- Tytuł:
- Zapomniany bohater - Jan Morawiński (1907–1949)
- Autorzy:
- Olkowski, Roman
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/27323321.pdf
- Data publikacji:
- 2021-09-09
- Wydawca:
- Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
- Tematy:
-
Jan Morawiński
Muzeum Narodowe w Warszawie
zbiory wilanowskie
Zamek Królewski w Warszawie
grabież dzieł sztuki - Opis:
- Notatki kustosza Muzeum Narodowego opublikowane w 1970 r. w drugim tomie książki Walka o dobra kultury, to jedyne ogólnodostępne świadectwo ratowania zabytków wilanowskich przez Jana Morawińskiego, zapomnianego bohatera z czasów II wojny światowej. Bezcenne ze względu na udokumentowanie przez Morawińskiego grabieży 137 obrazów należących do przedwojennej kolekcji Branickich w Wilanowie. Wspomniane Notatki zostały opublikowane przez Państwowy Instytut Wydawniczy na podstawie rękopisu istniejącego w domowym archiwum córki ich autora, Agnieszki Morawińskiej. Sprawiają jednak wrażenie kartek wyrwanych z notatnika, w którym brakuje wcześniejszego rozdziału. Rozdział ten istnieje, ale z niewyjaśnionych przyczyn został pominięty w dwutomowym dziele pod redakcją prof. Stanisława Lorentza pt. Walka o dobra kultury. Warszawa 1939–1945. Niniejszy artykuł opiera się na rękopiśmiennym świadectwie Morawińskiego, popartym archiwalnymi źródłami i wspomnieniami kolegów z Muzeum Narodowego w Warszawie (MNW). Jan Morawiński od sierpnia 1939 r. do sierpnia 1944 r. ratował, wraz z innymi, bezcenne muzealia w gmachu muzeum, a także na terenie stolicy. Pakował zabytki do skrzyń, by przetrwały najcięższy okres i z narażeniem życia gasił pożary budynku muzeum. Ratował zbiory Zamku Królewskiego w czasie najcięższego bombardowania Warszawy, przewożąc je do magazynów w Alejach Jerozolimskich. Za swoje poświęcenie otrzymał z rąk gen. Juliusza Rómmla krzyż Virtuti Militari V klasy. Po kapitulacji Warszawy został mianowany kierownikiem magazynów i inwentarzy MNW – w czasie nieobecności dyrektora Lorentza był jego zastępcą. W pierwszym okresie okupacji odważnie stawiał czoła niemieckim urzędnikom. Kierował tajną akcją inwentaryzacji i dokumentacji zniszczeń i rabunków niemieckich. Wiedza zgromadzona w ten sposób była niezwykle pomocna w restytucji zagrabionych zabytków, nie tylko muzealnych. Brał także udział w dokumentowaniu zniszczeń Zamku Królewskiego. Schwytany przez Niemców, przeszedł przez Gestapo w więzieniu przy ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie. W późniejszym czasie został kierownikiem Muzeum Dawnej Warszawy na Starym Mieście, a równolegle był także opiekunem zbiorów wilanowskich. Po upadku powstania warszawskiego brał udział w tzw. akcji pruszkowskiej, podczas której został ciężko ranny.
- Źródło:
-
Muzealnictwo; 2021, 62; 260-271
0464-1086 - Pojawia się w:
- Muzealnictwo
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki