- Tytuł:
-
Znajomość pandy wielkiej w starożytnych Chinach
Knowledge on Giant Pandas in Ancient China - Autorzy:
-
Malinowski, Gościsław
Wu, Lina - Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1879581.pdf
- Data publikacji:
- 2016
- Wydawca:
- Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
- Tematy:
-
panda wielka
panda z Qinling
niedźwiedź
literatura chińska
sztuka chińska
zapożyczenia językowe
język chiński
język angielski
giant panda
Qinling panda
bear
Chinese literature
Chinese art
loanwords
Chinese language
English language - Opis:
-
W dzisiejszych czasach panda wielka stała się nieformalnym symbolem Chin, niemal tak samo popularnym jak wizerunek smoka, mitycznego stworzenia będącego heraldycznym zwierzęciem Chin aż po rok 1928. Z dzisiejszą popularnością pandy zaskakująco kontrastuje niemal całkowita nieobecność tego zwierzęcia w wyobrażeniach dawniejszych epok. Lokalna nazwa pandy bai xiong „biały niedźwiedź” została po raz pierwszy zapisana przez O. Armanda Davida, odkrywcę tego gatunku dla nauki w 1869 r., pierwsze wyobrażenie pandy znajduje się we francuskiej pracy zoologicznej z 1874 r., a pierwsze symboliczne wykorzystanie pandy jako logo jest zasługą amerykańskich lotników stacjonujących w Kunmingu (Yunnan) w 1941 r. Jeśli dodamy do tego, że obecna chińska nazwa tego zwierzęcia xiongmao jest kalką z języka angielskiego bear cat i powstała na początku XX wieku, że panda wielka stała się przedmiotem tradycyjnego chińskiego malarstwa w latach 50. XX wieku, a rozpowszechnienie motywu pandy w literaturze chińskiej sięga 1983 r., stajemy przed trudnym do wytłumaczenia faktem nieznajomości pandy w literaturze i sztuce starożytnych Chin. Badacze chińscy zakładają, że panda wielka znana była pod innymi nazwami w dawnych Chinach. Hu Jinchu wylicza 25 takich nazw, jednak słowacki badacz Stanislav Vavrovský dowodzi, że tylko pod kilkoma z nich, i to regionalnie w Syczuanie, może się rzeczywiście kryć panda, choć nie ma na to jednoznacznych, rozstrzygających dowodów.
Autorzy tego artykułu uważają, że panda wielka była znana w starożytnych Chinach, nie była jednak wyodrębniana jako osobny gatunek, lecz po prostu uznawana za niedźwiedzia xiong. Przedstawiają znaczenie niedźwiedzi w mitycznych opowieściach o genezie chińskiej cywilizacji, archeologiczne znaleziska szczątków niedźwiedzi (w tym i pand) w grobowcach z neolitu i epoki brązu oraz wyobrażenia niedźwiedzi w starożytnej sztuce do epoki Han włącznie. Omawiają również dwa podstawowe gatunki niedźwiedzi zamieszkujące Chiny: czarnego himalajskiego i jasnego niedźwiedzia brunatnego, zwanego niekiedy białym. Zwracają uwagę, że rozpowszechniony dziś wzorzec czarno-białej pandy wynika z faktu, że taką właśnie pandę po raz pierwszy poznał europejski badacz o. David i to właśnie ten podgatunek z gór zachodniego Syczuanu, stał się normatywnym dla pandy wielkiej. Tymczasem w starożytności zasięg występowania pandy wielkiej był o wiele większy niż dzisiejsze tereny refugialne. Można też założyć, że Chińczycy o wiele wcześniej niż pandy z Syczuanu mieli okazję poznać pandy z gór Qinling, położonych w pobliżu dawnej stolicy Xi’an. Ten podgatunek pandy (Ailuropoda melanoleuca qinlingensis), dziś znacznie rzadszy od syczuańskiego i uznawany za nienormatywny, charakteryzuje się odmiennym ubarwieniem jasno- i ciemnobrunatnym, co sprawia, że mógł on być uznany za jeden typ zwierzęcia z niedźwiedziem brunatnym. Dlatego też w starożytnej sztuce i literaturze chińskiej panda wielka mogła być przedstawiana po prostu jako niedźwiedź, a jeśli dochodziło do jakiejś dalszej specyfikacji, to niedźwiedź nie czarny, czyli nie himalajski.
In modern times giant panda becomes an informal symbol of China, almost as popular as images of dragon, a mythical creature and heraldic animal of China till 1928. There is an astonishing contrast between today’s popularity of panda and an almost total lack of images and mentions of this animal in ancient times. Bai xiong ‘white bear,’ a local Chinese name for giant panda was registered for the first time only in 1869, by Father Armand David, who discovered giant pandas for the Europeans, the first image of panda was printed in a French zoological book in 1874, the first logo with an image of panda was created by pilots from the American Volunteer Group in Kunming (Yunnan) in 1941. If we add to this that the word xiongmao, a modern Chinese name for giant panda, is a phraseological calque from English bear cat created at the beginning of the 20th century, that panda became subject of the traditional Chinese painting in the mid of the 20th century and the literary motif of panda gained ground only after success of a popular song in 1983, we are faced with the problem of explaining, why giant panda was unknown to ancient Chinese art and literature. Some Chinese scholars assume that panda was known by other names in ancient China. Hu Jinchu enumerates a list of 25 such names, however Slovak sinologist Stanislav Vavrovský proves, that only some of them may actually mean giant panda, although the unambiguous and decisive arguments are lacking. The authors of this paper assume that giant panda was known in ancient China, however it was not differentiated as a separate species but was regarded simply as a bear (xiong). The authors present the role of bears in the mythical stories about the origin of Chinese civilization, the archaeological findings of bear bones in neolithic and bronze age tombs, as well as the images of bears in ancient Chinese art till the end of the Han dynasty. They talk through two common bear species in China: Asian black bear and brown bear, whose some subspecies are sometimes called white. The authors take notice of the fact that the known contemporary image of giant panda as a black-and-white animal is due to the discovery of the black-and-white Sichuan subspecies of this animal by Father Davis what follows that the first specimen known to Europeans became normative subspecies. However in ancient times the giant panda habitat was much more than modern refugial areas mostly in Western Sichuan mountains. The authors assume that ancient Chinese had an opportunity to meet with other pandas, e.g. from Qinling mountains, near Xi’an, a former capitol of China, than with the normative in our times subspecies of giant panda from Sichuan. The Qinling panda (Ailuropoda melanoleuca qinlingensis) is very rare in our times and having a dark brown and light brown pattern instead of „typical” black and white seems to be atypical. In ancient times because of this brownish pattern Qinling panda could not be discerned from the common brown bear. The authors assume that whenever there are images and mentions of bear in ancient Chinese art and literature, we cannot automatically exclude giant pandas. - Źródło:
-
Roczniki Humanistyczne; 2016, 64, 9; 135-163
0035-7707 - Pojawia się w:
- Roczniki Humanistyczne
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł