Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "nauk" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-8 z 8
Tytuł:
Metodologia nauk – dzisiaj i jutro
Autorzy:
Bremer, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1199074.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
science
types of sciences
methodology of science
rationality
truth
realism
artificial intelligence
nauka
typy nauk
metodologia nauk
racjonalność
prawda
realizm
sztuczna inteligencja
Opis:
Publikacja Metodologia nauk (2019) jest poświęcona badaniom logicznym, humanistycznym i filozoficznym, skupiającym się na tworzeniu nauki oraz na budowie i rozwoju teorii naukowych. Składa się z dwu części: Czym jest nauka? oraz Typy nauk. W części pierwszej, systematycznej, autorzy przedstawiają genezę nowożytnej nauki i filozofii nauki, akcentując zwłaszcza współczesne zmiany w rozumieniu tego, co nazywamy nauką. W części drugiej pokazują metodologiczną i treściową odrębność poszczególnych typów nauk (nauki formalne, przyrodnicze, społeczne, kognitywistyczne, humanistyczne jako nauki o kulturze oraz teologiczne). Po wycinkowym przedstawieniu wspomnianych części omówię współczesny temat, który nie znalazł się w omawianej publikacji, a który może stanowić jej uzupełnienie. Chodzi o rozumienie postępu naukowego w dobie szybko rozwijających się zastosowań sztucznej inteligencji.
The Methodology of Sciences publication (2019) is dedicated to logical, humanistic and philosophical research focusing on the creation of science and on the construction and development of scientific theories. It consists of two parts: What is science? and Types of sciences. In the first, systematic part, the authors present the genesis of modern science and the philosophy of science, emphasizing especially contemporary changes in the understanding of what we call science. In the second part they show the methodological and objective separateness of individual types of sciences (formal, natural, social, cognitive, humanistic as cultural and theological sciences). After a fragmentary presentation of the mentioned parts, I will discuss a contemporary topic that was not included in the publication in question, but which may serve as its supplement. It is about understanding scientific progress in the era of rapidly developing applications of artificial intelligence (AI).
Źródło:
Zagadnienia Naukoznawstwa; 2019, 55, 1(219); 55-71
0044-1619
Pojawia się w:
Zagadnienia Naukoznawstwa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problem big data w naukach eksperymentalnych
The big data problem in experimental sciences
Autorzy:
Leciejewski, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/41319209.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
big data
experimental sciences
philosophy of science
methodologyof science
nauki eksperymentalne
filozofia nauki
metodologia nauk
Opis:
W artykule opisuję fenomen big data i jak ma się on do pracy badawczej realizowanej w ramach nauk eksperymentalnych. Poszukuję odpowiedzi na dwa ważne pytania. Czy metody badawcze zaproponowane w ramach paradygmatu big data mają zastosowanie w naukach eksperymentalnych? Czy zastosowanie metod badawczych z paradygmatu big data w konsekwencji prowadzi do nowego rozumienia tego, czym jest nauka?
In the paper the phenomenon of big data is presented. I pay my special attention to the relation of this phenomenon to research work in experimental sciences. I search for answers to two questions. First, do the research methods proposed within the paradigm big data can be applied in experimental sciences? Second, does applying the research methods subject to the big data paradigm lead, in consequence, to a new understanding of science?
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2020, 8, 1; 235-242
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Logika. Panorama tematyki
Logic. Panorama of the Domain
Autorzy:
Kublikowski, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/483397.pdf
Data publikacji:
2018-12-31
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
Tematy:
logika
logika formalna
semiotyka
metodologia nauk
teoria poznania
epistemologia
logic
formal logic
semiotics
methodology of science
theory of cognition
epistemology
Opis:
Summary Logic. Panorama of the Domain In European culture logic – understood as a scientifc discipline and skill – has been developed and taught at least since Aristotle’s time, namely since the 4th century B.C. The aim of this text is to answer the question: what is logic? It shows an analytic panorama of logic. Logic – understood in a broad sense – can be divided into formal logic, semiotics, methodology of science and epistemology (Chapter 1). An additional goal of the text is to give a historical note concerning those lecturers who taught logic in the Major Seminary of Siedlce Diocese (Chapter 2). Logic has been developed to analyse, to describe, to make precise and put in order various linguistic and cognitive activities. Logic explicates intersentential and inner-sentential relations, relations between contents and extensions of terms – relations established by various functors. Logic plays all its roles assuming that precision is better than a lack thereof.
Źródło:
Teologiczne Studia Siedleckie; 2018, XV/15; 314-341
1733-7496
Pojawia się w:
Teologiczne Studia Siedleckie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krytyczne momenty w ekspertyzach z obszaru oceny technologii z perspektywy metodologicznej
Critical moments in technology assessment expertise from a methodological perspective
Autorzy:
Michalski, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/324679.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
Tematy:
ocena technologii
filozofia nauki
metodologia nauk
nauka postnormalna
interdyscyplinarność
technology assessment
foresight
philosophy of science
methodology of science
post-normal science
mode-2-science
interdisciplinarity
Opis:
W składającym się z trzech części artykule poruszono podstawowe zagadnienia metodologiczne oceny technologii. Szczególną uwagę skupiono na metodologicznych słabościach i krytycznych momentach procesów poznawczych konstytuujących ocenę technologii. W obszernym wprowadzeniu zwrócono uwagę na coraz bardziej inflacyjne użycie określenia „technology assessment” oraz głęboki metodologiczny niedorozwój i rozmytą tożsamość oceny technologii jako dziedziny „postnormal science”. Wykazano pilną potrzebę zbudowania ogólnej teorii oceny technologii i standaryzacji jej procedur. W części drugiej scharakteryzowano ogólny profil metodologiczny oceny technologii i omówiono główne przyczyny problemów z jej teoretycznym i metodologicznym samookreśleniem. W części trzeciej przedstawiono podstawową strukturę procesu poznawczego typowego dla oceny technologii, wskazano na czynniki determinujące tą strukturę oraz zidentyfikowano w niej szereg krytycznych momentów. Są one związane ze złożonością przedmiotu i trudnościami w jej opanowywaniu, z prospektywną orientacją i niepewnością prognoz, z brakiem odpowiedniego arsenału metod roboczych i kryteriów jakościowych regulujących ich stosowanie, ograniczeniami zasobowymi i presją czasu wynikającą z powiązania oceny technologii z politycznymi procesami decyzyjnymi oraz problemami z praktyczną realizacją interdyscyplinarności. W zakończeniu zwrócono uwagę na konieczność powiązania krytycznych momentów na płaszczyźnie kognitywnej z krytycznymi momentami na płaszczyźnie aksjonormatywnej, które wymagają podobnego zbadania.
This three-part article discusses the basic methodological issues of technology assessment. Special attention was paid to the methodological weaknesses and critical moments of cognitive processes which constitute the technology assessment. In the extensive introduction the increasingly inflationary use of the term "technology assessment", the deep methodological underdevelopment and blurred identity of technology assessment as "post-normal science" were highlighted. An urgent need to build a general theory of technology assessment and standardization of its procedures were pointed out. In the second part the general methodological profile of technology assessment was characterized and the main causes of problems with its theoretical and methodological self-definition were described. In part three the basic structure of the cognitive process typical for technology assessment was showed, factors which determine this structure were identified, and a number of its critical moments were indicated. They are related to the complexity of the subject and the difficulties in mastering it, with the prospective orientation and uncertainty of forecasts, the lack of appropriate arsenal of methods and quality parameters controlling their use, resource limits and time pressure resulting from linking technology assessment with political decision-making processes and problems with practical realization of interdisciplinarity. In the end, the attention was paid to necessity of connecting critical moments on a cognitive ground and critical moments at the axionormative ground, which require similar research.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2018, 115; 235-259
1641-3466
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Postmodernizm i religia wobec rozumu - uwagi krytyczne na temat ujęcia Gellnera
Postmodernism and Religion versus Reason: Critical Comments on Gellner’s Approach
Autorzy:
Kurkowski, Bartosz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2082670.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
Tematy:
postmodernizm
religia
rozum oświeceniowy
filozofia języka
metodologia nauk
nurty (szkoły) psychologiczne
postmodernism
religion
Enlightenment reason
philosophy of language
methodology of science
schools of psychological thought
Opis:
Religia, rozum i postmodernizm wskazują na różnego rodzaju postawy wobec świata, przede wszystkim w wymiarze poznawczym. W książce Postmodernizm, rozum i religia Ernest Gellner przedstawił ich charakterystykę, samemu określając się jako zwolennik oświeceniowego rozumu. W związku z tym rozum został przez niego ukazany w jak najlepszym świetle. Zapożycza on to, co dobre z religii i postmodernizmu, oraz odrzuca ich złe elementy. Choć we wstępie Gellner przyznał, że każda para w obrębie tych trzech postaw posiada pewne cechy wspólne, to jednak w dalszej części rozważań traktował postmodernizm i religię jakby stanowiły dwa krańce spektrum, w środku którego jest rozum. Nie poświęcił również uwagi cechom wspólnym religii i postmodernizmu, które jednocześnie są niezgodne z niektórymi postulatami oświeceniowego racjonalizmu. W niniejszej pracy przywołano kilka wybranych tego typu wątków w kontekście języka, metodologii nauk oraz wy-branych szkół psychologii dwudziestego wieku. Za pomocą przeprowadzonej analizy pokazano, że religia posiada istotne cechy wspólne z postmodernizmem, których nie podziela z rozumem, oraz jednocześnie posiada cechy wspólne z rozumem, których nie dzieli z postmodernizmem. Uzyskana w ten sposób perspektywa stanowi kontrpropozycję dla ujęcia Gellnera, w którym racjonalizm miał jawić się jako zbalansowane i umiarkowane stanowisko usytuowane pomiędzy przeciwległymi sobie skrajnościami religii i postmodernizmu.
Religion, reason and postmodernism point to differenttypes of attitude towards the world, above all in respect of epistemic concerns. In his book Postmodernism, Reason and Religion Ernest Gellner presented their salient characteristics, describing himself as a supporter of Enlightenment reason. He thus soughtto show reason in a positive light, presenting it as drawing on whatis best in both religion and postmodernism while rejecting theirproblematic elements. However, he failed to attend to certain features common to religion and postmodernism that at the sametime contradict some of the postulates of Enlightenment rationalism. The present paper considers some selected threads of thistype that occur in the context of language, the methodology of science and selected schools of twentiethcentury psychology. Theanalysis proposed shows that religion shares some nontrivial elements with postmodernism that stand in opposition to reason,while at the same time having some elements in common with reason that are opposed to postmodernism. The perspective thus obtained constitutes an alternative to Gellner’s approach, in whichreason was made to appear as a balanced and moderate positionsituated between the opposite extremes of religion and postmodernism.
Źródło:
Filozoficzne Aspekty Genezy; 2021, 18; 141-160
2299-0356
Pojawia się w:
Filozoficzne Aspekty Genezy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rhetoric as a Tool for Studying Our Thoughts: What is “Téchne Rhetoriké”?
Retoryka jak narzędzie badania naszych myśli: czym jest „téchne rhetoriké”?
Autorzy:
Lichański, Jakub Zdzisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/649463.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
retoryka
język
językoznawstwo
metodologia nauk
M.F. Quintilianus
W.C. Booth
I. Kant
R.E. Volkmann
W. Windelband
der Wiener Kreis
rhetoric
language
linguistics
science metgodology
M.F. Quintilian
Opis:
Retoryka jest nie tylko metodologią nauk humanistycznych; jest najważniejszą z nauk, jaką zostawili nam antyczni myśliciele. Określa ona nie tylko metody argumentacji z przesłanek niepewnych, jest nie tylko teorią tekstu, ale przede wszystkim – jest narzędziem do organizowania naszych myśli i przygotowywania tekstów, których celem ma być przekonywanie, ale tak, aby uzyskać wiedzę a nie mniemanie (Kant). Jednakże jak wiemy, język, którym się posługujemy, jest niezwykle zawodny. Ostrzegali przed tym i Platon, i Arystoteles. Zarazem oni zbudowali podwaliny téchne rhetoriké, której kształt systemowy zawdzięczamy Kwintylianowi. Retoryka – jak twierdzili jej zarówno antyczni, jak i współcześni badacze – nie jest słownikiem chwytów (Volkmann); jest raczej analogonem logiki (Volkmann). Jak powiada Wilhelm Windelband, „dzięki gramatyce i retoryce poznaliśmy prawidłowe reguły myślenia”. Autor sięga nie tylko do tradycji badań nad retoryką, ale i nad językiem, głównie odnosząc się do tradycji Koła wiedeńskiego (Der Wiener Kreis). Acz dorobek współczesnego językoznawstwa, a także współczesnych badań nad filozoficznymi podstawami badań nad językiem będą uwzględnione, to jednak perspektywa zarówno wyznaczona przez Immanuela Kanta, jak i badaczy z kręgu Der Wiener Kreis jest dominująca.  Celem niniejszego studium jest nie tylko przypomnienie tezy Windelbanda, ale i jej pełniejsze dowiedzenie.
Rhetoric is not only a methodology of the humanities. It is the most important of the sciences the ancient thinkers left us. It defines not only the methods of argumentation from uncertain premises, and not only is it a theory of text, but most of all it is a tool for organising our thoughts and preparing texts, the aim of which is to convince, but in a way which ensures knowledge and not opinion (Kant). However, the language that we use often fails us. Both Plato and Aristotle warned us about this. At the same time, they developed the foundations for téchne rhetoriké, the systemic shape of which we owe to Quintilian. Rhetoric, as posited by its ancient as well as contemporary researchers, is not a lexicon of gimmicks (Volkmann). It is rather an analogue of logic (Volkmann). As Wilhelm Windelband said: “thanks to grammar and rhetoric we have learnt the correct rules of thinking.” The author discusses not only the history of the studies of rhetoric, but also of language, mainly referring to the traditions of the Vienna Circle (Der Wiener Kreis). Though the achievements of contemporary linguistics and the contemporary studies on the philosophical foundations of linguistic studies are considered, the perspectives defined by Immanuel Kant and the researchers from the Vienna Circle are dominant. The aim of this study was not only to reiterate Windelband’s thesis, but also to verify it more comprehensively.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2019, 54, 3; 51-66
1505-9057
2353-1908
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Struktury metodologiczne w nauce
Units of Methodological Analysis in Science
Autorzy:
HAJDUK, Zygmunt
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488561.pdf
Data publikacji:
2018-06
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
nauka
nauki empiryczne
statyka i dynamika nauki
metodologia nauk
kategorie metodologiczne
struktury metodologiczne
struktury
science
natural sciences
statics and dynamics of science
scientific methodology
methodological categories
units of methodological analysis
structures
Opis:
W artykule jest suponowana opozycja między statyką i dynamiką nauki. Przez naukę rozumiemy głównie nauki empiryczne, zwłaszcza przyrodnicze, lub nauki ścisłe (sciences), inaczej: matematyczne przyrodoznawstwo. Przy doborze kategorii jako przedmiotu podjętych analiz kierowano się racjami badawczymi oraz odwołującymi się do praktyki naukowej i metanaukowej. Kontekstowe objaśnienia tych obiektów relatywizowano do sytuacji poznawczej potencjalnych odbiorców. Uwzględniano zarówno adeptów, jak i profesjonalnie zainteresowanych refleksją nad czynnościowo i wytworowo ujmowaną nauką. Podjęte zagadnienia są rozpatrywane poprzez stopniowe dyskusje aspektywnie wyselekcjonowanych problemów. W rozpatrywanej perspektywie należą do nich: ramowe stanowiska; terminy-klucze; statyka/dynamika nauki; rewolucje w filozofii nauki; dwa konteksty; nowa filozofia nauki; nurt normatywny i deskryptywny; kategoria rewolucji naukowych; super-, supra- i maksiteorie jako jednostki ponadteoretyczne; problematyka aksjologiczna; pluralizm filozofii nauki; problem/teoria problemu; wartość — kategoria z zakresu aksjologii epistemicznej; dalsze zagadnienia filozofii nauki; charakterystyka opracowania.
The opposition between statics and dynamics of science in the entire content of the paper is supposed. We understand science as natural science(s). The selection of categories as an object of examining is directed by reasons generated through scientific and metascientific practice. Contextual elucidations are related to actual situation of potential receivers. Among them are so students as well as professional scientists interested in solving scientific problems. To do so the following questions, namely: background standpoints; key-terms; statics/dynamics of science; revolutions in the philosophy of science; two contexts; new philosophy of science; descriptive and normative trends; scientific revolutions category; super-, supra- and maxitheories; problems of epistemic axiology; philosophy of science pluralism; problem/theory of problem; value — category of epistemic axiology; other questions of the philosophy of science; characteristic of the entire elaboration is subsequently discussed.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2018, 66, 2; 9-22
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O przedmiocie metodologii nauk. Na marginesie książki Zygmunta Hajduka Struktury metodologiczne w nauce. Słowa klucze filozofii nauki
On the Object of Scientific Methodology: With Regard to the Book Struktury metodologiczne w nauce. Słowa klucze filozofii nauki [Methodological Structures in Science: Key Words of the Philosophy of Science] by Zygmunt Hajduk
Autorzy:
WALCZAK, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488801.pdf
Data publikacji:
2018-06
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
metodologia nauk
filozofia nauki
przedmiot badań
struktury metodologiczne
jednostki analizy metodologicznej
kategorie metodologiczne
nauka
scientific methodology
philosophy of science
the object of research
methodological structure
the units of methodological analysis
methodological categories
science
Opis:
Kategoria struktur metodologicznych wprowadzona przez Zygmunta Hajduka (2016) jest kategorią nową, nieużywaną dotąd w rozważaniach metodologicznych i niemającą w nich ugruntowanego miejsca. Dlatego można zapytać o funkcję, jaką miałaby ona pełnić w metodologii nauk, oraz o jej przydatność jako ogólnego pojęcia metodologicznego. Zasadnicze pytanie, jakie stawiam to: czy wprowadzony przez Z. Hajduka termin struktury metodologiczne może służyć jako najogólniejsza kategoria wyznaczająca przedmiot badań metodologii nauk? Odpowiadając negatywnie na to pytanie, przedstawiam argumenty, jakie przemawiają przeciwko używaniu pojęcia struktur metodologicznych w ten sposób. Moja argumentacja przebiega w następujący sposób. Przywołując funkcjonujące w metodologii nauk zasadnicze sposoby rozumienia nauki (typy desygnatów nazwy „nauka”), ujęcie metodologii nauk wyznaczone przez Szkołę lwowsko-warszawską (Kazimierz Ajdukiewicz, Tadeusz Kotarbiński) i tradycję metodologiczną KUL, będącą jej kontynuacją (Stanisław Kamiński), typy metodologii, współczesne anglosaskie ujęcia filozofii nauki oraz rozumienie analizy metodologicznej, próbuję wskazać w miarę całościową mapę kategorii metodologicznych wyznaczających przedmiot badań metodologii nauk. Następnie odnoszę do niej kategorię struktur metodologicznych jako wyznaczającą, moim zdaniem zbyt wąsko, przedmiot badań metodologii nauk i przeprowadzam krytykę pojęcia struktur metodologicznych jako najogólniejszej kategorii wyznaczającej przedmiot badań metodologii nauk. Wskazuję także na niekompletność zaproponowanej przez Z. Hajduka listy struktur metodologicznych, którymi zajmuje się metodologia nauk.
The new category of methodological structures introduced by Zygmunt Hajduk (2016) has not been applied in methodological investigations and does not have a firm position. Hence, two questions arise: what function should it fulfill in scientific methodology (philosophy of science), and is it suitable as a general methodological notion? My main question is: can Hajduk’s methodological structures serve as the most general category determining the research object of scientific methodology? My answer is in the negative. The argument proceeds as follows: first, some important contexts for the discussion are evoked. These include the basic notions of science (types of things signified by “science”), the conception of scientific methodology by the Lvov-Warsaw School (Kazimierz Ajdukiewicz, Tadeusz Kotarbiński) and its continuation in the form of the methodological tradition of KUL (Stanisław Kamiński), different types of scientific methodology, contemporary Anglo-Saxon conceptions of the philosophy of science, and the concept of methodological analysis. With these contexts in mind, I sketch a reasonably comprehensive map of the methodological categories that determine the research object of scientific methodology. Next, the map is critically compared to the category of methodological structures, which are understood as the most general methodological notion determining the object of scientific methodology. In my opinion Hajduk’s category is too narrow to be the most general methodological notion denoting the object of scientific methodology. Additionally, Hajduk’s catalog of methodological structures studied by the methodology of science is analyzed and found wanting.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2018, 66, 2; 23-46
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-8 z 8

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies