- Tytuł:
-
Globalny nieład demokratyczny – współczesne perspektywy
The global democratic disorder – contemporary perspectives - Autorzy:
- KUBAS, SEBASTIAN
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/462402.pdf
- Data publikacji:
- 2017
- Wydawca:
- Uniwersytet Opolski
- Tematy:
-
demokracja liberalna
dekonsolidacja demokracji
autorytaryzm
awersyjny konstytucjonalizm.
liberal democracy
democratic deconsolidation
authoritarianism
aversive constitutionalism. - Opis:
-
Odwołując się do symbolicznej postaci Kurta Gödla, dostrzegającego sprzeczności zarówno w matematyce, jak i w
konstytucjonalizmie, przedstawiam i komentuję w niniejszym tekście szeroką panoramę poglądów dotyczących
współczesnego kryzysu i dekonsolidacji demokracji liberalnej, głównie w oparciu o cztery ważne prace wydane w 2018
r. Krytycznie odnoszę się do poglądów Fareeda Zakarii wyrażonych w książce Przyszłość wolności…, postulującego
ograniczenie demokratycznych elementów w ramach demokracji liberalnej na rzecz liberalnego konstytucjonalizmu.
Koncepcja ta w istocie stanowi bardzo ograniczone rozumienie obu elementów składowych tego ostatniego pojęcia i
prowadzić może do poparcia dla dyktatur. Cenna jest w pracy Zakarii dbałość terminologiczna i zwrócenie osobno
uwagi na element demokratyczny i liberalny w ramach demokracji liberalnej. Jak jednak wynika z wykorzystywanych
trzech kolejnych prac, można twierdzić, że w przypadku pojęcia demokracji liberalnej doszło do transmutacji
zespalającej oba człony w czytelną koncepcję, która nie bez racji utożsamiana jest w skrócie z demokracją we
współczesnym rozumieniu.
Następnie omawiam pozycję Stevena Levitsky’ego i Daniela Ziblatta Jak umierają demokracje…, której autorzy
szczegółowo dokumentują, jak skrytobójcy demokracji używają podstępnie instytucji demokratycznych do obalenia tej
formy ustrojowej. Wartościowe w tej pracy są szczególnie dwa wątki. Pierwszy to uderzająco podobne strategie
stosowane na świecie przez legitymowanych wyborczo autokratów. Ujawnienie takiego wzorca pozwala na łatwiejsze
przeciwstawianie się mu. Drugim jest proponowany przez autorów zestaw czterech behawioralnych symptomów
pozwalający na rozpoznanie polityków o skłonnościach autorytarnych. Podobną problematykę przedstawia Yascha
Mounk w błyskotliwej książce Lud kontra demokracja…, analizujący głębiej źródła współczesnego rozczarowania
demokracją liberalną. Akcentuję zwłaszcza, że Mounk przenikliwie odsłania mit założycielski współczesnej demokracji
liberalnej w postaci fikcji, że rządy przedstawicielskie umożliwiają władzę ludu.
Bardzo szeroką panoramę poglądów amerykańskich autorów na temat prawdopodobieństwa upadku demokracji w
Stanach Zjednoczonych zawarto w obszernej pracy zbiorowej Czy to może się u nas zdarzyć? Autorytaryzm w Ameryce pod redakcją Cassa R. Sunsteina. Wybiórczo przedstawiam oryginalne tezy kilkunastu autorów pozwalające na
pogłębione przemyślenie kryzysu demokracji liberalnej, m.in. konstytucyjne zepsucie, rozbudowany aparat władzy jako
czynnik minimalizujący ryzyko faszyzmu, rolę tzw. ukrytego państwa, udział prawników w zawłaszczaniu władzy,
permanentną niezgodę znacznej części społeczeństwa na życie według zasad demokracji liberalnej. W ramach tych
uwag akcentuję m.in. rolę kultury jako spoiwa społecznego oraz ewolucyjne niedostosowanie człowieka do
różnorodności społecznej.
W uwagach końcowych podkreślam iluzoryczność konstytucyjnych gwarancji mających zapobiegać załamaniu
demokratycznemu, zwłaszcza zwodnicze poleganie na sędziach. Zwracam również uwagę na podwójny walor negacji
płynący z przedstawianych refleksji. Po pierwsze odwołuję się do koncepcji awersyjnego konstytucjonalizmu autorstwa
Kim Lane Scheppele, aby wskazać na pouczający wymiar negatywnej strony komparatystyki ustrojowej. Po drugie
sugeruję, że kryzys demokracji zachęcać winien do uświadomienia sobie ograniczeń ortodoksyjnej refleksji ustrojowej
opartej na wątpliwych założeniach. Tylko w ten sposób można podejmować próby przeciwdziałania narastającemu
globalnemu nieładowi demokratycznemu, który z jednej strony nie jest wywołany zewnętrznymi czynnikami
naturalnymi, ale z drugiej strony rozwijany będzie zapewne przez znacznie sprawniejszych i bardziej
charyzmatycznych autokratów, wspomaganych nowoczesnymi technologiami.
By referring to the emblematic figure of Kurt Gödel, who saw contradictions in both mathematics and constitutionalism, in this paper I present and comment on a wide panorama of views on the current crisis and deconsolidation of liberal democracy, mainly expressed in four noteworthy books published in 2018. I criticize the ideas and views of Fareed Zakaria expressed in the book The Future of Freedom in which he postulates the need for restricting the democratic component of liberal democracy toward the notion of liberal constitutionalism. I argue that this idea actually displays a very limited understanding of both components of liberal democracy and may lead to support for dictatorship. Zakaria makes a case for using accurate terminology and draws attention to the democratic as well as the liberal component of liberal democracy, this alone is a valuable contribution. However, as it appears from the following three works, it could be said that a transmutation occurred within the concept of liberal democracy, resulting in merging of both components into a clear concept that can be equated to democracy in the contemporary sense of the word. Next, I discuss How Democracy Dies by Steven Levitsky and Daniel Ziblatt. Both scholars document in detail how democracy’s assassins insidiously use institutions of democracy to kill it. Particularly of value are two threads in this work. The first one is the remarkable similarities of strategies used throughout the world by elected autocrats to subvert democratic institutions. Revealing these patterns makes it easier to combat them. The second one is the set of four key indicators of authoritarian behavior compiled by the authors. Similar issues are presented by Yasha Mounk in his brilliant book The People vs. Democracy in which he analyzes insightfully the roots of disenchantment with liberal democracy. I emphasize that Mounk incisively discloses the founding myth of modern liberal democracy, i.e. the improbable fiction that representative government would facilitate the rule of the people. A very wide array of positions of American scholars is offered in a volume edited by Cass R. Sunstein under the title Can It Happen Here? Authoritarianism in America. The essays collected in this book concern the likelihood of democracy’s breakdown in the US. I selectively present the original theses of a score of authors, allowing for a deeper rethinking of the liberal democracy’s crisis, these include issues like constitutional rot, big government role in helping to minimize the risk of a fascist takeover, deep state, the new breed of populist autocrats being lawyers by training, and the fact that many people do not wish to live by the rules of liberal democracy. In the context of these remarks, I stress the role of culture as a social binding mechanism and human’s lack of evolutionary adjustment to social diversity. In the closing section, I stress the illusory nature of constitutional precautions against the democratic breakdown, especially the deceptive reliance on judges. I also draw attention to the double value of negation following from these considerations. First, I refer to the Kim Lane Scheppele’s idea of aversive constitutionalism, to show the informative dimension of the negative side of comparative constitutional analysis. Second, I suggest that the crisis of democracy should encourage to acknowledge the limits of conventional wisdom on political systems that is based on dubious assumptions. Only in this way could attempts be made to counteract the global democratic disorder which, on the one hand, is not caused by some external natural factors, but on the other hand this disorder will likely be escalated by much more efficient and more charismatic autocrats, aided by modern technology. - Źródło:
-
Studia Krytyczne/ Critical Studies; 2017, 5; 14-47
2450-9078 - Pojawia się w:
- Studia Krytyczne/ Critical Studies
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł