Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Wilamowice" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-11 z 11
    Tytuł:
    Bibliografia adnotowana publikacji dotyczących kultury Wilamowic i języka wilamowskiego z lat 2001–2020
    An Annotated Bibliography of Published Works Concerning the Culture of Wilamowice and the Wymysorys Language, 2001–2020
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Mętrak, Maciej
    Żak, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/44915559.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    bibliografia
    historia Wilamowic
    kultura Wilamowic
    język wilamowski
    literatura wilamowska
    Wilamowice
    bibliography
    history of Wilamowice
    culture of Wilamowice
    Wymysorys language
    Vilamovicean literature
    Opis:
    This paper contains a list of 117 publications concerning the history, culture and language of Wilamowice, a small town in the south of Poland, populated by descendants of medieval colonists of Germanic origin. The town is well known for its unusual folk costume and the critically endangered minority language known as Wymysorys. Although the bibliography mainly covers academic works (monographs and journal articles), it also includes a supplement listing literary works published in Wymysorys. Each entry provides bibliographic information, keywords and a brief description of the publication. Additionally, links to online versions of the works are provided where possible.
    Niniejsze opracowanie zawiera listę 117 publikacji dotyczących historii, kultury i języka Wilamowic – położonego na południu Polski miasta, zamieszkałego przez potomków średniowiecznych kolonistów germańskiego pochodzenia. Miejscowość ta słynie z niezwykle bogatego stroju ludowego i zagrożonego wymarciem języka mniejszościowego znanego jako wymysiöeryś. Bibliografia obejmuje przede wszystkim publikacje o naukowym charakterze (monografie i artykuły), ale zawiera również suplement wymieniający literaturę piękną wydawaną w języku wilamowskim. W każdej nocie zamieszczono opis bibliograficzny, słowa kluczowe i krótką prezentację zawartości publikacji. Dodatkowo, tam, gdzie było to możliwe, dołączone zostały odsyłacze do wersji online wymienionych prac.
    Źródło:
    Adeptus; 2020, 16
    2300-0783
    Pojawia się w:
    Adeptus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Bibliografia adnotowana publikacji dotyczących kultury Wilamowic i języka wilamowskiego z lat 1945–2000 i 2020–2022
    An Annotated Bibliography of Published Works Concerning the Culture of Wilamowice and the Wymysorys Language, 1945–2000 and 2020–2022
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Mętrak, Maciej
    Żak, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/44928235.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    bibliografia
    historia Wilamowic
    kultura Wilamowic
    język wilamowski
    literatura wilamowska
    Wilamowice
    bibliography
    history of Wilamowice
    culture of Wilamowice
    Wymysorys language
    Vilamovian literature
    Opis:
    This paper, the second part of a comprehensive Vilamovian bibliography, contains a list of 89 publications (1945–2000 and 2020–2022) concerning the history, culture and language of Wilamowice, a small town in the south of Poland, populated by descendants of medieval colonists of Germanic origin. The town is well known for its unusual folk costume and the critically endangered minority language known as Wymysorys. Although the bibliography mainly covers academic works (monographs, book chapters and journal articles) and popular science publications, it also includes a section listing literary works published in Wymysorys. Each entry provides bibliographic information, keywords and a brief description of the publication. Additionally, links to online versions of the works are provided where possible.
    Niniejsze opracowanie, stanowiące drugą część zbiorczej bibliografii wilamowianistycznej, zawiera listę 89 publikacji z lat 1945–2000 (oraz najnowszych, z lat 2020–2022) dotyczących historii, kultury i języka Wilamowic – położonego na południu Polski miasta, zamieszkanego przez potomków średniowiecznych kolonistów germańskiego pochodzenia. Miejscowość ta słynie z niezwykle bogatego stroju ludowego i zagrożonego wymarciem języka mniejszościowego znanego jako wymysiöeryś. Bibliografia obejmuje przede wszystkim publikacje o charakterze naukowym (monografie, artykuły i rozdziały w monografiach) oraz popularnonaukowym, ale zawiera również suplement wymieniający literaturę piękną wydawaną w języku wilamowskim. W każdej nocie zamieszczono opis bibliograficzny, słowa kluczowe i krótką prezentację zawartości publikacji. Dodatkowo, tam, gdzie było to możliwe, dołączone zostały odsyłacze do wersji online wymienionych prac.
    Źródło:
    Adeptus; 2022, 19
    2300-0783
    Pojawia się w:
    Adeptus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zbiór pieśni wilamowskojęzycznych z Sammlung Horak w Volksmusikarchiv des Bezirks Oberbayern w świetle najnowszych badań nad muzyką w Wilamowicach
    A collection of songs from Sammlung Horak in Volksmusikarchiv des Bezirks Oberbayern in light of the latest research on music in Wilamowice
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/694845.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    Wilamowice
    songs
    music
    muzyka
    pieśni
    Opis:
    Wilamowice was investigated by both Polish and German academics. Not only the history of the town, but as well the language, folk dress and traditions were investigated. Especially German scholars, who represented the movement of language island investigations – Sprachinselforschung, came to Wilamowice in 30s and 40s to explore the local culture. They have made a careful fieldwork, but unfortunately the nationalistic spirit of the times has strong influenced their later texts and interpretations.The Vilamovian music has been a very rare topic in academic investigations. The only one investigator, who made musicological fieldwork in Wilamowice was a German musicologist, Karl Horak, who has collected some notes and texts of songs and published some texts about the music in “bielsko-biała language island”, to which he included Wilamowice too.There was a book „Bez muzyki, bez śpiewu, nie ma świata. Muzyka w Wilamowicach” published in 2019, edited by dr Maria Małanicz-Przybylska, where I have published an appendix which all 47 collected by my Wymysorys-language songs. As the book had been already published, I found in Volksmusikarchiv Oberbayern another 20 texts of songsi, which were collected in Wilamowice by Karl Horak and Alfred Karasek in 1937. In this text, I compare this collection which the songs collected by me and published in the “Appendix”, and I publish their text, transliterated into the modern ortography of the Wymysorys language. I try to take note on possible influence of the nationalistic-German perspective of Horak to his interpretations. 
    Wilamowice były obiektem badań wielu naukowców zarówno polskich jak i niemieckich.  Oprócz historii miasta badano szczególnie język, stroje i tradycje. Szczególnie niemieccy naukowcy skupieni wokół ruchu badania wysp językowych – Sprachinselforschung przyjeżdżali do Wilamowic w latach 30. i 40.  w celu zbadania tutejszej kultury. Niestety, mimo iż przeprowadzili oni często dokładne badania, ich tekstom i interpretacjom przyświeca często nacjonalistyczny duch ich czasów.Do tematów rzadko poruszanych należała muzyka w Wilamowicach. Jedynym, który zdobył się na przeprowadzenie badań terenowych był niemiecki muzykolog Karl Horak, który zebrał materiał w postaci nut i tekstów pieśni a także opublikował kilka tekstów o muzyce i tańcach tak zwanej bielsko-bialskiej wyspy językowej, do której zaliczał Wilamowice.W 2019 roku wydana została książka „Bez muzyki, bez śpiewu, nie ma świata. Muzyka w Wilamowicach” pod redakcją dr Marii Małanicz-Przybylskiej, gdzie znalazł się aneks mojego autorstwa ze wszystkimi znanymi nam do tej pory 47 wilamowskojęzycznymi tekstami pieśni. Już po publikacji książki, odnalazłem w Volksmusikarchiv Oberbayern nieznane 20 tekstów piosenek, które Karl Horak z pomocą Alfreda Karaska zebrał w Wilamowicach w 1937 roku.  W tym tekście porównuję ten zbiór do tego z moich badań, a następnie publikuję ich teksty po transliteracji na współczesną ortografię języka wilamowskiego. Staram się również zwrócić uwagę na możliwe wpływy niemiecko-narodowego punktu widzenia Horaka na interpretację tekstów.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2019, 63, 3; 47-66
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozwój i stan krajobrazu językowego – przypadek języka wilamowskiego
    Autorzy:
    Majerska-Sznajder, Justyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/645374.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    cultural landscape
    language revitalization
    linguistic landscape
    Vilamovian language
    Wilamowice
    Wymysorys
    Opis:
    The development and current state of the linguistic landscape – the case of the Wymysorys languageWymysorys is a micro-language with Germanic roots spoken by the residents of Wilamowice, a small Silesian town located between Oświęcim and Bielsko-Biała, where it was brought by settlers from Western Europe in the thirteenth century. It has been the subject of scholarly interest among specialists in a number of fields, not only linguistics and ethnology, since the early twentieth century. Following a ban issued by local authorities in 1945, the use of Wymysorys was prohibited and public manifestations of local culture were severely punished. This policy resulted in a drastic decline of the number of its users. The recent interest of researchers is focused not only on the documentation of Wymysorys or its sociolinguistic situation in the past and today, but also on the effects of its revitalization in the last decade. Despite the lack of institutional support, the users’ community has been engaged in grass-roots initiatives leading to the emergence of Wymysorys in the cultural landscape. Recent activity of its users indicates that the language has already spread beyond the circles of local activists and, after years of persecution, functions again in society, evolving and taking new forms. Rozwój i stan krajobrazu językowego – przypadek języka wilamowskiegoJęzyk wilamowski, którym posługują się mieszkańcy Wilamowic (wym. Wymysoü), od początku XX wieku interesuje naukowców wielu dziedzin – nie tylko lingwistów i etnologów. Został on przywieziony przez osadników z Europy Zachodniej w XIII wieku na teren obecnych Wilamowic – małego miasteczka na Śląsku leżącego między Oświęcimiem a Bielskiem-Białą. Na skutek zakazu wydanego przez władze lokalne w 1945 roku używanie wilamowskiego było zabronione, a wszelkie publiczne przejawy odmiennej kultury ostro karane, w związku z czym liczba użytkowników wilamowskiego zaczęła drastycznie maleć. Zainteresowanie badaczy ostatnimi czasy wzbudza nie tylko kwestia dokumentacji tego mikrojęzyka o germańskich korzeniach czy stan etnolingwistyczny. Obserwacji podlegają również obecne efekty zaaplikowanych w ostatniej dekadzie procesów rewitalizacji językowej i zmiany lokalnej, a także państwowej polityki językowej. Mimo braku instytucjonalnego wsparcia, społeczeństwo użytkowników oddolnie podejmuje inicjatywy, których efektem jest między innymi pojawianie się wilamowskiego w krajobrazie kulturowym. Ostatnie działania użytkowników języka świadczą o tym, że opuścił już kręgi lokalnych aktywistów i ponownie, po latach zakazu, funkcjonuje samodzielnie w społeczeństwie, ewoluując i przybierając nowe formy.
    Źródło:
    Adeptus; 2019, 14
    2300-0783
    Pojawia się w:
    Adeptus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wymysiöejer łod – czyli stan badań nad skrzyniami malowanymi z Wilamowic
    Wymysiöejer łód – the State of Research on the Painted Chests from Wilamowice
    Autorzy:
    Majerska-Sznajder, Justyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28892806.pdf
    Data publikacji:
    2022-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Wilamowice
    inhabitants of Wilamowice
    Vilamovicean language
    Vilamovicean chests
    wymysiöeryś
    revitalization
    emic perspective
    ethnic minority
    Wilamowianie
    język wilamowski
    skrzynie wilamowskie
    rewitalizacja
    perspektywa emiczna
    mniejszość etniczna
    Opis:
    Wilamowice is a cultural phenomenon on the ethnographic map of Poland. Settled in the 13th century by settlers from Western Europe, it has maintained their separate identity for years. From the beginning of the scientific world’s interest in Wilamowice, the main objects of researchers were costumes, customs and language. Although the first attempts to document the painted Vilamovicean chests were made at the beginning of the 20th century as part of the Sprachinsel Fälschung project, this topic was overshadowed by a more “ideologically meaningful” local costumes or language. Apart from Roman Rainfuss, no one has published issues related to the subject of the Vilamovicean chests phenomenon – wymysiöeryś łóda – until modern times. The ongoing cultural revitalization, focused on the emic perspective, allowed us to look at this phenomenon in a broad, interdisciplinary scope. In addition to an attempt at formal characterization, determining the types and manufacturers, the state of research to date and the preserved specimens, it is possible to grasp a broader cultural context. What was the ancient meaning of painted chests? What were their functions? What beliefs were associated with this piece of furniture? What caused such a small number of surviving copies? How are they stored today? How do they currently function in the culture of Wilamowice? The content of the article attempts to answer these and other interdisciplinary questions, taking into account the narrative of this micro ethnic minority.
    Wilamowice stanowią swoisty fenomen kulturowy na etnograficznej mapie Polski. Zasiedlone w XIII wieku przez osadników z Europy Zachodniej, przez lata utrzymały swoją odrębność tożsamościową. Od początków zainteresowania Wilamowicami świata naukowego głównymi obiektami badaczy były stroje, zwyczaje oraz język. Mimo, że pierwsze próby dokumentacji malowanych skrzyń wilamowskich podejmowane były na początku XX wieku w ramach Sprachinsel Fälschung, temat ten został przyćmiony bardziej „nośnym ideologicznie” strojem czy językiem. Poza Romanem Rainfussem nikt do czasów współczesnych nie publikował zagadnień z problematyki stojącej za zjawiskiem skrzyń wilamowskich – wymysiöeryś łoda. Obecnie trwająca rewitalizacja kulturowa nakierowana na perspektywę emiczną, pozwoliła przyjrzeć się temu zjawisku w szerokim, interdyscyplinarnym zakresie. Poza próbą charakteryzacji formalnej, ustaleniem typów i wytwórców, stanem dotychczasowych badań oraz zachowanych egzemplarzy, możliwy do uchwycenia jest szerszy kontekst kulturowy. Jakie było dawne znaczenie malowanych skrzyń? Jakie pełniły funkcje? Jakie wierzenia związane były z tym meblem? Co wpłynęło na tak małą liczbę zachowanych egzemplarzy? Jak współcześnie są one przechowywane? Jak funkcjonują obecnie w kulturze wilamowskiej? Treść artykułu postara się odpowiedzieć na te i inne pytania z pogranicza interdyscyplinarnego, z uwzględnieniem narracji tej mikromniejszości etnicznej.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2022, 10, 10; 138-154
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polski patriota z niemieckiej kolonii. Analiza tekstów hagiograficznych o Józefie Bilczewskim
    A Polish Patriot from a German Colony: An Analysis of Hagiographic Texts about Józef Bilczewski
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/44918299.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Wilamowice
    język wilamowski
    Józef Bilczewski
    fabularyzacja
    folkloryzacja
    hagiografia
    Wymysorys language
    fabularisation
    folklorisation
    hagiography
    Opis:
    The town of Wilamowice was established in the thirteenth century by settlers of Germanic origin, who came from Western Europe. The Germanic language Wymysorys and other elements of culture they developed are present in Wilamowice until today. The town is the birthplace of Józef Biba, the Archbishop of Lwów (today: Lviv) and a saint of the Catholic Church, born in 1860. The authors of his biographies have not only stressed his virtues and miracles, but also devoted considerable attention to the Polishness of his family home, which, as they write, involved the Polish patriotic attitude of his parents and Polish as his mother tongue. Apart from his family, also the entire Wilamowice was presented as “a nest of Polish patriotism”. Yet, at that time most Vilamovians spoke Wymysorys at home and some of them did not know Polish at all. They used to have their specific, multidimensional identity, constructed in opposition to Germanness and Polishness. In censuses they declared that their mother tongue and nationality was German. The texts where the authors attempt to prove the Polishness of Bilczewski are an example of Polish nationalist discourse, which considers the values of the dominant group to be “neutral” and “normal”. One case in point are the topoi of “a saint Pole” and “a poor saint”, considered “obvious” by Polish authors. To make them more credible, they supported them with fabularised and folklorised stories, rewritten again and again in new texts they published. They rarely referred to sources, and if they did, it was without adequate critical apparatus. This article is an attempt to present the fabularisation and folklorisation of particular stories, which led to the development of one version shared by the community.
    Wilamowice to miasto założone w XIII wieku przez osadników germańskiego pochodzenia przybyłych z zachodniej Europy. Do dzisiaj zachował się germański język wymysiöeryś oraz stroje i inne elementy kultury wytworzonej przez osadników. Wilamowianie to grupa etniczna, którą cechują odrębny język, strój, świadomość własnej odrębności (zarówno od Niemców, jak i Polaków), a także mit wspólnego (flamandzkiego lub holenderskiego) pochodzenia oraz wspólnota pamięci. Tożsamość Wilamowian była wielowymiarowa, gdyż starali się być lojalni wobec każdego organizmu państwowego, w którym się znaleźli, a jednocześnie zachowywali swoją odrębność i ją manifestowali. W tej miejscowości urodził się w 1860 roku Józef Biba, późniejszy arcybiskup lwowski Józef Bilczewski oraz święty Kościoła rzymskokatolickiego. Autorzy jego biografii, oprócz cnót i cudów mających potwierdzać jego świętość, wiele miejsca poświęcili podkreślaniu polskości jego domu rodzinnego. Składać miała się na nią zarówno polska patriotyczna postawa rodziców, jak i polski jako język ojczysty. Jako gniazdo polskiego patriotyzmu przedstawiono całe Wilamowice. Tymczasem wówczas większość Wilamowian mówiła w domu wyłącznie po wilamowsku, niektórzy nie znali języka polskiego w ogóle. Ponieważ swojej specyficznej tożsamości nie mogli podać w spisach powszechnych, zamiast niej podawali język ojczysty i narodowość niemiecką. Teksty, w których autorzy udowadniają polskość miejsca urodzenia Bilczewskiego są przykładem polskiego dyskursu nacjonalistycznego, który za „naturalne” i „normalne” uznaje wyłącznie wartości grupy dominującej. Taką „oczywistością” są dla polskich autorów toposy „świętego Polaka” oraz „ubogiego świętego”. Aby je uwiarygodnić, stosowali sfabularyzowane i sfolkloryzowane opowieści, powtarzane w kolejnych tekstach drukowanych. Rzadko powoływali się na źródła, a jeśli już, to często bez odpowiedniego aparatu krytycznego. W tekście staram się pokazać, jak poszczególne opowieści ulegały fabularyzacji i folkloryzacji, wskutek czego stworzona została wspólnotowa wersja.
    Źródło:
    Adeptus; 2021, 18
    2300-0783
    Pojawia się w:
    Adeptus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Farmers and traders: two ethe of work, two conventions of storytelling in memory-based stories told by the Vilamovians about the Second World War and the post-war persecutions
    Gospodarze i handlarze: dwa etosy pracy, dwie konwencje opowiadania w opowieściach wspomnieniowych Wilamowian o drugiej wojnie światowej i powojennych prześladowaniach
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18104626.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    memory-based story
    Vilamovians
    Wilamowice
    storytelling convention
    ethos
    opowieść wspomnieniowa
    Wilamowianie
    konwencja opowiadania
    etos
    Opis:
    The Vilamovians are an ethnic group living in the town of Wilamowice in the borderland of Silesia and Lesser Poland. Literature has presented them as a homogeneous group whose members were famous for being traders, yet in reality the Wilamowice community was divided into several social strata. Especially the two dominant ones – large farm owners and traders – represented different ethe, which influenced two storytelling conventions, one focused on trade, the other – on agriculture. These conventions are apparent in memory-based stories told by the Vilamovians. In the former, it is work that constitutes the central motif and is valued in itself; in the latter, work is only the means to an end, which is to acquire more wealth. Today, as a result of the fabulisation and folklorisation of the content disseminated in the media, the trade-oriented convention has become dominant. Meanwhile, the work-oriented convention was more popular among the older generation, and is still clearly discernible today in memory-based stories about the Volksliste and the post-war persecution of the inhabitants of Wilamowice. These stories, however, do not tell us how the Vilamovians really behaved, but about what values the narrators professed at the time of conveying the given message. Their form was influenced by the narrative tradition of the given community – be it ethnic or professional.
    Wilamowianie to grupa etniczna zamieszkująca miasto Wilamowice na pograniczu Śląska i Małopolski. W literaturze przedstawiani byli oni jako grupa monolityczna, której członkowie słynęli z zajmowania się handlem. Tymczasem wilamowska społeczność dzieliła się na kilka warstw społecznych. Szczególnie dwie dominujące – duzi gospodarze i handlarze reprezentowali odmienne etosy. Wpłynęły one również na dwie konwencje opowiadania: gospodarską i handlarską, które widoczne są w opowieściach wspomnieniowych Wilamowian. W tej pierwszej w centrum stoi praca jako wartość sama w sobie. Tymczasem w tej drugiej praca jest tylko środkiem, a celem jest pomnażanie majątku. Dziś, w wyniku fabularyzacji i folkloryzacji treści rozpowszechnianych w mediach dominująca stała się konwencja handlarska. Tymczasem wśród starszego pokolenia silniejsza była konwencja gospodarska, która do dzisiaj jest silna w opowieściach wspomnieniowych o Volksliście i powojennych prześladowaniach Wilamowian. Opowieści te nie mówią nam jednak o tym, jak naprawdę zachowywali się Wilamowianie, ale o tym, jakie wartości wyznawali narratorzy w momencie przekazywania treści. Na ich formę wpływała tradycja narratorska społeczności, którą mogła być nie tylko grupa etniczna, ale również zawodowa.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2023, 62; 123-143
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czym jest dla dzisiejszych Wilamowian język wilamowski? Różne funkcje, różne postawy językowe
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687255.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    Wilamowice
    Wymysorys
    wilamowski
    rewitalizacja językowa
    mniejszości etniczne
    języki mniejszościowe
    Vilamovian
    Wilamowicean
    language revitalization
    ethnic minorities
    minority languages
    Opis:
    Wilamowice są miastem wyjątkowym głównie ze względu na język wilamowski, który przywieziony został przez trzynastowiecznych osadników i mimo trudnej historii Wilamowian przetrwał do dzisiaj. Z powodu powojennych zakazów, wysiedleń i wywózek do obozów pracy, zakłócony został wśród mieszkańców przekaz międzypokoleniowy. Dzieci mówiące jedynie po wilamowsku były tego języka przymusowo oduczane, co doprowadziło wśród wielu z nich do traumy na całe życie – ojczysty język wilamowski został zapomniany, a było już za późno, by akwizycja języka polskiego nastąpiła w sposób naturalny. Wiele osób uważa dziś, że nie zna wilamowskiego, jednak rozmawiając po polsku o stroju, tradycjach czy wartościach kojarzonych mocno z tożsamością wilamowską, używa zapożyczeń z tego języka, uważając, że oddają one lepiej sens ich wypowiedzi. Mimo prognoz, że język wilamowski zaniknie całkowicie jeszcze w XX wieku, u progu drugiej dekady XXI wieku rozpoczęto jego program rewitalizacyjny, w który zaangażowały się Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz naukowcy zagraniczni. Wymysiöeryś wprowadzany jest do szkoły, organizowane są spotkania dla osób należących do kilku generacji. W rewitalizację włączyli się sami Wilamowianie. Wzrosła znajomość oraz częstotliwość używania języka wśród młodzieży, zaczął on spełniać funkcję komunikacyjną, ale także coraz częściej tożsamościową oraz funkcję kodu zrozumiałego tylko dla wąskiego grona osób.
    What makes the Wilamowice town so unique is the original language, Wymysorys. Vilamovian was brought to Poland by the settlers from the Western Europe and survived through the historical storms in the region till today. However,  due to the after-Second World War suppressions of the German-like speaking community – bans of using the language, population displacement and deportations to the labor camps – the intergenerational knowledge transfer was disrupted. Children for whom the Vilamovian was their first language were being force to “unlearn” the language on the behalf of the dominating Polish. This violent political practice resulted in life-lasting trauma and unbreakable fear of speaking Vilamovian. Their native language was being forgotten by the post-war generations, although it was too late for them to naturally canvass Polish instead. Accordingly, a number of people declaring to do not know Wymysorys use particular words from it, while talking in Polish about traditional Vilamovian clothing, customs and values, deeply associated with Vilamowian identity. Contradictory to the earlier predications that Vilamowian language will die completely by the end of the 20th century, in the being of the second decade of the 21st century the dedicated revitalization program was introduced in the region. The initiative engaged scientists from major Polish universities – the University of Warsaw, Adam Mickiewicz University in Poznań – as well as foreign scholars. Wymysorys was introduced to the curriculum of the local schools and the intergenerational meetings are being held regularly. After some time, the Vilamovians also engaged into the revitalization program, even though there are strong differences in their linguistic bases. Today, the knowledge and use of Vilamowian is vividly growing amongst the young. The language once almost forgotten starts not only to gain back its communicative function, but more and more often takes upon a functions of identity construction and linguistic code, understood only by the narrow group of people.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2016, 55
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wzorzec interpretacyjny „wiary w funkcjonowanie państwa” w opowieściach wspomnieniowych Wilamowian o Volksliście
    The Interpretive Pattern of “the Belief in the Functioning of the State” in Memoirs of Vilamovians about the Volksliste
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31344022.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    Wilamowice
    opowieść wspomnieniowa
    Volkslista
    wspólnota pamięci
    personal narratives
    memories
    the Second World War
    Volksliste
    community of memory
    Opis:
    Wilamowianie to grupa etniczna mieszkająca na pograniczu Śląska i Małopolski. Są oni potomkami osadników przybyłych z zachodniej Europy, o czym świadczy zachowany do dziś germański język wilamowski (Wymysiöeryś). W 1941 r. Wilamowianie podpisali Volkslistę, co było jednym z powodów ich powojennych prześladowań. W opowieściach wspomnieniowych wielu Wilamowian na ten temat pojawiają się powtarzające się elementy narracji – wzorce interpretacyjne, toposy i skamieliny językowe, które w wyniku procesu fabularyzacji i folkloryzacji są dzielone przez wszystkich członków grupy. Tę grupę nazwałem wilamowskocentryczną wspólnotą pamięci. Jednym z najważniejszych wzorców interpretacyjnych występujących w narracji tej grupy jest wzorzec „wiary w funkcjonowanie państwa”. Jego głównym zadaniem jest usprawiedliwienie Wilamowian jako grupy przed odbiorcą z zewnątrz, który – według wyobrażeń członków wspólnoty – ma fałszywy obraz tego, czym była Volkslista.
    The Vilamovians are an ethnic group living on the borderland of Silesia and Lesser Poland. They are descendants of settlers who came to this place in the 13th century, as evidenced by the continuously functioning Germanic language called Wymysorys. In 1941 they signed the Volksliste, which became one of the causes of their postwar persecutions. In memoir-based stories of the Vilamovians there are recurrent elements of narration – interpretive models, topoi and linguistic fossils – which are shared by all group members as a result of the process of fabulization and folklorization. I refer to this group as the “Vilamovian-centric community of memory”. One of the most important models occurring in the narration of this community is the interpretive model of “the belief in the functioning of the state”. Its main function is to justify the actions of the Vilamovians as a group to an outside listener who, according to the perceptions of community members, has a false image of what the Volksliste was.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2023, 67, 3-4; 57-73
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Świętowanie w opowieściach wspomnieniowych Wilamowian o powojennych prześladowaniach
    Celebration in Vilamovians’ memory-based accounts of post-war persecution
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/15013703.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-15
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
    Tematy:
    celebration
    Wilamowice
    Wymysorys
    Upper-Silesian Tragedy
    fabulization and folklorization
    Alza
    memoires-based story
    świętowanie
    język wilamowski
    Tragedia Górnośląska
    fabularyzacja i folkloryzacja
    Hałcnów
    opowieść wspomnieniowa
    Opis:
    Wilamowianie to grupa etniczna zamieszkująca małe miasto Wilamowice (w języku wilamowskim „Wymysoü”), leżące na pograniczu Śląska i Małopolski. Wśród wielu wyznaczników identyfikacji Wilamowian, ważne miejsce zajmują wspólna kultura, wspólna historia oraz świadomość własnej odrębności. Te wszystkie trzy elementy widoczne są w opowieściach wspomnieniowych Wilamowian na temat powojennych prześladowań. Analiza tych opowieści wykazała, że należą oni do więcej niż jednej wspólnoty pamięci. Granice między tymi wspólnotami przebiegają czasem w rodzinach. Celem badań autora była analiza pod kątem występowania świętowania w opowieściach osób należących do wilamowskocentrycznej wspólnoty pamięci. Rozmówcy nie opisywali, jak zmieniały się te święta, ale opowieści o nich stosowali do zobrazowania, jak ciężkie były to dla nich czasy. Fabularyzacji i folkloryzacji, czyli oderwaniu się od konkretnych osób i stworzeniu uwspólnotowionej wersji historii uległy opowieści o prześladowaniach kobiet noszących wilamowskie stroje na procesjach. Wszystkie zebrane relacje odnosiły się Bożego Ciała, choć zapewne działy się podczas różnych procesji. Te opowieści krążące wśród członków wilamowskocentrycznej wspólnoty pamięci zawierały w sobie wiele toposów składających się na pozytywny obraz swoich – Wilamowian, oraz negatywny obcych – Polaków i żołnierzy Armii Czerwonej.
    Vilamovians are an ethnic group living in a small town of Wilamowice (in Wymysorys language called “Wymysoü”, located on the borderland of Silesia and Lesser Poland. What is important among various markers of Vilamovian identification is common culture, common history and the awareness of their ethnic distinctness. These three markers are visible in memoir-based stories of Vilamovians about the postwar persecutions. The analysis of these stories shows that Vilamovians belong to more than one community of memory. The borders between these communities divide families too. The main goal of the author was to analyze the presence of celebration in the stories about postwar persecutions told by the members of the Vilamovian-centric community of memory. The interviewees did not describe the changes in celebrations over the years, they rather used the stories about celebrations to show how difficult those times had been for them. The stories about particular women wearing the Vilamovian dress during processions and being punished for it became fictionalized and folklorized – the stories got standardized and adjusted to the particular needs of the group. All the stories told by the members of the Vilamovian-centric community of memory concerned the Corpus Christi procession, even if persecutions concerned other types of processions too. These stories are full of topoi which construct the positive image of “us” – Vilamovians, and the negative one of “the others” – Poles and the Red Army soldiers.  
    Źródło:
    Kultura i Społeczeństwo; 2022, 66, 1; 79-99
    2300-195X
    Pojawia się w:
    Kultura i Społeczeństwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pandemia COVID-19 a współczesne postawy tożsamościowe młodych Wilamowian
    The Covid-19 Pandemic and Contemporary Identity Attitudes of Young Vilamovians
    Autorzy:
    Majerska-Sznajder, Justyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/44930115.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Wilamowice
    język wilamowski
    tożsamość wilamowska
    rewitalizacja
    prawa LGBT
    projekt naukowy Językowe Antidotum (Language as a Cure, LCure)
    Wymysorys language
    Vilamovian identity
    revitalisation
    LGBT rights
    Language as a Cure (LCure) research project
    Opis:
    Vilamovians, who are descendants of thirteenth-century Germanic settlers, have retained a strong sense of their own identity for centuries. This identity developed gradually under the influence of many factors and dominant groups, and for this reason it has never been one-dimensional. As a minority, Vilamovians had to adapt to the political situation, which influenced the development of various ideologies and attitudes. After the Second World War, they were forced to abandon their language, traditional costume and any other signs of ethnic distinctiveness. As a result, Vilamovian culture began to quickly disappear. It is only recent decades that have seen a change in the situation, thanks to the youngest generation becoming involved in the revitalisation process. The engagement of researchers and the process of overcoming the historical trauma by the community members not only encouraged them to openly speak about Vilamovian identity – these developments also put it on a new track, adapting it to the realities of the twenty-first century. As it turned out, identity and the sense of distinctiveness were a much stronger determinant of the ethnic group than the language or traditional costume, which, although in use again, are far less popular among Vilamovians. The Covid-19 pandemic had an unprecedented impact not only on the expressed identity attitudes, but also on activities shaping the revitalisation policy.
    Wilamowianie, potomkowie XIII-wiecznych osadników germańskich, przez stulecia zachowali mocne poczucie własnej tożsamości. Kształtowała się ona przez lata pod wpływem wielu czynników oraz różnych grup dominujących i z tego powodu nigdy nie była jednowymiarowa. Wilamowianie jako mniejszość zmuszeni byli dostosowywać się do sytuacji politycznej, która wpływała na kształtowanie się rozmaitych ideologii i postaw. Po II wojnie światowej zmuszono Wilamowian do porzucenia języka, stroju oraz prezentowania wszelkich odrębności. Skutkiem tego kultura wilamowska zaczęła zamierać. Zmianę przyniosły dopiero ostatnie dekady, kiedy to pokolenie młodzieży zaangażowało się w działania rewitalizacyjne. Zaangażowanie badaczy i przezwyciężanie traumy historycznej przez członków społeczności wpłynęło nie tylko na otwarte mówienie o wilamowskiej tożsamości, ale również pchnęło ją na nowe tory, dostosowując do realiów XXI wieku. Okazało się, że tożsamość i poczucie odrębności były o wiele mocniejszym wyznacznikiem grupy etnicznej niż język czy strój – które, choć powróciły do użycia, cieszą się znacznie mniejszą popularnością wśród Wilamowian. Wybuch pandemii COVID-19 bezprecedensowo wpłynął nie tylko na prezentowane postawy tożsamościowe, ale także działania kształtujące politykę rewitalizacyjną.
    Źródło:
    Adeptus; 2022, 19
    2300-0783
    Pojawia się w:
    Adeptus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-11 z 11

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies