Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "choir" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-4 z 4
Tytuł:
Z dziejów muzyki w kościele pw. św. Mikołaja w Nowym Waliszowie na Ziemi Kłodzkiej
From the History of St. Nicholas’ Church in Nowy Waliszów in Kłodzko County
Autorzy:
Prasał, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1795776.pdf
Data publikacji:
2020-01-27
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Nowy Waliszów
muzyka kościelna
chór parafialny
organy
inwentarz muzykaliów
church music
parish choir
organs
musical inventory
Opis:
Początki kultury muzycznej Nowego Waliszowa związane są z tamtejszą świątynią pw. św. Mikołaja. Już w 1699 r. wyposażono ją w 7-głosowy pozytyw. Obecne organy zostały wybudowane w 1912 r. przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy. Instrument typu multiplex o pneumatycznej trakturze rejestrów i gry posiada 15 głosów, w tym dziewięć realnych. Niewielka parafia dysponowała także zespołem wokalno-instrumentalnym, który nie tylko dbał o liturgię, ale także organizował koncerty. W 1930 r. liczył 31 chórzystów i 16 instrumentalistów. Zespół prowadzili miejscowi nauczyciele, którzy byli jednocześnie organistami. Cennych informacji o repertuarze chóru dostarcza inwentarz muzykaliów z 1939 r. obejmujący m.in.: 69 mszy, 28 zbiorów graduałów, 21 zbiorów ofertoriów, 15 zbiorów hymnów, 14 litanii oraz dużą liczbę pieśni kościelnych. Na jego podstawie można stwierdzić, że zarówno pod względem doboru utworów, jak i wykonawstwa repertuar ten nie tylko dorównywał, ale niejednokrotnie przewyższał praktykę muzyczną innych wiejskich świątyń ziemi kłodzkiej.
The beginnings of musical culture in Nowy Waliszów are connected with the local St. Nicholas’ church. As early as 1699 it was equipped with a seven-piped positive organ. The present organ was built in 1912 by the company Schlag & Söhne from Świdnica. The instrument is a multiplex organ with pneumatic register and key action, with 15 stops including nine real stops. The small parish had a vocal and instrumental ensemble which not only enriched the liturgy, but also organized concerts. In 1930 it counted 31 choristers and 16 instrumentalists. The ensemble was conducted by the local teachers, who at the same time worked as organists at the local church. The 1939 musical inventory provides valuable information about the choir’s repertoire, which includes, among others, 69 masses, 28 collections of graduals, 21 collections of offertories, 15 collections of hymns, 14 litanies as well as a considerable number of church songs. Judging by this inventory it can be established that with regard to the choice of works as well as to the performance of that repertoire, it not only equals, but frequently exceeds the level of musical practice cultivated in other village churches in Kłodzko County.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2019, 67, 12; 67-77
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Repertuar liturgiczny w kościele pw. św. Jana Chrzciciela w Jodłowie na podstawie parafialnego inwentarza muzycznego z 1939 r.
The liturgical repertoire in the church of St. John the Baptist in Jodłów on the basis of the parish’s musical inventory from the year 1939
Autorzy:
Prasał, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/585296.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
Tematy:
Jodłów
muzyka kościelna
repertuar liturgiczny
inwentarz muzyczny
chór parafialny
organy
church music
liturgical repertoire
musical inventory
parish choir
organs
Opis:
This article describes the inventory of musical pieces of the church of St. John the Baptist in Jodłów in the Kłodzko county, which comprises 81 positions. The collection consisted predominantly of easily performable works for a four-part mixed choir with orchestra or organ accompaniment. Among various compositions, the local vocal and instrumental ensemble had at its disposal 34 masses (including six funeral masses), seven collections of graduals and offertories as well as nine litanies. A large group of musical pieces consisted of various choral arrangements of hymns, especially Marian and funeral hymns. Special attention should be given to the fact that church composers from the turn of the nineteenth and twentieth centuries who were involved in the Cecilian movement were also represented. It is also very pleasing that Silesian artists, particularly artists working in the Kłodzko valley, were included as well. The collection presented in this article is proof of the fairly decent standard of musical culture in the parish church of Jodłów, which is on par with the practice in other rural parishes of the Kłodzko region. Unfortunately, due to the lack of source information, the question must remain unanswered in how far the compositions contained in the inventory found their way to the repertoire performed by the local choir of Jodłów.
W artykule opisano liczący 81 pozycji inwentarz muzykaliów kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Jodłowie na ziemi kłodzkiej. Zbiór składał się w większości z łatwych do wykonania utworów przeznaczonych na czterogłosowy chór mieszany z towarzyszeniem orkiestry lub organów. Miejscowy zespół wokalno-instrumentalny dysponował m.in.: 34 mszami (w tym sześcioma za zmarłych), siedmioma zbiorami graduałów i ofertoriów oraz dziewięcioma litaniami. Dużą grupę muzykaliów stanowiły różnego rodzaju opracowania chóralne pieśni kościelnych, zwłaszcza maryjnych i pogrzebowych. Uwagę zwraca obecność kompozytorów kościelnych przełomu XIX i XX w. związanych z ruchem cecyliańskim. Cieszy uwzględnienie twórców śląskich, a zwłaszcza działających w kotlinie kłodzkiej. Prezentowana kolekcja świadczy o dość przyzwoitym poziomie kultury muzycznej w kościele parafialnym w Jodłowie, który dorównywał praktyce w innych wiejskich świątyniach ziemi kłodzkiej. Niestety, brak przekazów źródłowych, bez odpowiedzi pozostawia pytanie, jak dalece zawarte w inwentarzu utwory znalazły swoje odzwierciedlenie w repertuarze jodłowskiego chóru.
Źródło:
Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars; 2019, 54, 2; 573-587
1234-4214
Pojawia się w:
Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Muzyka chóralna w diecezji lubelskiej w okresie posługi biskupa Stefana Wyszyńskiego
Choral Music in the Lublin Diocese during the Ministry of Bishop Stefan Wyszyński
Autorzy:
Lisiecki, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1928251.pdf
Data publikacji:
2021-12-08
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
muzyka kościelna
diecezja lubelska
biskup Stefan Wyszyński
muzyka chóralna
repertuar chórów
Church music
Lublin Diocese
bishop Stefan Wyszyński
choral music
choir repertoire
Opis:
Artykuł przedstawia duszpasterski projekt odbudowy kultury muzycznej Kościoła katolickiego w Polsce po II wojnie światowej. Autor nakreśla szerszy kontekst działań pastoralnych, podjętych wówczas przez Prymasa Polski Augusta Hlonda. Praca duszpasterska biskupa Stefana Wyszyńskiego w diecezji lubelskiej wpisała się w ten ogólnopolski plan odbudowy roli muzyki w kościołach, szczególnie w zakresie muzyki chóralnej. W artykule zostały omówione główne jej założenia. Jej podstawą było rozumienie przez biskupa Wyszyńskiego zespołów chóralnych jako bardzo ważnej grupy duszpasterskiej w Kościele, którą należy nieustannie kształcić muzycznie i formować religijnie. Główne zadanie liturgiczne chóru, w rozumieniu biskupa Wyszyńskiego, polegało na wprowadzeniu nowych pieśni liturgicznych do kościołów diecezji. Chóry, jak zawsze, wykonywały także utwory wielogłosowe. Biskup wraz z diecezjalną komisją organistowską precyzyjnie określał repertuar chórów, zarówno gdy chodzi o monodię liturgiczną, jak i o utwory wielogłosowe. Ten zabieg pomógł osiągnąć dwa cele: podniesienie poziomu wykonawstwa poprzez zwrócenie uwagi na wartościowe i niebanalne kompozycje oraz stworzenie diecezjalnej wspólnoty chóralnej. Tej ostatniej sprawie przysłużyły się zwłaszcza zjazdy chórów o charakterze konkursowym i festiwalowym, które gromadziły po kilkaset osób. Szerokie działania duszpasterskie biskupa Wyszyńskiego, w tym także w dziedzinie muzyki chóralnej, przyczyniły się do znacznego ożywienia diecezjalnego ruchu chóralnego oraz do podniesienia poziomu muzyki kościelnej wykonywanej w ówczesnej diecezji lubelskiej.
The article presents the pastoral project of recreating the musical culture of the Catholic Church in Poland after World War II. The author outlines a broader context of pastoral activities undertaken at that time by the Primate of Poland, August Hlond. The pastoral work of Bishop Stefan Wyszyński in the Lublin Diocese was part of this nationwide plan to rebuild the role of music in churches, especially in the field of choral music. The article discusses the main assumptions of this work. It was based on Wyszyński’s understanding of choirs as a very important pastoral group in the Church, which should be constantly educated musically and religiously formed. The main liturgical task of the choir, as understood by Bishop Wyszyński, was to introduce new liturgical songs to the churches of the diocese. Choirs, as always, also performed polyphonic pieces. Together with the Diocesan Organist Commission, he precisely defined the repertoire of the choirs, both in terms of liturgical monody and polyphonic pieces. This procedure helped achieve two goals: raising the level of performance by drawing attention to valuable and original compositions and creating a diocesan choral community. The latter case was especially favored by the conventions of choirs of a competition and festival nature, which gathered several hundred people. Bishop Wyszyński’s extensive pastoral activities, also in the field of choral music, contributed to a significant revival of the diocesan choral movement and to raising the level of church music performed in the Diocese of Lublin.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 4 Special Issue; 123-136
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Muzyka podczas papieskich pielgrzymek w archidiecezji krakowskiej (1979–2006)
Autorzy:
Tyrała, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/668953.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Church music
Pope John Paul II
Pope Benedict XVI
orchestra
choir
composers
conductors
Marian Machura
Irena Pfeiffer
Rev. Jacek Żurek
Wiesław Delimat
Cardinal Franciszek Macharski
Cardinal Stanisław Dziwisz
muzyka kościelna
papież Jan Paweł II
papież Benedykt XVI
orkiestra
chór
kopozycje
dyrygenci
Opis:
During all papal pilgrimages – of John Paul II and of Benedict XVI  to the Cracow Archdiocese -  people responsible for liturgical music of these events were invariably aware – as it is proved in this paper – that the role of music was to serve liturgy, to lead the prayers of God’s people congregated before the Pope. Therefore, they seemed to fulfill all the Church prescripts on sacred music specifying that by the union of voices, minds are more easily raised to heavenly things by the beauty of the sacred rites, and the whole celebration more clearly prefigures that heavenly liturgy which is enacted in the holy city of Jerusalem (MS 5). It is then significant to emphasise a great concern given to liturgical music  during the mentioned events. Papal pilgrimages were an inspiration to create new compositions, some of them of immense and considerable value, e.g.: Beatus Vir by Henryk Mikołaj Górecki, Hymn uwielbienia [Hymn of Adoration]by Juliusz Łuciuk or Tu es Petrus by Henryk Jan Botor. Amongst the other - lesser, yet not less important compositions, were invocations to the Blessed and the Saints, composed mostly by Irena Pffeifer and Marian Machura, or the chants composed to the texts of Marek Skwarnicki. There were also new thoughts and ideas, e.g. of Piotr Pałka. The new compositions invariably enriched and ornamented papal liturgies, being even introduced into the canon of liturgical chants of the Church. It should be mentioned here that these compositions also complied with the prescriptions of the Church in this matter: Composers, filled with the Christian spirit, should feel that their vocation is to cultivate sacred music and increase its store of treasures.Let them produce compositions which have the qualities proper to genuine sacred music, not confining themselves to works which can be sung only by large choirs, but providing also for the needs of small choirs and for the active participation of the entire assembly of the faithful. (SC 121) Another conclusion which might be drawn from this paper is the utmost care with which choirs and orchestras were selected for the events. It should be noted that the choirs and orchestras invited to papal liturgies in Cracow and in the Cracow Archdiocese  were always of highest standard, the choirs daily active in the parish churches of Cracow and the Archdiocese. Amongst them are:  The Choir and Orchestra of the Cracow Philharmonic, the Choir of the Polish Radio of Cracow, choir Psalmodia of the John Paul II University in Cracow, the Organum academic choir, the Mariański Choir from the NMP Lourdes Parish Church in Cracow, Schola Cantorum Cracoviensis from the Collegiate Church of St.Ann, the Cathedral Choir and the Cecilian Choir, Dominanta Choir from the University of Economics, as well as many other music groups, also those already mentioned. The liturgies were accompanied by brass, symphonic and chamber orchestras, as well as by youth bands. Also here it seems appropriate to quote the relevant document with the fully complied precept: during the liturgy of the Holy Mass it is prescribed to perform the old and the new polyphonic music in Latin and in the Polish language, however, in  such a manner so as not to exclude the faithful from participation in singing. The polyphonic music, especially this composed  by the old masters, is regarded by the Church as inestimable treasure and cultural heritage (IEP 18). In the music setting for papal pilgrimages an equally vital element was the sound of pipe organ whose role was to make the celebrations of the holy rites more beautiful, grand and also fruitful. The organ players of the events in question were the most renowned Cracow organists: Michał Woźny, Marian Machura, Mieczysław Tuleja, Witold Zalewski, Wiesław Delimat, Krzysztof Michałek, Henryk Jan Botor, Jan Rybarski and many others. It could not be otherwise as the Vatican Constitution on Liturgy clearly specifies that: In the Latin Church the pipe organ is to be held in high esteem, for it is the traditional musical instrument which adds a wonderful splendor to the Church's ceremonies and powerfully lifts up man's mind to God and to higher things (SC 120). And although the pipe organs were only played in churches and at the Cracow Bishop Chapel, the masters of the organ also in the so called field conditions of papal pilgrimages used their master skills to glorify God and serve to the congregated faithful. Finally, the chants sung by the congregated people should be brought upon. These chants were first collected in song books available for pilgrimages. Each liturgy was arranged in such a way so that the faithful could participate, not remain mere listeners. The chants were adjusted to the order of the Mass Service, carefully selected from those well known to enable the congregated people to participate most actively in prayers. It was entailed by the post Vatican II way of thinking: One cannot find anything more religious and more joyful in sacred celebrations than a whole congregation expressing its faith and devotion in song. Therefore the active participation of the whole people, which is shown in singing, is to be carefully promoted as follows (MS 16). In the whole presentation of liturgical music during papal pilgrimages to the Cracow Archdiocese, a very important thing is to focus on a great care for quality, beauty and the prayer-like character of it. Perhaps it was noticed indeed by Pope Benedict XVI himself, when upon finishing the Mass Service on the Cracow Błonia Fields in 2006, he commented that liturgy was beautiful and liturgical music as well. Could there be any better words of esteem for those who had arranged it? It goes without saying that all people who prepared scholas, choirs, supervised and trained instrumental bands, orchestras, who played the organ, who conducted common singing, composed and wrote music notes during all papal pilgrimages deserve highest praise and particular gratefulness. Many years have passed since 1979, some of those people are no longer living, some are long retired, the others are still active in the matters of Church music of the Cracow Archdiocese. They all deserve recognition. This monograph is to commemorate all those people and their immense work. We thank God for them; may He be praised in all their music created for the benefit of papal pilgrimages in the Cracow Archdiocese. Let us finish with probably the most relevant citation from St. Luke: We are unworthy servants;we have only done what was our duty. (Luke 17:10).
Podczas wszystkich pielgrzymek papieży – Jana Pawła II i Benedykta XVI – w archidiecezji krakowskiej przygotowującym muzykę liturgiczną towarzyszyła zawsze świadomość – jak można było się przekonać z niniejszego artykułu – iż ma ona służyć pięknu liturgii i prowadzić serdeczną modlitwę ludu wiernego zebranego pod przewodnictwem papieża. Było to naturalnie zgodne z dokumentami Kościoła na temat muzyki kościelnej, które podkreślają, że „dzięki zjednoczeniu w śpiewie pogłębia się jedność serc, okazałość świętych obrzędów ułatwia wznoszenie myśli ku niebu, a całość odprawianych obrzędów jest obrazem i zapowiedzią tego, co dokonuje się w świętym mieście Jeruzalem” (MS 5). Nie bez znaczenia więc jest podkreślenie tego, jak bardzo troska ta była żywo obecna. Powstawały nowe kompozycje. Niejednokrotnie wielkie i wspaniałe jak Beatus Vir Henryka Mikołaja Góreckiego, Hymn uwielbienia Juliusza Łuciuka, Tu es Petrus Henryka Jana Botora. Na papieskie celebry tworzono też kompozycje mniejsze, ale równie ważne, takie jak  na przykład inwokacje do błogosławionych i świętych, najczęściej komponowane przez Irenę Pffeifer i Mariana Machurę, ale także pieśni do tekstów Marka Skwarnickiego. Nie brakło też nowej myśli muzycznej reprezentowanej przez Piotra Pałkę. Kompozycje nowe zawsze ubogacały i ozdabiały liturgie papieskie i – co więcej – w ten sposób często wchodziły do kanonu śpiewów liturgicznych Kościoła. I znów, odwołując się do słów dokumentów Kościoła, można śmiało powiedzieć, iż zrealizowały się w tym wypadku owe zalecania: "niechaj przejęci duchem chrześcijańskim muzycy wiedzą, że są powołani do pielęgnowania muzyki sakralnej i powiększania jej skarbca. Niech tworzą melodie, które posiadałby cechy prawdziwej muzyki kościelnej i nadawałby się nie tylko dla większych zespołów śpiewaczych, lecz także dla mniejszych chórów i przyczyniałyby się do czynnego uczestnictwa całego zgromadzenia wiernych" (KL 121).Kolejnym ważnym wnioskiem z niniejszego opracowania jest szczególnie widoczna dbałość o właściwie miejsce dla śpiewu chóru i orkiestry. Nie bez znaczenia jest fakt, iż do papieskich liturgii w Krakowie i archidiecezji zapraszane były zawsze zespoły wielkiej klasy i chóry na co dzień działające w kościołach parafialnych Krakowa i archidiecezji. Trzeba więc tutaj wszystkie te zespoły raz jeszcze przywołać. A były to: Chór i Orkiestra Filharmonii Krakowskiej, Chór Polskiego Radia w Krakowie, Capella Cracovienis z madrygalistami, Chór i Orkiestra Akademii Muzycznej w Krakowie, Chór Psalmodia Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, Chór Akademicki „Organum”, Chór Mariański z parafii NMP z Lourdes w Krakowie, Schola Cantorum Cracoviensis z kolegiaty św. Anny, chór katedralny i Chór Cecyliański, Chór Dominanta Uniwersytetu Ekonomicznego i wiele innych zespołów, których nazwy już wcześniej zostały w tym opracowaniu przywołane. Liturgie odbywały się z obecnością orkiestr dętych, symfonicznych, kameralnych i zespołów młodzieżowych. Wydaje się, że i tutaj należy przypomnieć dokument potwierdzający słuszność takiego kształtu muzycznych pielgrzymek. Prawodawca kościelny przypomina bowiem:"podczas liturgii mszy świętej zaleca się wykonywanie polifonii dawnej i nowszej w języku łacińskim i polskim, tak jednak, by nie wyłączać wiernych całkowicie z udziału w śpiewie. Muzykę wielogłosową, szczególnie dawnych mistrzów, Kościół zawsze uważał za nieoceniony skarbiec i dobro kultury" (IEP 18).Istotny był także podczas papieskich liturgii w archidiecezji krakowskiej dźwięk organów, który zawsze miał na celu sprawić, by celebracja świętych obrzędów była piękna, dostojna i owocna zarazem. Organistami podczas tych uroczystych chwil życia Kościoła w Krakowie byli najwybitniejsi mistrzowie tego królewskiego instrumentu: Michał Woźny, Marian Machura, Mieczysław Tuleja, Witold Zalewski, Wiesław Delimat, Krzysztof Michałek, Henryk Jan Botor, Jan Rybarski, a także wielu innych. Nie mogło też być inaczej skoro konstytucja o liturgii określa jednoznacznie, że „w Kościele łacińskim należy mieć w wielkim poszanowaniu organy piszczałkowe jako tradycyjny instrument muzyczny, którego brzmienie ceremoniom kościelnym dodaje majestatu, a umysły wiernych porywa do Boga i spraw niebieskich” (KL 120). I choć organy piszczałkowe wykorzystano podczas pielgrzymek tylko w kościołach oraz w kaplicy biskupa krakowskiego, to jednak wprawna ręka mistrza za każdym razem – także w polowych warunkach, w których odbywały się liturgie papieskie – muzyką organową oddawała chwałę Bogu i służyła modlitwie wiernych.Jeszcze słowo warto dodać w związku z przywoływanymi śpiewami wiernych podczas papieskich celebracji. Wcześniej wszystkie te pieśni były drukowane w śpiewnikach dostępnych dla uczestników celebracji papieskich. Każda liturgia była tak przygotowana, by wierni nie czuli się jedynie słuchaczami. Pieśni i części stałe liturgii były dostosowane do formularza mszalnego.  Wybierano jednocześnie pieśni najbardziej znane, by w ten sposób wierni czynnie i pełny sposób uczestniczyli w liturgii. Takie przygotowanie muzyki liturgicznej wynikało z soborowego myślenia, że „nie ma nic podnioślejszego i milszego w nabożeństwach liturgicznych nad zgromadzenie wiernych, które wspólnie w pieśni wyraża swoją wiarę i pobożność” (MS 16).W całym więc przedstawieniu muzyki liturgicznej podczas pielgrzymek papieskich w archidiecezji krakowskiej bardzo wyraźnie dostrzec można wielką troskę o jakość, piękno i modlitewny jej charakter. To być może dlatego papież Benedykt XVI po zakończonej liturgii na krakowskich Błoniach w 2006 roku miał powiedzieć „ta liturgia była piękna, bo piękna była muzyka podczas niej”. Czyż mogą być większe słowa uznania dla tych, którzy przygotowywali jej kształt?Jest więc pewne, że wszystkim, którzy prowadzili schole i chóry, ćwiczyli zespoły instrumentalne, orkiestry, grali na organach, prowadzili wspólny śpiew, komponowali i pisali nuty dla zespołów muzycznych papieskich pielgrzymek, należy się wielka wdzięczność. Od 1979 roku minęło wiele lat, niektórych ludzi, którzy tworzyli muzykę, już nie ma wśród żyjących, inni są na zasłużonej emeryturze, pozostali jeszcze dbają o sprawę muzyki archidiecezji krakowskiej. Im wszystkim należą się wielka wdzięczność i uznanie. To wspomnienie ma być takim właśnie przypomnieniem tych osób i ich wielkiej pracy. Bogu niech będą dzięki za wszystko i niech będzie On uwielbiony w tym, czego muzycy archidiecezji krakowskiej dokonali podczas papieskich pielgrzymek. I pewnie słuszne będzie przypomnienie na koniec, że „sługami nieużytecznymi jesteśmy, wykonaliśmy tylko to, co powinniśmy wykonać” (Łk 17, 10).
Źródło:
Pro Musica Sacra; 2016, 14
2083-4039
Pojawia się w:
Pro Musica Sacra
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-4 z 4

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies