- Tytuł:
- Частеречная транспозиция как пример грамматики в словаре (на примере словенского языка)
- Autorzy:
- Желе [Žele], Андрея [Andreja]
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/678543.pdf
- Data publikacji:
- 2017
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
- Tematy:
-
conversion
new vocabulary
univerbation
homonymy - Opis:
- Conversion as an example of grammar in a dictionary (as exemplified by Slovene)Conversion in Slovene and other Slavic languages is not merely a marginal phenomenon. It spreads mainly with the borrowing of new lexicon. In so far as the borrowed lexicon remains indeclinable even after it has been borrowed, it preserves or extends the syntactic possibilities and therefore the conversion possibilities in the recipient language as well. As a new lexicalization, conversion depends on the possibilities of a shift from one syntactic role to another – and in this regard, it can be complete or incomplete/partial. Examples of complete conversion are bomba film ‘a bomb movie’ (< Film je bomba < bomba < avto bomba – < The movie is the bomb ‘very successful’ < a bomb ‘surprise’ < a car bomb ‘an explosive’), vikend hiša ‘a weekend house’ (hiša kot vikend < Hiša je vikend ‘počitniška’ < hiša vikend < vikend ‘prost konec tedna’ – a house as a weekend house < The house is a weekend ‘vacation’ house < weekend house < weekend ‘the end of the week’), as opposed to vikendhiša ‘a weekendhouse’ (< hiša za vikend ‘a house for the weekend’), and veliko hiš ‘many houses’ (→ veliko govori ‘s/he has many stories to tell’), which are not formed by conversion. An example of incomplete conversion is zakon ‘the law’ (a full conversion would also render usage like *zakon film ‘a law film’, which is not (as yet) attested; the conversation has only gone as far as Film je zakon ‘zelo dober’ < zakon ‘pravilo’ < zakon ‘pravni predpis’ – The movie is the law ‘very good’ < a law ‘a rule’ < a law ‘a legal act’), as opposed to formations not created through conversion, which nevertheless might also feature a noun as the first part of the compound, e.g., golfigrišče ‘golfcourse’ (< igrišče za golf ‘a course for playing golf’, whereas the base *Igrišče je golf. ‘The course is golf.’ is nonsensical). The same holds true for the interjection in horukpoezija ‘oomphpoetry,’ which also was not formed by conversion. Conversion is therefore the final stage in the process of the formation of a new lexeme: degrammaticalization of a particular word form > lexicalization > conversion. What conversion, univerbation, and homonymy have in common in the case of existing vocabulary and its use, is the economy of language in the sense that a particular expression is semantically utilized to its maximum. The expression – syntax – meaning relationship within a given lexeme, along with conversion as a grammatical occurrence, can be presented most thoroughly in a dictionary. Konwersja jako przykład gramatyki w słowniku (na przykładzie języka słoweńskiego)Konwersja w słoweńskim i innych językach słowiańskich nie jest zjawiskiem marginalnym; spotyka się ją coraz częściej, przede wszystkim za sprawą zapożyczania nowej leksyki. Kiedy leksyka ta pozostaje nieodmienna zarówno w języku oryginalnym, jak i docelowym, przyczynia się do zachowania i rozszerzenia możliwości składniowych, a zatem także możliwości konwersji w języku dokonującym zapożyczenia. Jako leksykalizacja konwersja jest zależna od potencjału zmiany jednej roli syntaktycznej w inną – i z tego punktu widzenia może być pełna lub niepełna/częściowa. Przykładami pełnej konwersji są: bomba film ‘bombowy film’ (< Film je bomba < bomba < avto bomba – Film jest bomba ‘cieszy się dużym powodzeniem’ < bomba ‘coś niespodziewanego’ < auto bomba ‘środek wybuchowy’), vikend hiša ‘domek letniskowy’ (hiša kot vikend < Hiša je vikend ‘počitniška’ < hiša vikend < vikend ‘prost konec tedna’ – dom jako domek letniskowy < Ten dom jest domkiem letniskowym. < domek letniskowy < weekend ‘po prostu koniec tygodnia’) w odróżnieniu od vikendhiša ‘dom na weekend’ (< hiša za vikend ‘dom na weekend’) i veliko hiš ‘wiele domów’ (→ veliko govori ‘dużo mówi, ma dużo do powiedzenia’), które nie powstały w wyniku konwersji. Przykładem niepełnej konwersji jest zakon ‘prawo’ (nie jest (jak dotąd) możliwe powiedzenie *zakon film ‘prawo film’, proces konwersji osiągnął etap Film je zakon ‘zelo dober’ < zakon ‘pravilo’ < zakon ‘pravni predpis’ – Film jest prawo ‘bardzo dobry’ < prawo ‘prawidło’ < prawo ‘przepis prawny’) w odróżnieniu od konstrukcji nieutworzonych za pomocą konwersji, które tym niemniej mogą także rozpoczynać się od rzeczownika, np. golfigrišče ‘pole golfowe’ (< igrišče za golf ‘pole do gry w golfa’, nie ma natomiast sensu zdanie *Igrišče je golf. ‘Pole jest golfem.’). Podobnie rzecz ma się z konstrukcją z wykrzyknikiem horukpoezija ‘hej-ho poezja, poezja zagrzewająca do wspólnej pracy’. Konwersja jest zatem ostatnim stadium procesu tworzenia nowego leksemu: degramatykalizacja > leksykalizacja > konwersja. Konwersję, uniwerbizację i homonimię w odniesieniu do zastanego słownictwa łączy to, że przyczyniają się one do ekonomii języka, pozwalając na maksymalne semantyczne wykorzystanie danego wyrażenia. Relację w obrębie danego leksemu między ekspresją, składnią i znaczeniem oraz konwersję jako zjawisko gramatyczne można przedstawić w najpełniejszy sposób w słowniku.
- Źródło:
-
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2017, 52
2392-2435
0081-7090 - Pojawia się w:
- Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł