaryan (1994) opisali dobrze zachowane szkielety multituberkulatów z osadów późnokredowych Mongolii, zrekonstruowali ich umięśnienie i wyciągnęli wniosek, że kończyny multituberkulatów były skierowane na boki (odwiedzione), tak jak u współczesnych gadów i stekowców. Wniosek ten opierał się głównie na analizie budowy kończyn tylnych, w których poprzeczna oś kości piszczelowej jest dłuższa niż podłużna, tak jak u czworonogów o kończynach odwiedzionych, gdy w przypadku kończyn parasagitalnych, dłuższa jest oś podłużna. Drugim argumentem było skierowanie osi stopy nie równolegle do płaszczyzny podłużnej ciała i osi kości piętowej, lecz odwiedzenie jej o 30º od osi kości piętowej, gdy u ssaków o kończynach parasagitalnych oś stopy leży w przedłużeniu osi kości piętowej. Długie wyrostki ościste i poprzeczne kręgów lędźwiowych wskazywały na przystosowanie multituberkulatów do poruszania się asymetrycznymi skokami. Kompletne kości ramienne zachowane u paleoceńskiego multituberkulata z Chin wykazywały skręcenie proksymalnych i dystalnych odcinków w stosunku do siebie, jak u większości czworonogów o odwiedzionych kończynach. Sereno & McKenna (1995) opisali kość ramienną i część szkieletu barkowego multituberkulata z późnej kredy Mongolii. Kość ta nie wykazuje skręcenia, charakterystycznego dla stekowców i współczesnych gadów, w związku z czym autorzy wyciągnęli wniosek, że multituberkulaty miały kończyny parasagitalne (ustawione przystrzałkowo), tak jak współczesne ssaki właściwe, poruszały się podobnie jak oposy, oraz że parasagitalność powstała w ewolucji ssaków tylko raz u wspólnych przodków multituberkulatów i ssaków właściwych. W pracy niniejszej przetestowano obie hipotezy w oparciu o porównania anatomiczne oraz rekonstrukcję ruchów kończyn przednich multituberkulatów. Wykazano że brak skręcenia kości ramiennej nie świadczy o parasagitalności, ponieważ nie skręcona kość ramienna występuje również u form z odwiedzionymi kończynami, np. u żab, oraz u licznych grzebiących ssaków łożyskowych, u których nastąpiło wtórne odwiedzenie kończyn. Porównując budowę stawu barkowego, kości ramiennej i stawu łokciowego czworonogów lądowych, ustalono listę cech kości ramiennej, które występują u czworonogów o pierwotnie odwiedzionych kończynach i wykazano że wszystkie te cechy występują u multituberkulatów, Są to: brak bloczka na kości ramiennej i obecność wypukłych kłykci promieniowego i łokciowego, szeroka bruzda międzyguzkowa, oraz guzek mniejszy kości ramiennej szerszy niż guzek większy. Przeprowadzono też rekonstrukcję ruchów kończyn przednich multituberkulatów i wykazano, że zakres ruchów zginania i prostowania w stawie barkowym był mniejszy niż u oposa, natomiast kość ramienna mogła bardziej niż u oposa wyciągać się ku przodowi i w dół, tak jak to występuje u ssaków podczas skoków. Odrzucono więc przypuszczenie Sereno i McKenny, że multituberkulaty poruszały się podobnie jak współczesne oposy. Wyciągnięto wniosek że budowa kończyn przednich (tak jak i tylnych) multituberkulatów wskazuje na odwiedzione położenie kończyn i udział skoków w ich lokomocji. Brak nawet zaczątkowego bloczka na kości ramiennej u wszystkich znanych multituberkulatów wskazuje, że nie powstała u nich parasagitalność. Parasagitalność w ewolucji ssaków powstała tylko u ssaków właściwych (Theria). Chociaż multituberkulaty i ssaki właściwe wykazują wiele cech wskazujących na ich pokrewieństwo (np. przebieg naczyń krwionośnych głowy, budowa kostek słuchowych itd.), położenie ich kończyn nie potwierdza hipotezy, że są to grupy siostrzane.
Źródło:: Acta Palaeontologica Polonica; 1997, 42, 1; 13-44
0567-7920
Pojawia się w:: Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "Kreda" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język