Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Wymysorys" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-7 z 7
Tytuł:
Rozwój i stan krajobrazu językowego – przypadek języka wilamowskiego
Autorzy:
Majerska-Sznajder, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/645374.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
cultural landscape
language revitalization
linguistic landscape
Vilamovian language
Wilamowice
Wymysorys
Opis:
The development and current state of the linguistic landscape – the case of the Wymysorys languageWymysorys is a micro-language with Germanic roots spoken by the residents of Wilamowice, a small Silesian town located between Oświęcim and Bielsko-Biała, where it was brought by settlers from Western Europe in the thirteenth century. It has been the subject of scholarly interest among specialists in a number of fields, not only linguistics and ethnology, since the early twentieth century. Following a ban issued by local authorities in 1945, the use of Wymysorys was prohibited and public manifestations of local culture were severely punished. This policy resulted in a drastic decline of the number of its users. The recent interest of researchers is focused not only on the documentation of Wymysorys or its sociolinguistic situation in the past and today, but also on the effects of its revitalization in the last decade. Despite the lack of institutional support, the users’ community has been engaged in grass-roots initiatives leading to the emergence of Wymysorys in the cultural landscape. Recent activity of its users indicates that the language has already spread beyond the circles of local activists and, after years of persecution, functions again in society, evolving and taking new forms. Rozwój i stan krajobrazu językowego – przypadek języka wilamowskiegoJęzyk wilamowski, którym posługują się mieszkańcy Wilamowic (wym. Wymysoü), od początku XX wieku interesuje naukowców wielu dziedzin – nie tylko lingwistów i etnologów. Został on przywieziony przez osadników z Europy Zachodniej w XIII wieku na teren obecnych Wilamowic – małego miasteczka na Śląsku leżącego między Oświęcimiem a Bielskiem-Białą. Na skutek zakazu wydanego przez władze lokalne w 1945 roku używanie wilamowskiego było zabronione, a wszelkie publiczne przejawy odmiennej kultury ostro karane, w związku z czym liczba użytkowników wilamowskiego zaczęła drastycznie maleć. Zainteresowanie badaczy ostatnimi czasy wzbudza nie tylko kwestia dokumentacji tego mikrojęzyka o germańskich korzeniach czy stan etnolingwistyczny. Obserwacji podlegają również obecne efekty zaaplikowanych w ostatniej dekadzie procesów rewitalizacji językowej i zmiany lokalnej, a także państwowej polityki językowej. Mimo braku instytucjonalnego wsparcia, społeczeństwo użytkowników oddolnie podejmuje inicjatywy, których efektem jest między innymi pojawianie się wilamowskiego w krajobrazie kulturowym. Ostatnie działania użytkowników języka świadczą o tym, że opuścił już kręgi lokalnych aktywistów i ponownie, po latach zakazu, funkcjonuje samodzielnie w społeczeństwie, ewoluując i przybierając nowe formy.
Źródło:
Adeptus; 2019, 14
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polski patriota z niemieckiej kolonii. Analiza tekstów hagiograficznych o Józefie Bilczewskim
A Polish Patriot from a German Colony: An Analysis of Hagiographic Texts about Józef Bilczewski
Autorzy:
Król, Tymoteusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44918299.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Wilamowice
język wilamowski
Józef Bilczewski
fabularyzacja
folkloryzacja
hagiografia
Wymysorys language
fabularisation
folklorisation
hagiography
Opis:
The town of Wilamowice was established in the thirteenth century by settlers of Germanic origin, who came from Western Europe. The Germanic language Wymysorys and other elements of culture they developed are present in Wilamowice until today. The town is the birthplace of Józef Biba, the Archbishop of Lwów (today: Lviv) and a saint of the Catholic Church, born in 1860. The authors of his biographies have not only stressed his virtues and miracles, but also devoted considerable attention to the Polishness of his family home, which, as they write, involved the Polish patriotic attitude of his parents and Polish as his mother tongue. Apart from his family, also the entire Wilamowice was presented as “a nest of Polish patriotism”. Yet, at that time most Vilamovians spoke Wymysorys at home and some of them did not know Polish at all. They used to have their specific, multidimensional identity, constructed in opposition to Germanness and Polishness. In censuses they declared that their mother tongue and nationality was German. The texts where the authors attempt to prove the Polishness of Bilczewski are an example of Polish nationalist discourse, which considers the values of the dominant group to be “neutral” and “normal”. One case in point are the topoi of “a saint Pole” and “a poor saint”, considered “obvious” by Polish authors. To make them more credible, they supported them with fabularised and folklorised stories, rewritten again and again in new texts they published. They rarely referred to sources, and if they did, it was without adequate critical apparatus. This article is an attempt to present the fabularisation and folklorisation of particular stories, which led to the development of one version shared by the community.
Wilamowice to miasto założone w XIII wieku przez osadników germańskiego pochodzenia przybyłych z zachodniej Europy. Do dzisiaj zachował się germański język wymysiöeryś oraz stroje i inne elementy kultury wytworzonej przez osadników. Wilamowianie to grupa etniczna, którą cechują odrębny język, strój, świadomość własnej odrębności (zarówno od Niemców, jak i Polaków), a także mit wspólnego (flamandzkiego lub holenderskiego) pochodzenia oraz wspólnota pamięci. Tożsamość Wilamowian była wielowymiarowa, gdyż starali się być lojalni wobec każdego organizmu państwowego, w którym się znaleźli, a jednocześnie zachowywali swoją odrębność i ją manifestowali. W tej miejscowości urodził się w 1860 roku Józef Biba, późniejszy arcybiskup lwowski Józef Bilczewski oraz święty Kościoła rzymskokatolickiego. Autorzy jego biografii, oprócz cnót i cudów mających potwierdzać jego świętość, wiele miejsca poświęcili podkreślaniu polskości jego domu rodzinnego. Składać miała się na nią zarówno polska patriotyczna postawa rodziców, jak i polski jako język ojczysty. Jako gniazdo polskiego patriotyzmu przedstawiono całe Wilamowice. Tymczasem wówczas większość Wilamowian mówiła w domu wyłącznie po wilamowsku, niektórzy nie znali języka polskiego w ogóle. Ponieważ swojej specyficznej tożsamości nie mogli podać w spisach powszechnych, zamiast niej podawali język ojczysty i narodowość niemiecką. Teksty, w których autorzy udowadniają polskość miejsca urodzenia Bilczewskiego są przykładem polskiego dyskursu nacjonalistycznego, który za „naturalne” i „normalne” uznaje wyłącznie wartości grupy dominującej. Taką „oczywistością” są dla polskich autorów toposy „świętego Polaka” oraz „ubogiego świętego”. Aby je uwiarygodnić, stosowali sfabularyzowane i sfolkloryzowane opowieści, powtarzane w kolejnych tekstach drukowanych. Rzadko powoływali się na źródła, a jeśli już, to często bez odpowiedniego aparatu krytycznego. W tekście staram się pokazać, jak poszczególne opowieści ulegały fabularyzacji i folkloryzacji, wskutek czego stworzona została wspólnotowa wersja.
Źródło:
Adeptus; 2021, 18
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czym jest dla dzisiejszych Wilamowian język wilamowski? Różne funkcje, różne postawy językowe
Autorzy:
Król, Tymoteusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/687255.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
Wilamowice
Wymysorys
wilamowski
rewitalizacja językowa
mniejszości etniczne
języki mniejszościowe
Vilamovian
Wilamowicean
language revitalization
ethnic minorities
minority languages
Opis:
Wilamowice są miastem wyjątkowym głównie ze względu na język wilamowski, który przywieziony został przez trzynastowiecznych osadników i mimo trudnej historii Wilamowian przetrwał do dzisiaj. Z powodu powojennych zakazów, wysiedleń i wywózek do obozów pracy, zakłócony został wśród mieszkańców przekaz międzypokoleniowy. Dzieci mówiące jedynie po wilamowsku były tego języka przymusowo oduczane, co doprowadziło wśród wielu z nich do traumy na całe życie – ojczysty język wilamowski został zapomniany, a było już za późno, by akwizycja języka polskiego nastąpiła w sposób naturalny. Wiele osób uważa dziś, że nie zna wilamowskiego, jednak rozmawiając po polsku o stroju, tradycjach czy wartościach kojarzonych mocno z tożsamością wilamowską, używa zapożyczeń z tego języka, uważając, że oddają one lepiej sens ich wypowiedzi. Mimo prognoz, że język wilamowski zaniknie całkowicie jeszcze w XX wieku, u progu drugiej dekady XXI wieku rozpoczęto jego program rewitalizacyjny, w który zaangażowały się Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz naukowcy zagraniczni. Wymysiöeryś wprowadzany jest do szkoły, organizowane są spotkania dla osób należących do kilku generacji. W rewitalizację włączyli się sami Wilamowianie. Wzrosła znajomość oraz częstotliwość używania języka wśród młodzieży, zaczął on spełniać funkcję komunikacyjną, ale także coraz częściej tożsamościową oraz funkcję kodu zrozumiałego tylko dla wąskiego grona osób.
What makes the Wilamowice town so unique is the original language, Wymysorys. Vilamovian was brought to Poland by the settlers from the Western Europe and survived through the historical storms in the region till today. However,  due to the after-Second World War suppressions of the German-like speaking community – bans of using the language, population displacement and deportations to the labor camps – the intergenerational knowledge transfer was disrupted. Children for whom the Vilamovian was their first language were being force to “unlearn” the language on the behalf of the dominating Polish. This violent political practice resulted in life-lasting trauma and unbreakable fear of speaking Vilamovian. Their native language was being forgotten by the post-war generations, although it was too late for them to naturally canvass Polish instead. Accordingly, a number of people declaring to do not know Wymysorys use particular words from it, while talking in Polish about traditional Vilamovian clothing, customs and values, deeply associated with Vilamowian identity. Contradictory to the earlier predications that Vilamowian language will die completely by the end of the 20th century, in the being of the second decade of the 21st century the dedicated revitalization program was introduced in the region. The initiative engaged scientists from major Polish universities – the University of Warsaw, Adam Mickiewicz University in Poznań – as well as foreign scholars. Wymysorys was introduced to the curriculum of the local schools and the intergenerational meetings are being held regularly. After some time, the Vilamovians also engaged into the revitalization program, even though there are strong differences in their linguistic bases. Today, the knowledge and use of Vilamowian is vividly growing amongst the young. The language once almost forgotten starts not only to gain back its communicative function, but more and more often takes upon a functions of identity construction and linguistic code, understood only by the narrow group of people.
Źródło:
Łódzkie Studia Etnograficzne; 2016, 55
2450-5544
Pojawia się w:
Łódzkie Studia Etnograficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bibliografia adnotowana publikacji dotyczących kultury Wilamowic i języka wilamowskiego z lat 2001–2020
An Annotated Bibliography of Published Works Concerning the Culture of Wilamowice and the Wymysorys Language, 2001–2020
Autorzy:
Król, Tymoteusz
Mętrak, Maciej
Żak, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44915559.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
bibliografia
historia Wilamowic
kultura Wilamowic
język wilamowski
literatura wilamowska
Wilamowice
bibliography
history of Wilamowice
culture of Wilamowice
Wymysorys language
Vilamovicean literature
Opis:
This paper contains a list of 117 publications concerning the history, culture and language of Wilamowice, a small town in the south of Poland, populated by descendants of medieval colonists of Germanic origin. The town is well known for its unusual folk costume and the critically endangered minority language known as Wymysorys. Although the bibliography mainly covers academic works (monographs and journal articles), it also includes a supplement listing literary works published in Wymysorys. Each entry provides bibliographic information, keywords and a brief description of the publication. Additionally, links to online versions of the works are provided where possible.
Niniejsze opracowanie zawiera listę 117 publikacji dotyczących historii, kultury i języka Wilamowic – położonego na południu Polski miasta, zamieszkałego przez potomków średniowiecznych kolonistów germańskiego pochodzenia. Miejscowość ta słynie z niezwykle bogatego stroju ludowego i zagrożonego wymarciem języka mniejszościowego znanego jako wymysiöeryś. Bibliografia obejmuje przede wszystkim publikacje o naukowym charakterze (monografie i artykuły), ale zawiera również suplement wymieniający literaturę piękną wydawaną w języku wilamowskim. W każdej nocie zamieszczono opis bibliograficzny, słowa kluczowe i krótką prezentację zawartości publikacji. Dodatkowo, tam, gdzie było to możliwe, dołączone zostały odsyłacze do wersji online wymienionych prac.
Źródło:
Adeptus; 2020, 16
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bibliografia adnotowana publikacji dotyczących kultury Wilamowic i języka wilamowskiego z lat 1945–2000 i 2020–2022
An Annotated Bibliography of Published Works Concerning the Culture of Wilamowice and the Wymysorys Language, 1945–2000 and 2020–2022
Autorzy:
Król, Tymoteusz
Mętrak, Maciej
Żak, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44928235.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
bibliografia
historia Wilamowic
kultura Wilamowic
język wilamowski
literatura wilamowska
Wilamowice
bibliography
history of Wilamowice
culture of Wilamowice
Wymysorys language
Vilamovian literature
Opis:
This paper, the second part of a comprehensive Vilamovian bibliography, contains a list of 89 publications (1945–2000 and 2020–2022) concerning the history, culture and language of Wilamowice, a small town in the south of Poland, populated by descendants of medieval colonists of Germanic origin. The town is well known for its unusual folk costume and the critically endangered minority language known as Wymysorys. Although the bibliography mainly covers academic works (monographs, book chapters and journal articles) and popular science publications, it also includes a section listing literary works published in Wymysorys. Each entry provides bibliographic information, keywords and a brief description of the publication. Additionally, links to online versions of the works are provided where possible.
Niniejsze opracowanie, stanowiące drugą część zbiorczej bibliografii wilamowianistycznej, zawiera listę 89 publikacji z lat 1945–2000 (oraz najnowszych, z lat 2020–2022) dotyczących historii, kultury i języka Wilamowic – położonego na południu Polski miasta, zamieszkanego przez potomków średniowiecznych kolonistów germańskiego pochodzenia. Miejscowość ta słynie z niezwykle bogatego stroju ludowego i zagrożonego wymarciem języka mniejszościowego znanego jako wymysiöeryś. Bibliografia obejmuje przede wszystkim publikacje o charakterze naukowym (monografie, artykuły i rozdziały w monografiach) oraz popularnonaukowym, ale zawiera również suplement wymieniający literaturę piękną wydawaną w języku wilamowskim. W każdej nocie zamieszczono opis bibliograficzny, słowa kluczowe i krótką prezentację zawartości publikacji. Dodatkowo, tam, gdzie było to możliwe, dołączone zostały odsyłacze do wersji online wymienionych prac.
Źródło:
Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Świętowanie w opowieściach wspomnieniowych Wilamowian o powojennych prześladowaniach
Celebration in Vilamovians’ memory-based accounts of post-war persecution
Autorzy:
Król, Tymoteusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/15013703.pdf
Data publikacji:
2022-06-15
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
Tematy:
celebration
Wilamowice
Wymysorys
Upper-Silesian Tragedy
fabulization and folklorization
Alza
memoires-based story
świętowanie
język wilamowski
Tragedia Górnośląska
fabularyzacja i folkloryzacja
Hałcnów
opowieść wspomnieniowa
Opis:
Wilamowianie to grupa etniczna zamieszkująca małe miasto Wilamowice (w języku wilamowskim „Wymysoü”), leżące na pograniczu Śląska i Małopolski. Wśród wielu wyznaczników identyfikacji Wilamowian, ważne miejsce zajmują wspólna kultura, wspólna historia oraz świadomość własnej odrębności. Te wszystkie trzy elementy widoczne są w opowieściach wspomnieniowych Wilamowian na temat powojennych prześladowań. Analiza tych opowieści wykazała, że należą oni do więcej niż jednej wspólnoty pamięci. Granice między tymi wspólnotami przebiegają czasem w rodzinach. Celem badań autora była analiza pod kątem występowania świętowania w opowieściach osób należących do wilamowskocentrycznej wspólnoty pamięci. Rozmówcy nie opisywali, jak zmieniały się te święta, ale opowieści o nich stosowali do zobrazowania, jak ciężkie były to dla nich czasy. Fabularyzacji i folkloryzacji, czyli oderwaniu się od konkretnych osób i stworzeniu uwspólnotowionej wersji historii uległy opowieści o prześladowaniach kobiet noszących wilamowskie stroje na procesjach. Wszystkie zebrane relacje odnosiły się Bożego Ciała, choć zapewne działy się podczas różnych procesji. Te opowieści krążące wśród członków wilamowskocentrycznej wspólnoty pamięci zawierały w sobie wiele toposów składających się na pozytywny obraz swoich – Wilamowian, oraz negatywny obcych – Polaków i żołnierzy Armii Czerwonej.
Vilamovians are an ethnic group living in a small town of Wilamowice (in Wymysorys language called “Wymysoü”, located on the borderland of Silesia and Lesser Poland. What is important among various markers of Vilamovian identification is common culture, common history and the awareness of their ethnic distinctness. These three markers are visible in memoir-based stories of Vilamovians about the postwar persecutions. The analysis of these stories shows that Vilamovians belong to more than one community of memory. The borders between these communities divide families too. The main goal of the author was to analyze the presence of celebration in the stories about postwar persecutions told by the members of the Vilamovian-centric community of memory. The interviewees did not describe the changes in celebrations over the years, they rather used the stories about celebrations to show how difficult those times had been for them. The stories about particular women wearing the Vilamovian dress during processions and being punished for it became fictionalized and folklorized – the stories got standardized and adjusted to the particular needs of the group. All the stories told by the members of the Vilamovian-centric community of memory concerned the Corpus Christi procession, even if persecutions concerned other types of processions too. These stories are full of topoi which construct the positive image of “us” – Vilamovians, and the negative one of “the others” – Poles and the Red Army soldiers.  
Źródło:
Kultura i Społeczeństwo; 2022, 66, 1; 79-99
2300-195X
Pojawia się w:
Kultura i Społeczeństwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pandemia COVID-19 a współczesne postawy tożsamościowe młodych Wilamowian
The Covid-19 Pandemic and Contemporary Identity Attitudes of Young Vilamovians
Autorzy:
Majerska-Sznajder, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44930115.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Wilamowice
język wilamowski
tożsamość wilamowska
rewitalizacja
prawa LGBT
projekt naukowy Językowe Antidotum (Language as a Cure, LCure)
Wymysorys language
Vilamovian identity
revitalisation
LGBT rights
Language as a Cure (LCure) research project
Opis:
Vilamovians, who are descendants of thirteenth-century Germanic settlers, have retained a strong sense of their own identity for centuries. This identity developed gradually under the influence of many factors and dominant groups, and for this reason it has never been one-dimensional. As a minority, Vilamovians had to adapt to the political situation, which influenced the development of various ideologies and attitudes. After the Second World War, they were forced to abandon their language, traditional costume and any other signs of ethnic distinctiveness. As a result, Vilamovian culture began to quickly disappear. It is only recent decades that have seen a change in the situation, thanks to the youngest generation becoming involved in the revitalisation process. The engagement of researchers and the process of overcoming the historical trauma by the community members not only encouraged them to openly speak about Vilamovian identity – these developments also put it on a new track, adapting it to the realities of the twenty-first century. As it turned out, identity and the sense of distinctiveness were a much stronger determinant of the ethnic group than the language or traditional costume, which, although in use again, are far less popular among Vilamovians. The Covid-19 pandemic had an unprecedented impact not only on the expressed identity attitudes, but also on activities shaping the revitalisation policy.
Wilamowianie, potomkowie XIII-wiecznych osadników germańskich, przez stulecia zachowali mocne poczucie własnej tożsamości. Kształtowała się ona przez lata pod wpływem wielu czynników oraz różnych grup dominujących i z tego powodu nigdy nie była jednowymiarowa. Wilamowianie jako mniejszość zmuszeni byli dostosowywać się do sytuacji politycznej, która wpływała na kształtowanie się rozmaitych ideologii i postaw. Po II wojnie światowej zmuszono Wilamowian do porzucenia języka, stroju oraz prezentowania wszelkich odrębności. Skutkiem tego kultura wilamowska zaczęła zamierać. Zmianę przyniosły dopiero ostatnie dekady, kiedy to pokolenie młodzieży zaangażowało się w działania rewitalizacyjne. Zaangażowanie badaczy i przezwyciężanie traumy historycznej przez członków społeczności wpłynęło nie tylko na otwarte mówienie o wilamowskiej tożsamości, ale również pchnęło ją na nowe tory, dostosowując do realiów XXI wieku. Okazało się, że tożsamość i poczucie odrębności były o wiele mocniejszym wyznacznikiem grupy etnicznej niż język czy strój – które, choć powróciły do użycia, cieszą się znacznie mniejszą popularnością wśród Wilamowian. Wybuch pandemii COVID-19 bezprecedensowo wpłynął nie tylko na prezentowane postawy tożsamościowe, ale także działania kształtujące politykę rewitalizacyjną.
Źródło:
Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-7 z 7

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies