Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "numeryczny model terenu NMT" wg kryterium: Wszystkie pola


Tytuł:
Weryfikacja numerycznego modelu terenu
Verification of the digital terrain model
Autorzy:
Paszotta, Z.
Szumiło, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/130511.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Stowarzyszenie Geodetów Polskich
Tematy:
numeryczny model terenu
automatyczne generowanie NMT
sprawdzanie dokładności NMT
digital terrain model (DTM)
DTM generation
quality control
Opis:
Obecnie numeryczny model terenu staje się standardowym produktem geoprzestrzennym. W ciągu ostatnich kilku lat pojawiły się nowe możliwości w pozyskiwaniu danych i generowaniu NMT należy tu zaliczyć metody automatycznego spasowania obrazów (image matching) szeroko wykorzystywane w technikach fotogrametrii cyfrowej. Należy przypuszczać, iż metody fotogrametryczne są odpowiednim rozwiązaniem wyznaczania NMT dla dużych obszarów w krótkim czasie. Artykuł ten opisuje szczegółowo fotogrametryczne metody pozyskiwania danych do budowy NMT. Autorzy przeprowadzają również analizę źródeł błędów fotogrametrycznego wyznaczenia współrzędnych punktów w celu tworzenia NMT. W pracy przedstawiono równania na błąd fotogrametrycznego wyznaczenia wysokości punktu. Ze względu na udostępnione w projekcie EuroSDR dane testowe (stereogram zdjęć lotniczych w skali 1:25 000) w opracowaniu uwzględniono wpływ błędów estymacji elementów orientacji wzajemnej i bezwzględnej zdjęć oraz pomiary współrzędnych punktów homologicznych. Mnogość sposobów pozyskiwania danych i budowy numerycznych modeli terenu jest skutkiem powstawania produktów o różnej dokładności. Użytkownicy modeli potrzebują podejść i metod oceny ich jakości. Badania takie można wykonać na wiele sposobów. Jednym z nich jest analiza różnicy pomiędzy dwoma modelami. W artykule przedstawiono procedurę kontroli numerycznego modelu terenu opartą na weryfikacji hipotezy statystycznej. Metoda opiera się na automatycznej ocenie dokładności NMT na podstawie wyznaczanych różnic pomiędzy wysokościami określonymi z istniejącego (referencyjnego) NMT i wyznaczonymi z automatycznego pomiaru punktów na stereogramie zdjęć lotniczych.W pracy zaprezentowano opis praktycznej realizacji proponowanego algorytmu oceny jakości NMT. Prezentowane algorytmy oprogramowane zostały w języku JAVA i są dostępne jako aplikacja internetowa na stronie Katedry Fotogrametrii i Teledetekcji UWM w Olsztynie (www.kfit.umw.edu.pl/zp).
The Digital Terrain Model has recently become a standard geospatial product. In the last few years, many new possibilities for generating Digital Terrain Models have been developed, including image matching techniques. It can be supposed that digital photogrammetric technology, which uses methods of image matching methods, is an appropriate solution for obtaining DTM of large areas in a short time. This paper briefly describes the generation of DTM by photogrammetric methods. An analysis of the cause of errors in computing the ground coordinates in DTM is also made. The authors have derived a formula for the theoretical error of terrain coordinate calculations. Because the available test material in the EuroSDR project “Evaluation of the Quality of Digital Terrain Models”, in which the authors took part, contained only two aerial photos (one stereo-pair) the relative and absolute orientations were taken into consideration. Photos scanned with a pixel size of 21 micrometers were on a 1:25 000 scale. Users with DTM experience need approaches and methods of quality control. This can be done in different ways. The accuracy of DTM can also be checked by an analysis of the difference between two DTMs. In this paper, statistical approaches for determining DTM quality are presented. The statistical tests of hypothesis were used for these purposes. The method of automatic assessment of DTM accuracy is elaborated using an existing DTM and taking measurements on a stereo-pair of photos. The article also describes an internet application, which allows user to determine whether existing, available DTM meet accuracy specifications sufficient for their requirements. A practical solution of the proposed algorithm is based on the system of a central unit - a server of applications and client computers equipped with standard Internet browsers, e.g. Internet Explorer, Netscape, Opera. The program was written in the Java language. The described application is located on the Department of Photogrammetry and Remote Sensing server (www.kfit.uwm.edu.pl/zp/A_nmt.html).
Źródło:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji; 2006, 16; 457-466
2083-2214
2391-9477
Pojawia się w:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wizualizacja numerycznego modelu terenu i ortofoto w czasie rzeczywistym
Autorzy:
Jędryczka, R.
Skrzypczyk, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/130964.pdf
Data publikacji:
2001
Wydawca:
Stowarzyszenie Geodetów Polskich
Tematy:
numeryczny model terenu
NMT
ortofoto
digital terrain model
DTM
orthophoto
Opis:
W pracy zaprezentowane zostaną rezultaty wizualizacji numerycznego modelu terenu oraz ortofoto w grafice trójwymiarowej. Posłużono się w tym celu biblioteką języka OpenGL oraz jego internetową wersję VRML. Języki te pozwalają na „nawigację” po terenie w czasie rzeczywistym, czyli jego ogląd z różnego punktu i w różnej skali. Jest to szybki sposób wizualnego sprawdzenia poprawności NMT, a także nowe spojrzenie na mapę jako realny obraz trójwymiarowy. Wskazano także na możliwości wykorzystania nowych technik w informacji turystycznej i w symulacji niektórych zdarzeń w terenie.
The paper presents the results of visualisation of digital terrain model and orthophoto in 3D graphics using the OpenGL language and its Internet version VRML. This languages give the possibility to navigate above the terrain in real time and enable views from different positions and in different scales. It is quick way of a DTM quality checking and new look at maps as real 3D images. There is also shown that this techniques are important in tourist information and simulation of some terrain events.
Źródło:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji; 2001, 11; 3-47-3-52
2083-2214
2391-9477
Pojawia się w:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zastosowanie numerycznego modelu terenu w geomorfologii strukturalnej na przykładach z obszaru Sudetów
Autorzy:
Placek, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/294424.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
Tematy:
numeryczny model terenu
geomorfologia strukturalna
mapy pochodnych
NMT
mapa spadków
mapa krzywizny
Źródło:
Landform Analysis; 2008, 9; 364-368
1429-799X
Pojawia się w:
Landform Analysis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zagadnienie jakości numerycznych modeli terenu
The quality of digital terrain models
Autorzy:
Hejmanowska, B.
Drzewiecki, W.
Kulesza, Ł.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/130368.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Stowarzyszenie Geodetów Polskich
Tematy:
błąd
niepewność
wiarygodność
numeryczny model terenu
NMT
error
uncertainty
reliability
digital terrain model (DTM)
DEM
Opis:
Numeryczne modele terenu (NMT) stanowią bardzo istotną warstwę informacyjną w systemach GIS. Wiele analiz przestrzennych wykonuje się z ich wykorzystaniem - poczynając od prostych zapytań, poprzez analizę map pochodnych NMT: map nachyleń i ekspozycji, aż do wykorzystania NMT w skomplikowanym modelowaniu zjawisk zachodzących w środowisku. Analizy te można przeprowadzać (i tak robi się najczęściej) tzw. metodą twardą, czyli nie biorąc pod uwagę wiarygodności danych źródłowych, lub metodą miękką - biorąc pod uwagę różne aspekty dokładnościowe danych źródłowych oraz przyjmując miękkie, rozmyte warunki analizy. Ostatnio coraz większą uwagę zaczyna się przywiązywać do wiarygodności wyników analiz GIS i w związku z tym częściej pojawia się problematyka jakości i dokładności danych źródłowych w systemach GIS. Problemem jest też fakt, iż producenci oprogramowania GIS rzadko rozwijają w nim wsparcie dla analiz dokładnościowych. Niniejsza publikacja ma charakter przeglądu literatury tyczącej się określania i modelowania dokładności numerycznych modeli terenu. Publikacja została przygotowana w ramach projektu AGH nr: 11.11.150.949.
The Digital Elevation Model is one of very important layers in GIS systems. Many spatial queries are made with the use of DEM, from simple questions to derivatives such as slope, aspect and viewshed maps to complicated modelling of environmental phenomenon. The analyses can be made (and that is the usual case) by the so called hard method, which does not take into account the reliability of source data, or with the fuzzy method, which takes into consideration multiple accuracy aspects. Recently, more and more attention has been paid to the GIS analyses credibility, which makes the accuracy issues more important than ever. Another problem is that GIS software only occasionally delivers tools for algorithm and function accuracy analysis. The paper provides a review of literature concerning the statement and modelling of inaccuracy in Digital Elevation Models. The work was supported by AGH project No. 11.11.150.949.
Źródło:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji; 2008, 18a; 163-175
2083-2214
2391-9477
Pojawia się w:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Studium możliwości koherencji komponentów TOPO i NMT Bazy Danych Topograficznych
Harmonisation of TOPO and NMT Components of Topographic Data Base – feasibility study
Autorzy:
Olszewski, R.
Buczek, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/130800.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Stowarzyszenie Geodetów Polskich
Tematy:
numeryczny model terenu
komponenty TOPO i NMT Bazy Danych Topograficznych
harmonizacja
SDI
modelowanie
Opis:
W Polsce w ostatnich latach powstało kilka opracowań gromadzących cyfrowe dane referencyjne: Baza Danych Ogólnogeograficznych, baza VMap poziomu drugiego oraz Baza Danych Topograficznych. Istotnym komponentem każdej z tych baz jest informacja wysokościowa zapisana w formie cyfrowej – bezpośrednie dane pomiarowe, numeryczny model terenu lub rysunek poziomicowy. Numeryczny model terenu był także przedmiotem opracowania wielu innych projektów realizowanych w Polsce w ostatnich latach, np. LPIS i SMOK. W artykule przeprowadzono analizę porównawcza komponentów bazy TBD (TOPO i NMT), zaproponowano zasady pozyskiwania elementów wspólnych, wskazano niektóre różnice i możliwości zmian dające realne szanse uspójnienia obu tych komponentów. Zdefiniowano i wykonano model danych wysokościowych (NMT) uwzgledniający potrzeby wynikające z zasad tworzenia komponentu TOPO, a następnie na jego podstawie przetworzono istniejący komponent TOPO. Opracowano także koncepcje i model pojęciowy tzw. uniwersalnego modelu NMT spełniającego wymogi dokładnościowe zarówno projektów TBD, jak i LPIS i SMOK. Przedstawiony w artykule uniwersalny model NMT pozwala na pełniejsze wykorzystanie danych wysokościowych w pozostałych komponentach TBD (TOPO i KARTO).
In Poland, several projects aiming at the acquisition of digital reference data have been recently developed: The General Geographic Database, the VMap Level 2 Database and the Topographic Database (TBD). Elevation data, such as direct surveying data, digital terrain model or contour drawings, recorded in a digital form, are important components of each of those databases. The digital terrain model was also the main subject of other projects, which have been recently developed in Poland, such as: LPIS and SMOK. In the article, the comparison of components of the TBD Databases (i.e. TOPO and NMT data) was performed, rules of acquisition of common elements were proposed and some differences and possibilities of modification leading to real cohesion of those components were also discussed. The elevation data model (NMT) was defined and developed; it considers the demands resulting from the principles of the TOPO component development. Then, the existing TOPO component was processed based on such model. The concept of the so-called universal NMT model, which meets the accuracy requirements of the TBD, LPIS and SMOK projects, was also developed. The universal NMT model, presented in the article, allows more comprehensive utilisation of elevation data in other TBD components (TOPO and KARTO).
Źródło:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji; 2007, 17b; 549-557
2083-2214
2391-9477
Pojawia się w:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
ISO 19113:2002 with reference to digital terrain models
Norma ISO 19113:2002 w odniesieniu do numerycznych modeli terenu
Autorzy:
Kulesza, Ł.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/385829.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
jakość
ISO
błąd
wiarygodność
numeryczny model terenu
NMT
quality
error
credibility
digital terrain model (DTM)
DTM
Opis:
The ISO 19113:2002 standard establishes the principles for quantifying the quality of geographic data and specifies components for reporting quality information. It also provides an approach to organizing information about data quality. According to it, the issue of quality is a multifactor problem and includes such elements like: completeness, logical consistency, positional accuracy, temporal accuracy, thematic accuracy. Its principles are applicable to digital geographic data, however they can be extended to many other forms of geographic data such as maps, charts and textual documents. For data users it answers a crucial question whether or not specific geographic data is of sufficient quality for their particular application. Additionally it may be used for describing quality requirements. Digital Terrain Models (DTM) are a very important information layer in GIS applications. Multiple spatial analyses are being held with the usage of DTM – starting from simple queries, through map analysis derived from DTM: slope and aspect maps and finally finding application in complex modelling of environmental phenomenon. Recently more and more attention is paid to the GIS analysis credibility, which makes the quality issues and data sets accuracy more important then ever. Owing to fact that quality is an extensive concept, one criterion assessment cannot be applied to every possible situation. Domain of the problem as well as the goals of specific application need to be recognized and the acquired knowledge must be confronted with the information regarding possessed data. It is in connection with the reliability and fitness to use issue which states that every certain DTM is appropriate only for some set of applications, and the user must be aware of that. It is important for the user to have the sense of purpose. Whether a DTM is of sufficient quality for particular application depends on the data itself and on the purpose of its usage. In current work an attempt was made to discuss the issues regarding DTM quality in the light of guidelines included in ISO 19113:2002 Standard. Practical example of quality assessment of few chosen DTM obtained from different sources was introduced.
Norma ISO 19113:2002 ustala zasady opisywania jakości danych geograficznych i definiuje komponenty służące raportowaniu informacji o jakości. Dostarcza również narzędzi do organizowania informacji o jakości. Według niej problem jakości jest zagadnieniem wieloczynnikowym i obejmuje takie elementy, jak: kompletność, spójność logiczna, dokładność położenia, dokładność czasowa, dokładność tematyczna. Jej zasady mają zastosowanie do cyfrowych danych geograficznych, ale mogą być wykorzystane w odniesieniu do wielu innych form danych geograficznych, takich jak mapy, wykresy oraz dokumenty tekstowe. Odpowiada ona na jakże ważne dla użytkownika pytanie, czy dane geograficzne mają wystarczającą jakość dla konkretnego zastosowania. Dodatkowo norma umożliwia opisywanie zagadnień jakościowych. Numeryczne modele terenu (NMT) stanowią bardzo istotną warstwę informacyjną w systemach GIS. Wiele analiz przestrzennych wykonuje się z ich wykorzystaniem – poczynając od prostych zapytań, poprzez analizę map pochodnych NMT: map nachyleń i ekspozycji, aż po skomplikowane modelowanie zjawisk zachodzących w środowisku. Ostatnio coraz większą wagę zaczyna się przywiązywać do wiarygodności wyników analiz GIS i w związku z tym częściej pojawia się problematyka jakości i dokładności danych źródłowych w systemach GIS. Z uwagi na fakt, iż jakość jest pojęciem szerokim, nie można zastosować jednego kryterium oceny do wszystkich możliwych sytuacji. Należy poznać dziedzinę problemu i scharakteryzować cele, następnie wiedza ta musi zostać skonfrontowana z informacjami na temat posiadanych danych. Ma to związek z przydatnością danego NMT do konkretnego zastosowania (fitness to use), polegającą na tym, że dany model jest właściwy dla pewnego przedziału zastosowań i użytkownik musi mieć tego świadomość. Istotne z punktu widzenia użytkownika jest prawidłowe wyczucie celu zastosowania. To, czy NMT ma wystarczającą dokładność dla konkretnego zastosowania, zależy od samych danych go tworzących, jak również od celu, w jakim ma zostać użyty. W niniejszej publikacji podjęto próbę omówienia zagadnienia jakości NMT według wytycznych zawartych w normie ISO 19113:2002. Przedstawiono także praktyczny przykład oceny jakości wybranych arkuszy NMT, pochodzących z różnych źródeł.
Źródło:
Geomatics and Environmental Engineering; 2011, 5, 1; 61-72
1898-1135
Pojawia się w:
Geomatics and Environmental Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Efektywne wykorzystanie danych lidar w dwuwymiarowym modelowaniu hydraulicznym
Effective application of lidar data in two-dimensional hydraulic modelling
Autorzy:
Bakuła, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/129777.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Stowarzyszenie Geodetów Polskich
Tematy:
modelowanie hydrauliczne
lotnicze skanowanie laserowe
ALS
numeryczny model terenu
NMT
redukcja ilościowa danych
numeryczny model szorstkości podoża
hydraulic modeling
airborne laser scanning (ALS)
digital terrain model (DTM)
DTM
data reduction
digital roughness model
DRM
Opis:
W niniejszym artykule zaprezentowano aspekty wykorzystania danych z lotniczego skanowania laserowego w dwuwymiarowym modelowaniu hydraulicznym obejmujących tworzenie wysokiej dokładności numerycznych modeli terenu, ich efektywnego przetworzenia będącego kompromisem pomiędzy rozdzielczością danych a ich dokładnością, a także uzyskania informacji o szorstkości pokrycia terenu dającego informacje mogące konkurować z informacjami z baz topograficznych. Prezentowane badania dotyczyły przetwarzania danych NMT w celu ich efektywnego wykorzystania z udziałem metod redukcji ilościowej danych. W wyniku oddzielnego eksperymentu udowodniono, iż dane z lotniczego skanowania laserowego umożliwiają utworzenie w pełni poprawnego dwuwymiarowego modelu hydraulicznego przy założeniu posiadania odpowiednich danych hydraulicznych, a dane z ALS mogą mieć inne zastosowanie niż tylko geometryczna reprezentacja rzeźby terenu.
This paper presents aspects of ALS data usage in two-dimensional hydraulic modelling including generation of high-precision digital terrain models, their effective processing which is a compromise between the resolution and the accuracy of the processed data, as well as information about the roughness of the land cover providing information that could compete with information from topographic databases and orthophotomaps. Still evolving ALS technology makes it possible to collect the data with constantly increasing spatial resolution that guarantees correct representation of the terrain shape and height. It also provides a reliable description of the land cover. However, the size of generated files may cause problems in their effective usage in the 2D hydraulic modeling where Saint-Venant’s equations are implemented. High-resolution elevation models make it impossible or prolong the duration of the calculations for large areas in complex algorithms defining a model of the water movement, which is directly related to the cost of the hydraulic analysis. As far as an effective usage of voluminous datasets is concerned, the data reduction is recommended. Such a process should reduce the size of the data files, maintain their accuracy and keep the appropriate structure to allow their further application in the hydraulic modelling. An application of only a few percent of unprocessed datasets, selected with the use of specified filtering algorithms and spatial analysis tools, can give the same result of the hydraulic modeling obtained in a significantly shorter time than the result of the comparable operation on unprocessed datasets. Such an approach, however, is not commonly used, which means the most reliable hydraulic models are applied only in small areas in the largest cities. Another application of ALS data is its potential usage in digital roughness model creation for 2D hydraulic models. There are many possibilities of roughness coefficient estimation in hydraulic modelling which has an impact on the velocity of water flow. As a basic and reference source for such analysis topographic databases as well as orthophotomaps from aerial or satellite imagery can be considered. The presented paper proved that LIDAR data should be effectively applied in cooperation between surveyors and hydrologists. ALS data can be s used solely in the creation of a fully correct two-dimensional hydraulic model, assuming that appropriate hydraulic datasets are available. Additionally, application of ALS data should not be limited to geometric representation of the terrain and it can be used as information about roughness of terrain. The presented paper was financed by the Foundation for Polish Science - research grant no. VENTURES/2012-9/1 from Innovative Economy program of the European Structural Funds.
Źródło:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji; 2014, 26; 23-37
2083-2214
2391-9477
Pojawia się w:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Generalizacja NMT w opracowaniu metodologii reprezentacji rzeźby terenu
DTM generalization in a development of the methodology for the representation of terrain shape
Autorzy:
Bakuła, K.
Olszewski, R.
Bujak, Ł.
Gnat, M.
Kietlińska, E.
Stankiewicz, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/130550.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Stowarzyszenie Geodetów Polskich
Tematy:
numeryczny model terenu
generalizacja
mapa topograficzna
digital terrain model (DTM)
generalization
topographic map
Opis:
Artykuł prezentuje metodę generalizacji numerycznego modelu terenu dla potrzeb prezentacji rzeźby terenu na mapach topograficznych „nowej generacji”. Poprawna generalizacja numerycznego modelu terenu ma szczególnie istotne znaczenie dla zasilania systemów informacji geograficznej (GIS). Dla prowadzenia wiarygodnych analiz przestrzennych szczególnie istotne jest bowiem zachowanie rzeczywistego położenia punktów charakterystycznych kluczowych form terenu. Zdecydowano, że proces generalizacji numerycznych modeli terenu polegać będzie na generowaniu modelu o strukturze hybrydowej z najdokładniejszych danych wysokościowych dostępnych w zasobie geodezyjnym i kartograficznym, które do tego celu musiały zostać odpowiednio przygotowane. Danymi wykorzystywanymi w całym procesie były numeryczne modele terenu pozyskane technologią lotniczego skaningu laserowego w ramach systemu ISOK, a także dane fotogrametryczne z projektu LPIS. W ramach badań stworzono aplikację wykorzystującą w procesie generalizacji: ekstrakcję punktów charakterystycznych wybranymi metodami oraz punktów uzupełniających rozmieszczonych w regularnej siatce, a także ekstrakcję linii strukturalnych do utworzenia wtórnego NMT. Utworzony dla danego poziomu generalizacji model posłużył następnie do generowania warstwic w odpowiedniej skali, prezentujących rzeźbę terenu na mapach topograficznych.
The paper presents the generalization methodology for data contained in digital terrain model (DTM) for the purpose of relief presentation on new topographic maps. An appropriate generalization process of digital terrain model is especially significant for geographic information systems (GIS). It is particularly important for reliable spatial analysis, therefore, to retain real position of characteristic points defining key landforms. It was decided that the proposed generalization process of digital terrain models was based on the hybrid structure of DTM generation from the most accurate height data in geodetic and cartographic resource. For this reason special application was developed which uses: an extraction of characteristic points and regularly distributed complementary points, as well as an extraction of structural lines to create a secondary DTM during generalization. The implementation of the whole process was carried out in Model Builder in ArcGIS 10. DTM created for a selected level of generalization was used then to generate contours for an appropriate scale, presenting the terrain on topographic maps. Two data source was used in presented research i.e. DTM from aerial laser scanning obtained in ISOK project and DTM created from photogrammetric data acquired in LPIS project. The proposed algorithm was tested on five areas representing different types of terrain: old glacial and young glacial landscape, low and high mountains and urban area. The results were compared for both data source. The statistical parameters were also calculated for the selected level of DTM generalization with regard to the raw data. For each test area DTM from LPIS and ISOK projects were positively generalized to hybrid structure which allowed for effective contours creation and acceptable relief representation on topographic maps in selected scale. Only few percent of initial data guaranteed appropriate cartographic accuracy in relief representation in result. As a conclusion authors indicate that full automation procedure of DTM generalization is not possible for whole Poland because of large morphometric diversity of our country. Presented research proved that achieving optimal results and satisfied cartographic accuracy can be obtained with usage of high resolution height data, exposed to the generalization algorithms, and supplemented by the current data from topographic data bases (TBD, BDOT).
Źródło:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji; 2013, 25; 19-32
2083-2214
2391-9477
Pojawia się w:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Opracowanie numerycznego modelu terenu Poznańskiego Węzła Wodnego na potrzeby dwuwymiarowego modelu przepływu
Development of digital elevation model of Poznan Waterway System to the needs of two-dimensional flow model
Autorzy:
Pręcikowska, Magdalena
Laks, Ireneusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/161299.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa
Tematy:
Poznań
węzeł wodny
koryto rzeki
skaning laserowy
LIDAR
numeryczny model terenu
NMT
model przepływu dwuwymiarowy
water loop
river bed
laser scanning
digital terrain model
DTM
two-dimensional model of flow
Opis:
W pracy opisano proces opracowania numerycznego modelu terenu (NMT) Poznańskiego Węzła Wodnego w celu wygenerowania zestawu danych dla dwuwymiarowego hydrodynamicznego modelu przepływu poznańskiego odcinka rzeki Warty. Zakres prac obejmował pozyskanie podkładów geodezyjnych numerycznego modelu terenu bazującego na lotniczym skaningu laserowym (LIDAR), wykonaniu geodezyjnych pomiarów wysokościowych w celu weryfikacji poprawności NMT, wykonaniu pomiarów batymetrycznych dna, generacji przekrojów pośrednich koryta rzeki, scaleniu informacji o batymetrii z NMT wykorzystujących narzędzia GIS (Geographic Information System), generacji siatki metody elementów skończonych (MES) oraz utworzeniu pliku danych w standardzie akceptowalnym przez dwuwymiarowy system modelowania przepływów nieustalonych RISMO2D. W trakcie badań wykorzystano nowoczesną aparaturę pomiarową: ultradźwiękową sondę ADCP StreamPro umożliwiającą pomiar zarówno rozkładu prędkości w przekroju kontrolnym, jak i batymetrii cieku, geodezyjnego sprzętu GPS Sokkia-11 umożliwiającego szybki pomiar trzech współrzędnych wybranego w terenie punktu. Analiza i post-processing danych pomiarowych wymagała wykorzystania narzędzi klasy GIS (wybrano system QGIS) oraz oprogramowania specjalistycznego.
The paper describes the process of developing a digital elewation model (DEM) of the Poznań Waterway System in order to generate a data set for a two-dimensional hydrodynamic flow model of the Poznań section of the Warta river. The scope of work included the acquisition of a digital elevation model based on aerial laser scanning (LIDAR), geodetic height measurements to verify the correctness of DEM, bathymetric measurements, generation of intermediate sections of the river bed, merging information about bathymetry with DEM using GIS (Geographic Information System), generation of the finite element method mesh (FEM) and creation of a data file in a standard acceptable by the two-dimensional transient flow modeling system RISMO2D. During the work, modern measuring equipment was used: an ultrasonic ADCP StreamPro probe enabling measurement of both speed distribution in the control section and water bathymetry, Sokkia-11 geodetic equipment enabling quick measurement of three coordinates of a point in the area. The analysis and post-processing of measurement data required the use of GIS class tools (QGIS system selected) and specialized software.
Źródło:
Przegląd Budowlany; 2020, 91, 4; 40-45
0033-2038
Pojawia się w:
Przegląd Budowlany
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zagadnienie wpływu warunków terenowych na dokładność aproksymacji powierzchni terenu w procesie redukcji NMT
The issue of the impact of the field conditions on the accuracy of the approximation of the terrain surface in the process of reduction of the DTM
Autorzy:
Wysocki, J.
Orlowski, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/887361.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
numeryczny model terenu
warunki terenowe
powierzchnia terenu
aproksymacja
Opis:
Zagadnienie wpływu warunków terenowych na dokładność aproksymacji powierzchni terenu w procesie redukcji NMT. Obecnie w Polsce do realizacji wielu zagadnień inżynierskich wykorzystywany jest coraz częściej numeryczny model terenu generowany na podstawie danych ze skaningu laserowego, który dostarcza odpowiednio dokładne i bardzo duże zbiory danych. Tak duże zbiory danych stwarzają istotne problemy przy dalszym ich przetwarzaniu. Powoduje to często potrzebę redukcji gęstości zbioru punktów NMT przy jego wykorzystywaniu dla różnych potrzeb. W pracy przedstawiono wyniki analiz przeprowadzonych w zakresie wpływu warunków terenowych na dokładność aproksymacji powierzchni terenu w procesie redukcji NMT. Do przeprowadzenia analiz wykorzystano autorską metodę oceny dokładności numerycznej aproksymacji powierzchni terenu oraz metodę prof. F. Ackermanna dotyczącą oceny dokładności cyfrowego modelu terenu. Otrzymano dobrą zbieżność wyników na podstawie obydwu metod.
The issue of the impact of the field conditions on the accuracy of the approximation of the terrain surface in the process of reduction of the DTM. Currently in Poland to a number of engineering problems is used digital terrain model (DTM) generated based on data from laser scanning, which provides adequately accurate but very large data sets. Such large datasets pose significant problems in many issues. This is often the need to reduce the DTM. The paper presents the results of analyzes carried out on the impact of the field on the accuracy of the DTM in its reduction. To carry out the analysis used an original method for evaluating the accuracy of the numerical approximation of the land surface and the method of prof. F. Ackermann on the assessment of the accuracy of the digital terrain model. Good convergence of the results obtained on the basis of both methods. The analysis has demonstrated the ability to reduce altitude information about the area for more than 90% without significant loss of obtained accuracy.
Źródło:
Scientific Review Engineering and Environmental Sciences; 2016, 25, 2[72]
1732-9353
Pojawia się w:
Scientific Review Engineering and Environmental Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena dokładności NMT na obszarze Polski na podstawie danych wysokościowych projektu LPIS
Estimation of DEM accuracy on the area of Poland based on the elevation data of the LPIS project
Autorzy:
Karwel, A. K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/131262.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Stowarzyszenie Geodetów Polskich
Tematy:
zdjęcia lotnicze
numeryczny model terenu
analiza dokładności
aerial images
digital elevation model (DEM)
accuracy analysis
Opis:
Instytut Geodezji i Kartografii był wykonawca prac związanych z kontrolą dokładności Numerycznego Modelu Terenu (NMT), tworzonego na potrzeby LPIS (System Identyfikacji Działek Rolnych). Dlatego też będąc w posiadaniu tak obszernych danych, jakimi był NMT, w ramach kontroli przeprowadzono badania mające na celu ocenę dokładności powstałego produktu (Butowtt, 2003; Ewiak, 1999; Ewiak, 2004; Kaczyński, 2000; Paszotta, 2005). Do czynników, które w znaczny sposób wpływały na dokładność generowania NMT należy zaliczyć m.in. ukształtowanie terenu, błędy metody generowania NMT oraz błędy związane z jego manualnym pomiarem. Metodyka kontroli dokładności geometrycznej NMT dotyczyła wizualnej weryfikacji pod względem odstawania linii nieciągłości i punktów od powierzchni modelu terenowego oraz określenia jego odstępstwa wysokościowego od wyznaczonego w terenie profilu. Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdzono, że badany model spełniła wszystkie wymagania dokładnościowe jednoznacznie określone w wytycznych technicznych dla wykonawców. Wyznaczony błąd średni wahał sie od 0.5 do 0.9 m. Dla części województw stwierdzono występowanie błędu systematycznego NMT na poziomie od 0.1 do 0.4 m.
The Institute of the Geodesy and Cartography performed the works related to accuracy control of the Digital Terrain Model – DTM, created on the basis of LPIS requirements. Therefore, the research was conducted with a large set of height data intended for the estimation of final product accuracy. The factors which considerably affect the accuracy of DEM generation are the terrain form, the methodical errors of DEM generation and errors resulting from manual measurement of DEM. The methodology for the accuracy checks of DEM involved visual verification of the difference between the DEM surface and discreteness lines, as well as points measured using photogrammetric methods and then, the estimation of its position in relation to height profiles measured in the ground. The RMSE determined varied from 0.5 m to 0.9 m. For some districts a systematic error of DEM was found ranging from 0.1 to 0.4 m.
Źródło:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji; 2007, 17a; 357-362
2083-2214
2391-9477
Pojawia się w:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
An accuracy assessment of spot heights on Digital Elevation Model (DEM) derived from ALS survey: case study of Łysica massif
Oszacowanie dokładności punktów wysokościowych na NMT masywu Łysicy z pomiarów ALS
Autorzy:
Hajdukiewicz, M.
Romanyshyn, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/402503.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Politechnika Świętokrzyska w Kielcach. Wydawnictwo PŚw
Tematy:
Airborne Laser Scanning
Digital Elevation Models
GNSS positioning
lotniczy skaning laserowy
numeryczny model terenu
pomiary GNSS
Opis:
The paper presents an analysis of ALS – derived DEM (created as part of ISOK project) of Łysica massif in Łysogóry range, Poland. The contour map, slope map, and cross sections of the massif were derived of DEM, and compared to reference data – an earlier cartographical elaborations, including topographical map 1:10000 and forest economical map 1:5000, and to field survey, conducted in 2016 sep. using GNSS and differential leveling methods. A high accuracy of DEM was confirmed, corresponding to requirements of ISOK project. The surveys revealed, that real elevations of the tops of Łysica massif vary from the values shown on topographical map 1:10000. According to precise GNSS and leveling surveys, the main top is higher by 1.2 m (GNSS measurement 613.4 m a.s.l., DEM measurement 613.14 m a.s.l.), and the eastern top, named Skała Agaty, being higher by 5 m (GNSS measurement 613.7 m a.s.l., DEM measurement 613.4 m a.s.l.), and this top is actual highest point of Łysica massif and thus Świętokrzyskie mountains.
W artykule opisano analizę NMT otrzymanego z pomiarów ALS (opracowanego w ramach projektu ISOK) dla masywu Łysicy w Górach Świętokrzyskich. Mapa warstwicowa, mapa spadków oraz profil poprzeczny otrzymane z NMT zostały porównane z wcześniejszymi opracowaniami, takimi jak mapa topograficzna w skali 1:10000, leśna mapa gospodarcza w skali 1:5000 oraz z wynikami pomiarów terenowych przeprowadzonych w 2016 roku metodą GNSS RTK i niwelacji geometrycznej. Potwierdzono wysoką dokładność NMT, odpowiadającą wymogom projektu ISOK. Pomiary wykazały również, że rzeczywiste wysokości wierzchołków masywu Łysicy różnią się od wartości podawanych na mapach topograficznych w skali 1:10000. Według dokładnych pomiarów GNSS oraz niwelacji geometrycznej, wierzchołek główny jest wyższy o ponad 1,2 m (pomiar GNSS: 613,4 m n.p.m., pomiar na NMT: 613,14 m n.p.m.), a wschodni wierzchołek (Skała Agaty) jest wyższy o ponad 5 m (pomiar GNSS: 613,7 m n.p.m., pomiar na NMT: 613,4 m n.p.m.), co oznacza, że jest on faktycznie najwyższym wierzchołkiem masywu Łysicy, a tym samym również Gór Świętokrzyskich.
Źródło:
Structure and Environment; 2017, 9, 2; 125-132
2081-1500
Pojawia się w:
Structure and Environment
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The height survey of mount Łysica in the context of verification of geodesical and cartographic studies
Pomiar wysokościowy góry Łysicy w kontekście weryfikacji opracowań geodezyjno-kartograficznych
Autorzy:
Romanyshyn, Ihor
Hajdukiewicz, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/402338.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Politechnika Świętokrzyska w Kielcach. Wydawnictwo PŚw
Tematy:
Aerial Laser Scanning
DEM
GNSS static
lotniczy skaning laserowy
ALS
numeryczny model terenu
NMT
pomiar statyczny GNSS
Opis:
The subject of the article is the measurements of normal height (H) of the western top of Mount Łysica (Świętokrzyskie Mountains, Poland), carried out using the GNSS and geometric leveling methods according to standards for geodetic control network. As the elevation system EN-KRON86-NH was assumed. The reference data was the result of earlier measurements made using different methods: ALS, GNSS RTN and geometric levelling between selected points of Mount Łysica. The analysis of the survey results showed differences between the DEM from ALS measurement and the actual height reaching up to 0.47 m on small boulders and not exceeding the value of 0.17 m in the flat area. Differences between GNSS RTN measurement and geometric leveling based on GNSS static measurement did not exceed 0.03 m. An inventory of former state geodetic control network point “12 Góra Łysica” was also conducted. The point was found to be partially destroyed, and located 12 m south and 1.5 m below the actual top of the mountain. Therefore it was assumed, that a new geodetic control network point should be located on the top for the needs of forest inventory as well as setting the actual height of Mount Łysica.
W artykule opisano wyniki pomiarów wysokości normalnej H wybranych punktów na wierzchołku zachodnim góry Łysicy w paśmie Łysogór (Góry Świętokrzyskie), przeprowadzone metodami GNSS i niwelacji geometrycznej według standardów dla osnowy wysokościowej. Jako układ wysokościowy przyjęto PL-KRON86-NH, a wyniki zestawiono z wcześniejszymi pomiarami ALS, GNSS RTN i niwelacją geometryczną między wybranymi punktami wysokościowymi na masywie Łysicy. Analiza wyników pomiarów wykazała rozbieżności pomiędzy modelem terenu z pomiaru ALS a wysokością rzeczywistą osiągające wartości do 0,47 m na niewielkich wypukłych formach terenu i nieprzekraczające wartości 0,17 m na terenie płaskim. Rozbieżności pomiędzy pomiarem GNSS RTN a niwelacją geometryczną w oparciu o pomiar GNSS static nie przekraczały wartości 0,03 m. Przeprowadzono również inwentaryzację stanu starego punktu osnowy geodezyjnej 12 góra Łysica. Wobec faktu, że punkt ten jest częściowo zniszczony i znajduje się w odległości 12 m w poziomie i 1,5 m poniżej rzeczywistego wierzchołka, zasadne wydaje się założenie nowego punktu osnowy, który służyłby m.in. pomiarom w ramach inwentaryzacji stanu lasu, a także wyznaczał rzeczywistą wysokość szczytu Łysicy.
Źródło:
Structure and Environment; 2019, 11, 2; 153-164
2081-1500
Pojawia się w:
Structure and Environment
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Porównanie wpływu wybranych metod redukcji NMT w tworzeniu map zagrożenia powodziowego
Comparison of the impact of selected DTM reduction method in flood hazard map creation
Autorzy:
Bakuła, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/130866.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Stowarzyszenie Geodetów Polskich
Tematy:
numeryczny model terenu
redukcja
mapa zagrożenia powodziowego
duże zbiory danych
LIDAR
DEM/DTM
reduction
flood hazard map
large data set
lidar
Opis:
Oprogramowania tworzące mapy zagrożenia związanego z kataklizmem powodzi opierają się w dużej mierze na danych o terenie w formie numerycznego modelu terenu. Produkt ten generowany jest na podstawie danych ze skaningu laserowego, który dostarcza odpowiednio dokładne, ale i ogromne zbiory danych, stwarzające problemy dla skomplikowanych obliczeń przy modelowaniu hydraulicznym. W niniejszej pracy przedstawiono wpływ redukcji NMT na określanie miejsc potencjalnego wystąpienia katastrofy powodzi poprzez tworzenie map zagrożenia powodziowego. Numeryczny model terenu obszaru testowego poddany został znaczącej redukcji wybranymi metodami, co posłużyło do późniejszych analiz związanych z jej wpływem na wielkość obszaru zagrożonego katastrofą powodzi. Celem badania jest przede wszystkim udowodnienie istnienia możliwości wykorzystania jedynie nieznacznej części informacji zawartej w NMT dla stworzenia równie wysoko dokładnych opracowań co takie, dla pozyskania których wykorzystano oryginalne dane. Wyniki doświadczenia potwierdzają przypuszczenie o niewielkich rozbieżnościach w określeniu miejsc zagrożonych powodzią pomiędzy analizami z użyciem oryginalnych danych i tych poddanych różnowariantowej redukcji.
Software for creating flood risk maps and simulation of flood water is based on Digital Terrain Model (DTM). Such product is generated on a basis of laser scanning data which provide appropriately accurate results and huge data sets as well, what causes many problems for hydrodynamic – numerical calculations. The essential issue for such data is high redundancy which can guarantee the opportunity to thin it out. However, it is possible to provide suitable DTM for flood modeling by its intelligent reduction, which could still ensure sufficient accuracy for application such as hydrodynamic modeling. In this paper, the impact of DTM reduction on determination of area at risk of flood disaster by creating flood hazard maps was presented. Digital terrain model of case study was significantly reduced with use of six selected methods, what gave possibility for subsequent analysis of reduction impact on the size of the area endangered by a flood disaster. This reduction was based on the automation of the process where points, containing key information, were retained while redundant points, duplicating information about terrain height, were removed from the data set. For comparison of the result of reduction, such reduced models were used in practice to determine flood risk by creating flood hazard maps for selected water levels. For each reduction method, flood simulation with different river water level (i.e. digital water surface model) was created. In this way, area endangered by flood was determined in result of the intersection of digital terrain model and digital water surface model. Size of such area was compared then for each approach with the results obtained on the basis of original DTM data and methods were assessed in terms of their accuracy, efficiency and suitability for presented issues. The aim of this research is particularly to prove that it is possible to use only small percentage of the information contained in DTM for the creation as highly accurate studies as can be obtained from original data. The results of experiment confirm the assumption of small disparities in identifying areas endangered by flood disaster between analysis with use of original data and those reduced by various methods. Difference between results from unreduced and reduced DTMs was very slight what proves that well-generalized models of terrain can be effectively used in that application.
Źródło:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji; 2012, 23; 19-28
2083-2214
2391-9477
Pojawia się w:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aspekty dokładności generowania NMT na podstawie obrazów z cyfrowej kamery ADS40
Accuracy aspects of DEM generation as elucidated by ADS40 aerial digital camera images
Autorzy:
Ewiak, I.
Karwel, K.
Kraszewski, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/129852.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Stowarzyszenie Geodetów Polskich
Tematy:
fotogrametria cyfrowa
ADS40
kamera lotnicza
orientacja wzajemna
numeryczny model terenu
analiza dokładności
digital photogrammetry
digital aerial camera
relative orientation
digital elevation model (DEM)
accuracy analysis
Opis:
W artykule zaprezentowano analizę porównawczą dokładności generowania numerycznego modelu terenu (NMT) w oparciu o dane pozyskane skanerową lotniczą kamerą cyfrową ADS40 i przetworzone przy udziale różnych systemów fotogrametrycznych. Prace prowadzone były w Zakładzie Fotogrametrii, Instytutu Geodezji i Kartografii w ramach realizacji projektu badawczego finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach 2007-2009, którego jednym z głównych celów jest określenie metodyki opracowania NMT z trzylinijkowej lotniczej kamery cyfrowej. W niniejszym artykule opisano metodykę generowania numerycznego modelu terenu na podstawie stereoskopowych zobrazowań z cyfrowej kamery lotniczej ADS40. Do badań wykorzystano blok fotogrametryczny składający się z trzech szeregów zdjęć, z których każde pozyskane było w kanale panchromatycznym w sekwencji przód-wstecz oraz w kanale czerwonym w nadirze. Do opracowania danych źródłowych wykorzystano moduły programów Image Station firmy Intergraph, DTM Box firmy Inpho oraz Leica Photogrammetry Suite firmy ERDAS. Do analizy porównawczej wykorzystano NMT wygenerowane na podstawie sekwencji zorientowanych zewnętrznie zobrazowań ADS40 z uwzględnieniem elementów pomiaru GPS oraz IMU, a także pomiaru dodatkowych punktów wiążących. Do oceny dokładności NMT wykorzystano dane referencyjne w postaci profili kontrolnych pomierzonych w terenie techniką GPS. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że dokładność automatycznego generowania NMT na podstawie zobrazowań z trzylinijkowej kamery ADS40 waha się w przedziale od 0.13 m do 1.42 m. Dokładność ta zależy głównie od kanałów spektralnych zobrazowań użytych w procesie pomiaru korelacyjnego, kąta obrazującego linijki detektora oraz użytego systemu pomiarowego. Na podstawie analiz dokładnościowych potwierdzono, że najlepsze wyniki uzyskano dla NMT wygenerowanych przy wykorzystaniu obrazów ADS40 pozyskanych przy stosunku bazowym modelu stereoskopowego bliskim 0.8.
The paper discusses a comparative analysis of accuracy in generation of the digital elevation model (DEM) on the basis of ADS40 data processed by different photogrammetric systems. The research, supported by the Ministry of Science and Higher Education, was carried out in 2007- 2009 at the Photogrammetry Department of the Institute of Geodesy and Cartography. One of the main aims of the project was to develop a methodology for measuring DEM based on ADS40 images. The research made use of the photogrammetric block containing three strips of images, each taken in the panchromatic mode in sequence forward and backward, and in the red range of the visible band in the nadir. The source data were procured by using modules of the Image Station Intergraph, DTM Box Inpho and the Leica Photogrammetry Suite ERDAS software. The DEMs generated based on a sequence of ADS40 images and their absolute orientation elements estimated with GPS and IMU measurement as well as additional pass and tie points were used in the comparative analysis. To estimate the accuracy of DEM, reference data in the form of terrain profiles measured by GPS were used as well. The analyses allowed to conclude that the accuracy of automatic measurement of DEM altitude points, based on different combinations of ADS40 images, ranges between 0.13 and 1.42 m. The accuracy depends mainly on the spectral resolution of images used in correlative measurement, in viewing the detector line angle , and on the measuring system used. The DEM accuracy analyses demonstrated the best results of autocorrelation measurements to be obtained for the ADS40 stereoscopic model base ratio of 0.8.
Źródło:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji; 2008, 18a; 111-119
2083-2214
2391-9477
Pojawia się w:
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies