Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "determinizm" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 41
Tytuł:
Przyszłość to historia
Autorzy:
Majchrowski, Lech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/521768.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
determinizm
wolna wola
Nietzsche
Schopenhauer
kognitywistyka
Opis:
Artykuł porusza kwestie determinizmu oraz wolnej woli. Zagadnienie to, jak się zdaje, pomimo upływu lat nadal budzi wiele emocji i pozostaje aktualne. Pytanie o ludzką wolność jest bowiem jednym z tych, od których odpowiedzi (pozytywnej lub negatywnej) głęboko uzależnione jest nasze pojmowanie własnej egzystencji, ogólny obraz świata (np. przekonanie, że życiem rządzi przeznaczenie), stosunek do rozmaitych koncepcji metafizycznych (bądź religijnych), a także rozumienie takich pojęć jak: moralność, sprawiedliwość, wina (grzech), odpowiedzialność czy autonomia. Z determinizmem dodatkowo łączy się egzystencjalny lęk o to, czy jesteśmy w stanie panować nad własnymi decyzjami i czy życie nasze, w związku z tym, nie jest li tylko igraszką w rękach losu. Celem niniejszego artykułu, którego inspiracją była analiza pism F. Nietzschego1, jest próba uzasadnienia stanowiska odrzucającego koncepcję wolnej woli jako swego rodzaju złu dzenia panującego w ogólnoludzkiej świadomości. W związku z tym, tekst w głównej mierze koncentruje się na argumentach negujących idee wolnej woli, w mniejszym zaś stopniu na tych, które mogłyby przemawiać za jej utrzymaniem: nie uwzględnia np. zagadnień związanych z fizyką kwantową czy zasadą Heisenberga. Zamiarem moim było zabranie głosu w sporze o wolną wolę i jednoznaczne opowiedzenie się za stanowiskiem deterministycznym w taki sposób, aby sprowokować Czytelnika do własnych przemyśleń, a nawet zainspirować do napisania własnego artykułu, w którym będzie On argumentował np. za utrzymaniem koncepcji wolnej woli poprzez wskazanie na błędy w moim rozumowaniu. W tekście staram się m.in. sformułować definicję wolnej woli, przedstawić jej genezę oraz konsekwencje wynikające z przyjęcia deterministycznej wizji świata.
Źródło:
Humanistyka i Przyrodoznawstwo; 2016, 22; 277-290
1234-4087
Pojawia się w:
Humanistyka i Przyrodoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Za co Leibniz krytykował Kartezjański pogląd na wolną wolę?
Autorzy:
Gut, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2103011.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
wolność
wolna wola
determinizm
Kartezjusz
Leibniz
Opis:
Problem wolności człowieka stanowi jedno z głównych zagadnień filozoficznych, które znalazło się w polu uwagi Leibniza. Jego stanowisko w tej sprawie jest wynikiem polemiki z funkcjonującymi wówczas teoriami wolności. W artykule omawiam jedną z tych polemik, mianowicie polemikę Leibniza z Kartezjańską wizją woli i jej wolności. Osią tej polemiki są dwie kwestie. Pierwsza z nich dotyczy tego, czy wewnętrzne doświadczenie dostarcza nam niezbitego dowodu istnienia wolnej woli. Druga związana jest z pytaniem, czy wolność zakłada całkowity brak zdeterminowania (libertas indifferentiae). Przenalizowanie tych zagadnień pozwala wyjaśnić, po pierwsze, powody, dla których Leibniz utrzymywał, że Kartezjusz nie dostarczył satysfakcjonującego rozwiązania kwestii ludzkiej wolności, oraz, po drugie, skąd biorą się trudności w ustaleniu, jaki rodzaj teorii reprezentował Leibniz: czy broniona przez niego koncepcja wolności jest rodzajem teorii, którą zwykło się współcześnie nazywać mianem kompatybilizmu, czy raczej opowiadał się za koncepcją, którą można by zaliczyć do teorii typu libertariańskiego. Przyjęcie pierwszej interpretacji oznaczałoby, że Leibniz nie uważał determinizmu, a przynajmniej jakiejś jego postaci, za zagrożenie dla wolności ludzkiej. Przyjęcie natomiast interpretacji drugiej oznaczałoby, że wolność w ujęciu Leibniza zakłada nieobecność zdeterminowania w ogóle. Jedna i druga interpretacja ma swoich zwolenników.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 4; 371-386
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ograniczenia modelowania na przykładzie analiz dynamiki wału korbowego
Autorzy:
Murawski, Lech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2073513.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
modelowanie
determinizm
równania ruchu
układ tłokowo-korbowy
wał korbowy
Opis:
Analizowane zjawiska fizyczne należy upraszczać maksymalnie mocno, ale tak, żeby powstałe modele dawały poprawne przewidywania wyników eksperymentalnych. Naukowiec powinien jednak zdawać sobie sprawę z ograniczeń i zakresu stosowalności danego modelu. Inżynier nie może zapominać, że posługuje się tylko modelem rzeczywistości, który ma swoje ograniczenia - zakres stosowalności. W pracy przedstawiono analizy dynamiki układu tłokowo-korbowego silnika okrętowego ze szczególnym uwzględnieniem ruchu wału korbowego. W świetle współczesnych badań, świat fizyczny jest nieliniowy i dynamiczny w stanach dalekich od stanu równowagi. Jednakże większość problemów inżynierskich jest modelowanych liniowo, jako zjawiska statyczne bądź quasi-statyczne. Podejście to jest użyteczne i optymalne, ale nie można zapominać o ograniczeniach takich modeli. Wykazano, że pomimo przyjęcia ściśle deterministycznych oraz w pełni liniowych równań mechaniki, przewidywalność dokładnych parametrów ruchu jest ograniczona. Rozważono ruch prostego obiektu mechanicznego: obrót wału korbowego silnika. W rozważanym przypadku jest to wał korbowy 10-cylindrowego, okrętowego silnika wolnoobrotowego: 10K98 firmy MAN B&W. Założono, że znana jest z nieskończoną (!) dokładnością prędkość obrotowa wału, która jest dodatkowo niezmienna. Przyjęto, że również czas jest możliwy do wyznaczenia nieskończenie dokładnie. W takim przypadku względne położenie wykorbienia określa w pełni deterministyczna prosta zależność. W celu znajomości położenia danego wykorbienia w dowolnej chwili czasu musimy jeszcze znać warunki początkowe. Kąt obrotu w chwili t=0 wyznaczono niezwykle dokładnie, ale ze skończoną dokładnością. Wykazano, że po pewnym czasie położenie wykorbienia jest całkowicie niezdeterminowane. Co więcej, ruch układu tłokowo-korbowego charakteryzuje się naturalną zmiennością, nawet po pominięciu zmienności sił wymuszających. Wpływa to dodatkowo na ograniczenia modelowania rozważanego deterministycznego układu fizycznego.
Źródło:
Journal of Polish CIMEEAC; 2019, 14, 1; 147--155
1231-3998
Pojawia się w:
Journal of Polish CIMEEAC
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Concept of uncertainty in relation to the foresight research
Autorzy:
Magruk, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/125619.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Politechnika Białostocka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
Tematy:
uncertainty
foresight
future
system
determinism
niepewność
dalekowzroczność
przyszłość
determinizm
Opis:
Uncertainty is one of the most important features of many areas of social and economic life, especially in the forward-looking context. On the one hand, the degree of uncertainty is associated with the objective essence of randomness of the phenomenon, and on the other, with the subjective perspective of a man. Futureoriented perception of human activities is laden with an incomplete specificity of the analysed phenomena, their volatility, and lack of continuity. A man is unable to determine, with complete certainty, the further course of these phenomena. According to the author of this article, in order to significantly reduce the uncertainty while making strategic decisions in a complex environment, we should focus our actions on the future through systemic research of foresight. This article attempts to answer the following research questions: 1) What is the relationship between foresight studies in the system perspective to studies of the uncertainty? 2) What classes of foresight methods enable the research of uncertainty in the process of system inquiry of the future? This study conducted deductive reasoning based on the results of the analysis methods and criticism of literature.
Źródło:
Engineering Management in Production and Services; 2017, 9, 1; 46-55
2543-6597
2543-912X
Pojawia się w:
Engineering Management in Production and Services
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zrozumieć wolność. Rozum czy namiętności?
Understanding Freedom. Reason or Passions?
Autorzy:
Biegalska, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1048534.pdf
Data publikacji:
2013-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
wolność
rozum
uczucia
determinizm
William James
freedom
reason
passions
determinism
Opis:
What does human ability to take decisions depend on? Reason or passions? What mechanism governs the process of shaping our beliefs? Why do we consider a given opinion credible? All these questions are familiar to anyone who even once pondered on the phenomenon of human freedom – a phenomenon whose existence is commonly believed to be obvious. The article is yet another attempt to address the above questions. The presented reflections will be set against the background of the thought of William James.
Źródło:
Filozofia Chrześcijańska; 2013, 10; 103-112
1734-4530
2450-0399
Pojawia się w:
Filozofia Chrześcijańska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
About some limitations in researching the human being. Theological perspective
O granicach w badaniu człowieka. Perspektywa teologiczna
Autorzy:
Jastrzębski, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/571785.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
human person
personalism
determinism
mystery
osoba ludzka
personalizm
determinizm
mysterium
Opis:
The concept of a person has gone through several stages of development in the history of thought. In the classical tradition, a person is considered to be a substance. In modernity, John Locke brought forward the notion that social existence and consciousness are the most salient properties of a person, which brought about a possibility of renouncing one’s personhood because of a lack of some perceivable and observable traits. This is why in a Christian anthropology there is such an emphasis on personalism, which from the very beginning of the twentieth century has been opposed to the treatment of people as obscure elements of matter, or elements be manipulated unquestioningly. In this paper we have indicated some elements of anthropology that demonstrate important limitation of any attempt at explaining away the mystery of being a human person.
Pojęcie osoby przeszło wiele zmian w historii myśli ludzkiej. W tradycji klasycznej osoba jest uważana za substancję. W oświeceniu John Locke przedstawił pogląd, że egzystencja społeczna i świadomość są najważniejszymi właściwościami osoby, co spowodowało możliwość utracenia godności osobowej z powodu braku pewnych dostrzegalnych i możliwych do zaobserwowania cech. Właśnie dlatego w antropologii chrześcijańskiej kładzie się tak duży nacisk na personalizm, który od samego początku stanowi przeciwwagę wobec traktowania ludzi li tylko jako elementów materii, którymi można dowolnie manipulować. W niniejszym artykule przedstawimy taką charakterystykę antropologii, która ukazuje istotne ograniczenie wszelkich prób wyjaśnienia tajemnicy bycia człowiekiem.
Źródło:
Polonia Sacra; 2019, 23, 2(56); 209-222
1428-5673
Pojawia się w:
Polonia Sacra
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Instytucjonalizacja aktywności parlamentów narodowych w systemie Unii Europejskiej. Analiza deterministyczna
Institutionalization of the Activity of National Parliaments in the European Union System. Deterministic Analysis
Autorzy:
Czachór, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32306324.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
institutionalization
national parliaments
system
determinism
institutionalism
instytucjonalizacja
parlamenty narodowe
determinizm
instytucjonalizm
Opis:
Przedmiotem badań zawartym w artykule jest proces instytucjonalizacji aktywności parlamentów narodowych w systemie Unii Europejskiej. Natomiast celem badawczym stał się wpływ Unii Europejskiej na proces wyodrębniania parlamentów narodowych ujmowanych jako aktorów systemowych i funkcji przez nich sprawowanych, prowadzący do autonomicznego modelu koordynacji zarządzania kompetencjami UE. W artykule udowodniono hipotezę, iż parlamenty narodowe w Unii Europejskiej przez 30 lat integracji wytworzyły wspólnotę, będącą efektem zastosowania szczególnych form deterministycznej instytucjonalizacji, formalizujących więzi między nimi i instytucjami UE. Instytucjonalizacja ta opierała się na zapewnieniu właściwej realizacji ich wspólnych wartości, interesów i celów. Zastosowana w artykule metodologia instytucjonalizmu historycznego umożliwia wyjaśnienie procesowego przystosowania ram instytucjonalnych parlamentów narodowych do zmian w środowisku wewnętrznym UE, które skutkuje powiązaniem rzeczywistości integracyjnej z preferencjami jej poszczególnych aktorów instytucjonalnych. Przeprowadzona analiza doprowadziła autora do wniosku, iż aktywności parlamentów narodowych w UE warunkuje determinizm historyczny w postaci uzależnienia od dokonanych w przeszłości wyborów (path dependency). Z tego punktu widzenia należy uznać, że traktat o powołaniu Unii Europejskiej z Maastricht i zawarta w nim formuła instytucjonalna przesądziła o miejscu parlamentów w systemie integracji europejskiej.
The subject of the research included in the article is the process of institutionalization of the activity of national parliaments in the European Union system. However, the research goal was the influence of the European Union on the process of distinguishing national parliaments perceived as systemic actors and the functions performed by them, leading to an autonomous model of coordination of the management of EU competences. The article proves the hypothesis that national parliaments in the European Union, over 30 years of integration, have created a community resulting from the use of specific forms of deterministic institutionalization, formalizing the bonds between them and EU institutions. This institutionalization was based on securing the proper implementation of their common values, interests and goals. The methodology of historical institutionalism used in the article helps to explain the process of adapting the institutional framework of national parliaments to changes in the internal environment of the EU, which results in linking the integration reality with the preferences of its individual institutional actors. The analysis carried out led the author to the conclusion that the activity of national parliaments in the EU is dominated by historical determinism in the form of path dependence. From this point of view, it should be recognized that the Maastricht Treaty establishing the European Union and the institutional formula contained therein determined the place of parliaments in the system.
Źródło:
Przegląd Politologiczny; 2023, 4; 7-18
1426-8876
Pojawia się w:
Przegląd Politologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Alternatywne wersje ewolucji a problem wszechmocy Boga
The Alternative Versions of Evolution and the Problem of God’s Omnipotence
Autorzy:
Życiński, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013188.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
celowość
determinizm
ewolucja
termodynamika
wszechmoc
zło
determinism
evil
evolution
omnipotence
teleology
thermodynamic
Opis:
The author discusses the question whether an alternative version of cosmological and bio-logical evolution could have been actualized to eliminate negative phenomena specific for evolutionary processes in our universe. Specifically, one tries to answer whether the omnipotent God could have created quite different world with different logical principles and diverse laws of nature. Maybe such a world would be better than our universe regarded by Leibniz as the best of all possible universes. In trying to solve this problem, one has to remember that the process of evolution co-directs the created world to Divine ideals, values, and purposes; it does not, however, destroy by a logic of necessity or by a determinism of events, which would limit the freedom of creation. It does not eliminate pain and it does not change suffering into joy; it only shows the deepest meaning of the struggles thanks to which biological pain manifests its creative role.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2008, 56, 1; 363-377
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rola determinacji odgórnej i konwergencji biologicznej w ewolucji Wszechświata
The Role of the Downward Causality and of Biological Convergence in the Evolution of the Universe
Autorzy:
Życiński, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2012840.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
celowość
determinizm
emergencja
ewolucja
konwergencja
teleologia
finality
determinism
emergentia
evolution
convergence
teleology
Opis:
In traditional debates concerning the process of evolution the naïve teleological explanations were replaced by deterministic ones. New discoveries in quantum cosmology and quantum mechanics contributed to recognition of the cognitive value of teleological and quasi-teleological interpretations. In polemics dealing with cosmic evolution, the main explanatory function is played by the concept of downward causality which explains the emergence of new cosmic structures (G.F.R. Ellis, Paul P. Davies). A similar quasi-theological factor appears in Simon Conway Morris’ concept of biological convergence. After adopting this new cognitive perspective, one could explain many problems of evolutionary science that had no satisfactory explanation in earlier scientific debates.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2011, 59, 2; 367-378
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W zdeterminowanym świecie. O stoickiej sile rządzącej kosmosem
In the determined world. On the stoic power that govern the univers
Autorzy:
Wiśniewski, Hubert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1181244.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Bóg
determinizm
fatum
los
opatrzność
przeznaczenie
stoicy
God
determinism
fate
providence
predestination
stoics
Opis:
Czy życie ludzi jest zdeterminowane? Na to pytanie próbuję dać odpowiedź poprzez analizę filozofii stoickiej. Stoicy wierzyli, że cały świat jest tą samą materialną substancją, w tym również Bóg. Kosmos jest wynikiem działania Boga będącego aktywną zasadą, rozumianą jako Opatrzność czy Przeznaczenie. Bóg-Logos troszczy się o cały świat i kieruje nim od wewnątrz. Istnieją jednak różnice pomiędzy rozumieniem przeznaczenia będącego pewnym łańcuchem przyczyn następujących po sobie, a opatrznością, która jest boską mądrością czuwającą nad światem. Wszelkie pozostałe różnice ukazują filozofię stoików jako przemyślany i spójny system logiczno-wierzeniowy.
Is human life is determinated? On this question I try to answer through the analysis of the Stoic philosophy. The Stoics believed that whole world, including God, is material substance, and every thing has a particle of God. The cosmos is the result of the action of God and exists from one fire to the next. God is the active principle which is understood as Providence (pro,noia) and Fate (ei`marme,nh), and He takes care of the world and directs from the inside. However, there is a difference between Providence and Fate. Divine providence is a power – God extends the providence to the whole world, but fate is a chain of causes.
Źródło:
Zeszyty Naukowe KUL; 2016, 59, 2; 47-60
0044-4405
2543-9715
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe KUL
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spinozjańska koncepcja wolności jako działania rozumnego, zgodnego z naturą i cnotliwego
Spinoza’s Proposal of Freedom as Reason’s Driven Activity in Conformity with Nature and Virtue
Autorzy:
Gut, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2012944.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Spinoza
wolność
wolna wola
determinizm
rozum
cnota
freedom
free will
determinism
reason
virtue
Opis:
The main goal of submitted paper is to present the crucial trains of Spinoza’s conception of freedom. The focal point of undertaken analysis aims to demonstrate the originality and uniqueness of Spinoza’s proposal. In first step the different aspects of definition of freedom is examined. Next, the Spinoza’s arguments concerning the rejection of free will are scrutinized. Finally, the connection between freedom and reason is presented. In conclusion, the distinguished characteristics of free person are spelled out.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2010, 58, 1; 51-70
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kant i Leibniz o fatalizmie i ślepej konieczności
Kant and Leibniz on fatalism and blind necessity
Autorzy:
Kozyra, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1621525.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
Kant
Leibniz
fatalism
blind necessity
freedom
determinism
Kan
fatalizm
ślepa konieczność
wolność
determinizm
Opis:
W artykule odpowiadam na pytanie, czym jest fatalizm i ślepa konieczność w filozofii Kanta i Leibniza. W szczególności interesuje mnie to, co dokładnie czyni konieczność „ślepą”, według tych myślicieli. W tym kontekście omawiam kwestię tego, czy „oświecenie” konieczności oznacza obniżenie jej stopnia. Na to pytanie odpowiadam negatywnie. Co do fatalizmu, to pokazuję, że odrzucenie tego poglądu przez Kanta i Leibniza powinno być raczej brane za wyraz roztropności niż filozofii. Zgodnie z tym pokazuję, czego nie pociąga za sobą ich negacja doktryny fatalizmu. Poza tym twierdzę, że rozjaśnienie znaczenia takich pojęć jak fatum, fatalizm i ślepa konieczność u Kanta i Leibniza stanowi dogodny „punkt obserwacyjny” dla zrozumienia ich – skądinąd różnych, rzecz jasna – koncepcji wolności.
The paper attempts to answer the question what is fatalism and blind necessity in the philosophical doctrines of Kant and Leibniz. My concern is with what precisely makes the necessity “blind”, according to these thinkers. In connection with this, I discuss the issue whether to “enlighten” necessity means to lower its degree. I answer this question in the negative. As to fatalism, I show that Kant’s and Leibniz’s denial of it should rather be taken for an expression of prudence than philosophy. Accordingly, I say what this denial entails but, more importantly, what it does not entail. In general, I argue that making it clear what such concepts like fatum, fatalism and blind necessity mean in Kant and Leibniz is a good landmark for a revised understudying of their – otherwise different, of course – conceptions of freedom.
Źródło:
Analiza i Egzystencja; 2020, 51; 23-43
1734-9923
2300-7621
Pojawia się w:
Analiza i Egzystencja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Późnoantyczne próby obalenia determinizmu: Aleksander z Afrodyzji i Chalcydiusz
Late Ancient Attempts to Invalidate the Determinism: Alexander of Aphrodisias and Chalcidius
Autorzy:
Komsta, Monika A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013166.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Aleksander z Afrodyzji
Chalcydiusz
przeznaczenie
determinizm
stoicyzm
Alexander of Aphrodisias
Chalcidius
fate
determinism
stoicism
Opis:
In this article the author analyses two polemics against the stoic conception of fate – by Alexander of Aphrodisias and by Chalcidius. Alexander, who wants to show the Aristotelian doctrine of fate, presents the subject against a background of the stoic conception, pointing out its disadvantages. He deals with the ideas concerning the existence and meaning of possibility in determinism. He also discusses issues referring to the free will of a man, free choices and their consequences. Chalcidius talks about the matters of evil and its beginnings, as he finds the stoics unable to give satisfactory answers to these questions. Not only similarities are there between Alexander and Chalcidius, but many differences as well. They are caused by the different backgrounds of the two critics of determinism. Alexander sees himself as an orthodox peripateticienne, whereas Chalcidius places his conceptions in the context of Platon’s teachings about fate.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2008, 56, 2; 151-164
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Status możliwości w logice trójwartościowej Jana Łukasiewicza
The status of possibility in Jan Łukasiewicz’s trivalent logic
Autorzy:
Balcerak, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2233278.pdf
Data publikacji:
2022-12-22
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
możliwość
determinizm
ontologia możliwości
Łukasiewicz
logika trójwartościowa
possibility
determinism
ontology of possibility
trivalent logic
Opis:
W artykule przeanalizowane zostaną motywacje odrzucenia przez Jana Łukasiewicza zasady dwuwartościowości. W szczególności badanie dotyczyć będzie relacji między kategorią możliwości a wartością logiczną sądów. Kategoria ta jednoznacznie łączy się ze spojrzeniem na kontrowersję determinizm/indeterminizm prezentowanym przez Łukasiewicza. Pracę zamkną uwagi o statucie możliwości i próba odpowiedzi na pytanie, czy podejście Łukasiewicza może być traktowane jako coś więcej niż tylko intelektualne ćwiczenie w konstruowaniu narzędzi formalnych odpowiadających pewnym konwencjom.
This paper will examine the motivations behind Jan Łukasiewicz’s rejection of the principle of bivalence. In particular, the relationship between the category of possibility and the logical value of judgements will be examined. This category is clearly linked to the view of the determinism/ indeterminism controversy presented by Łukasiewicz. The paper will close with remarks on the statute of possibility and an attempt to answer the question whether Łukasiewicz’s approach can be treated as something more than an intellectual exercise in constructing formal tools corresponding to certain conventions.
Źródło:
Galicja. Studia i materiały; 2022, 8: "Filozofia w Galicji III"; 169-178
2450-5854
Pojawia się w:
Galicja. Studia i materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Otvorený vesmír“ ako podmienka možnosti slobody podľa K. R. Poppera
“Open Universe” as the Condition for the Possibility of Freedom According to Karl R. Popper
Autorzy:
Karaba, Miroslav
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1369149.pdf
Data publikacji:
2020-11-10
Wydawca:
Akademia Katolicka w Warszawie
Tematy:
wolność
wolna wola
determinizm
nieokreśloność
Karl Popper
David Hume
freedom
free will
determinism
indeterminacy
Opis:
In analysing the problem of freedom and free will, Popper concluded that we need something in order to understand rational human behaviour that is by its very nature between total chance and complete determinism. In this article, we state that Popper has in fact not produced any evidence in favour of human freedom. Rather, his arguments are based on an attempt to avert a situation which he finds unacceptable. The openness of the physical world involves only that this world is not entirely determined by its own laws or causes. In the world of mental entities, however, there may be certain phenomena that affect our behaviour, so even though we are not physically determined, we could be mentally determined. Popper’s effort to promote indeterminism and the consequent possibility of human freedom do not seem to be based on evidence, but rather on the belief that without freedom of choice our situation would be merely a tragic farce. That is why Popper ultimately turns to moral motives in his defence of human freedom.
Analizując problem wolności i wolnej woli, Popper dostrzegał, że w celu zrozumienia racjonalnego ludzkiego postępowania potrzeba czegoś, co będzie pośrodku między czystym przypadkiem a absolutnym determinizmem. W artykule autor wykazuje, że Popper nie wnosi nowych treści, które wyjaśniałyby problem ludzkiej wolności. Argumenty Poppera to są czyste założenia, dzięki którym pragnie on niejako oddalić trudny do rozwiązania problem. Otwartość w sobie natury otaczającego nas świata ukazuje również, że nie jest on kompletnie zdeterminowany swoimi wewnętrznymi prawami czy przyczynami. W świecie bytów rozumnych mogą zaistnieć zjawiska mające wpływ na nasze postępowanie i determinować nas mentalnie nawet wtedy, kiedy fizycznie jesteśmy wolni od przymusu. Wydaje się, że Popper wypowiada się za indeterminizmem, gdyż dostrzega w tym możliwość wykazania ludzkiej wolności. Jednak taki argument nie ma żadnych podstaw, a jedynie przeświadczenie, że bez prawdziwie wolnych decyzji ludzka egzystencja byłaby tragiczną farsą. I tak, w obronie ludzkiej wolności, Popper powraca ostatecznie do racji moralnych.
Źródło:
Studia Bobolanum; 2020, 31, 1; 233-251
1642-5650
2720-1686
Pojawia się w:
Studia Bobolanum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 41

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies