Temat: gramatykalizacja - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: A Discussion of Some Possible Stages in the Evolution of Syntax
Dyskusja nad kilkoma możliwymi etapami ewolucji syntaksy
Autorzy:: Krzek, Małgorzata
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1892205.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: ewolucja języka
gramatykalizacja
protojęzyk
language evolution
grammaticalization
fossils
protolanguage
Opis:: Niniejszy artykuł zawiera przegląd możliwych etapów w ewolucji syntaksy. Autorka twierdzi, opierając się m.in. na badaniach takich uczonych, jak: Heine & Kuteva (2007), Jackendoff (1999), Johansson (2005) i Burling (2002), że syntaksa rozwijała się stopniowo, a nie jak utrzymuje Bickerton (1990) za jednym zamachem.
This paper provides an overview of some possible stages in the evolution of syntax. It is argued, following Heine & Kuteva (2007), Jackendoff (1999), Johansson (2005), and Burling (2002), that syntax developed gradually through clearly identifiable developmental stages, not as maintained by Bickerton (1990) in one fell swoop.
Źródło:: Roczniki Humanistyczne; 2013, 61, 6; 41-56
0035-7707
Pojawia się w:: Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Partykuły werbalne – ich miejsce i rola w systemie języka
Autorzy:: Topolińska, Zuzanna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2049963.pdf
Data publikacji:: 2022-01-25
Wydawca:: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:: grammaticalization
preposition
postposition
categorial marker
gramatykalizacja
prepozycja
postpozycja
marker kategorialny
Opis:: Autorka wyjaśnia potrzebę uznania partykuł werbalnych za osobną klasę tzw. części mowy, której główną funkcją jest kontrolowanie propozycji modalnych oraz sygnalizowanie różnych trybów.
The author explains the need of recognizing the existence of verbal particles as a distinct class of the so-called partes orationis, whose main function is controlling modal propositions and signalizing different moods.
Źródło:: Linguistica Copernicana; 2022, 18; 213-219
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:: Linguistica Copernicana
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Organizacja treści w gramatyce pisanej wg formuły „treść > forma” (perspektywa słowiańska)1
Contents structure of a grammar written after the formula: meaning > form
Autorzy:: Topoińska, Zuzanna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1375755.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: grammaticalization
semantic paradigm
formal paradigm
paradygmat formalny
lexicalization.
gramatykalizacja
paradygmat semantyczny
leksykalizacja
Opis:: The author states that there are in our vocabulary three, and only three, classes of semantic units: a) predicates, i.e. generic concepts – the result of our conceptualization of the world; they represent more than 90% of the vocabulary; b) operators of reference – a small, almost closed set bounding predicates to their concrete denotates; c) proper names, which are by definition referentially bound and are object of research of a specialized linguistic discipline. Thus, the main tasks of our grammar are (1) to define and to describe the scope of the grammaticalization in the language in question and (2) to present the semantic classification of predicates, the description of their – bound and/or free – functioning in the text included.
Źródło:: Rocznik Slawistyczny; 2018, 67; 119-127
0080-3588
Pojawia się w:: Rocznik Slawistyczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: "Ponad" – "około" – "gdzieś" – "dobry", czyli o aproksymatorach na różnych piętrach nieprzedmiotowego poziomu języka
"Ponad" – "około" – "gdzieś" – "dobry" (‘over’ – ‘about’ – ‘somewhere’ – ‘good’), or about the approximators on different floors of the non-objective level of language
Autorzy:: Doboszyńska-Markiewicz, Katarzyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29431832.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:: aproksymatory
operatory adnumeratywne
metatekst
discourse markers
gramatykalizacja
approximators
adnumerative operators
metatext
grammaticalization
Opis:: Artykuł ukazuje polskie aproksymatory o różnych właściwościach formalnych jako ilustrację teorii klasyfikacji wyrażeń metatekstowych Jadwigi Wajszczuk. Są to dawne przyimki, zaimki i przymiotniki jakościowe, które przeszły z przedmiotowego na nieprzedmiotowy poziom języka (proces gramatykalizacji), zmieniając swoje cechy gramatyczne i znaczeniowe. Chociaż w klasyfikacji Wajszczuk aproksymatory zaliczone zostały do operatorów metapredykatywnych, część z nich wykazuje cechy metaoperatorów, a inne plasują się na pograniczu metatekstu i słownictwa przedmiotowego.
The article presents Polish approximators with different formal properties as an illustration of Jadwiga Wajszczuk’s theory of metatextual expression classification. These are former prepositions, pronouns, and qualitative adjectives, which have passed from the object to the non-object level of language (the process of grammaticalization), changing their grammatical and semantic features. Although in Wajszczuk’s classification approximators are classified as metapredicative operators, some of them show features of meta-operators, whereas others are classified somewhere between metatext and object vocabulary.
Źródło:: Linguistica Copernicana; 2023, 19; 71-87
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:: Linguistica Copernicana
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Gramatykalizacja i leksykalizacja pojęć a językowy obraz świata. Szkic o ekwiwalencji kognitywnej
Autorzy:: Filar, Dorota Elżbieta
Łozowski, Przemysław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/611760.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: grammaticalization
lexicalization
cognitive equivalence
linguistic worldview
gramatykalizacja
leksykalizacja
ekwiwalencja kognitywna
językowy obraz świata
Opis:: The aim of the study is to highlight the role and place of those language elements that, in the overall scheme of the linguistic worldview, are traditionally referred to as grammatical. We, thus, side with those linguistic conceptions that assume that grammar and lexicon constitute a continuum of symbolic structures. The key operational tool/notion is that of cognitive equivalence, with grammatical conceptualization (grammaticalization) and lexical conceptualization (lexicalization) being the two equivalent ways, or two complementary cognitive tasks, of expressing conceptualizations in language. In the analytical part of the article, the paradigm of the linguistic worldview comes to the fore, and it is within its premises that the research question of how futurity happens to be conceptualized in selected languages is attempted. The examples come from English, Polish, and several other European languages.
Celem artykułu jest ukazanie roli elementów tradycyjnie określanych jako gramatyczne w badaniach nad językowym obrazem świata. Nawiązujemy przy tym do koncepcji lingwistycznych, które uznają gramatykę i leksykę języka za kontinuum struktur symbolicznych. Co istotne, przyjmujemy założenie o kluczowej roli ekwiwalencji kognitywnej, a w konsekwencji uznajemy konceptualizację gramatyczną (gramatykalizację) i konceptualizację leksykalną (leksykalizację) za dwa ekwiwalentne sposoby konceptualizacji językowej, czy też – dwa uzupełniające się zadania poznawcze. W części analitycznej artykułu próbujemy odnieść powyższe założenia bezpośrednio do paradygmatu JOS i zapytać o ten fragment językowego obrazu świata, który wyłania się z analizy różnych sposobów wyrażania zdarzeń przyszłych w języku angielskim, polskim oraz w kilku innych językach używanych na terenie Europy.
Źródło:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2018, 30
0860-8032
Pojawia się w:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Gramatykalizacja francuskich i bułgarskich konstrukcji kauzatywnych. Niektóre aspekty diachroniczne i rozwojowe
Autorzy:: Bezinska, Yanka
Novakova, Iva
Chevrot, Jean-Pierre
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/607936.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: grammaticalization
language history
acquisition
causative constructions
gramatykalizacja
historia języka
nabywanie języka
konstrukcje kauzatywne
Opis:: The present article deals with the processes of grammaticalization from a diachronic and developmental point of view. To compare grammatical changes in history and acquisition, we focus on the French and Bulgarian causative constructions (e.g. Fr. faire travailler qn vs. Blg. karam njakogo da raboti – ‘to make someone work’). A total of 113 French speakers (71 children and 42 adults) and 96 Bulgarian speakers (56 children and 40 adults) took part in this cross-linguistic study. Children were aged 3 to 6 years at the time of the study. Results show that historically, the French causative construction evolves from analytic devices to synthetic forms. As a compact structure, the faire + Vinf complex predicate requires argument rearrangement and clitic raising. These specificities explain why its acquisition is difficult and occurs at a late stage in French-speaking children. The Bulgarian causative construction evolves in the opposite direction, from synthetic devices to less grammaticalized structures. As an analytic form including two predicates followed by their own arguments, the karam NP da + Vpres periphrastic causative seems easier to acquire and its full command by children is achieved earlier. Finally, we suggest that there are some similarities between language history and language acquisition with regard to the stages of competition between two causative mechanisms and the stabilization of the new construction.
Niniejszy artykuł zajmuje się procesami gramatykalizacji z diachronicznego i rozwojowego punktu widzenia. Aby porównać zmiany gramatyczne w historii i nabywaniu języka, koncentrujemy się na francuskich i bułgarskich strukturach kauzatywnych (np. fr. faire travailler qn vs błg. karam njakogo da raboti – ‘aby ktoś pracował’). W tym międzyjęzykowym badaniu wzięło udział 113 mówiących po francusku (71 dzieci i 42 dorosłych) i 96 mówiących po bułgarsku (56 dzieci i 40 dorosłych). Dzieci były w wieku od 3 do 6 lat w momencie badania. Wyniki badań pokazują, że historycznie francuskie konstrukcje przyczynowe ewoluują od struktur analitycznych do syntetycznych form. Złożony predykat fr. faire + Vinf wymaga przestawienia argumentów i powstania klityk. To wyjaśnia, dlaczego jego przyswojenie jest trudne i występuje na późnym etapie u dzieci francuskojęzycznych. Bułgarska konstrukcja kauzatywna ewoluuje w przeciwnym kierunku, od form syntetycznych do struktur mniej gramatycznych. Jako forma analityczna zawierająca dwa predykaty, którym towarzyszą ich własne argumenty, peryfrastyczna konstrukcja kauzatywna błg. karam NP da + Vpres wydaje się łatwiejsza do nauczenia, a jej pełne opanowanie przez dzieci osiągane jest wcześniej. Na koniec sugerujemy, że istnieją pewne podobieństwa między historią języka a nabywaniem języka w związku z okresem konkurowania między dwoma mechanizmami kauzatywnymi i stabilizacją nowej konstrukcji.
Źródło:: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia; 2018, 36, 1
0239-426X
Pojawia się w:: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Textual Origins of the Indefinite Article in Swedish
Autorzy:: Skrzypek, Dominika
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1165218.pdf
Data publikacji:: 2013-01-01
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: indefiniteness
indefinite article
grammaticalization
language change
Swedish
nieokreśloność
rodzajnik nieokreślony
gramatykalizacja
zmiana językowa
język szwedzki
Opis:: The present paper studies the earliest stages of the grammaticalization of indefinite article in Old Swedish. The study is based on a corpus of Old Swedish texts and uses the model of grammaticalization as proposed by Heine 1997. The article en, etymologically related to the numeral ‘one’, is first used to mark new and salient discourse-referents and its primary function is cataphoric. However, en only fulfills this function when ocurring in a sentenceinitial subject NP. In the course of the grammaticalization, neither the sentence-initial position nor the subject function of the NP are required to present new and salient discourse referents.
Źródło:: Folia Scandinavica Posnaniensia; 2013, 15
1230-4786
2299-6885
Pojawia się w:: Folia Scandinavica Posnaniensia
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: 'Dla odmiany' – fraza przysłówkowa i komentarz metatekstowy (na tle konstrukcji dla + NP)
Autorzy:: Żabowska, Magdalena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/567900.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:: preposition
dla [for]
metatextual comment
grammaticalization
semantic derivation
intentionality
przyimek
dla
metakomentarz
gramatykalizacja
derywacja semantyczna
intencjonalność
Opis:: The main aim of the article is to establish the status of expression dla odmiany in Polish; attention focuses both on the conceptual level of language analyzed in the syntactic-semantic perspective and also on the metatextual level described in functional terms. The expressions like dla zdrowia, dla zabawy and also dla przykładu, dla przypomnienia serve as a background for this analysis. The obtained results demonstrate that the uses of dla odmiany represent: 1) syntactical construction, which realizes two patterns: a) zrobić coś [dla _ {np. odmiany (od czegoś)}], b) [(zrobić coś1)] dla _ {np. odmiany} (zrobić coś2) and 2) metatextual language unit dla odmiany.
Celem artykułu jest określenie statusu wyrażenia dla odmiany w języku polskim, zarówno na poziomie przedmiotowym języka (analizowanym w perspektywie semantyczno-składniowej), jak i na poziomie metatekstu (opisywanym w terminach funkcjonalnych). Tłem dla przeprowadzanych analiz są wyrażenia typu dla zdrowia, dla zabawy oraz dla przykładu, dla przypomnienia. Uzyskane wyniki potwierdzają, że użycia dla odmiany reprezentują: 1) połączenie syntaktyczne, stanowiące realizację dwóch schematów: a) zrobić coś [dla _ {np. odmiany (od czegoś)}], b) [(zrobić coś1)] dla _ {np. odmiany} (zrobić coś2) i 2) metatekstową jednostkę języka dla odmiany.
Źródło:: Linguistica Copernicana; 2019, 16
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:: Linguistica Copernicana
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: On Metonymically Motivated Delexicalization of Quantifying Nouns in English and Polish: A Corpus Investigation
Autorzy:: Herda, Damian
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/52792001.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:: quantifying noun
indefinite quantifier
grammaticalization
delexicalization
collocation
metonymy
rzeczownik ilościowy
liczebnik nieokreślony
gramatykalizacja
deleksykalizacja
kolokacja
metonimia
Opis:: Drawing on corpus data, this paper investigates the hypothesis that the delexicalization of the English nouns pile and stack as well as their Polish counterparts sterta ‘pile’ and stos ‘stack’, evidenced by collocational expansion, is to a considerable extent fuelled by the conceptual contiguity between their prototypical concrete N2-collocates and certain abstract notions which may be instantiated by means thereof. It is postulated that this metonymic relation leads to the items gradually loosening their original selectional requirements, thereby contributing to the schematization of their source semantics. The results of an empirical analysis show that the collocational broadening of all of the nouns under scrutiny indeed largely stems from metonymization, yet the tendency is more pronounced in the case of the Polish items, particularly stos ‘stack’. This finding can be accounted for in view of the fact that in contrast to their English equivalents, they have not yet established themselves as schematic quantifiers, as corroborated by their current dictionary definitions, and therefore still heavily rely on the aforementioned conceptual mechanism in their delexicalization.
Bazując na danych zaczerpniętych z korpusów językowych, niniejszy artykuł stawia sobie za cel weryfikację hipotezy, zgodnie z którą deleksykalizacja angielskich rzeczowników pile ‘sterta’ i stack ‘stos’ oraz ich polskich odpowiedników sterta i stos, uwydatniająca się rozszerzoną kolokacyjnością, jest w znacznym stopniu motywowana związkiem metonimicznym między ich regularnymi kolokatami konkretnymi a pewnymi pojęciami abstrakcyjnymi, które mogą zostać skonkretyzowane za ich pomocą. Zakłada się mianowicie, że owa relacja konceptualna prowadzi do stopniowego rozluźnienia pierwotnych wymogów selekcyjnych badanych leksemów, odgrywając zarazem istotną rolę w schematyzacji ich wyjściowej semantyki. Wyniki analizy empirycznej wskazują, że ekspansja kolokacyjna analizowanych elementów leksykalnych faktycznie w dużej mierze opiera się na metonimizacji, tendencja ta jest jednak wyraźniejsza w przypadku polskich rzeczowników, zwłaszcza stos, co można wyjaśnić tym, że w odróżnieniu od swoich angielskich ekwiwalentów nie skonwencjonalizowały się one jeszcze – co potwierdzają obecne definicje słownikowe obu jednostek – w funkcji liczebników nieokreślonych, toteż ich deleksykalizacja wciąż jest napędzana głównie opisanym wyżej mechanizmem konceptualnym.
Źródło:: Studies in Polish Linguistics; 2017, 12, 4; 199-219
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:: Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Odimiesłowowe wyrażenia metatekstowe z segmentem 'nie' w języku polskim – status językowy i funkcje
Autorzy:: Stępień, Marzena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/567902.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:: lexicalization
grammaticalization
discourse markers
participle
generalized conversational implicature
leksykalizacja
gramatykalizacja
wyrażenia metatekstowe
imiesłowy przysłówkowe
uogólniona implikatura konwersacyjna
Opis:: The subject-matter of the analysis presented in the paper are Polish discourse and pragmatic markers homographic with adverbial participle forms, such as e.g. nie mówiąc o_(to say nothing of_, let alone_), nie wspominając o_ (not to mention_), nie wytykając_ (not to mention names), nie licząc (besides), nie ukrywając (not denying). The objective of the research was to determine semantic-syntactic changes accompanying the process of lexicalizalization / delexicalization and grammaticalization of expressions in question along with indicating semantic features of the verbs which participle forms are subject to this process. The role of the generalized conversational implicature in the process of interpreting the utterances with expressions in question was also taken into consideration.
Przedmiotem analiz w artykule są wyrażenia metatekstowe homograficzne z formami imiesłowów przysłówkowych wybranych czasowników, takie jak np. nie mówiąc o_, nie wspominając o_, nie wytykając_, nie wdając się w_, nie schlebiając_, nie licząc_. Celem badań było ustalenie, jakie zmiany semantyczno-składniowe towarzyszą procesowi leksykalizacji/deleksykalizacji oraz gramatykalizacji tych wyrażeń, a także czy można wskazać klasy czasowników, których formy imiesłowowe są predystynowane do uczestniczenia w tym procesie. Uwzględniona została także rola wnioskowania opartego na uogólnionej implikaturze konwersacyjnej w interpretacji wypowiedzeń z tymi wyrażeniami.
Źródło:: Linguistica Copernicana; 2019, 16
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:: Linguistica Copernicana
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Uwagi o żeby-zdaniach w języku polskim w kontekście pochodzenia i dziejów operatora "żeby"
Remarks on Polish żeby-phrases in the context of the origin and historical development of the operator "żeby" ‘to’
Autorzy:: Sobotka, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29431837.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:: non-declarative device
discourse marker
semantic motivation
grammaticalization
etymology
modyfikator deklaratywności
komentarz metatekstowy
motywacja semantyczna
gramatykalizacja
etymologia
Opis:: Przedmiotem artykułu jest próba uogólnionej charakterystyki funkcjonalnej polskich żeby-zdań oraz odpowiedź na pytanie o ich motywację semantyczną. W szczególny sposób podejmuje on refleksję nad relacją między znaczeniem etymologicznym operatora żeby i sensów z niego derywowanych a znaczeniami utrwalonymi we współczesnych przykładach zdań rozpoczynających się od zgramatykalizowanego wyrażenia żeby.
This paper aims at generalized functional characteristic of the so-called żeby-phrases and an answer to the question of their semantic motivation. It discusses the relation between the etymological meaning of the operator żeby, its functional and semantic reflexes, and the present-day grammaticalized uses in the sentences starting with the expression żeby.
Źródło:: Linguistica Copernicana; 2023, 19; 185-200
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:: Linguistica Copernicana
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Gramatykalizacja podmiotu mówiącego w emigracyjnych tomikach poetyckich Jana Lechonia
Grammaticalisation of the speaking subject in the volumes of verse written by Jan Lechoń in Exile
Autorzy:: Dyszak, Andrzej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1591338.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:: Lechoń’s poetry
stylistic grammar
speaking subject
grammaticalization
stylistic substitution
poezja Lechonia
gramatyka stylistyczna
podmiot mówiący
gramatykalizacja
substytucja stylistyczna
Opis:: W niniejszym artykule swoje zainteresowanie skupiam na sposobach gramatykalizacji podmiotu mówiącego („ja” lirycznego) w wierszach Jana Lechonia z dwóch ostatnich zbiorów jego poezji (Aria z kurantem 1945 oraz Marmur i róża 1954). Przedmiotem opisu są te utwory, w których można utożsamić podmiot mówiący z samym ich autorem (np. Naśladowanie Or-Ota, Wieczór w Salamance, Cytata). Chcąc wyrazić swoje uczucia, doznania, przeżycia, poeta wypowiada się albo w formach pierwszoosobowych, do których zaliczam do nich zarówno formy czasownikowe, np. wiem, tęsknie, jak i zaimkowe, np. mi (por. „Wiem, czego mi potrzeba: tęsknię do ojczyzny”), które są jednoznacznie nacechowane, albo w innych formach, jak formy czasownikowe 2. os. lm, np. mógłbyś, zaimki drugoosobowe, np. ci (por. „Te same mógłbyś kwiaty oglądać stokrotnie / I zieleń, co wciąż bardziej zda ci się głęboką.”), dokonując wówczas substytucji stylistycznej, w wyniku której pewne formy gramatyczne stają się nośnikami innej wartości niż wartość, która jest im przypisana systemowo (inaczej rzecz ujmując, wykładniki podmiotu mówiącego występują w funkcji niezgodnej z ich cechami systemowymi, pełniąc funkcję pierwszej osoby, por. mógłbyś = mógłbym, ci = mi). Przedstawione procesy o charakterze gramatycznym są przykładem akomodacji stylistycznej i spełniają różnorodne funkcje w tekście poetyckim. Wprowadzanie w miejsce form pierwszoosobowych innych form służyć może np. generalizacji (funkcja ogarniająca, por. „Nieraz potop nas zalewał”) czy uniwersalizacji (funkcja uogólniająca, por. „Trzeba z tym się zgodzić”) wskazywanych za ich pomocą zjawisk.
In the article the attention is focused on the ways of grammaticalisation of the speaking subject (the lyric subject) in the poetry by Jan Lechoń in his last two collections (Aria z kurantem [‘Aria with Carillon’], 1945, and Marmur i róża [‘Marble and a Rose’], 1954). Only the pieces in which the speaking subject may be equated with the author himself have been chosen for examination (e.g. Naśladowanie Or-Ota [‘Imitating Or-Ot’], Wieczór w Salamance [‘An Evening i n Salamanca’], and Cytata [‘Quotation’]). In order to present his feelings, sensations, and experiences the poet expresses himself either in first person singular or in other forms. The former include both verbal forms, e.g. wiem [I know], tęsknię [I miss] and pronominal forms, e.g. mi [me] (compare: ‘Wiem, czego mi potrzeba: tęsknię do ojczyzny’ [‘I know what is necessary for me to live: my home country’]), which are unambiguously marked. The latter may be the verbal forms such as second person singular, e.g. ‘mógłbyś’ [‘you might’], or pronouns of second person, e.g. ‘ci’ [‘thee’] (compare: ‘Te same mógłbyś kwiaty oglądać stokrotnie / I zieleń, co wciąż bardziej zdaci się głęboką’ [‘The same flowers you might look at a hundred times’ / And at the verdancy that seems deeper and deeper’]. What takes place then is a stylistic substitution, as a result of which certain grammatical forms become carriers of other value than the one that is ascribed to them normally; in other words, the exponents of the speaking subject perform the function of first person (compare: ‘mógłbyś = mógłbym’ [‘you could = I could’], ‘ci = mi’ [‘thee = me’]), which is incompatible with their systematic characteristics. The grammatical processes presented in the article are examples of stylistic accommodation and perform diverse functions in a poetic text. Introducing other forms instead of the first-person ones may serve as a generalisation (the embracing function, compare: ‘Nieraz potop nas zalewał’ [‘Many a time had we been inundated with a deluge’]) or universalisation (the generalising function, compare: ‘Trzeba z tym się zgodzić’ [‘It is necessary to agree with that’]) of the phenomena indicated by them.
Źródło:: Studia Językoznawcze; 2018, 17; 81-103
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:: Studia Językoznawcze
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Demonstrative or article? The case of ten in Polish
Zaimek wskazujący czy przedimek? Przypadek polskiego ten
Autorzy:: Bartnik, Artur
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1886415.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: gramatykalizacja
zaimki wskazujące
przedimki
mówiony polski
kryteria semantyczne
kryteria formalne
grammaticalization
demonstrative pronouns
definite article
spoken Polish
semantic criteria
formal criteria
Opis:: Niniejszy artykuł omawia składniowy status polskiego zaimka wskazującego ten w ramach teorii gramatykalizacji. W pierwszej części artykułu zostały ustalone kryteria formalne (morfoskładniowe) i semantyczne pomocne w odróżnianiu zaimków wskazujących od przedimków. Następnie przedstawione zostały argumenty potwierdzające status zaimka wskazującego omawianego elementu. Ostatnia część artykułu jest poświęcona przedimkowym właściwościom zaimka ten. Pomimo że podstawową funkcją tej części mowy jest funkcja zaimka wskazującego, artykuł pokazuje, że ten zdradza również cechy przedimkowe szczególnie w potocznym języku polskim.
The paper discusses the syntactic status of the Polish demonstrative pronoun ten ‘this’ in the light of grammaticalization theory. The discussion begins with establishing formal (morphosyntactic) as well as semantic criteria for discriminating between articles and demonstratives. Then it reviews arguments for the demonstrative status of ten put forward in the literature. The paper ends with providing evidence for the definite article status of ten. Although the primary function of ten is still that of a demonstrative pronoun, it reveals some traces of categorial change on the grammaticalization cline in spoken Polish.
Źródło:: Roczniki Humanistyczne; 2015, 63, 11; 7-20
0035-7707
Pojawia się w:: Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Pochodzenie litewskiego afiksu duratywnego teb(e)-
Autorzy:: Ostrowski, Norbert
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1177304.pdf
Data publikacji:: 2011-01-01
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: Lithuanian language
diachronic linguistics
verbal derivation
existential clause
locative clause
grammaticalization
język litewski
językoznawstwo historyczne
derywacja czasownikowa
zdanie egzystencjalne
zdanie lokalizujące
gramatykalizacja
Źródło:: Folia Scandinavica Posnaniensia; 2011, 12; 205-210
1230-4786
2299-6885
Pojawia się w:: Folia Scandinavica Posnaniensia
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Wpływ języka niemieckiego na system gramatyczny kaszubszczyzny w świetle nowszych badań
The German Influence on the Kashubian Past Tense System in the Light of the Latest Research
Autorzy:: Bartelik, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/971324.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:: język kaszubski
kontakty językowe
czas gramatyczny
konstrukcje mieć z imiesłowami
gramatykalizacja
Kashubian language
language contacts
tense
periphrstic constructions with mieć and participles
grammaticalization
Opis:: The diachronic and synchronic analyses presented in this paper show the possible influences of German on the Kashubian tense system. The diversity of relation between Slavonic substrate and German adstrate, which are determined by the geographical location and historical conditions, are perfectly noticeable in the Kashubian tense system. The Slavonic tense substrate, which manifests itself in the preservation of Slavonic analytic perfect tense and its further analysis to the synthetic form jô béł, co-occur with the periphrastic constructions with the verbs miec and bëc with passive participles. Such structures may – at least partly – result from language contact with German. The confrontative analysis presented in this paper of the Kashubian periphrastic constructions of the verb miec with passive parti-ciples against respective Polish and German constructions are the evidence of the unique structure of Kashubian language system, which merges elements of various provenience.
Źródło:: Gwary Dziś; 2015, 7; 215-230
1898-9276
Pojawia się w:: Gwary Dziś
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "gramatykalizacja" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język