- Tytuł:
-
Orzeł Biały z 1 VIII 1919 roku – idealny wzór polskiego orła państwowego czy „heraldyczne nieszczęście”? Uwagi na marginesie inicjatywy obywatelskiej w sprawie przywrócenia „tradycyjnego” herbu Rzeczypospolitej
White Eagle from 1919 – the ideal model of the Polish state eagle, or “heraldic misfortune”? Comments on the citizens’ initiative in the case to restore the “traditional” coat of arms of the Poland - Autorzy:
- Adamczewski, Marek
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/687474.pdf
- Data publikacji:
- 2018
- Wydawca:
- Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
- Tematy:
-
Orzeł Biały
heraldyka
herb Rzeczypospolitej / herb Polski
White Eagle
heraldry
Polish national coat of arms - Opis:
-
In 2018, a group of politicians submitted a proposal to change the coat of arms of Poland. They proposed that the coat of arms of the Polish state that is currently used replaced with the coat of arms from 1919. The coat of arms of the Polish state from 1919 resembled the emblem used in the 18th and 19th centuries. The crown on the head of the eagle from 1919 took the form of a closed crown with a cross. The eagle in the crown with the cross – according to the applicants – symbolizes both state sovereignty and national sovereignty. The eagle in the crown with the cross – what the applicants pointed out – has been a traditional eagle of Poland for centuries. The author of the article draws attention to the errors contained in the arguments for the change of the coat of arms of Poland. The author draws attention to historical, symbolic, political and aesthetic arguments, which together allow for a critical assessment of the application. The most important are historical arguments. The basic sources – the seals of Polish kings – from the coronation of Przemysław II to Stanisław August – have the image of an eagle in the open crown without a cross. The crown closed with a cross on the head of the eagle on the royal seals appeared in the 18th century. This observation proves that the eagle in the official coat of arms of Poland until the mid-18th century had an open crown without a cross. However, the crown closed with a cross on the head of the Polish eagle often appeared on the unofficial images of the White Eagle. In the 19th century, during the November Uprising, the National Government issued an important decision on the coat of arms of Poland. The eagle from February 1831 was crowned with an open crown. The eagle in the open crown replaced the eagle in a closed crown with a cross. The government‘s decision of February 1831 about the coat of arms was invoked by politicians who designed the emblem of Poland in 1919. However, they did not know that the official eagle of February 1831 had an open crown. They mistakenly believed that the Polish eagle had a crown closed with a cross throughout the November Uprising. The question remains open whether the Polish eagle of 1919 would be crowned with a crown closed with a cross if the politicians who designed it knew exactly what form the coat of arms of February 1831 was. Historians agree with the opinion that state emblems change their form, and the form of coats of arms changes with artistic and historical periods. The coat of arms of the Polish state in the following years may be changed. The question should be asked whether the new form of the coat of arms should closely repeat the pattern from previous historical periods. Many believe that the alternative to duplicating old eagle designs is to create an Polish eagle in „modernist“ stylization, appropriate to the aesthetics of the early 21st century.
1 sierpnia 1919 r. Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę o polskich godłach państwowych. Posłowie w trakcie obrad parlamentarnych zgłosili szereg wątpliwości w sprawie formy Orła Białego przedłożonego do poselskiej akceptacji. Pomimo zastrzeżeń i wątpliwości Sejm przyjął zgłoszoną regulację. Ustawa z 1919 r. nie zakończyła dyskusji na temat polskich znaków państwowych, a jedynie wprowadziła znak tymczasowy i zapowiedziała jego uszczegółowienie. Godło przyjęte 1 sierpnia 1919 r. było jednym z trzech znaków w grupie ważnych orłów rywalizujących u progu II Niepodległości o miano godła państwowego. Dwa pozostałe godła – orzeł Kazimierza Kierskiego z początku 1917 r. lub nawet z końca 1916 r. i orzeł Bronisława Gembarzewskiego z początku 1917 r. – w różnym czasie pełniły funkcje polskich znaków przedpaństwowych, a nawet funkcje polskich znaków państwowych po 11 listopada 1918 r. Orzeł z sierpnia 1919 r. sylwetą odwoływał się do tradycji polskich znaków państwowych z końca XVIII i XIX w. Wyrażał ciągłość państwa i akcentował przywiązanie twórców godła do tradycji powstania listopadowego i – werbalnie – do herbu ustanowionego przez Sejm i Rząd Narodowy na początku 1831 r. Słuszne założenie o zachowaniu ciągłości z decyzjami władz powstańczych z 1831 r. jednakowoż nie zostało w 1919 r. dobrze zrealizowane. Orzeł z sierpnia 1919 r. był inny od orła z 1831 r., a także został gorzej od niego narysowany. Z tego powodu podjęte zostały prace, które finalnie przynieść miały lepszy wzór godła. Od sierpnia 1919 r. w Ministerstwie Sztuki i Kultury, a następnie w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego przygotowywano nowe wersje godła Rzeczypospolitej. Prace nadzorowane przez aparat państwowourzędniczy II Rzeczypospolitej zmierzały do stworzenia znaku, który stylizacją nawiązywałby do godła z sierpnia 1919 r. Równolegle do prac ministerialnych czołowi graficy ówczesnej Polski opracowywali własne Orły Białe, często wzorując się na orłach jagiellońskich. Na uwagę zasługują prace prof. Zygmunta Kamińskiego i Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej. Zaprojektowane przez nich w 1924 i 1925 r. orły zainteresowały rządzących Polską po zamachu majowym z 1926 r. i rządzący ci zlecili w 1927 r., aby prof. Kamiński przygotował wzór nowego herbu Rzeczypospolitej. Orzeł Biały prof. Z. Kamińskiego z 1927 r. formą odbiegał od wzoru z sierpnia 1919 r., a jakością wykonania wyraźnie przewyższał dotychczasowe godło. Kontrowersje wzbudziła zmiana korony na głowie orła. W miejsce korony zamkniętej prof. Kamiński wprowadził koronę otwartą. Dla polityków i dla zwolenników ugrupowań prawicowo-narodowych taka korekta – szczególnie, że nastąpiła po zbrojnym zamachu stanu w maju 1926 r. i bez udziału parlamentu – była nie do zaakceptowania. Dyskusja wywołana zmianą formy korony, czy szerzej – zmianą formy polskiego orła państwowego w 1927 r. trwa do dziś. Heraldycy i politycy spierają się, czy w herbie Rzeczypospolitej powinna być korona otwarta, czy też korona zamknięta, a politycy prawicowo-narodowi podpowiadają, że Rzeczypospolitej należy przywrócić jej tradycyjne godło, a tym tradycyjnym godłem – według polityków prawicowo-narodowych – jest orzeł z sierpnia 1919 r. Odpowiedź na pytanie o właściwą formę polskiego orła państwowego, a także o rodzaj jego korony nie jest łatwa. Źródła (w tym przypadku analizowane były królewskie pieczęcie) sugerują odpowiedź. W długim trwaniu, w okresie przedrozbiorowym polski orzeł ukoronowany był koroną otwartą. Ponadto w 1831 r. Sejm powstańczej Polski i jej rząd zgodnie przyjęli herb z orłem „jagiellońskim” ukoronowanym także koroną otwartą. Korona zamknięta na głowie orła na pieczęciach pojawiła się w okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Była popularna w przedstawieniach polskiego orła w XIX w. i ta dziewiętnastowieczna tradycja korony zamkniętej wpłynęła na treść dwudziestowiecznej dyskusji o godle Rzeczypospolitej. - Źródło:
-
Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku; 2018, 20; 7-42
2450-6796 - Pojawia się w:
- Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł